Butroe ibaiak bustitzen duen Gatikako lautadak bandoen borroka bortitzak ezagutu zituen. Billela eta Butroe leinuek hemen eraiki zituzten etxeak, baina haien artean ez zen bakerik egon, Butroekoak oinaztarrak baitziren, Billelakoen aurkakoak.

Gatika zenbait aldiz aipatua agertzen da 1053ko eta 1070eko idatzietan. Geroxeago, 1624an, Bizkaiko Batzar Nagusiek kostaldea gotortzea erabaki zuten, holandarren erasoen beldurrez. Horrela, Antonio de Mujica Gatikako kapitain gisa izendatu zuten, Gatika eta Batzarren arteko istiluak sortuz. 1637an aldiz, Gatikak sei herritar bidali zituen Frantzia eta Espainaren arteko gerran borrokatzeko. Horrela, mendetan zehar Gatikako lagun askok herritik kanpo atera behar izan zuten gerra atzerritar horietan parte hartzeko edo Bizkaiko kosta zaintze lanetan aritzeko. Ekonomia aldetik, baserriekin batera XIX. mendean burdinolak ugari ziren. 36ko Gerra Zibilean Urresti eta Berriagan Burdinazko Gerrikoaren lubakiak altxatu baziren ere, Gatikak Eusko Jaurlaritzaren barnean iraun zuen 1937ko ekainaren 13ra arte, Santa Maria eliza dinamitaz lehertu zuten egun berera arte, hain zuzen ere.

Santa Maria eliza XII. mendean eraiki ondoren, XVIII. mendean berreraiki zuten eta joan den mendean ere eraberritu zen, azkeneko gerratik egoera tamalgarrian geratu baitzen. Ama Birjinaren irudia Erdi Arokoa da, baina Errenazimentu garaian zaharberritu zutenez, estilo honen kutsua dauka orain. Erretaulari dagokionez, lehen XVII. mendekoa zegoen, baina oraingoa barrokoa da. Bestalde, Butroeko auzoan kokatzen da Santa Magdalenaren ermita, bertan, uztailaren 22an erromeria egiten delarik.

Uribe eskualdean, baserrien ekonomia eta ekoizpenari lotuta, laboreak ehotzeko uraren indarra erabiltzen zuten errota ugari dago. Erreka eta ibai asko zeharkatzen dituzten Gatikako lur aberats eta emankorretako biztanleak uraren indarraz baliatu ziren eta baserrietako nekazaritza eta abeltzaintzako eginbeharretarako lanabes osagarriak ziren errotak eraiki zituzten. Ur erroten dokumentuetako lehen aipamena X. mendekoa da. Ordutik aurrera ugariagoa da gai honi buruzko dokumentazioa. XIX. mendean izan zen errota kopururik handiena. Geroztik kopuruak behera egin zuen eta asko eta asko desagertu ziren. Baina badira oraindik gaur egun erabiltzen direnak, Lauxerreko errota adibidez. Gatikako errota honek eraikuntza hauetan ohikoak diren elementuak erakusten dizkigu: ibaiko ura pilatu eta errotarantz bideratzeko, uharka, antepara eta ubideak. Barruko osagairik garrantzitsu eta aipagarrienak, aldiz, tobera, egurrezko ontziak eta errotarriak izaten dira. Errotaren azpian turbinak, sifoiak eta burutea daude errota ibili ahal izateko.
Herria itsasotik gertu dagoenez, eguraldi leun eta hezearen laguntzaz, izozte handirik gabe, Gatika lurralde aproposa da mahatsondoak landatzeko. Mahatsari esker etorriko da gero txakolina. Igartua auzoan Etxebarria sotoak bai txakolina eta baita sagardoa ere ekoizten du.

Gatikak aisialdirako leku zabalak eta basoak ere eskaintzen ditu, bai bizikletaz ibiltzeko, (espreski prestatutako zirkuitua dago) eta baita zaldiz ibiltzeko ere (Herrementariñe zalditegiak du zerbitzu hau). Errekan arrantza egin edo piragua hartuta ur emarietan murgiltzea izan daitezke beste aukerak