"ZURGAI": KALETIK ABIATU ZEN POESIA ALDIZKARIA


2021eko uztailaren 28an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Bilboko Kale Nagusian izkiriatu ziren «Zurgai» olerki aldizkariaren lehen poemak. Frankismo garaiaren ondorengo lehen urteak ziren. Ordura arte debekaturik edota erregimenaren kontrolpera mugaturik egondako kultur adierazpenek errazagoa zuten jendearengana iristea.

Aurreko hainbat mugimendutatik elkar ezagutzen zuten poeta batzuek "Poetas por su pueblo" taldea osatu zuten. Zazpi edo zortzi laguneko talde hau saiatu zen eskoletan proiekzio eta errezitaldiak emanez, jendearengana poesia gerturatzen. Ez zuten horrelakorik lortu, ordea, Bilboko kalerik zentrikoenean poesiaz zipriztindutako muralak jartzen hasi ziren arte. "Era guztietako jendea geratzen zen muralei begira. Bai 15 urteko gazteak, bai aiton-amonak. Batzuek gustuko zituzten poemak apuntatu egiten zituzten, beste batzuek orduak pasatzen zituzten begira...". Pablo Gonzalez de Langarika, oraindik ere «Zurgai»ren zuzendari denak, horrela gogoratzen ditu lehen urrats haiek.

Harrera ikusita, taldeak aldizkari batekin aurrera egitea erabaki zuen eta horrela sortu zuten "Yambo" izeneko aldizkaria. Orrialde bakan batzuetako hiru ale soilik argitaratu zituzten. Urtebeteko geldialdia egin eta aldizkari osoago bat egitea erabaki baitzuten. 1979. urteko udaberrian ezagutu zuen kalea «Zurgai» aldizkariak.

"Lehenengo 15 aleak ateratzea ez zen lan makala izan. Aurreko edizioaren ale guztiak saldu arte, ez geneukan berria ateratzerik", gogoratzen du Gonzalez de Langarikak.

"Poesía y Ecología" izenburupean argitaratu zen lehen alea. Taldea osatzen zuten poeta gazteek euren sormen lanak ezarri zituzten bertan, baina hasiera- hasieratik, puntako olerkarien kolaborazioak biltzea ere lortu zuten. Lehen ale hartan, Antonio Galak, Gabriel Celayak eta Jose Agustin Goytisolok parte hartu zuten.
Aldizkaria sendotzen joan zen, eta taldeko partaideen izena ere, pixkanaka ezagutzera ematen. Gontzal Diez del Hoyo, Rafael Martinez, Amalia Iglesias, Seve Calleja edota Pablo Gonzalez de Langarika, besteak beste, poesia sariak jasotzen hasi ziren eta euren ospea sendo egin zen. "Sari hauekin ‘Poetas por su pueblo’ taldea sendotu egingo zela uste nuen", dio Gonzalez de Langarikak. "Kontrakoa gertatu zen, ordea. Bakoitzak bere bideari garrantzia gehiago eman zion, eta taldea bigarren mailan geratu zen".


ETENGABE LANEAN.

Talde izaera ahulduta zegoenean, Pablo Gonzalez de Langarikak 1988an Bizkaiko Foru Aldundira jo zuen, Blas de Oterori buruzko monografiko bat egiteko laguntza eske. Aldundian laguntza eman zioten ale hura egiteko. Baina ez hori bakarrik, aurrera begira proiektua diruz laguntzeko konpromisoa erakutsi zioten. Horrek markatuta abiatu zen «Zurgai»ren bigarren aldia eta horrela jarraitzen du oraindik. Urte horretatik aurrera, Gonzalez de Langarikaren esku geratu zen aldizkariaren ardura eta lan gehiena.

Ordura arte hogeita hamar bat orrialdekoak izaten ziren aleak 114-156 orrialde artekoak izatera igaro ziren. Urtean bi ale argitaratzen dira une hartatik. Poesia sortu berriari toki zabala eskaintzen zaio bigarren aldi honetan, baina horretaz gain, hausnarketarako, iruzkinerako eta informaziorako toki zabala eskaintzen da. Gainera, ilustrazioek garrantzia handia hartu dute.


MONOGRAFIKOAK.

«Zurgai» aldizkariaren ale asko monografikoak izan dira. Autore zehatzei eskainitakoak batzuetan; Gabriel Celaya, Gabriel Aresti, Jose Agustin Goytisolo, Antonio Gamoneda edota Blas de Oterori eskainitako aleak, kasu.

Beste batzuetan, gai zehatzei eskainitakoak. Esaterako, haurren poesiari eskainitako alea, Nerbioi ibaiadarraren inguruan egindako poesiari eskainitakoa, Europako herrialdeetan egindakoari...

Idatzizko edukiez gain, ilustrazioek eta diseinuak ere berebiziko garrantzia hartu dute. Rafael Herrerok egiten du azala eta barnea, Antoni Tàpies, Amancio González, Albert Agulló eta Lucio Muñoz bezalako artisten sormen lanek janzten dute.


SAREAN ERE BAI.

Orain dela bi urtetik, Internet bidez ere, hedatzen du bere emaria «Zurgai» aldizkariak www.zurgai.com helbidean. Formatu digitalean aldizkaria erosteko aukera eskaintzen du eta baita atzeratutako aleak lortzeko bidea ere. Aldizkariaren historiari buruz ere informazio zabala eskura dago.

Horrez gain, orain gutxi, agerkarian parte hartu izan duten eta egun bertan idazten duten olerkarien datu base bat paratu dute sarean. Bertan, alfabetikoki ordenatuta agertzen dira olerkarien izenak. Eta horietako batzuen informazioa topa daiteke.


POESIA ERALDATZEAREN LEKUKO...

Hogeita bost urte betetzear dagoen aldizkaria, gizarteak jasandako aldaketen lekuko izan da. Poesiarekin kontaktu zuzenean egonda, barnean egon ahal diren aurrerapen edo eraldakuntzen lekuko izatea ere lortu du, gainera.

Pablo Gonzalez de Langarika aldizkariko zuzendariaren ustez, "azken urteetan poesia aldatu da. Hasierako garaietako klasizismotik irteten ari dira poetak, 80ko hamarkada hasieran egiten zen Gerra osteko poesia, aldatu egin da".

Gazteen artean mugimendua ikusten du, eta poesia soziala indartsu nabari du. "Konpromisoa ikusten dut gazte askorengan, poesia militantea, printzipio batzuren aldekoa, gustatzen ez zaiona kritikatzen duena...".

Dena den, agintetik gertu dauden poetei, gizarteko beste esparru askotan bezala, bultzada gehiago ematen zaiela agerikoa omen da.

Poesia ez da masek irakurtzen duten generoa, eta ez omen du gainera horrelakorik izan behar, Gonzalez de Langarikaren ustez: "Poeta batek San Mames betetzen badu, zerbait ez doa ondo. Propagandan edo politikan ari da. Liburutegian 100 lagun biltzea, lorpen ikaragarria da"

«Zurgai» eta euskara
Gaztelera da «Zurgai» aldizkariak oro har erabiltzen duen hizkuntza. Taldeko kiderik gehientsuenek hizkuntza horretan sortzen dute. Euskaraz egindako poesiari ere zabaltzen dizkio ateak, ordea. Gabriel Arestiri eskaini zitzaion monografikoan, esaterako, erdia baino gehiago euskaraz joan zen.

Aldizkariak gaur egun dituen kolaboratzaileen artean, Kirmen Uribe edota Igor Estankona bezalako euskal olerkariak daude.

Aldizkariko zuzendari Gonzalez de Langarikak dioenez, "euskarazko poesian zerbait mugitzen ari dela somatzen da. Gauza interesgarriak ari dira egiten".

Horregatik «Zurgai» aldizkariak badauka euskal poetei bultzada bat emateko nahia. Euren lanak argitaratzen dira aldizkarian ezagutzera emateko. "Gazteleraz doa testu nagusia, eta noski azpian jatorrizkoa, euskarazkoa. Hemendik kanpo aldizkaria irakurtzen dutenek, euskaldunen lana ezagutzeko bide zuzenena dela uste dut", dio zuzendariak.

Datorren uztailean argitaratuko da «Zurgai» aldizkariaren hurrengo alea eta ale horrek, zendutako euskal poeta handi bat izango du ardatz nagusi: Bitoriano Gandiaga


Azkenak
Zestoako Gaztetxearen desalojoa geratzea lortu dute

Uztailaren 19an, 8:00etan zegoen gaztetxea husteko agindua emanda. Momentuz, lortu dute desalojoa atzera botatzea. Zestoako Gazte Asanbladak Bilboko Aresti Zentro Sozialistaren desaloa jasan zutenei elkartasun osoa adierazi die.


Yael Braun-Pivet izango da berriz Frantziako Asanbleako lehendakaria

Frantziako Asanbleak Yael Brau-Pivet hautatu du legebiltzarreko presidente. Lehia aurreikusten zen FHB eta Macronisten artean, eta azkenean, gutxigatik bada ere, lehendakariaren alderdikoak gailendu dira.


Margolan figuratibo zaharrena

Sulawesi (Indonesia) uhartearen hegoaldean, Leang Karampuang kobazuloan hiru irudi antropomorfoz eta basurde batez osatutako margolana aurkitu dute Griffith eta Southern Cross unibertsitateetako eta Indonesiako Agentzia Nazionaleko arkeologoek. Nature aldizkarian argitaratutako... [+]


Leonard Peltierren ihes ukatua

Lompoc (Kalifornia, AEB), 1979ko uztailaren 20a. Leonard Peltier ekintzaile indigenak eta beste bi presok espetxe federaletik ihes egin zuten. Iheskideetako bat kartzelaren kanpoaldean bertan tirokatuta hil zuten; bestea ordu eta erdi geroago atzeman zuten handik milia batera... [+]


Adin txikiko neska baten erasotzaileari jarritako epaia salatu du Gasteziko Mugimendu Feministak

Gasteizko adin txikiko neska bati sexu erasoa egin zion adin txikiko mutil batek, 2023ko ekainean. Gasteizko Mugimendu Feministak ez ditu bidezkoak ikusten epaileak erasotzaileari ezarri dizkion neurriak. Uste du erasoa jasan duenaren birbiktimizazioa bultzatzen dutela... [+]


Donostiako udaltzainek Parte Zaharreko hainbat gazte “jipoitu eta zauritu” dituztela salatu dute

Alde Zaharreko Gazte Asanbladak (AZGA) salatu du Donostiako Udaltzaingoak auzoko hainbat gazteren aurka astelehen gauean egindakoa: “Auzoko hainbat gazte futbolean jokatzen ari ziren Trinitate enparantzan, Udaltzaingoa hurbildu eta mehatxuka guztiak identifikatzeko agindua... [+]


Ursula von der Leyen Europako Batzordeko presidente izendatu dute

401 aldeko boto eta 284 kontrako jaso ditu, baina gehiengoa lortu du 41 botogatik. Hurrengo bost urteetan berriro ere presidente izango da, popularren, sozialdemokraten, liberalen eta berdeen babesa jasota. EH Bilduk kontra bozkatu du, eta EAJk alde.


Hamabost urte beharko dira Gazako genozidioan Israelek sortutako 40 milioi tona hondakin jasotzeko

NBEren ikerketa baten arabera, lehertu gabeko artilleria, substantzia kaltegarriak eta palestinarren gorpuak daude hondakin artean. 50.000 bonba baino gehiago bota ditu Israelek urritik, eta 40 milioi tona hondakin sortu dituzte.


1.200 soldadu israeldarrek baino gehiagok egin dute beren buruaz beste azken 50 urteetan

Genozidioarekin lotutako suizidio ugari identifikatu dira, armada sionistak datuak ezkutatzen baditu ere.


Eguneraketa berriak daude