EUSKARAZ = DE L'EUSKARA ALA EN EUSKARA?


2021eko uztailaren 21ean
Begi bistakoa da, euskarak, komunikazio hizkuntza denaren aldetik, egiten ahal zuen gain behera egina duela mugaz eskualde huntan. Aldiz, ber mementoan, sekulako sasoinean datorkigu bere aldeko atxikimendua, denbora bateko tabu guziak gainditurik, eskuinetik ezkerrera, abertzale ustez "gogorretik" frantses zinez "gogorrera", arteko mardo guziak bere gelatina eztiaz perdukatuz.

Sexu kontuetan askaturik agertzea in den bezala, hemengo bakoitzak hizkuntzaren konplexa, aitzineko belaunalditik jaso trauma izanki, zauria sendaturik eta barne gatazka gainditurik agertzea da konsigna, nortasunaren ahalgea baikorki asumituz jendeen aitzinean, eta nork bere euskal erroak mahain gainean ezarriz ahal den oroz.

Airosteko moldekoa liteke, ez balitz taka bat horren gibelean, zuzen pixa egiten uzten ez duen zerbait. Dena frantsesez pasatzen da, euskaraz segurki (de l'euskara), baina frantsesez (en français).
Hemen gaindiko identitate krisiak, krisi identitateak bilakatzen ahal dira, eta arrunt zifonatua agertzen zira plazara, zure jin eta jan ezin junik, zehar kalte izigarriekin harreman sarean, dela errebelde, artista, drogatu, ohol-bat-ments-dun, intelektual edo inutila baitzira orduan. Baina, agian zorionez, gutarteko gehienek ongi kudeatuko dute gauza eta identitate krisi soila izaten jarraikiko du, baikorki bideraturik, artalde baten itzalpean, sosegu eta konpentsazio aurkituz merke, giro epelean.

Gure identitate krisia hizkuntza krisi bat bada, konkurrentzia biziki azkarra bizitzen du beste krisi baten ganik, jendarte krisia, sozial zedarrien aldaketaren krisia. Gure nortasun zedarriak sortu gineneko herriaren mailako harreman sareen baitan kokatuak dakuskigulakotz daukat esku muturrez hunki dezakegun harreman sare baten eraikitzeko xahutzen dugula hainbeste indar. Cluba, bandoa da bilatzen duguna, izan alderdia, elkartea edo protesta mugimendua.
Eta euskararen gaia, minaren minean delarik, harreman sarearen konponketa horren estakuru bilakatzen da. Nolaz hori?

Departamenduaren alde, autonomiaren alde, sei probintzietako herri eraikuntzaren alde aritzea elgar ezagutza kontua izaten ahal da, etsaia goxo da elgar hobeki lotzeko. Beraz ixtant batez iraun dezakeen ixtorioa da hau, hortan baitugu interesa, elgarren artean sortu habi beroak irautea segurtatzen baitigu aldarrikapenen doia lorpen ez ukaiteak berak.
Bigarrenik galdegitea ez da gosta. Ematen ez duenak du errua, biktima gu gira, injustuak, inkoherenteak, intoleranteak, besteak. Botere tresna edo deliberoak besteeri eskatzeak ez digu duda handirik ezartzen egun oroztako bizian. Aktibismo batean ezartzen gaitu, solas kurutzegune batean, kutzukeria frangoren pasabidean eta gauza interesentak bizitzen diren gune eta jendeen artean girelako itxura itzultzen digu mirailean. Biktimismoa da aspalditik lantzen dugun leloa eskualde pseudo-post-arkaiko-baina-baserritar-halaere huntan. Euskararen gaian koherente izan nahi bada besterik da. Ez da jarraipen kontua, jarraipena galtzea ekarri duen mekanismoen luzatzea baita, baina hausturaren beharrorduaren kontzientzia izatearena. Euskaraz bizitzeko gure baitan haustura beharrezkoa da, euskaraz (en basque) egin nahi bada.

Hegoalde hortan, batzuetan miresten gaituzte hemen politika egiteko dugun moldearentzat. Egia da, bada hemen molde bat aldeko ez denarekin elakatzeko, eta besoz beso bide puska bat egiteko, doi bat Monzonek erran zuenaren haritik. Kultura mailan badu ainitz urte politika hori aplikatzen dugula. Hein handi batean, azalezko euskararen aldeko gesailtze hori hortik eraman lan handiaren ondorio dakusat.

Euskal Kultur Erakundea lehen lorpen bezala aurkezten ahal dugu, zeinetan euskararen aldeko kultur munduak, hemengo hautetsieria eta administrazio frantsesek topo egin baitute. Zeinek du diskurtsoa adaptatu? Kultur munduak bistan dena. Frantses ikuspundutik hemengo gaia ondare sailekoa da, arazoa idekidura eskasa eta sor-seinalea amateurismo inkontrolatua. Gure kultur munduak ondare hitza baliatu du geroztik besatraka, dirua hortik baitzetorren. Bigarren hitz magikoa mestizaia izan da eta idekidura, gurea ez dugularik egina ere. Profesionalismoa badator trostan orain. Maiz ikusgarriak egiten dira zeinetan hizkuntza beste hainbat (dirua berriz ere) efektuen arteko bat gehiago den, soinu bat, kolore bat, begi keinu bat gehiago denik ere. Debate faltsu bat sortu da tradizio eta modernismoaren artean, biak direlarik sos bereko kutx eta pila, zinezko debatea kreazioarena delarik, erran nahi baita sentsuarena. Saltzen zaizkigu moderno, profesional, diruztatu, nihungo konzeptu kitch eta klitxez beteak diren pizukeria infantilak, baina gorago nion iragan babesle eta ustez sozialisatu haren errepikapenak dira, eta lasaigarri anestesiante horrek gaitu interesatzen, oraino norbait girela uste izan nahi baitugu. Kreazioa aldiz haustura liteke, sentsuaren bilatzea, hitzaren hartzea, puskatzea eta birmuntatzea. Marginala gure ekinetan.
Euskara komunikazio hizkuntza gisa lantzea marginala den bezala gure artean, eta hori, euskaraz aritzen girenean ere


ASTEKARIA
2003ko martxoaren 02a
Azoka
Azkenak
Bere militante batek eraso “faxista” jasan duela salatu du Tolosaldeako Kontseilu Sozialistak

Larunbatean pertsona talde batek Tolosaldeako Kontseilu Sozialistako kide bati eraso egin ziola salatu dute. Azaldu dutenez, "faxistei aurre" egin zien propaganda jartzen ari zirela, eta piperbeltz espraiarekin zipriztindu zuten.


Tuterako Nano Automotive lantegia itxiko dute eta 120 langile kaleratuko dituzte

Zuzendaritzak argudiatu du "ahalegin guztiak" egin arren, bezeroen eskaria "drastikoki" murriztu dela. Nafarroako industriaren defentsan igandean egingo den mobilizazioan parte hartuko du enpresaren komiteak.


Ustezko ezkerra migratzaileen sarekadak egiten (eta harro) Erresuma Batuan: 4.000 atxilotu sei hilabetetan

Agintean dagoen Alderdi Laboristak atxiloketen eta deportazioen irudiak erakutsi ditu, eta urtarril honetan "errekorra" egin duela esan du, harro-harro.


Eraso matxista bat salatu dute Amurrion

Amurrioko Emakume Sareak elkarretaratzera deitu du eraso matxistari erantzuteko, asteartean 19:00etarako. Bilbon, adin txikiko neska bati egindako sexu erasoa salatzeko mobilizazioa egin du Itaiak astelehenean.


Hamasek bertan behera utzi du larunbat honetako preso trukea, Israeli su-etena urratzea leporatuta

Erakunde islamistak Israelek urratu dituen neurrien artean aipatu ditu Gaza bonbardatzen jarraitzea eta aske utzitako preso palestinarren egoera. Trumpek mehatxatu du, preso trukea egin ezean, Gaza "infernu" bihurtuko duela.


Ikerketa abiatu dute Arrasateko taberna bateko komunean kamera bat aurkitu ondoren

Arrasateko Udaltzaingoak abiatu du ikerketa, neska batzuek igande goizaldean erdialdeko taberna bateko komunean kamera txiki bat aurkitu ondoren. 


2025-02-11 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Muga-zergak: gerra ekonomikoan ere, eszenografiak ezin du estrategia ordeztu

Air Force One hegazkinean Super Bowl-erako bidaia aprobetxatu du Donald Trumpek, ezartzear dituen muga-zergen berri emateko. Eszenografiaren aldetik, bikain. Etxerako mezua da “lasai baino lasaiago nago ni; begira nora goazen... Estatubatuarrak ere lasai egon daitezke... [+]


Ikasleek asanbladak eta mobilizazioak antolatu dituzte mezu “faxistak” zabaltzeagatik ikertutako EHUko irakaslearen aurka

Gasteizko campuseko Farmazia Fakultateko ikasleek "faxismoaren aurka antolatzearen beharra" azpimarratu dute, eta EHUri irakaslearen berehalako kaleratzea exijitu diote.


Txatbot hoberenaren bila

Azken urteetan, adimen artifizialaren (AA) garapenak hizkuntza gutxituen egoeran eragin nabarmena izan du. Teknologia erraldoiek garatutako eredu nagusiak, hala nola ChatGPT, hizkuntza nagusietan trebatzen dira, eta horrek euskararen moduko hizkuntzak bazterrean uzteko arriskua... [+]


2025-02-11 | Sustatu
Metak Libgen pirateatu badu, zuk zergatik ez?

AEBetako auzi judizialen batengatik jakin denez, Metak (Facebook-eko jabeak) Libgen sareko liburutegia masiboki pirateatu du BitTorrent protokoloak erabiliz. 81.7 terabyte gutxienez lortu zituzten horrela, beren adimen artifizialeko sistemak elikatzeko. Saiakera eta zientzia... [+]


‘Emaiezu hemengoa, emaiezu euskara’ leloa erabiliko du Nafarroako Gobernuak euskara sustatzeko kanpainan

Haurrak dituzten familiei egiten diete deia, bereziki. Seme-alabentzat onena nahi dugulako, etorkizunerako aukerak zabaltzea litzateke euskara ematea. "Eleaniztasunaren aldeko hautua egiteko gonbidapena da, euskara ematea batzea delako", esan du Ana Ollo Euskara... [+]


Debako liburutegiak “espazio mugatua” duela dio udalak, umeei ordu gehienetan bertan egotea debekatzeko

6 urtez azpiko haurrek egunean ordubetez baino ezin dute egon Debako liburutegian. Udal gobernuak argudiatu du "liburutegian erabilgarri dagoen espazioa mugatua" dela, baina ez du argitu espazio mugatu horregatik ezartzen dituzten ordu murrizketak zergatik aplikatzen... [+]


Eguneraketa berriak daude