BASERRI HONETAN SWAHILIERAZ DAKITE!


2021eko uztailaren 19an
Una cosa tengo que desirte, los de Aranguren tienen fama de hablar serrao", esan zion taxi gidariak baserri parera ailegatu zirenean. Juan Martinek, hemeretzi urtez asfalto hutsean hazi ondoren, «Josechu el vasco» bihurtuta itzuli nahi zuen uda hartan Donostiara eta horrexegatik Alkizako barnetegian izena eman eta Tolosa inguruko baserri batera apopilo joatea erabaki zuen. Aranguren baserrira. Taxitik jaitsi eta sukaldera familia agurtzera sartu bezain pronto konturatu zen, ordea, ez zuela bere helburua berehalakoan lortuko. "Munzj galitxrop", esan zion aitak, eta "Txurriasko xertujg", ondoren amak. Juan Martinek, badaezpada, "Berdin!", erantzun zuen, nahiko estututa. Egia zen bai: "serrao" hitz egiten zuten.

Gorringo taldeak, Anjel Alkain aktorearen gidaritzapean, Joxean Sagastizabalen "Kutsidazu bidea, Ixabel" eleberria eszenaratzea erabaki zuen euren lehen muntaia egiteko. Zazpi urtez Hankagorri taldearekin haurrentzako antzerkian jardun ostean, helduei zuzendutako zerbait sortzeko gogoa piztu zitzaien. Idazle eibartarraren testua oso egokia iruditu zitzaien euren xederako: "Umorea egitea, euskal literatura taularatzea eta euskara herrikoia erabiltzea dira gure taldearen helburuak, eta eleberriak hiru ezaugarriak bete-betean ukitzen ditu", dio antzezlanean hainbat pertsonaia gorpuzten dituen Anjel Alkainek.

Gorringo taldekoek Anartz Zuazuari eskatu zioten lana zuzentzeko, lehendik ere harekin harremana izan baitzuten, "haurrentzako ikuskizun bat zuzendu nien", dio Zuazuak, "baina hura ez zen denok nahi bezain ondo atera eta bai Anjeli eta bai niri zapore nahiko garratza gelditu zitzaigun. Horregatik, nolabait, horri buelta emateko, elkarrekin berriro lan egiteko gogoa genuen".

Nagore Aranburuk egin duen antzerkirako egokitzapena eleberriarekiko oso fidela da. Pertsonaia batzuk kendu egin dituzte, eta liburuan ageri ez diren pasarte batzuk ere sartu dituzte. Horretarako Sagastizabal beraren laguntza izan dute. Azkenean eleberriak berak duen freskotasuna taula gainean islatzea lortu dute, ikusleen gozamenerako.


Gertuko pertsonaiak.

Mikel Sarriegik jokatzen du Juan Martin protagonistaren rola eta, Ainere Tolosak Ixabelena. Iñaki Agirrezabal, Egoitz Lasa, Anjel Alkain eta Ixabel Agirresarobe aktoreek, berriz, Aranguren baserriko familia hezur-haragizko bilakatu dute. Aktore gehienek pertsonaia bat baino gehiago landu dute, guztiak ere euskaldunoi oso gertuko zaizkigunak: "Baina ez dut uste estereotipoetan erori garenik", dio Alkainek, "Euskal Herrian baserritar klase asko dago. Entseguetan bakoitza berea lantzen saiatu gara". Zuzendaria ere ados agertu da horretan: "Egin duguna da pertsonaiak limitera eraman, antzerkia egitea hori baita, azken batean".

Protagonistak lehen istantetik konplize bihurtzen ditu ikusleak. Jatorrizko testuan bezalaxe, publikoari zuzentzen zaio lan guztian zehar, laugarren horma apurtuz. Era berean, baserritarrek swahiliera hitz egiten dutenean ere, ikusleak, Juan Martinek bezala, ez du ia ezer ulertzen. Ikuslea ere euskaldun berriaren azalean sartzen da ikuskizunak iraun bitartean.

Antzezlana baserri giroan kokatuta dago, eta hortaz, eszenografiak, eszenaren arabera, baserriko ukuilua, sukaldea, logela edo soroa irudikatzeko balio du. Batez ere argiztapenaren eta irudimenaren esku uzten da kokatze lan hori. Baserritik Alkizarako mendi bideak irudikatzen dituen maketa berde bat da dekoratuaren elementu bakarra. Eszenografia izan da, hain justu, prestaketa guztian arazo gehien sortu duena: "Nik orain arte eszenografo valentziar batekin egin izan dut lan. Baja hartu zuen, ordea, eta nora jo ez nekiela gelditu nintzen. Buelta asko emanda Anjelek ezagutzen zuen arkitektoen estudio batera joan eta bertan eskatu genuen eszenografia. Eta ez nuen nahi nuena berehalakoan lortu", dio Zuazuak. Azkenean, estreinaldirako, astebete gelditzen zela, talde guztiak hartu behar izan zuen parte eszenografiaren muntaian: "Egia esan, nahiz eta hasieratik okertu, esperientzia baikorra izan da azkenean. Taldeak elkarrekin egin baitu lan dena aurrera ateratzeko".


Barrea helburu.

Aitor Furundarenak espresuki antzezlan honetarako musika sortu izana ere luxu bat izan da taldeko kideentzat: "Niri Aitor oso tipo positiboa iruditzen zait", gaineratu du Alkainek, "umoretsua da eta soluzioak etengabe ematen dituena". Hala, antzezlanari erritmoa ematen laguntzen duten estilo anitzeko doinuak sortu ditu musikariak, horretarako euskal musika tresnak erabiliaz.

"Kutsidazu bidea, Ixabel" Euskal Herriko txoko askotan ikusteko parada izango da hemendik aurrera. Herri txikietara ailegatu asmoz, frontoietan eta halako lekuetan ere eskainiko dituzte emanaldiak.

Nahiz eta pertsonaiek erabiltzen duten hizkuntza Tolosa aldekoa izan, taldekoek ez dute uste edozein muturreko euskaldunak istorioa ulertzeko arazorik izango duenik: "Gipuzkera eta euskara batua ez dira hain ezberdinak. Bestela ere, saiatuko gara lekuaren arabera pittin bat hizkuntza egokitzen".

Komedia honen bidez antzerkira aspaldi joan ez den jendea ere erakarri nahi du Gorringo taldeak. Anartz Zuazuak garbi du zein den ikuskizunaren betebehar nagusia: "Batez ere dibertimendurako sortutako lana da"

IKUSLE OLDEA
Joxean Sagastizabalen "Kutsidazu bidea, Ixabel" eleberria euskal literaturaren historian ale gehien saldu duen lana da. 1994. urtean Alberdaniak argitaratu zuenetik 31 argitaraldi egin dira. Eta badirudi antzezlanak ere arrakastaren bide bera jarraituko duela, izan ere, lehen bi asteburuetan guztira hiru mila pertsona inguru joan baitziren antzezlana ikustera.Taldeko kideek ez zuten halako harrerarik espero: "Oraindik laino batean gaude", dio Anjel Alkainek, "tira, bagenekien eleberriak berak eta umorezko antzerkia egiteak jendea erakarriko zuela, baina ez genuen halako boomik espero. Emanaldi mordoa ari zaigu ateratzen. Gainera, normalean antzerkira joaten ez den jendea ere etortzen da emanaldietara, adineko jendea... Ni horrekin oso gustura nago".

Anartz Zuazua ere nahiko harrituta utzi du ikusleen berotasunak: "Beste edozein antzezlanek bere ibilbide osoan lortzen ez duen ikusle kopurua lortu dugu lau emanaldietan. Pasada bat izan da"

ANARTZ ZUAZUA: "ANTZERKI ENTRETENIGARRIA EGITEAREN ALDEKO NAIZ"
Pixkanaka bere ametsak betetzen ari da Anartz Zuazua donostiarra. Hemezortzi urterekin antzerki zuzendari izan nahi zuen eta orain, hogeita hamarrekin, jada lan horretan eskarmentua badu. Dar Dar taldearekin "Eta zer?" antzezlana zuzentzea egokitu zitzaion lehenik. Gero Txalok "Natatxa" zuzentzeko eskatu zion. Gorringorena helduentzat zuzentzen duen lehenetariko muntaia da. Egun aktore lanak alde batera utzi gabe, Donostiako Zurriola Ikastolan antzerki irakasle ere bada. Euskal Aktoreen Batasuna ekainean egitekoa den gala prestatzen hasi da orain buru-belarri.

Aktore aritu zara urtetan, zergatik erakarri zintuen ondoren zuzendari lanak?
Inoiz ez naiz oso konstantea izan. Ez zait gustatzen beti gauza bera egiten ibiltzea eta egia esan aktore lanak badu batzuetan horretatik nahiko. ETBn «Jaun eta Jabe» telesailean urtebetez aritu nintzenean, esaterako, azkenean fabrika batera nindoala iruditzen zitzaidan. Zuzendari izateak, berriz, aukera ematen dizu bi hilabetetan lan bat amaitu eta beste batean hasteko.

Zuzendari gisa izango dituzu zure lan egiteko moduak...
Asko gustatzen zait irudimenarekin jolastea. Gorputz espresioa oso garrantzitsua da niretzat. Era berean, musikak presentzia handia izaten du nire muntaietan. Gurea irudiaren generazioa da, zinemaren eragin handia daukagu. Nik antzerkia ia zinema bezala egiten dut, horregatik da ikusteko hain erraza. Garaiak aldatzen ari dira eta antzerkiak ere aldatzen joan behar du. Horrela errazago hasiko litzateke jendea antzerkira joaten. Jendeak ez du txapa bat entzutera joan nahi antzerkira. Badakit batzuk kritikatuko nautela baina berdin zait, antzerki entretenigarriaren aldekoa naiz.

Zer darabilzu orain buruan?
Aktoreen gala amaituta opor batzuk hartu nahi ditut, lan asko egin baitut azken aldian. Datorren urtean ikusiko dut zer egin. Egia esan, badut amets bat: antzerki talde propioa sortzea. Agian, datorren urtean, lan handirik ez badut, hasiko naiz horretan. Gogo asko daukat inori konturik eman gabe jarduteko, eta hanka sartu behar badut, sartzeko. Hobe orain, 40rekin baino!


Azkenak
2025-04-30 | Bertsozale.eus
Babes Kutxa: urrats txiki bat sortzaileen baldintzak duintzeko bidean
Administrazio publikoak baditu mekanismoak soldatapeko langileen ezintasun puntual edota behin-behinekoen aurrean erantzuteko. Kultur sortzaileen kasuan, ez. Babes Kutxarekin egoera horri erantzun nahi dio Bertsozale Elkarteak.

Aisialdia, kirola eta kultura, mugikorrik gabeko arnasgune Urretxun

Herriko kirolgune, liburutegi, gazteleku, kulturgune, eskola inguru eta abarrek bereizgarria gehitu dute sarreran, jendeari eskatuz mugikorra bazter utz dezala. “Kalitatezko aisialdiaz gozatzea da helburua, arreta horretara jarrita, mugikorrak ekarri ohi duen distrakzioa... [+]


“Planeta suntsitzen duen su turistikoarekin amaitzeko” manifestaziora deitu dute Europako hainbat eragilek

Manifestazioaren iragarpena Turistifikazioaren aurkako Europa Hegoaldeko sareak (TEH) Bartzelonan antolatutako topaketen harira egin dute. "Turismo-monolaborantzaren aurka" deitu dute eta Europa Hegoaldeko hamabost eragile inguru batu zaizkie. 


Antton Valverdek jasoko du Adarra saria

Ekainaren 21ean jasoko du saria artista donostiarrak, Viktoria Eugenia antzokian, eta kontzertua emango du jarraian.


Itzalaldiaren jatorria: instalazio fotovoltaikoak, arloko enpresa pribatuak eta azpiegitura elektrikoaren gabeziak?

Red Eléctrica de Españak zibererasoaren aukera erabat baztertu du, eta bi instalazio fotovoltaikoetan jarri du begirada. “Operadore pribatuei erantzukizunak eskatuko dizkiegu eta berriro ez gertatzeko beharrezko neurriak aktibatuko ditugu”, adierazi du... [+]


Aurreikuspenak beteta, liberalek irabazi dituzte Kanadako hauteskundeak

Botoen %99 zenbatuta, Mark Caney egungo lehen ministroa buru duen alderdiak 168 aulki lortuko lituzke Komunen Ganberan, eta lau gehiagorekin osatuko luke gehiengoa. Alderdi Kontserbadorea izan da bigarren bozetan, 144 eserleku lortuta. Duela lau urteko hauteskundeetan baino... [+]


Eskola inguruetako aire kutsadurarik handiena atzeman dute Donostiako hiru ikastetxetan eta Bilboko bitan

Donostiako Zurriola Haur Hezkuntza, La Asunción eta The English School ikastetxe inguruak eta Bilboko Kontxa Eskola eta Calasancio-Escolapios dira karbono dioxidoaren muga legala gainditzen dutenak, Ekologistak Martxanek hainbat eskola ingurutan egindako azterketaren... [+]


Itzalaldiak agerian utzi duena

Hedabideetan nahiko aipatu dira asteleheneko itzalaldiak gizartean eragin dituen ondorioak, baina nahikoa aipatu al da gertakari horrek agerian uzten duena? Besteak beste, bi auzi nagusi: bizirauteko energiarekiko dugun menpekotasuna eta azken urteetan gertatzen ari den zerbitzu... [+]


2025-04-29 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Soldadu ipar korearrak Europan: zergatian datza koska

Zer lor nahi zezakeen Ipar Koreako erregimenak Errusiaren gerrarako egindako odol-ekarpenarekin? Batetik, eskarmentua; bestetik, elkarrekikotasuna.


Patronalari absentismoaren “iruzurra” aurpegiratu eta lan istripuak prebenitzeko eskatu diote Hego Euskal Herriko sindikatuek

Sindikatuek agerraldi eta salaketa publikoak egin dituzte astelehenean, Nazioarteko Lan Osasunaren Egunean. Hego Euskal Herrian iaz zenbatu zituzten 64 hildakoen gorpuak irudikatu dituzte LABek, ESK-k, STEILASek, EHNEk, Etxaldek eta CGTk Iruñean eta Donostian.


“Energiaren %60 galdu dugu bost segundoan, ez dakigu zergatik”

Egunak argitzerako itzuli da argindarra ia-ia leku guztietara. Euskal Herrian baino atzeratuago egin du Espainiako Estatuko lekurik gehienetan, baita Portugalen ere. Normaltasun itxura gaur Euskal Herrian, baina goizeko lehen orduan ez dira funtzionatzen ari aldirietako trenak... [+]


2025-04-29 | Antxeta Irratia
Lakaxita: beste Irun posible baten erresistentzia 20 urtez

Beste bizi eredu  baten alde eginez, hainbat belaunaldik ikasteko, antolatzeko, esperimentatzeko eta trebatzeko aukera izan dute Lakaxitan bi hamarkada hauetan zehar. Gazte belaunaldi anitz ikusi ditu gaztetxeak, eta Jaion bestan, oraingo gazte mugimenduko kideak ez... [+]


Igor Peñalver (ELA Volkswagen): “Jarritako garraiatzaileekin osasun arazoak sor daitezke”

ELA, LAB eta CGT sindikatuek ibilgailu elektrikoak egiteko elektrifikazio prozesuan instalatutako olagarro edo garraiatzaile berria kentzeko eskatu diote Nafarroako Volkswageni. Elkarretaratzea egin zuten ostegunean eta atzorako greba eguna deitu zuten lantokian: 13:15etatik... [+]


Yemenen 68 hildako eragin ditu AEBen bonbardaketa batek

Petrolio-portu bateko sarraskia gertatu eta hamar egunera izan da erasoa. AEBek erasoak abiarazi zituztenetik 250 pertsona baino gehiago hil dira Yemenen. Oraingoan 68 pertsona hil eta 47 zauritu izan dira. Orain arteko bonbardaketa lazgarrienetakoa da.


Eguneraketa berriak daude