JANTZI BERRIAK JOSIZ, TRAPU ZAHARRAK ERANTZI

  • Ameriketako Estatu Batuetan arrakasta handia izan duen antzezlana euskal antzokietara ekarri du Ados taldeak. "Las mujeres de verdad tienen curvas" umoreaz baliatuz etorkinen lan baldintza kaxkarrez mintzo den lana da. Barakaldon estreinatu zuten apirilaren 24an eta irailetik aurrera ikusi ahal izango da Euskal Herri osoan.

2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
"Itxura marduleko aktore hegoamerikarren bila gabiltza", horixe idatzi zuten Adosekoek muntaia berrirako aktoreak bilatu asmoz Interneten zabaldu zuten mezuan. Lan taldea osatzearena ez zen lan makala izan. Josefina Lopezek idatzitako "Las mujeres de verdad tienen curvas" («Benetako emakumeek kurbak dituzte») antzezlaneko bost emakume protagonistek ezaugarri zehatzak behar zituzten eduki, baita komikotasunerako gaitasun berezi bat ere. Antzezlanaren zuzendari Garbi Losadak ongi oroitzen ditu hautaketa hark sortu zizkien buruhausteak: "Hasieran aktore euskaldunekin lan egitea pentsatu genuen arren, ikusi genuen obra honek errealitate dosi handia eskatzen zuela. Hortaz, muntaia aktore etorkinekin egitea erabaki genuen. Jende honekiko nolabaiteko konpromiso gisa ere egin dugu". Euskal Herriaz gain Espainiako Estatura ere zabaldu zuten deialdia eta bost emakume kubatar hautatu zituzten: Lilliam Kouri, Saskia Guanche, Edelweiss Hernandez, Maria Isabel Diaz eta Yeye Baez. Bost aktoreetatik bi Madrilen bizi dira eta gainontzekoak Euskal Herrian. Sara Cozar aktore euskaldunak Saskia Guanche ordezkatuko du hainbat emanaldietan. "Aktore guztiak kubatarrak izatearena kasualitatea izan da. Nik uste horregatik irten dela ikuskizuna hain karibearra", dio Losadak irribarrez.

"John Wayneren laguna" antzezlanarekin eskuratutako sarien zapore goxoa oraindik ere ahoan dutela estreinatu du Ados Teatroak "Las mujeres de verdad tienen curvas". Honetan, aurreko lan guztietan bezala, gai sozialak lantzen jarraitu du taldeak, beti ere umorea alde batera utzi gabe.

Josefina Lopez mexikarrak idatzitako antzezlana tailer klandestino umel batean kokatuta dago, sarri aire egokitua falta zaion tailer zaharrean. Udako bero itsaskorrean, protagonisten bizipozak soilik ekarriko du aire freskoa bertara. Fernando Gonzalez Ansak diseinatutako eszenografiak errealismo handia ematen dio espazio eszenikoari.


Autobiografikoa ia

Hein batean errealitatearekin fidela delako hautatu zuen Adosek antzezlan hau: "Josefina Lopezen biografia da ia. Berak ere jostun gisa lan egin zuen gaztetan tailer klandestino batean. Egoera barrutik bizitu duenaren testigantza da", dio zuzendariak. Dena dela, hainbat moldaketa egin behar izan dizkio Losadak jatorrizko testuari. Izatez Los Angeleseko tailer bateko langile mexikarrak ziren protagonistak hegoamerikar bilakatu ditu eta Europako hiriburu batean kokatu. Aldaketa nagusia, ordea, azken eszenan egin du: "Berezko gidoiaren amaiera oso amerikarra da, pertsonaia guztiek euren ametsak betetzen dituzte. Guri iruditu zitzaigun amaiera errealistago bat egokiagoa zela. Amaiera europarragoa bilakatu dugu".

Ana bere ahizparen tailerrera iritsi berri da. Eskola graduatua eskuratuta unibertsitatera joatearekin amesten du, idazle izatea baita neskatoaren nahia. Horretarako, baina, lanean hasi beharra dauka sosa batzuk eskuratzeko. Tailerrean lanean aritzen den amak ez ditu oso begi onez ikusten alabaren desioak eta tailerreko gainontzeko jostunek ere nahiko lan dute egunean eguneko eskariei erantzuten. Estela ahizpa ere ez dago bere mementorik onenean, oraindik ere "paperik gabe" dago eta beldur da edozein mementotan polizia tailerrean azalduko ote den. Legez kanpoko egoeran dagoen etorkinaren nahigabea islatzen du Estela pertsonaiak.

Aktoreek, lehen emanaldietan taula gainean ziurtasun pittin bat falta bazitzaien ere, lortzen dute emakumeen arteko harremana sinesgarri egitea eta euren artean duten laguntasun hunkigarri hori islatzea. Azken batean bizirauten saiatzen diren emakumeak dira guztiak, gogor lan eginaz, josten, etorkizun hobe baten alde. Horretarako euren arma bakarrak erabiliko dituzte: esfortzua, dignitatea, eta osasungarria den umorea. Egoerarik zailenean ere dantzatzeko eta kantatzeko beta hartzen dute, Joxean Goikoetxeak konposatutako doinuak airosotasun handiz kantatuz.


Mitxelinak ditut, eta zer?

Etorkinek bizi behar izaten dituzten lan egoera prekarioen kritikaz gain, badu Adosen lanak beste ageriko mezu bat, antzezlanari titulua ematen diona, hain zuzen ere. Bost emakumeek ez dute egungo gizarteak inposatzen dituen kanon estetikoekin bat egiten, gorputz mardulak baitituzte guztiek ere. Horregatik inposaketa honen kontrako aldarria egiten dute behin eta berriro: "Soberan ditudan kiloak mundua kaka egitera bidaltzeko erabiltzen ditut!", oihu egiten du Pancha izeneko pertsonaiak momentu batean. Ana gaztearen ekimenez arropak erantziz ere iraultza txikia antolatzen dute lantokian. "Biluztearen memento hori inpaktu handikoa da" -dio Losadak-, "jende perfektuaren biluziak ikustera ohituta baikaude. Pertsonaia hauek jende arrunta dira eta bateren bat nahiko lodia ere bada. Duen tamaina duela ere, edozein ederra izan daitekeela adierazi nahi dugu. Nazkatuta gaude argal egon behar horrekin".

Antzezlanaren izaera dela-eta, euskarazko bertsiorik ez du prestatuko Adosek. Hego Amerikan zehar bira bat egitea gustatuko litzaieke etorkizunean, baina taldearen baliabide ekonomikoei begiratu beharko diete erabaki hori hartu aurretik.

Euskal Herrian irailetik aurrera hasiko dira "Las mujeres de verdad tienen curvas" eskaintzen. Bitartean, maiatzaren 30ean, kale antzezlan bat estreinatuko dute Leioako Umorezko Kale Antzerki Azokan. "Sopa de Ganso" («Antzar zopa») izeneko ikuskizunean sei aktorez osatutako taldeak kaleak sukalde bilakatuko ditu, jendearen artean lehengai berezi bat bilatuz: barrea, alegia.

Kultura latinoaren defendatzaile
34 urte besterik ez dituen arren, Josefina Lopez idazle mexikarra Ameriketako Estatu Batuetan idazle latinoen artean ezagunenetakoa da. Genero ezberdinetako lanak argitaratu ditu, baina batez ere antzerki eta telebistarako gidoiak. Gaztetan, jostunen tailer batean lan egin behar izan bazuen ere, gaur egun Writers Guilt of America idazleen elkargoko kide da, eta berak sortutako CASA0101 erakundean gidoien sorkuntzari buruzko irakasgaiak eskaintzen ditu. Berak idatzitakoak dira "No place like home" («Etxean bezala inon ez»), "Confessions of the Rumba" («Runbaren konfesioak») eta "Real Women have curves" («Benetako emakumeek kurbak dituzte»), besteak beste. Azken lan honek zinera ere jauzi egin zuen. Iaz, Sundance zine jaialdian hainbat sari eskuratu zituen, eta Donostiako Zinemaldian ere jaso zuen saririk.
Ados taldekoek Lupe Ontiberos aktoreari esker ezagutu zuten idazlea. Ontiberosek Los Angeles eta San Franciscon "Real women have curves" antzezlanean aktore lanak egin zituen. Maiz hitz egin zien Adosekoei ikuskizun hartaz. "Aspalditik genuen buruan antzezlan hau hemen egitea, bat egiten baitu taldearen filosofiarekin". Josefina Lopezek Adosek Gijonen egin zuen emanaldi batera joateko aukera izan zuen duela gutxi: "Oso gustura gelditu zen" -dio Garbi Losadak- "nik eginiko moldaketaren kopia ere eraman zuen bueltan, zenbait ideia kopiatu egingo zizkidala esanaz".


Azkenak
Amets Ladislao, EHNE Bizkaia: “Bertokoak diren elikadura-sistemak behar ditugu”

Nekazarien eta abeltzainen erreferentziazko sindikatua da Euskal Herriko Nekazarien Elkartasuna. 1976tik lanean daraman elkarte horrek 3.000 afiliatu baino gehiago ditu, eta lehen sektoreak dituen erronkak ez dira nolanahikoak. Egoera horretaz eta etorkizunari buruz sindikatuak... [+]


2024-11-20 | LAB sindikatua
Garraiolariok ere komunera joan beharra dugu

Azaroaren 19a komunaren munduko eguna da. Gaur oraindik ere, XXI. mendean, langile askok, hemen, Euskal Herrian bertan, ez daukate haien lanaldietan komuna erabiltzeko eskubidea. Horren adibide dira garraioko langile asko.

Komunak osasun publikoaren giltzarria dira, eta... [+]


2024-11-20 | ARGIA
Esako urtegiaren handitzea “erloju bonba bat” dela ohartarazi dute, tanta hotzaren gisakoak bertan egokituz gero

Esako urtegia handitzeko proiektua berraztertu dezala eskatu dio Chunta Aragonesista alderdiak Espainiako Gobernuari, tanta hotzak berriki utzitako hondamendia ikusita. Halako euriteak jasanez gero, Esak ur hori guztia askatzeko gaitasun nahikorik ez lukeela izango eta... [+]


Iruñeko Erorien Monumentua eraldatzeko akordioa egin dute EH Bilduk, PSNk eta Geroa Baik

Eraikina ez dute guztiz eraitsiko, baina adiera frankistako elementuak kendu edo estaliko dizkiote, kupula handia barne. Gainera, monumentuari esanahaia aldatu eta faxismoa salatzeko eta oroimen demokratikoa sustatzeko zentro bat zabalduko dute barruan.


Euskalgintza apolitikoari deia

Euskararen biziraupena ez da euskaldunok politikaren partidan jokatzen dugun arazo bakarra, baina bai, euskalduntasunaren elementu bereizgarriena den neurrian, gure egoera gehien islatzen duena. Beste esparru batzuetan hainbeste ageri ez dena oso ongi erakusten du. Hasteko,... [+]


Maddi Agirre Epelde. Bertsolari matematikari kantari
“Nire ametsa izango litzateke Xenpelarrekin kantatzea”

19 urte ditu Maddik, Matematika Gradua ikasten ari da Leioan, EHUko Zientzia eta Teknologia fakultatean, musika ikasketak eginak ditu, eta gazteagatik ere, bertsolari iaioa da. Eta bertsolari ona baino hobea izateko zumitzak ditu, bateko eta besteko plazetan ikusi dugunez... [+]


Fermin Muguruza
“Aldatzeak eta mugitzeak pizten dit grina”

Irungo ospitale zaharrean jaio zen Fermin 1963an, Muguruza Ugartetarren sendian. Azken hamarkadetan euskal musikan eragin erraldoia izan duen artista da. Ez alferrik, bera izan da Kortatu eta Negu Gorriak taldetako abeslaria eta alma mater-a, Esan Ozenki zigilu independentearen... [+]


Lucy: izar mediatikoak 50 urte

Etiopia, 1974ko azaroaren 24a. Lucy-ren hezurdura aurkitu zuten Hadarren, giza arbasoen arrasto zaharrenetakoa. Australopithecus afarensis espezieko hominidoak 3,2 eta 3,5 milioi urteren artean ditu.

Homo espezieen arbasotzat jo zuten orduan, gu guztion amatzat. Mende erdi... [+]


Injustizia epistemikoa eskoletan?

Hezkuntzaren Soziologian bada galdera klasiko bat: zertarako existitzen da hezkuntza sistema gizarte batean? Galderari emandako erantzunak ugariak dira, eta aldatuz doaz garaiaren arabera. Baina horien artean nabarmentzekoak ondoko hauek izan ohi dira: eskolak nagusiki... [+]


2024-11-20 | Edu Zelaieta Anta
Bi begien artean

Aste oso batez aritu gara Collodiren Pinotxoren abenturak liburuaren inguruan, unibertsitateko ikasgelan, Haur Hezkuntzako eta Lehen Hezkuntzako irakaslegaiekin. Gure erreferentzia nagusia Galtzagorrik 2011n argitara emandako edizio ederra izan da –hitzaurrea barne, 171... [+]


Tresnak eta formakuntza

“Ibiliz ikasten da ibiltzen, eta kantuan kantatzen”. Horixe izan da aste honetako ikasgaietako bat C2ko taldeetan. Helburua ez zen abesten edo oinez ikastea, gerundioa behar bezala erabiltzea baizik. Zer pentsatua eman dit jarduerak, eta irakasten nola ikasten dugun... [+]


Euskara doan ikastea
Pausoak pauso, oraindik hankamotz

Aldarrikapen historikoa da euskara doan ikasteko eskubidea. Gaur egun, gori-gori dago gaia. Bi urrats esanguratsu eman berri ditu HABE Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzerako Erakundeak C1 maila gainditu nahi duten gazteentzat eta A1 mailakoentzat. Hala, diru kopuru... [+]


2024-11-20 | Gorka Menendez
Euskal baserria, esplotazio sistema?

Sanmartinak gure baserrietan oso ezagunak dira, txerria hiltzeko garaia baita. Jende askok, ordea, ez du jakingo antzina San Martin egunak nekazaritza urtearen amaiera ezartzen zuela. Eta hori ez zen ahuntzaren gauerdiko eztula. Izan ere, urte amaierarekin etxeko ugazabari... [+]


Eguneraketa berriak daude