ETXEA LORATZEN


2021eko uztailaren 28an
Loregintzak gero eta arreta gehiago eskatzen du gure gizartean, etxe lorategien kultura gero eta zabalagoa da, mintegietan dabiltzan lorazainek bide honetan laguntzen dutelarik. Gutariko askok du balkoi edo terrazak landarez hornitzeko ohitura.

Etxeko lorategia eratzeko garaian ordea, baldintza asko hartu behar dira kontuan. Oso garrantzitsua da dokumentazio egokia izatea. Segidako lerroetan oinarrizko aholkuak ematen saiatuko gara, gure lorategitxoa eraikitzeko asmotan bagabiltza, ezustekorik ez dezagun izan. Gainera, askok hala uste badu ere, ez da beharrezkoa lur-sail handien jabe izatea lorategi eder batez gozatzeko, txoko asko dira aproposak landareak ezartzeko.
Lehenik eta behin, aukeratutako landareak landu behar dugun ingurunera ondo egokituko direla ziurtatu behar dugu, eta gero noski, dagokion zaintza berezitua burutu.

Beti ere, landareen beharrei erreparatu behar diegu: batzuk itzala behar dute, besteek gune eguzkitsua, haizea edo izozteak jasan ezin dituztenak ere badira. Lanean hasi aurretik liburuetan laguntza bilatzea komenigarria da eta lorazainek ere gustura aholkatuko gaituzte. Honek guztiak, antolaketa txiki bat egitea eskatzen du, ingurune harmoniko bat lortzeko asmo zehatzarekin abiatu behar dugu. Naturaren zatitxo bat etxe ondora ekarriko dugu.


LURRA.

Oinarrizkoa da landareentzat, euskarri izateaz gain, bertatik jasotzen baitituzte hazkuntzarako hain beharrezkoak diren elikagaiak. Jatorri organikoa (animalia edo landare hilen deskonposizioz sortuak) edo inorganikoa izan dezake (disolbatzeko errazak diren mineralak). Askotan gertatu ohi den bezala elikagaiak agortu daitezke lur horretan, batez ere, landareak lorontzietan badaude. Orduan, lurra berritu edo ongarriak gehitu behar dira.

Turba edo landare humusak dira komenigarrienak. Etxeko lorontzietan kafe hondarrak edo errautsak botatzeak landareen hazkuntza erraztuko du. Bestelako ezaugarriak ere oso baliagarriak dira landarearentzat, lurraren egitura eta trinkotasuna, adibidez. Horregatik landarearen arabera, uraren drainadura handiagoa behar izatekotan, hondarra edo bestelako harritxoak gehitu beharko dira.
Ur-hornidura garrantzitsua dela esan beharrik ez dago. Etxeko landareetan bereziki premia handiagoa da, lurrinketa ere handiagoa baita. Beraz, egunero loreak zaintzeaz arduratu beharko dugu, elikagaiak eta ura eguneroko beharrizanak baitira.


LANDARE PARASITOAK.

Hauen bisita ere izaten dute etxeko landareek. Hau gainditu beharreko beste oztopo bat da. Landarearen osasun egoeraren arabera, parasitoak errazago edo nekezago agertuko dira; zenbat eta landare ahulagoa, parasitoak agertzeko orduan eta erraztasun gehiago. Beraz, landareak osasun egoera onean mantentzeko zaintzak egokia izan behar du, bakoitzaren baldintza egokienak ondo ezagutu behar dira: argitasun maila, ongarriak, tenperatura, izozteekiko erresistentzia, noiz loratzen den... Eguneroko jarraipena ezinbestekoa da. Hostoak, kimuak… egunero begiratuz, landare ale bera eta albokoaren parasito bidezko erasoa eragotzi dezakegu, garbituz, erasoa pairatu duten atalak ebakiz… Erasotzailea, onddo, bakterio, birus edo intsektu ziztrinen bat izan daiteke eta hauek eragingo dituzte gaixotasunak.

Oidio gaixotasuna onddo batek sortzen du eta ezaguna da gure landareen artean. Hauts zuri baten moduan azaltzen da hostoak estaliz. Lehenbailehen erauztea komeni da eta onddoen aurkako substantziaren bat erabiltzea ez litzateke txarrerako izango.
Intsektuek ere asko erasotzen dute landarea, plaga moduan azaltzen dira askotan. Landare zorriek, adibidez, landareen izerdia hurrupatzen dute. Erasoa larria bada, intsektizida erabil daiteke, bestela xaboidun ur pixka batekin garbituz konpondu dezakegu arazoa. Euli zuriaren erasoak ere ezagunak dira. Kaltea euli zuriaren larbek egiten dute hostoetan. Lehenengo susmoak izan orduko erabili behar da intsektizida eta kontu handia izan beste aleak ez kutsatzeko. Erasoa oso larria bada, inongo dudarik gabe, inausketak egin behar dira.


LANDARE BERRIEN HAZKUNTZA.

Ohikoena lorategietan landare ale berriak gehitu nahi izanez gero, mintegietara hauen bila gerturatzea da. Baina, lorategiaz bete-betean gozatu nahi badugu, guk egin ditzakegu hasierako prozesu horiek guztiak. Aukera bat baino gehiago dago. Haziak ereitea da ohikoena, adibidez urteko landareak badira. Erreboilo edo errizomak erabiliz, jatorrizko landarea kontu handiz erauzi behar da, sustrai lodi horiek kontu handiz ebaki behar dira laban zorrotz batekin. Aldaskak ebakiz ere lortu dezakegu landare ale berria, hauek berehala hasten baitira sustraiak botatzen. Edozein etxe balkoietako geranioarena da adibide garbia. Ale berria sortzeko azken prozesu honetan, hormonak erabil daitezke sustraiak errazago garatu ahal izateko. Beraz, aukera zabala eskaintzen digu naturak, espezie eta barietate piloa ezagutzeko aukera

Aiako Landare Berezien Azoka
Martxoaren lehenengo asteburuan, landare berezien lehenengo azoka egin zen Aiako Iturrarango Lorategi Botanikoan. Euskal Herria, Frantzia eta Holandatik etorritako mintegi zaleek landareen aukera zabala eskaini zuten, eta bildu zen jendetzak nahi adina landare erosteko aukera izan zuen euren balkoiak mimoz apaintzeko. Hogeita hamar inguru mintegi zale bildu ziren eta hauek ia laborategi lanen modura, espezieen inguruko barietateak garatzen eta berreskuratzen espezializatuta daude. Loredun landare ikusgarriak topa zitezkeen. Adibide asko bururatzen zaizkigu: kameliak, azaleak, orkideak, lirioak, "paradisuko hegaztia" deitzen zaien landare loredun ederrak…eta baita bestelakorik ere, usaindunak esaterako, labanda, erromeroa eta menta, adibidez. Zuhaitz eta zuhaixketan ere aukerarik bazegoen, baita fruta-arbolak edo bonsaiak ere.

Aiako inguruneak ere paisaje ezin hobea eskaintzen du, Lorategi Botanikoa Pagoetako Parke Naturalaren bihotzean kokatuta baitago. Interpretazio zentro modura erabiltzen den Iturraran baserriaren ingurumarian, lorategia dago. 2.500 landare espezie inguru biltzen dira, munduko puntu ezberdinetan topa daitezkeen espezieak. Batez ere zuhaitz eta zuhaixkak dira.
Pagoetako Parke Naturalak natura eta kultura kontu handiz uztartzen ditu. Giza presioa hain nabarmena izan ez den ingurune batean elkar lotzen da dena. Batetik, bere baso aberatsek animalia espezie ugari gordetzen dituzte sekretupean. Egin berri dituzten orein eta orkatzen sartzapenak arrakasta osoa izan dute. Agorregiko burdinoletara bisita egitea ezinbestekoa da, burdinola martxan ikusteko aukera ere izaten baita. Ingurunea ondo egokitua dago bisitarientzat, ibilbideek eta aisialdirako guneek aukera asko ematen dituzte


Azkenak
ANALISIA
Aznarrek lagundu diola Aitor Estebani?

Aitor Esteban izango da EAJko EBBko hurrengo lehendakaria eta jeltzaleek salduko dute horrela, zuzendaritza berrituta, buruzagitza berria prest dagoela alderdiaren berrikuntza prozesuarekin jarraitzeko.


Udaltzainen hizkuntza eskakizunen aurkako oldarraldia Donostian, Astigarragan eta Usurbilen

Donostiako Udalak 2024ko irailean helegitea jarri zuen, urte bereko urtarrilean epaileek bi udaltzainen B2 hizkuntza eskakizuna baliogabetu zutelako. EAEko Auzitegi Nagusiak helegitea ez du tramitera ere bideratuko, “kasaziorako interes objektiborik” ez dagoelako... [+]


“Mezu faxistak” zabaltzen dituen EHUko Arabako Campuseko irakaslea salatu du Ikamak

Gasteizko EHUko Farmazia Fakultateko irakasle batek sare sozialetan “mezu faxistak” zabaltzen dituela salatu du Ikama ikasle taldeak. Joan den irailean, EHUk Leioako Campuseko irakasle bat kanporatu zuen sare sozialetan zabaltzen zituen mezuengatik.


Raimundo el Canasterori babesa adierazi diote 230 musikarik, eta musikaren bidez boterea kritikatzea zilegi dela aldarrikatu dute

Belako, Chill Mafia, Eñaut Elorrieta, Fermin Muguruza, Ibil Bedi, J Martina, ØDEI, Olaia Inziarte, Nøgen eta Tatxers daude sinatzaileen artean. 237 musikariren zerrenda argitaratu dute.


'Itzal(iko) bagina'
Hemen gezurra nagusi

Itzal(iko) bagina
Taldea: Lokatz Loreak.
Aktoreak: Araitz Katarain, Janire Arrizabalaga eta Izaro Bilbao.
Zuzendaria: Iraitz Lizarraga.
Noiz: otsailaren 2an.
Non: Usurbilgo Sutegi aretoan.

-------------------------------------------------------
 
Bertsoa bertsolaritza,... [+]

Behe Bidasoako eraso faxistak eta Devenir Europeo

Eraso faxistak, xenofoboak edo homofoboak gero eta ugariagoak dira Euskal Herrian ere, eta kezka barreiatu da han-hemenka. Behe Bidasoa da eraso horiek pairatzen dituen eremuetakoa, eta hor, zehazki, eraso edota ekintza gehienak Devenir Europeo (Europaren bilakaera) izeneko... [+]


Argitaratu gabeko 36ko gerrako bideoak eskura jarri ditu Los Angelesko Unibertsitateak

Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.


2025-02-07 | Aiaraldea
Amurrioko Udal Gobernuari entregatu dizkiete Aiaraldea Komunikabidearen dirulaguntza berrezartzearen aldeko 1.700 herritar eta eragileen atxikimenduak

Komunikabideko hainbat langile eta bazkide bertaratu ziren duela astebete Amurrioko Udaleko plenora, dirulaguntza bigarren urtez ezabatu dela salatzeko. Txerra Molinuevo alkateak ez zuen inolako erantzunik eman.


Erorien Monumentuko sinbologia faxista duten elementuak kentzeko eta interpretazio zentroa sortzeko lege proposamena aurkeztu dute

PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.


2025-02-07 | Gedar
Txantreako Eunate ikastetxeko irakasle erasotzaileak alde egitea lortu dute ikasleek

Iruñerriko IAk azaldu duenez, irakasle horrek ikasleak sexualizatu eta bortxaketak justifikatu zituen. Aurreko ostiralean eserialdi bat egin zuten eta sinadura bilketa bat izan dute martxan, irakaslea botatzeko.


2025-02-07 | Uriola.eus
Bi gizonek eraso homofobikoa salatu dute Bilbon

Lauzpabost pertsonak osatutako talde batek jo egin zituzten baita irain homofoboak egin ere.


2025-02-07 | Euskal Irratiak
Ximun Fuchs
“Euskal irainak baitezpadakoak zaizkigu, elbarritu emozionalak ez gaitezen izan”

Le Tampographe Sardon enpresak salgai ezarria du 24 laidoko zigilu-kutxa. Sarean eskuragarri da. Ximun Fuchs aktoreak du hautaketa lana egin, irainak "lan tresna" baitira beretzat.


Aktibismoan osasun mentala zaintzeko zenbait tresna

Aktibisten ezinegonak bildu, eta horiek kolektiboki lantzeko gida bat sortu dute zenbait aktibistek. Besteak beste, estresa, beldurra, frustrazioa eta nekea landu dituzte.


Eguneraketa berriak daude