BASERRI HONETAN SWAHILIERAZ DAKITE!


2021eko uztailaren 19an
Una cosa tengo que desirte, los de Aranguren tienen fama de hablar serrao", esan zion taxi gidariak baserri parera ailegatu zirenean. Juan Martinek, hemeretzi urtez asfalto hutsean hazi ondoren, «Josechu el vasco» bihurtuta itzuli nahi zuen uda hartan Donostiara eta horrexegatik Alkizako barnetegian izena eman eta Tolosa inguruko baserri batera apopilo joatea erabaki zuen. Aranguren baserrira. Taxitik jaitsi eta sukaldera familia agurtzera sartu bezain pronto konturatu zen, ordea, ez zuela bere helburua berehalakoan lortuko. "Munzj galitxrop", esan zion aitak, eta "Txurriasko xertujg", ondoren amak. Juan Martinek, badaezpada, "Berdin!", erantzun zuen, nahiko estututa. Egia zen bai: "serrao" hitz egiten zuten.

Gorringo taldeak, Anjel Alkain aktorearen gidaritzapean, Joxean Sagastizabalen "Kutsidazu bidea, Ixabel" eleberria eszenaratzea erabaki zuen euren lehen muntaia egiteko. Zazpi urtez Hankagorri taldearekin haurrentzako antzerkian jardun ostean, helduei zuzendutako zerbait sortzeko gogoa piztu zitzaien. Idazle eibartarraren testua oso egokia iruditu zitzaien euren xederako: "Umorea egitea, euskal literatura taularatzea eta euskara herrikoia erabiltzea dira gure taldearen helburuak, eta eleberriak hiru ezaugarriak bete-betean ukitzen ditu", dio antzezlanean hainbat pertsonaia gorpuzten dituen Anjel Alkainek.

Gorringo taldekoek Anartz Zuazuari eskatu zioten lana zuzentzeko, lehendik ere harekin harremana izan baitzuten, "haurrentzako ikuskizun bat zuzendu nien", dio Zuazuak, "baina hura ez zen denok nahi bezain ondo atera eta bai Anjeli eta bai niri zapore nahiko garratza gelditu zitzaigun. Horregatik, nolabait, horri buelta emateko, elkarrekin berriro lan egiteko gogoa genuen".

Nagore Aranburuk egin duen antzerkirako egokitzapena eleberriarekiko oso fidela da. Pertsonaia batzuk kendu egin dituzte, eta liburuan ageri ez diren pasarte batzuk ere sartu dituzte. Horretarako Sagastizabal beraren laguntza izan dute. Azkenean eleberriak berak duen freskotasuna taula gainean islatzea lortu dute, ikusleen gozamenerako.


Gertuko pertsonaiak.

Mikel Sarriegik jokatzen du Juan Martin protagonistaren rola eta, Ainere Tolosak Ixabelena. Iñaki Agirrezabal, Egoitz Lasa, Anjel Alkain eta Ixabel Agirresarobe aktoreek, berriz, Aranguren baserriko familia hezur-haragizko bilakatu dute. Aktore gehienek pertsonaia bat baino gehiago landu dute, guztiak ere euskaldunoi oso gertuko zaizkigunak: "Baina ez dut uste estereotipoetan erori garenik", dio Alkainek, "Euskal Herrian baserritar klase asko dago. Entseguetan bakoitza berea lantzen saiatu gara". Zuzendaria ere ados agertu da horretan: "Egin duguna da pertsonaiak limitera eraman, antzerkia egitea hori baita, azken batean".

Protagonistak lehen istantetik konplize bihurtzen ditu ikusleak. Jatorrizko testuan bezalaxe, publikoari zuzentzen zaio lan guztian zehar, laugarren horma apurtuz. Era berean, baserritarrek swahiliera hitz egiten dutenean ere, ikusleak, Juan Martinek bezala, ez du ia ezer ulertzen. Ikuslea ere euskaldun berriaren azalean sartzen da ikuskizunak iraun bitartean.

Antzezlana baserri giroan kokatuta dago, eta hortaz, eszenografiak, eszenaren arabera, baserriko ukuilua, sukaldea, logela edo soroa irudikatzeko balio du. Batez ere argiztapenaren eta irudimenaren esku uzten da kokatze lan hori. Baserritik Alkizarako mendi bideak irudikatzen dituen maketa berde bat da dekoratuaren elementu bakarra. Eszenografia izan da, hain justu, prestaketa guztian arazo gehien sortu duena: "Nik orain arte eszenografo valentziar batekin egin izan dut lan. Baja hartu zuen, ordea, eta nora jo ez nekiela gelditu nintzen. Buelta asko emanda Anjelek ezagutzen zuen arkitektoen estudio batera joan eta bertan eskatu genuen eszenografia. Eta ez nuen nahi nuena berehalakoan lortu", dio Zuazuak. Azkenean, estreinaldirako, astebete gelditzen zela, talde guztiak hartu behar izan zuen parte eszenografiaren muntaian: "Egia esan, nahiz eta hasieratik okertu, esperientzia baikorra izan da azkenean. Taldeak elkarrekin egin baitu lan dena aurrera ateratzeko".


Barrea helburu.

Aitor Furundarenak espresuki antzezlan honetarako musika sortu izana ere luxu bat izan da taldeko kideentzat: "Niri Aitor oso tipo positiboa iruditzen zait", gaineratu du Alkainek, "umoretsua da eta soluzioak etengabe ematen dituena". Hala, antzezlanari erritmoa ematen laguntzen duten estilo anitzeko doinuak sortu ditu musikariak, horretarako euskal musika tresnak erabiliaz.

"Kutsidazu bidea, Ixabel" Euskal Herriko txoko askotan ikusteko parada izango da hemendik aurrera. Herri txikietara ailegatu asmoz, frontoietan eta halako lekuetan ere eskainiko dituzte emanaldiak.

Nahiz eta pertsonaiek erabiltzen duten hizkuntza Tolosa aldekoa izan, taldekoek ez dute uste edozein muturreko euskaldunak istorioa ulertzeko arazorik izango duenik: "Gipuzkera eta euskara batua ez dira hain ezberdinak. Bestela ere, saiatuko gara lekuaren arabera pittin bat hizkuntza egokitzen".

Komedia honen bidez antzerkira aspaldi joan ez den jendea ere erakarri nahi du Gorringo taldeak. Anartz Zuazuak garbi du zein den ikuskizunaren betebehar nagusia: "Batez ere dibertimendurako sortutako lana da"

IKUSLE OLDEA
Joxean Sagastizabalen "Kutsidazu bidea, Ixabel" eleberria euskal literaturaren historian ale gehien saldu duen lana da. 1994. urtean Alberdaniak argitaratu zuenetik 31 argitaraldi egin dira. Eta badirudi antzezlanak ere arrakastaren bide bera jarraituko duela, izan ere, lehen bi asteburuetan guztira hiru mila pertsona inguru joan baitziren antzezlana ikustera.Taldeko kideek ez zuten halako harrerarik espero: "Oraindik laino batean gaude", dio Anjel Alkainek, "tira, bagenekien eleberriak berak eta umorezko antzerkia egiteak jendea erakarriko zuela, baina ez genuen halako boomik espero. Emanaldi mordoa ari zaigu ateratzen. Gainera, normalean antzerkira joaten ez den jendea ere etortzen da emanaldietara, adineko jendea... Ni horrekin oso gustura nago".

Anartz Zuazua ere nahiko harrituta utzi du ikusleen berotasunak: "Beste edozein antzezlanek bere ibilbide osoan lortzen ez duen ikusle kopurua lortu dugu lau emanaldietan. Pasada bat izan da"

ANARTZ ZUAZUA: "ANTZERKI ENTRETENIGARRIA EGITEAREN ALDEKO NAIZ"
Pixkanaka bere ametsak betetzen ari da Anartz Zuazua donostiarra. Hemezortzi urterekin antzerki zuzendari izan nahi zuen eta orain, hogeita hamarrekin, jada lan horretan eskarmentua badu. Dar Dar taldearekin "Eta zer?" antzezlana zuzentzea egokitu zitzaion lehenik. Gero Txalok "Natatxa" zuzentzeko eskatu zion. Gorringorena helduentzat zuzentzen duen lehenetariko muntaia da. Egun aktore lanak alde batera utzi gabe, Donostiako Zurriola Ikastolan antzerki irakasle ere bada. Euskal Aktoreen Batasuna ekainean egitekoa den gala prestatzen hasi da orain buru-belarri.

Aktore aritu zara urtetan, zergatik erakarri zintuen ondoren zuzendari lanak?
Inoiz ez naiz oso konstantea izan. Ez zait gustatzen beti gauza bera egiten ibiltzea eta egia esan aktore lanak badu batzuetan horretatik nahiko. ETBn «Jaun eta Jabe» telesailean urtebetez aritu nintzenean, esaterako, azkenean fabrika batera nindoala iruditzen zitzaidan. Zuzendari izateak, berriz, aukera ematen dizu bi hilabetetan lan bat amaitu eta beste batean hasteko.

Zuzendari gisa izango dituzu zure lan egiteko moduak...
Asko gustatzen zait irudimenarekin jolastea. Gorputz espresioa oso garrantzitsua da niretzat. Era berean, musikak presentzia handia izaten du nire muntaietan. Gurea irudiaren generazioa da, zinemaren eragin handia daukagu. Nik antzerkia ia zinema bezala egiten dut, horregatik da ikusteko hain erraza. Garaiak aldatzen ari dira eta antzerkiak ere aldatzen joan behar du. Horrela errazago hasiko litzateke jendea antzerkira joaten. Jendeak ez du txapa bat entzutera joan nahi antzerkira. Badakit batzuk kritikatuko nautela baina berdin zait, antzerki entretenigarriaren aldekoa naiz.

Zer darabilzu orain buruan?
Aktoreen gala amaituta opor batzuk hartu nahi ditut, lan asko egin baitut azken aldian. Datorren urtean ikusiko dut zer egin. Egia esan, badut amets bat: antzerki talde propioa sortzea. Agian, datorren urtean, lan handirik ez badut, hasiko naiz horretan. Gogo asko daukat inori konturik eman gabe jarduteko, eta hanka sartu behar badut, sartzeko. Hobe orain, 40rekin baino!


Azkenak
Europar Batasuna eta Errusia
‘Ostpolitik’, oihartzun fin hura

Gerra Hotza bultzatu zuten politiken alboan egon ziren ere bakearen aldeko ildoak. Ez zuten Ekialdea eta Mendebaldea batzeko moduko berregituraketa politiko berririk ekarri, baina errealitate berriak josi zituzten Europako Mendebaldea eta Ekialdearen artean. Horietako... [+]


Sarkozy eta Le Pen eskandalizatuta, zuzenbide estatuak hitz egin duelako

Bere burua 2027ko Frantziako Estatuko presidentzialetako garaile gisa irudikatzen duena –Marine Le Pen– gogorki zigortu du Parisko Auzitegi Korrekzionalak, lau urteko kartzela-zigorra, 100.000 euroko isuna eta batez ere, bost urtez aurkezteko debekua bideratuta. Tonu... [+]


Gorputz hotsak
“Niretzat klabea izan da familiak eta inguruak ez tratatzea gaixo moduan”

Indartsua, irribarretsua eta oso langilea. Helburu pila bat ditu esku artean, eta ideia bat okurritzen zaionean buru-belarri aritzen da horretan. Horiek dira Ainhoa Jungitu (Orduña, Bizkaia, 1998) deskribatzen duten zenbait ezaugarri. 2023an esklerosi anizkoitza... [+]


Hasier Larretxea. Arraioz, homosexualitatea, Madril
“Beharrik gauzak garbi nituela, eta ttiki-ttikitatik garbi jakin nuela zer nahi nuen, zerk erakartzen ninduen”

Larretxeatarren oinordea da, aizkolari, harri-jasotzaile, txinga-eramale eta, oro har, herri-kirolari handien ondokoa. Patxi du aita; Donato, berriz, osaba. Hasier Larretxea, aldiz, da gizarte langile, da idazle, da homosexual. Harro beharko genuke denok.

 


2025-04-09 | Garazi Zabaleta
Pilotako esparatrapu hondakinetatik papera

Lehengai anitzekin papera egitea dute urteroko erronka Tolosako Lanbide Heziketako Paper Eskolako ikasleek: platano azalekin, orburuekin, lastoarekin, iratzearekin nahiz bakero zaharrekin egin dituzte probak azken urteotan. Aurtengoan, pilota eskoletan kiloka pilatzen den... [+]


Saturazioa

Bekatu bat aitortu behar dut hemen. Duela lau urte, ohitura berri bat sarrarazi nuen nire bizian: igande gauetan, kaka kanoi baten antzera "informazio" jarraikia hedatzen duen CNews telebista kate ultraeskuindarra begiratzen hasi nintzen. Hasieran ordu erdi bat astero... [+]


Itziar

Kointzidentzia harrigarriak daude bizitzan. Izan ere, zenbat ikusle elkartu litezke Arriaga antzokian? Zenbat komun ote daude solairu bakoitzean? Zein probabilitate dago Gipuzkoako emakume bik sartu-irtenean leku eta istant berean kointziditzeko, 35 urtean elkar ikusi barik egon... [+]


2025-04-09 | Hiruki Larroxa
Zer dugu bisexualitatearekin?

Transfeminismoak argia eta konplexutasuna ekarri ditu gorputz, genero eta desirei buruzko eztabaidetara. Hala ere, itzalak ere sortu ditu. Ustezko koherentzia politiko erradikal baten izenean –askotan hegemonia oso zehatz bati lotua–, diskurtso transfeminista batzuek... [+]


2.361

Garai kuriosoak bizi ditugu eta bizi gaituzte, zinez. Hezkuntza krisian dela dioten garaiak dira eta, gutxien-gutxienean, aliritzira, ba aizue, 2.361 urte ditu gaurgero boladatxoak.

Ez zen ba debalde joan Aristoteles bere maisu maite Platonen akademiatik lizeo bat muntatzeko... [+]


Ukrainako gerraren beste irakurketa bat

Ukrainako gerrar hasierako zergatiak ez dira azaldu zizkigutenak bakarrik, beste arrazoi batzuk ere badaudelako. Errusiak zioen Ukrainako errusiar hiztunen defentsarako urrats bat eman behar zuela; Ukrainako Gobernuak, aldiz, Errusiaren armadari aurre egin behar zitzaiola,... [+]


Errusiarekiko gerra hauspotzen

Ukrainaren ondoren Polonia?
Europar Batasunak Ukrainako gerra hauspotu du Kiev armaz hornituta, eta menia oraindik airean delarik, gerraren zikloan murgilduta dago bete-betean. Hori bai, bere diskurtsoa modulatzen ari da, eta gero eta gehiago hitz egiten du balizko su-etenaz... [+]


Ukrainako gerra bukatzear
“Europarrok, gerrarako prest!”

Orain Errusiak inbaditu behar ei du Europa eta horren aurrean berrarmatze basatia bultzatu behar dute Europar Batasuneko herrialdeek. Lehen Sobietar Batasunak egin behar zion eraso, eta Gerra Hotzak ia mundua irentsi zuen. Gezurra zen ordukoa, eta gezurra da gaur egungoa, baina... [+]


Eguneraketa berriak daude