"ZURGAI": KALETIK ABIATU ZEN POESIA ALDIZKARIA


2021eko uztailaren 28an
Bilboko Kale Nagusian izkiriatu ziren «Zurgai» olerki aldizkariaren lehen poemak. Frankismo garaiaren ondorengo lehen urteak ziren. Ordura arte debekaturik edota erregimenaren kontrolpera mugaturik egondako kultur adierazpenek errazagoa zuten jendearengana iristea.

Aurreko hainbat mugimendutatik elkar ezagutzen zuten poeta batzuek "Poetas por su pueblo" taldea osatu zuten. Zazpi edo zortzi laguneko talde hau saiatu zen eskoletan proiekzio eta errezitaldiak emanez, jendearengana poesia gerturatzen. Ez zuten horrelakorik lortu, ordea, Bilboko kalerik zentrikoenean poesiaz zipriztindutako muralak jartzen hasi ziren arte. "Era guztietako jendea geratzen zen muralei begira. Bai 15 urteko gazteak, bai aiton-amonak. Batzuek gustuko zituzten poemak apuntatu egiten zituzten, beste batzuek orduak pasatzen zituzten begira...". Pablo Gonzalez de Langarika, oraindik ere «Zurgai»ren zuzendari denak, horrela gogoratzen ditu lehen urrats haiek.

Harrera ikusita, taldeak aldizkari batekin aurrera egitea erabaki zuen eta horrela sortu zuten "Yambo" izeneko aldizkaria. Orrialde bakan batzuetako hiru ale soilik argitaratu zituzten. Urtebeteko geldialdia egin eta aldizkari osoago bat egitea erabaki baitzuten. 1979. urteko udaberrian ezagutu zuen kalea «Zurgai» aldizkariak.

"Lehenengo 15 aleak ateratzea ez zen lan makala izan. Aurreko edizioaren ale guztiak saldu arte, ez geneukan berria ateratzerik", gogoratzen du Gonzalez de Langarikak.

"Poesía y Ecología" izenburupean argitaratu zen lehen alea. Taldea osatzen zuten poeta gazteek euren sormen lanak ezarri zituzten bertan, baina hasiera- hasieratik, puntako olerkarien kolaborazioak biltzea ere lortu zuten. Lehen ale hartan, Antonio Galak, Gabriel Celayak eta Jose Agustin Goytisolok parte hartu zuten.
Aldizkaria sendotzen joan zen, eta taldeko partaideen izena ere, pixkanaka ezagutzera ematen. Gontzal Diez del Hoyo, Rafael Martinez, Amalia Iglesias, Seve Calleja edota Pablo Gonzalez de Langarika, besteak beste, poesia sariak jasotzen hasi ziren eta euren ospea sendo egin zen. "Sari hauekin ‘Poetas por su pueblo’ taldea sendotu egingo zela uste nuen", dio Gonzalez de Langarikak. "Kontrakoa gertatu zen, ordea. Bakoitzak bere bideari garrantzia gehiago eman zion, eta taldea bigarren mailan geratu zen".


ETENGABE LANEAN.

Talde izaera ahulduta zegoenean, Pablo Gonzalez de Langarikak 1988an Bizkaiko Foru Aldundira jo zuen, Blas de Oterori buruzko monografiko bat egiteko laguntza eske. Aldundian laguntza eman zioten ale hura egiteko. Baina ez hori bakarrik, aurrera begira proiektua diruz laguntzeko konpromisoa erakutsi zioten. Horrek markatuta abiatu zen «Zurgai»ren bigarren aldia eta horrela jarraitzen du oraindik. Urte horretatik aurrera, Gonzalez de Langarikaren esku geratu zen aldizkariaren ardura eta lan gehiena.

Ordura arte hogeita hamar bat orrialdekoak izaten ziren aleak 114-156 orrialde artekoak izatera igaro ziren. Urtean bi ale argitaratzen dira une hartatik. Poesia sortu berriari toki zabala eskaintzen zaio bigarren aldi honetan, baina horretaz gain, hausnarketarako, iruzkinerako eta informaziorako toki zabala eskaintzen da. Gainera, ilustrazioek garrantzia handia hartu dute.


MONOGRAFIKOAK.

«Zurgai» aldizkariaren ale asko monografikoak izan dira. Autore zehatzei eskainitakoak batzuetan; Gabriel Celaya, Gabriel Aresti, Jose Agustin Goytisolo, Antonio Gamoneda edota Blas de Oterori eskainitako aleak, kasu.

Beste batzuetan, gai zehatzei eskainitakoak. Esaterako, haurren poesiari eskainitako alea, Nerbioi ibaiadarraren inguruan egindako poesiari eskainitakoa, Europako herrialdeetan egindakoari...

Idatzizko edukiez gain, ilustrazioek eta diseinuak ere berebiziko garrantzia hartu dute. Rafael Herrerok egiten du azala eta barnea, Antoni Tàpies, Amancio González, Albert Agulló eta Lucio Muñoz bezalako artisten sormen lanek janzten dute.


SAREAN ERE BAI.

Orain dela bi urtetik, Internet bidez ere, hedatzen du bere emaria «Zurgai» aldizkariak www.zurgai.com helbidean. Formatu digitalean aldizkaria erosteko aukera eskaintzen du eta baita atzeratutako aleak lortzeko bidea ere. Aldizkariaren historiari buruz ere informazio zabala eskura dago.

Horrez gain, orain gutxi, agerkarian parte hartu izan duten eta egun bertan idazten duten olerkarien datu base bat paratu dute sarean. Bertan, alfabetikoki ordenatuta agertzen dira olerkarien izenak. Eta horietako batzuen informazioa topa daiteke.


POESIA ERALDATZEAREN LEKUKO...

Hogeita bost urte betetzear dagoen aldizkaria, gizarteak jasandako aldaketen lekuko izan da. Poesiarekin kontaktu zuzenean egonda, barnean egon ahal diren aurrerapen edo eraldakuntzen lekuko izatea ere lortu du, gainera.

Pablo Gonzalez de Langarika aldizkariko zuzendariaren ustez, "azken urteetan poesia aldatu da. Hasierako garaietako klasizismotik irteten ari dira poetak, 80ko hamarkada hasieran egiten zen Gerra osteko poesia, aldatu egin da".

Gazteen artean mugimendua ikusten du, eta poesia soziala indartsu nabari du. "Konpromisoa ikusten dut gazte askorengan, poesia militantea, printzipio batzuren aldekoa, gustatzen ez zaiona kritikatzen duena...".

Dena den, agintetik gertu dauden poetei, gizarteko beste esparru askotan bezala, bultzada gehiago ematen zaiela agerikoa omen da.

Poesia ez da masek irakurtzen duten generoa, eta ez omen du gainera horrelakorik izan behar, Gonzalez de Langarikaren ustez: "Poeta batek San Mames betetzen badu, zerbait ez doa ondo. Propagandan edo politikan ari da. Liburutegian 100 lagun biltzea, lorpen ikaragarria da"

«Zurgai» eta euskara
Gaztelera da «Zurgai» aldizkariak oro har erabiltzen duen hizkuntza. Taldeko kiderik gehientsuenek hizkuntza horretan sortzen dute. Euskaraz egindako poesiari ere zabaltzen dizkio ateak, ordea. Gabriel Arestiri eskaini zitzaion monografikoan, esaterako, erdia baino gehiago euskaraz joan zen.

Aldizkariak gaur egun dituen kolaboratzaileen artean, Kirmen Uribe edota Igor Estankona bezalako euskal olerkariak daude.

Aldizkariko zuzendari Gonzalez de Langarikak dioenez, "euskarazko poesian zerbait mugitzen ari dela somatzen da. Gauza interesgarriak ari dira egiten".

Horregatik «Zurgai» aldizkariak badauka euskal poetei bultzada bat emateko nahia. Euren lanak argitaratzen dira aldizkarian ezagutzera emateko. "Gazteleraz doa testu nagusia, eta noski azpian jatorrizkoa, euskarazkoa. Hemendik kanpo aldizkaria irakurtzen dutenek, euskaldunen lana ezagutzeko bide zuzenena dela uste dut", dio zuzendariak.

Datorren uztailean argitaratuko da «Zurgai» aldizkariaren hurrengo alea eta ale horrek, zendutako euskal poeta handi bat izango du ardatz nagusi: Bitoriano Gandiaga


Azkenak
Lekeitioko Udalak etxebizitza turistikoen lizentziak geldiarazi ditu

HAPOn etxebizitza turistikoak arautu eta mugatzeko aldaketa puntual bat egin arte eten egingo da herrian gisa horretako etxe gehiago irekitzeko aukera. Alokabiderekin hitzarmen bat egin duela ere iragarri du udalak, etxe hutsak alokairuan jartzeko.


Israelek eginiko beste sarraski bat atera da argitara: Rafahn hamabost osasun langile hil eta ondoren hobi komun batera bota zituen

Palestinako Ilargi Gorria larrialdi zerbitzuak baieztatu du gorpuei eginiko autopsiak erakusten duela soldadu israeldarrek tiro egin zietela medikuei. Hil aurretik osasun langileetako batek soldaduek eraso egin zien unea grabatu zuen mugikorrarekin, eta bideoan ikus daiteke... [+]


50.000 plakako zentral fotovoltaiko bat jartzeko proiektua aurkeztu dute Agurainen

Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkariaren bidez ezagutarazi da Cañaveras Solar enpresak egingo duela zentrala. Cañaveras Solar enpresaren zuzendaria Rafael Benjumea da, oligarkiako Benjumea familiako kidea. 15 milioi eurotik gorako kostua izango du proiektuak... [+]


Eskola publikoarentzako lehenengo plan estrategikoa aurkeztu du Pedrosak

“Etapa berri baten hasiera” eta “historikoa” moduko hitzekin aurkeztu du Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Sailak Euskal Eskola Publikoa Eraldatzeko I. Plan Estrategikoa, Eusko Legebiltzarrean. Edukiak oraindik ontzeko eta zehazteko daudela, plana hamar... [+]


2025-04-08 | ARGIA
Grebara joko dute Donostiako gizarte zerbitzuetako langileek

Bost greba egun deitu dituzte apirilerako, "lanez gainezka" daudela eta giza baliabide eta material "oso murritzak" dituztela argudiatuta. ELA sindikatuaren esanetan, udalak "ez du mugimendurik egin nahi".


2025-04-08 | Bertsozale.eus
Gasteizko Pinto pintto taldea garaitu da Kuadrillartekoan
Urtarrilaren 18an hasitako 2025ko Arabako bertso Kuadrilla artekoa amaitu da, 14 bertso egun eta 4 finalerdiren ostean helmugara heldu da larunbatean ospatutako finalarekin. Bat bateko 14 talde izan dira eta talde bakoitza hamaika lagunez osatua egon da.

2025-04-08 | ELA sindikatua
Medikuen artean euskararen eskakizuna gaztelaniarena baino 47 puntu txikiagoa da Osakidetzan

Osakidetzan egun, ez dago bermatuta euskarazko zerbitzua. Zerbitzu gehienetan ez dago hizkuntza irizpiderik eta herritar euskaldunek bere burua nabarmendu beharra daukate, egoera oso zaurgarrian, euskarazko zerbitzua jaso ahal izateko.


Gaixo dagoen Gotzon Telleria euskal presoa etxeratzeko eskatu dute sindikatuek

ELA, LAB, ESK, STEILAS, CGT-LKN, CNT, HIRU, EHNE eta ETXALDE sindikatuak, Sarek abiatutako Gotzon SOS kanpainara batu dira. 2019an antzeman zioten gaixotasun genetiko sendaezina 68 urteko preso politiko bilbotarrari. Sindikatuek gaixotasun larriak dituzten presoak kartzelatik... [+]


Hiru eguneko greba zikloari ekin diote Bridgestoneko Basauriko langileek, eta arratsaldean mobilizazioa egingo dute

Astearteko greba egunak %100eko jarraipena izan du, sindikatuen arabera. Hilaren 11rako eta 15erako deituta daude beste bi lanuzteak. 335 langile kaleratu nahi ditu Japoniako pneumatikoen multinazionalak Basauriko (Bizkaia) plantatik.


2025-04-08 | Euskal Irratiak
Manex Fuchs
“Aberri Egunak euskaldun guztiak biltzeko ospakizuna izan beharko luke”

Aberri Eguna elkarrekin ospatzeko xedez sortu zen Euskal Herria Batera plataforma. Aurten, ikusgarri bat eskainiko dute apirilaren 11n, Manex Fuchs antzerkilariaren, Lorea Agirre idazlearen eta Martxel Rodriguez dantzariaren eskutik.


2025-04-08 | Enbata
Batera, Birsortze Biltzar Nagusirantz

Apirilaren 4an, ostiralarekin, Ipar Euskal Herriak Lurralde Kolektibitate baterantz bilakaera instituzional bat behar duela egiaztatuz, Batera plataformak herritarren mobilizazio dinamika baten abiatzea aurkeztu du. Hitzordua emana da maiatzaren 10ean, larunbatez, Ezpeletan,... [+]


2025-04-08 | Gedar
Greba mugagabera joko dute asteazkenean Trapagarango MFSko langileek

Fabrika itxi eta 106 beharginak kaleratzeko asmoa dauka enpresako zuzendaritzak, eta zabalik dago lan-erregulazioari buruzko kontsulta-aldia.


Eneko Goia, auzo elkarteez: “Haiengatik balitz ez legoke ez Behobiarik, ez Klasikoarik, ez Donosti Cupik, ez Zinemaldiarik”

Abenduan ezagutarazi ziren Espainia, Maroko eta Portugalen jokatuko den Munduko Futbol Txapelketako egoitzak. Donostia eta Bilbo zerrendan ageri ziren. Donostiako sei auzo elkartek, gutun bidez, FIFAri eskatu diote atzera botatzeko hiriaren egoitza izendapena; FIFA bera ere... [+]


Eguneraketa berriak daude