EUSKARAZ = DE L'EUSKARA ALA EN EUSKARA?


2021eko uztailaren 21ean
Begi bistakoa da, euskarak, komunikazio hizkuntza denaren aldetik, egiten ahal zuen gain behera egina duela mugaz eskualde huntan. Aldiz, ber mementoan, sekulako sasoinean datorkigu bere aldeko atxikimendua, denbora bateko tabu guziak gainditurik, eskuinetik ezkerrera, abertzale ustez "gogorretik" frantses zinez "gogorrera", arteko mardo guziak bere gelatina eztiaz perdukatuz.

Sexu kontuetan askaturik agertzea in den bezala, hemengo bakoitzak hizkuntzaren konplexa, aitzineko belaunalditik jaso trauma izanki, zauria sendaturik eta barne gatazka gainditurik agertzea da konsigna, nortasunaren ahalgea baikorki asumituz jendeen aitzinean, eta nork bere euskal erroak mahain gainean ezarriz ahal den oroz.

Airosteko moldekoa liteke, ez balitz taka bat horren gibelean, zuzen pixa egiten uzten ez duen zerbait. Dena frantsesez pasatzen da, euskaraz segurki (de l'euskara), baina frantsesez (en français).
Hemen gaindiko identitate krisiak, krisi identitateak bilakatzen ahal dira, eta arrunt zifonatua agertzen zira plazara, zure jin eta jan ezin junik, zehar kalte izigarriekin harreman sarean, dela errebelde, artista, drogatu, ohol-bat-ments-dun, intelektual edo inutila baitzira orduan. Baina, agian zorionez, gutarteko gehienek ongi kudeatuko dute gauza eta identitate krisi soila izaten jarraikiko du, baikorki bideraturik, artalde baten itzalpean, sosegu eta konpentsazio aurkituz merke, giro epelean.

Gure identitate krisia hizkuntza krisi bat bada, konkurrentzia biziki azkarra bizitzen du beste krisi baten ganik, jendarte krisia, sozial zedarrien aldaketaren krisia. Gure nortasun zedarriak sortu gineneko herriaren mailako harreman sareen baitan kokatuak dakuskigulakotz daukat esku muturrez hunki dezakegun harreman sare baten eraikitzeko xahutzen dugula hainbeste indar. Cluba, bandoa da bilatzen duguna, izan alderdia, elkartea edo protesta mugimendua.
Eta euskararen gaia, minaren minean delarik, harreman sarearen konponketa horren estakuru bilakatzen da. Nolaz hori?

Departamenduaren alde, autonomiaren alde, sei probintzietako herri eraikuntzaren alde aritzea elgar ezagutza kontua izaten ahal da, etsaia goxo da elgar hobeki lotzeko. Beraz ixtant batez iraun dezakeen ixtorioa da hau, hortan baitugu interesa, elgarren artean sortu habi beroak irautea segurtatzen baitigu aldarrikapenen doia lorpen ez ukaiteak berak.
Bigarrenik galdegitea ez da gosta. Ematen ez duenak du errua, biktima gu gira, injustuak, inkoherenteak, intoleranteak, besteak. Botere tresna edo deliberoak besteeri eskatzeak ez digu duda handirik ezartzen egun oroztako bizian. Aktibismo batean ezartzen gaitu, solas kurutzegune batean, kutzukeria frangoren pasabidean eta gauza interesentak bizitzen diren gune eta jendeen artean girelako itxura itzultzen digu mirailean. Biktimismoa da aspalditik lantzen dugun leloa eskualde pseudo-post-arkaiko-baina-baserritar-halaere huntan. Euskararen gaian koherente izan nahi bada besterik da. Ez da jarraipen kontua, jarraipena galtzea ekarri duen mekanismoen luzatzea baita, baina hausturaren beharrorduaren kontzientzia izatearena. Euskaraz bizitzeko gure baitan haustura beharrezkoa da, euskaraz (en basque) egin nahi bada.

Hegoalde hortan, batzuetan miresten gaituzte hemen politika egiteko dugun moldearentzat. Egia da, bada hemen molde bat aldeko ez denarekin elakatzeko, eta besoz beso bide puska bat egiteko, doi bat Monzonek erran zuenaren haritik. Kultura mailan badu ainitz urte politika hori aplikatzen dugula. Hein handi batean, azalezko euskararen aldeko gesailtze hori hortik eraman lan handiaren ondorio dakusat.

Euskal Kultur Erakundea lehen lorpen bezala aurkezten ahal dugu, zeinetan euskararen aldeko kultur munduak, hemengo hautetsieria eta administrazio frantsesek topo egin baitute. Zeinek du diskurtsoa adaptatu? Kultur munduak bistan dena. Frantses ikuspundutik hemengo gaia ondare sailekoa da, arazoa idekidura eskasa eta sor-seinalea amateurismo inkontrolatua. Gure kultur munduak ondare hitza baliatu du geroztik besatraka, dirua hortik baitzetorren. Bigarren hitz magikoa mestizaia izan da eta idekidura, gurea ez dugularik egina ere. Profesionalismoa badator trostan orain. Maiz ikusgarriak egiten dira zeinetan hizkuntza beste hainbat (dirua berriz ere) efektuen arteko bat gehiago den, soinu bat, kolore bat, begi keinu bat gehiago denik ere. Debate faltsu bat sortu da tradizio eta modernismoaren artean, biak direlarik sos bereko kutx eta pila, zinezko debatea kreazioarena delarik, erran nahi baita sentsuarena. Saltzen zaizkigu moderno, profesional, diruztatu, nihungo konzeptu kitch eta klitxez beteak diren pizukeria infantilak, baina gorago nion iragan babesle eta ustez sozialisatu haren errepikapenak dira, eta lasaigarri anestesiante horrek gaitu interesatzen, oraino norbait girela uste izan nahi baitugu. Kreazioa aldiz haustura liteke, sentsuaren bilatzea, hitzaren hartzea, puskatzea eta birmuntatzea. Marginala gure ekinetan.
Euskara komunikazio hizkuntza gisa lantzea marginala den bezala gure artean, eta hori, euskaraz aritzen girenean ere


Azkenak
Herritarren kexuaren gainetik pasaz, aitzina doa Gatika-Cubnezais itsas azpiko kable elektrikoaren eraikuntza

Obrak "abiadura handian" doazela deitoratzen dute makroproiektuaren kontrako kolektiboek. Landetako THT Ez taldeak hitzaldia antolatu du apirilaren 27rako, ozeanoei buruzko nazioarteko hainbat aditurekin, tartean, Paul Watson baleen aldeko ekintzaile... [+]


2025-04-23 | Behe Banda
barra warroak
Unpopular opinion

Ez da lehenengo aldia, aditua izan ei naiz kontraesanetan. Oreka, baietzaren eta ezetzaren arteko muga non marraz daitekeen bilatzen. Analisi topografikoa, neurriz neurri morala triangelatzen. Tatuaje erraldoia bekokian: Bai, baina… Erabaki batera iristeko, inoiz nire... [+]


Almidoitik eratorritako mikroplastikoak kaltegarriak izan litezke osasunerako

Almidoiarekin egindako plastiko biodegradagarrietatik sortutako mikroplastikoek saguen osasuna kaltetzen dutela ikusi dute esperimentu batean. Ikertzaileek ohartarazi dute ezinbestekoa dela bioplastikoen segurtasuna hobeto ikertzea, haien erabilera handitzen jarraitu aurretik,... [+]


Emakumeek lan munduan izandako garrantzia islatu dute Arabako Arte Ederren Museoan

Arabako artisten 35 lan paratu dituzte Emakumea. Familia eta lana erakusketan, Gasteizen. Aukeraketa egiteko, kanpoan utzi dituzte historian zehar emakumeak sarritan margotu izan diren beste egoera eta estereotipo batzuk, eta lanari lotutakoei eman diete garrantzia. Urriaren... [+]


Argalarioko parke eolikoaren aurka agertu da Bizkaiko Foru Aldundia, ingurumenean eragingo lituzkeen kalte “kritikoengatik”

Natura Ondarearen Zerbitzuak txosten bat aurkeztu du Barakaldoko mendi horretan bost haize errota jarri nahi dituen Iparaixe II proiektuaren aurka. Barakaldoko Udalak duela urte eta erdi eman zion ezezkoa egitasmoari, Mendietan Eolikorik Ez–Barakaldo plataformaren... [+]


Azokaroa: sei ekintza kultural Ziburuko 6. azokaren atarian

Apirilaren 30etik aurrera Azokaroa-ren lehen printzak sumatuko dira Ipar Euskal Herriko zenbait txokotan. Uxue Alberdi egongo da Hetero liburua aurkezten, Maialen Lujanbiok errezetaldia eskainiko du eta Maddi Sarasuak bere liburuaren aurkezpen musikatua egingo du senide eta... [+]


Ernaik “nazio bulkada berri bati” ekiteko asmoa adierazi du Berriozarren egindako Gazte Topagunean

Ostegunetik igandera bitarte egindako topagunean 3.000 lagunetik gora bildu dituela esan du Ernaik. Larunbat iluntzean egin dute jardunaldietako ekitaldi politiko nagusia, gazte antolakundeko bozeramaile Amaiur Egurrolak hitza hartuta. Aberri Egunaren harira EH Bilduk... [+]


Laborantza lurrak babesteko barazki landaketa herrikoia antolatu dute Marienean

Kanboko (Lapurdi) lurrak babesteko deia zabaldu dute ELB, Lurzaindia eta Ostiak. Maiatzaren 17an ibilaldia, ekitaldia eta landaketa herrikoia antolatu dituzte. "Lurraldearen oraina, eta geroa ere, gure inplikazioaren araberakoa da", adierazi dute.


2025-04-22 | Gedar
Munduko gastu militarra hirukoiztu egin da Gerra Hotzetik

Hainbat ikerketak erakusten dute inbertsio militarraren gorakadak osasuna edo hezkuntza bezalako sektoreen suntsipena dakartela herrialde batzuetan.


2025-04-22 | Aiaraldea
Jai euskaldunak erdiesteko urrats berriak emango ditu Aiaraldeko Euskalgintzaren Kontseiluak

Gora Aiaraldeko Jai Euskaldunak dinamika jarri du martxan aurten ere Aiaraldeko Euskalgintzaren Kontseiluak, Udal eta elkarteekin elkarlanean. Jaien testuinguruan euskararen presentzia eta erabilera sustatzea dute helburu. Iaz abiatutako bidetik jarraitu nahi dute aurten ere,... [+]


2025-04-22 | Euskal Irratiak
Brebetaren zientzietako froga euskaraz egiten ahalko da, sare pribatu zein publikoan

Antton Kurutxarri, Euskararen Erakunde Publikoko presidente ordearen hitzetan, Jean Marc Huart Bordeleko Akademiako errektore berriak euskararen gaia "ondo menderatzen du"


Larunbatean egingo dute Frantzisko aita santuaren hileta, eta maiatzean berria hautatzeko konklabea

88 urterekin hil da Frantzisko aita santua astelehen goizean, iktus baten ondorioz. Azken boladan osasun arazoak izan zituen. Miñan liburua gomendatu zuen publikoki, migratzaileen egoera kontatzen delako.


2025-04-22 | ARGIA
Israelek hildako 15 langile humanitarioen ikerketa-txostena gezurrez josita dagoela salatu dute

Hamabost langile humanitario hil zituen Israelgo armadak martxoaren 23an, terroristak zirela eta ez zutela euren burua identifikatu argudiatuta. Bideo batek bertsio hori gezurtatu ostean, gertatutakoaren barne-txostena egin dute Israelgo Defentsa Indarrek, baina bertan esaten... [+]


Euskal Herria nazioa dela aldarrikatu dute eragile ugarik Aberri Egunean

Eragile nahiz alderdi politiko ugarik plazaratu dituzte euren aldarriak aurtengo Aberri Egunean. Azken urteetan egin bezala, Bilboko eta Iruñeko kaleak hartu dituzte EAJk eta EH Bilduk, hurrenez hurren. Bagira-k, Ipar Euskal Herriko Mugimendu Abertzaleak, abertzaleen... [+]


Eguneraketa berriak daude