Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
astelehena 2025eko apirilaren 07an
«Nekazaritza politika ez da baserritarren arazoa bakarrik. Elikadura eta ingurumena denon ardura da»
- Gaztetan Israelgo kibbutz komunitateen esperientzia bizi izan zuen, eta ez da denbora asko Yasser Arafaten giza-ezkutua izan zela.Globalizazioa baserriko sukalderaino sartu zela ikusita, Paulek munduko nekazari txikien mugimendua sortzen hartu zuen parte, Via Campesina izenekoa. Baserritarrak baitaki ondoen mundua ez dela merkatua, lurra baizik.
Londresen jaioa zara. Bost urterekin etorri zinen Euskal Herrira, eta gaztetan Eskoziara joan zinen. Zure familiak zer lotura zuen Euskal Herriarekin eta nekazaritzarekin?
70eko hamarkadan kibbutz israeldar batean egon zinen urte betez. Zer dira kibbutzak?
Zergatik ez dute lortu kibbutzek irautea?
Noiz hasi zinen gizarte mugimendutan konprometitzen?
Nolakoa izango da etorkizuneko nekazaritza?
Zer da sostengarria izatea? Gaur egun politikari eta enpresa denek erabiltzen dute hitz hori, eta beraz, balioa galdu du…
Zein da nekazaritza sostengarrirako baldintza?
Zein dira eman beharreko lehen pausoak?
Nekazarien mugimendua ere mundu mailan antolatu beharrekoa da?
Zer da Via Campesina?
Zein da Via Campesinaren zeregina?
Gaur egun «garapena» hazkundeari edo diru gehiago irabazteari deitzen zaio. Zuretzat zer da garapena?
Gizarteak parte hartze handiagoa izan behar al du ekonomia politikan?
Garapenaren ereduak, Hirugarren Mundua gure trenera igo arazi nahi du. Zer soluzio planteatu behar litzateke Hirugarren Munduan?
Globalizazio eta antiglobalizazioaren arteko pultsua nola dago?
Johanesburgoko Munduko Gailurrean egona zara. Nolakoak dira bilera horiek?
Delegatu moduan hartu zenuen parte, baina ez omen zaizu «euskal delegazioa»ren kontu hori gustatzen…
Yasser Arafat babesten aritu zenetako bat izan zinen. Nola bizi izan zenituen egun haiek?
Zer ikasi zenuen esperientzia horretatik?
Zer lortu zenuten giza-ezkutuak izanda?
Nolakoa da Arafat?
Nazioartean hainbeste ibili zarenez, Euskal Herriko nazio arazoa nola ikusten da kanpotik?
Estatu independente bat aldarrikatzea ez omen da egungo joera. Zer beste eredu aldarrikatzen dira?
Ama euskalduna zen, hemen bertan jaioa. Eta aitaren ama ere bai. Aitak eta amak gerra zibilaren ostean ezagutu zuten elkar, erbestean. Ni Londresen jaioa naiz. Etxean amarekin euskaraz hitz egiten nuen, eta aitarekin ingelesez.
Aita Britainia Handiko ohorezko kontsulordea zen. Etxe nahiko liberala zen, ikuspegiz zabala, baina politikoki ez zegoen definitua.
Nekazal girorik ez zen gure etxean, bizimodu hori esperientziaren bidez jaso dut. Eskozian hasi nintzen lanean nekazaritzan, eta han egin nituen neure nekazaritzako ikasketak, 27 urterekin. Horren ostean, urte batzuk egin nituen Eskozian lanean, eta gero Euskal Herrira etorri nintzen, 1977an.
Nekazal girorik ez zen gure etxean, bizimodu hori esperientziaren bidez jaso dut. Eskozian hasi nintzen lanean nekazaritzan, eta han egin nituen neure nekazaritzako ikasketak, 27 urterekin. Horren ostean, urte batzuk egin nituen Eskozian lanean, eta gero Euskal Herrira etorri nintzen, 1977an.
70eko hamarkadan kibbutz israeldar batean egon zinen urte betez. Zer dira kibbutzak?
Izatez, judutarren lehen asentamenduak dira Israelen. Gizarte antolaketa kolektiboa zuten, lana eta bizitza kolektiboki egiten zen, baita umeak hazi ere. Historikoki oso esperientzia interesgarria da, baina jada aldatuta daude.
Zergatik ez dute lortu kibbutzek irautea?
Egia da porrot egin duela. Ni joan nintzenean ere gainbehera zioan. Bi arrazoigatik egin du porrot, nire ustez: batetik, mundu mailako ekonomia kapitalista batean irla sozialista txikiak mantentzea oso zaila delako. Kibbutz gizartearen barruan kontraesanak sortzen ditu horrek. Neure sasoian, esaterako, irratiak eta telebistak kolektibo edo indibiduala izan behar zuten zen eztabaida. Elkarrekin jaten genuen, umeak elkarrekin joaten ziren eskolara, dena elkarrekin egiten zen. Gaur egungo teknologia eta kontsumoaren kontzeptua, aldiz, oso indibidualak dira. Eta istilu handia sortu zuen.
Bigarren arrazoia politikoa da. Gaur egun kibbutz komunitateak bihurtu dira egitura sionista gogorrenak, palestinarren kontrako gogorrenak. Eta egia esateko, neu Israelen aldeko joan nintzen, eta Palestinaren aldeko itzuli. Hain ziren gogorrak palestinarren kontra, hain injustuak! Beti baztertzen zituzten palestinarren kultura eta eskubideak.
Bigarren arrazoia politikoa da. Gaur egun kibbutz komunitateak bihurtu dira egitura sionista gogorrenak, palestinarren kontrako gogorrenak. Eta egia esateko, neu Israelen aldeko joan nintzen, eta Palestinaren aldeko itzuli. Hain ziren gogorrak palestinarren kontra, hain injustuak! Beti baztertzen zituzten palestinarren kultura eta eskubideak.
Noiz hasi zinen gizarte mugimendutan konprometitzen?
Konpromiso sendoei jada nahiko nagusia nintzela heldu nien, orain 20 urte inguru, EHNE sindikatuaren barruan. Globalizazioak baserritarrei eragin die zuzen zuzenean. Ez Gasteiztik, ez Madrildik eta ezta Bruselasetik ere, egiten diren ekonomia politikak ez dira autoktonoak. Horretaz jabetuta, EHNEn talde bat sortu zen nazioarteko eremua lantzeko. Jakina, horrek oso bide zabala irekitzen du, eta mundu mailako prozesuan ibili naiz: Seattlen, Erroman, Genoan…
Nolakoa izango da etorkizuneko nekazaritza?
Ez dakigu, baina oraingo joera kontzentratzea da. Hau da, baserritarrak gutxitu eta baserri handiak egitea, granjen neurrikoak. Eredu industrial produktibista bat daukagu aurrean. Baina Euskal Herria ez da lehiakorra nazioarteko merkatuan. Gure lurraldea oso menditsua da, eta baserri txikitan antolatua. Euskal Herrian gizartearentzat eta ekologiarentzat sostengarria izango den eredu bat lortu behar da.
Zer da sostengarria izatea? Gaur egun politikari eta enpresa denek erabiltzen dute hitz hori, eta beraz, balioa galdu du…
Bai, hala da. Guretzat eredu sostengarria baserri mundua bizirik mantentzea da. Hobe dira hiru baserri txiki, eta ez baserri handi bat. Baserri mundua bizirik mantentzeko baserritar asko behar baitira, elkarrekin harremanetan. Gainera, granja handiak arazo asko ditu. Esaterako satsekin edo pixekin zer egin. Granja handiak enplegua ere apurtzen du.
Baserritarren lana oso garrantzitsua da, elikadura produkziorako, ingurumena mantentzeko, eta kultura oso bat (gastronomikoa barne) galdu ez dadin.
Janaria ez da globala, lokala da. Kanpokoa merke erosten ohitzen ari gara, baina oso garrantzitsua da herri batentzat elikadura subiranotasuna edukitzea. Alegia, geuk jateko behar duguna hemen egitea. Hori galtzen bada, gurea beti izango da herri makal bat eta herri hauskor bat, bere etorkizuna kanpokoaren baitan zalantzan duena.
Baserritarren lana oso garrantzitsua da, elikadura produkziorako, ingurumena mantentzeko, eta kultura oso bat (gastronomikoa barne) galdu ez dadin.
Janaria ez da globala, lokala da. Kanpokoa merke erosten ohitzen ari gara, baina oso garrantzitsua da herri batentzat elikadura subiranotasuna edukitzea. Alegia, geuk jateko behar duguna hemen egitea. Hori galtzen bada, gurea beti izango da herri makal bat eta herri hauskor bat, bere etorkizuna kanpokoaren baitan zalantzan duena.
Zein da nekazaritza sostengarrirako baldintza?
Produkzio kostuen araberako prezioak behar dira. Orain 20 urteko prezioak ditugu gaur. Egungo prezioak dira baserritarrak desagertzeko arrazoi nagusia. Eta ez bakarrik Euskal Herrian, baita mundu osoan ere. Nekazal eta ekonomia politika berdina dugu, eta ondorioak ere berdinak dira mundu guztian.
Zein dira eman beharreko lehen pausoak?
Guk nekazaritza politika publiko bat defendatzen dugu (baina ez egun egiten dena). Nekazal politika ez da baserritarren politika, gizartearen politika da. Izan ere, elikadura eta ingurumena gizartearen ardurak dira.
Geure helburua da, lehenengo, gizarteari erakustea baserritarrok zer krisi daukagun, krisi horrek gizartean zer eragin duen, eta gizarteak zergatik bultza behar duen nekazaritza politika bat.
Gure baserritarren adina ikusita, hemendik 10 urtera paisaje osoa aldatu egingo da. Baserritar berri batek edo gazte batek baserrian lanean hasi nahi badu, oso zaila dauka, ia ezinezkoa. Lurra garestia delako, produkzioan hasteko eskubideak lortu behar dituelako… Arazo oso larria da hori.
"Beno, behirik ez badago, pinuak aldatu eta kito" esaten zen lehen. Hori, batetik, ez da argudio ona, baina gainera gezurra ere bada: globalizazioak baserrian eragin duena, orain basoan ere ikusten ari gara. Kanpoko inportazioak geure pinuaren prezioak beheraino jaisten ari dira. Logika berdin berdina da.
Beraz, hemen behar dena Euskal Herriko beharrei erantzungo dien nekazaritza politika bat da. Elikadura subiranotasuna da guretzat ardatz nagusi bat, ez bakarrik baserritarrentzat, gure gizartearentzat ere bai. Egun, Eusko Jaurlaritzaren politikak Bruselaseko logika produktibista bera dauka.
Geure helburua da, lehenengo, gizarteari erakustea baserritarrok zer krisi daukagun, krisi horrek gizartean zer eragin duen, eta gizarteak zergatik bultza behar duen nekazaritza politika bat.
Gure baserritarren adina ikusita, hemendik 10 urtera paisaje osoa aldatu egingo da. Baserritar berri batek edo gazte batek baserrian lanean hasi nahi badu, oso zaila dauka, ia ezinezkoa. Lurra garestia delako, produkzioan hasteko eskubideak lortu behar dituelako… Arazo oso larria da hori.
"Beno, behirik ez badago, pinuak aldatu eta kito" esaten zen lehen. Hori, batetik, ez da argudio ona, baina gainera gezurra ere bada: globalizazioak baserrian eragin duena, orain basoan ere ikusten ari gara. Kanpoko inportazioak geure pinuaren prezioak beheraino jaisten ari dira. Logika berdin berdina da.
Beraz, hemen behar dena Euskal Herriko beharrei erantzungo dien nekazaritza politika bat da. Elikadura subiranotasuna da guretzat ardatz nagusi bat, ez bakarrik baserritarrentzat, gure gizartearentzat ere bai. Egun, Eusko Jaurlaritzaren politikak Bruselaseko logika produktibista bera dauka.
Nekazarien mugimendua ere mundu mailan antolatu beharrekoa da?
Bai, Via Campesina mugimenduan pentsatzen dugu arazoa globala dela, eta erantzunak ere globala izan behar duela. Eraginak lokalak dira, eta tokian tokiko politika egin behar da, baina ikuspegi globala galdu gabe. Aliantzak oso garrantzitsuak dira hemen, guk bakarrik ezin dugulako ezer lortu.
Baserritarrak munduko biztanleen erdia baino gehiago izango gara, baina baserritarrekin bakarrik ez dugu lortuko ekonomia politikak aldatzea. Horregatik sortu behar dira gizartearekiko loturak. Mundu mailako mugimendu bat sortu behar da, beste ekonomia eta gizarte politika bat sortzeko.
Baserritarrak munduko biztanleen erdia baino gehiago izango gara, baina baserritarrekin bakarrik ez dugu lortuko ekonomia politikak aldatzea. Horregatik sortu behar dira gizartearekiko loturak. Mundu mailako mugimendu bat sortu behar da, beste ekonomia eta gizarte politika bat sortzeko.
Zer da Via Campesina?
Mugimendu bat da, ez erakunde bat. Alegia, mugimendu horizontala da, eta hor gaude baserritarren erakunde antineoliberalak. Lau kontinentetan mugitzen gara, eta 100 erakunde baino gehiago gaude. Legitimitate handia duten erakundeak dira, partehartze handia dutenak. Via Campesinak 100 milioi afiliatu baino gehiago ditu.
Zein da Via Campesinaren zeregina?
Eredu neoliberalen aurka borrokatzen dugu, proposamen berriekin. Globalizazioaren aurkako hiru sare internazional daude. Bata baserritarrena (Via Campesina), bestea arrantzaleena, eta hirugarrena emakumeena.
Proposamen orokor asko ditugu. Elikadura subiranotasuna da gure proposamen nagusia, baina proposamenak ere baditugu biodibertsitateaz, haziei buruz, lurrei buruz, lan baldintzei buruz, inmigrazioaz…
Proposamen orokor asko ditugu. Elikadura subiranotasuna da gure proposamen nagusia, baina proposamenak ere baditugu biodibertsitateaz, haziei buruz, lurrei buruz, lan baldintzei buruz, inmigrazioaz…
Gaur egun «garapena» hazkundeari edo diru gehiago irabazteari deitzen zaio. Zuretzat zer da garapena?
Garapenaren definizioa zalantzan dago. Eta ez dute mugimendu sozialek bakarrik zalantzan jarri, zientzialari askok, ekonomilari askok eta politiko askok ere jarri du zalantzan. Batetik, hazkunde horrek bere amaiera duelako, eta bestetik munduan bazterketa handiak sortzen dituelako, pobrezia eta gosea hazten dituelako. Azkenean, kontua ez da diru gehiago sortzea, beste era batera banatzea baizik.
Guk ez dugu «garapen» hitza erabiltzen. Gure logika, lokaletik globalera antolatzekoa da, eta ez globaletik lokalera. Guk bertako ekonomia, gizartea eta kultura defendatzen dugu. Iparreko herrientzat garatzea merkatuak zabaltzea da, eta gure jarduera ekonomiko denak merkaturatzea. Orain dena pribatizatu nahi da, osasuna, hezkuntza, administrazio publikoa... Eta horren aurka egitea izango da gizarte mugimenduen hurrengo borroka garrantzitsua.
Guk ez dugu «garapen» hitza erabiltzen. Gure logika, lokaletik globalera antolatzekoa da, eta ez globaletik lokalera. Guk bertako ekonomia, gizartea eta kultura defendatzen dugu. Iparreko herrientzat garatzea merkatuak zabaltzea da, eta gure jarduera ekonomiko denak merkaturatzea. Orain dena pribatizatu nahi da, osasuna, hezkuntza, administrazio publikoa... Eta horren aurka egitea izango da gizarte mugimenduen hurrengo borroka garrantzitsua.
Gizarteak parte hartze handiagoa izan behar al du ekonomia politikan?
Biztanleek eskubidea dute definitzeko zer jaten den, nola produzitzen den eta nork produzitzen duen. Orain, globalizazioarekin, Munduko Merkataritza Erakundeak definitzen du zer jan dezakegun. Europak esaten du ez duela hormonaz hazitako okelarik jan nahi. Eta Estatu Batuak eta Munduko Merkataritza Erakundeak esan dute Europak ez duela eskubiderik hormonaz hazitako okela galarazteko. Transgenikoekin gauza bera gertatu da. Ez digute zer jan nahi dugun aukeratzen uzten.
Janariari lotuta dago kultura, osasuna eta lurraren erabilpena, eta Munduko Merkataritza Erakundea ez da inor esateko zer egin behar den. Hori biztanleen erabakia da. Gizarteak parte hartu behar du. Elikadura eta nekazaritza erabakiak ez ditu gizarteak hartzen, banatzaileek eta saltoki handiek hartzen dituzte, baita zer kontsumitu behar dugun erabaki ere.
Janariari lotuta dago kultura, osasuna eta lurraren erabilpena, eta Munduko Merkataritza Erakundea ez da inor esateko zer egin behar den. Hori biztanleen erabakia da. Gizarteak parte hartu behar du. Elikadura eta nekazaritza erabakiak ez ditu gizarteak hartzen, banatzaileek eta saltoki handiek hartzen dituzte, baita zer kontsumitu behar dugun erabaki ere.
Garapenaren ereduak, Hirugarren Mundua gure trenera igo arazi nahi du. Zer soluzio planteatu behar litzateke Hirugarren Munduan?
Orain «merkatua irekitzea» esaten denean, esaten dena da Iparreko produktuak Hegoan sartu behar direla. Gu ez gaude ados merkatuak zabaltzearekin. Guk merkataritza justu bat eskatzen dugu. Hau da, herri bakoitzak eskubidea behar du zer nekazaritza politika egin defendatzeko. Euren merkatuak antolatzeko eta babesteko eskubidea izan behar dute.
Globalizazio eta antiglobalizazioaren arteko pultsua nola dago?
Nire ustez oso positiboa da. Dela 4 urte baino gutxiago lortu genuen lehen manifestazio indartsua egitea Seattlen. Orain 3 hilabete, milioi bat pertsona bildu ginen Florentziako manifestazioan. Bide oso luzea egin dugu denbora oso laburrean. Mugimendu alternatibo bat eratzen ari gara, eta ez da manifestazioak antolatzen bakarrik dakiena, proposamenak aurkezten ere badakiena baizik. Eta oso legitimitate handia du. Orain iritzi publikoan argudio asko irabazten ari gara, eta multinazionalak euren jokabideak defendatu beharrean sentitzen dira. Oso argumentu indartsuak ditugu, eta apurka apurka sarea osatzen ari gara; moda hutsa izango ez den sare bat, luze iraungo duena.
Johanesburgoko Munduko Gailurrean egona zara. Nolakoak dira bilera horiek?
Ni bilera ofizial bakarrean egon naiz. Mugimendu sozialok kontra-bilerak antolatzen ditugu kanpoan.
Bilera nagusi horretara delegatu moduan joan nintzen, eta aurrez aurre nola negoziatzen duten ikusi nuen. Oso kuriosoa zen. Azokan tratua egitea bezalakoa da, musean aritzearen modukoa. Eta eskutik 31 duenak 31 du eta kito. Indar militarra duena da beti esku. AEBk mundua kontrolatzeko duen bide nagusia gerra militarra da. Europaren helburua ere, sakonean berdina da, nahiz eta estrategia ezberdina erabili. Bere esparrua kontrolatu nahi du, baina ekonomiaren bidez. Ekonomia eta merkatua zabaltzea da nahi duena.
Bilera nagusi horretara delegatu moduan joan nintzen, eta aurrez aurre nola negoziatzen duten ikusi nuen. Oso kuriosoa zen. Azokan tratua egitea bezalakoa da, musean aritzearen modukoa. Eta eskutik 31 duenak 31 du eta kito. Indar militarra duena da beti esku. AEBk mundua kontrolatzeko duen bide nagusia gerra militarra da. Europaren helburua ere, sakonean berdina da, nahiz eta estrategia ezberdina erabili. Bere esparrua kontrolatu nahi du, baina ekonomiaren bidez. Ekonomia eta merkatua zabaltzea da nahi duena.
Delegatu moduan hartu zenuen parte, baina ez omen zaizu «euskal delegazioa»ren kontu hori gustatzen…
Ez, ze nork ordezka dezake Euskal Herria? Nork du legitimitatea? Ni euskaldun moduan aurkezten naiz eta euskaldun moduan egiten dut berba, baina Euskal Herria oso anitza da. Talderen bateko norbait Euskal Herriaren izenean hizketan ikusten dudanean, pentsatzen dut: "Nork eman dizu ahotsa neure izenean egiteko berba?". Gainera, gu beste logika batez jokatzen ari gara. Aliantzak gure gizarte mugimenduaren izenean egin behar ditugu, baina ez gure herriaren izenean. Geure nortasuna mantendu behar dugu, baina legitimitate hori beste modu batera irabazten da.
Yasser Arafat babesten aritu zenetako bat izan zinen. Nola bizi izan zenituen egun haiek?
Esperientzia oso bizia izan zen, eta asko ikasi nuen. Bizitzari asko eskertzen diot aukera hori eduki izana, berriro inoiz biziko ez dudan esperientzia bat baita. Hor eguna luzea zen, gauza asko gertatu ziren, eta norberaren gaitasun denak atera ziren.
Zer ikasi zenuen esperientzia horretatik?
Palestinarrak erresistenteak direla. Ez dute estrategia politikorik, eustea da kontua. Eta luzera lortuko dute euren subiranotasuna. Israelgo militarren okupazioarekin ez dago bakerik Palestinan, eta arduratzen hasi dira Israelgo herritarrak. Hori oso interesgarria izango da, ea sortzen den beste bake mugimendu bat, edo kolonialismoaren aurkako esparru bat, beste proposamen politikoekin. Baina oraingoz Israelen gehiengoa palestinarren aurkakoa da. Oso giro zantarra dago, oso militarra. Bai israeldarrentzat eta bai palestinarrentzat, ez da batere egoera ona.
Zer lortu zenuten giza-ezkutuak izanda?
Arafat salbatu genuen, dudarik gabe. Arafat kritikatu dezakegu, baina Arafat da palestinarren askatasunaren sinboloa, eta sinbolo moduan salbatu egin behar da.
Gu han egoteak komunikabideetan tarte handia eman zion, eta munduko gobernuek horrelako genozidio eta sarraskien aurrean ez dutela ezer egiten salatzea lortu genuen. Gizartea sentsibilizatu eta kontzientziatzea lortu genuen.
Oso garrantzitsua da horrelako egoeretan gizarte mugimenduak agertzea, palestinar herria babesten duten bakarrak baitira. Europak, Amerikak eta Nazio Batuek, egoera usteltzen uzten dute.
Gu han egoteak komunikabideetan tarte handia eman zion, eta munduko gobernuek horrelako genozidio eta sarraskien aurrean ez dutela ezer egiten salatzea lortu genuen. Gizartea sentsibilizatu eta kontzientziatzea lortu genuen.
Oso garrantzitsua da horrelako egoeretan gizarte mugimenduak agertzea, palestinar herria babesten duten bakarrak baitira. Europak, Amerikak eta Nazio Batuek, egoera usteltzen uzten dute.
Nolakoa da Arafat?
Gizon nagusi bat da, dituen urteak baino zahartuagoa. Parkinsona du, osasunez ere oso izorratuta dago. Ez dauka botere askorik (hor kartzela batean bezala dago). Baina pertsona sinpatikoa da. Sinbolo bat da, erresistente bat. Oso erlijiosoa da gainera. Bere emaztea kristaua da, eta harreman asko ditu kristauekin, eta israeldar bake mugimenduekin ere bai. Prentsan esaten dute Hamas, Yihad eta hauek kontrolatzen dituela, baina ez da egia, ez ditu kontrolatzen. Oso mugatuta dago eta ez du osasunik.
Palestinan hurrengo liderra nor izango den ez dakigu. Militarrak eta zerbitzu sekretuak zuzendari politikoak hiltzen ari dira, hurrengo hautagairik ez edukitzeko. Eta hori da arazo nagusietako bat. Ze jakina, kalean daudenek ez dute legitimitaterik, eta legitimitatea dutenak kartzelara sartu edo hil egiten dituzte. Gerra totala da, gizartearen kontrakoa. Gizon, emakume eta umeen kontra. Hor ez da errespetatzen ezer. Sarraski bat da.
Palestinan hurrengo liderra nor izango den ez dakigu. Militarrak eta zerbitzu sekretuak zuzendari politikoak hiltzen ari dira, hurrengo hautagairik ez edukitzeko. Eta hori da arazo nagusietako bat. Ze jakina, kalean daudenek ez dute legitimitaterik, eta legitimitatea dutenak kartzelara sartu edo hil egiten dituzte. Gerra totala da, gizartearen kontrakoa. Gizon, emakume eta umeen kontra. Hor ez da errespetatzen ezer. Sarraski bat da.
Nazioartean hainbeste ibili zarenez, Euskal Herriko nazio arazoa nola ikusten da kanpotik?
Guk oso izen ona dugu geure historiagatik. Oso jende solidarioa eduki duen herri bat gara. Amerikan eta Asian ere izen ona utzi dugu, eta gizarte mugimenduen borrokan, orokorrean, izen oso ona eduki dugu.
Nire ustez, Euskal Herriko gaurko egoera kanpoan ez da ulertzen, eta guk bidaltzen ditugun irudiak ere ez. Ez da ulertzen Euskal Herrian zer ari garen eskatzen. Globalizazio egoera honetan nazioarteko gizarte mugimenduak ez gara estatu berriak aldarrikatzen ari. Beste kontzeptu bat erabiltzen da, identitate eta herriena.
Nire ustez, Euskal Herriko gaurko egoera kanpoan ez da ulertzen, eta guk bidaltzen ditugun irudiak ere ez. Ez da ulertzen Euskal Herrian zer ari garen eskatzen. Globalizazio egoera honetan nazioarteko gizarte mugimenduak ez gara estatu berriak aldarrikatzen ari. Beste kontzeptu bat erabiltzen da, identitate eta herriena.
ETAren ekintzak zabal entzuten dira, eta eragin negatiboa du. Zehazki, atentatu batzuk oso zailak izan dira kanpotik ulertzeko.
Estatu independente bat aldarrikatzea ez omen da egungo joera. Zer beste eredu aldarrikatzen dira?
Gero eta gehiago hitz egiten da identitateari buruz. Globalizazio egoera honetan prozesu politiko berri batean gaude. Erantzunak ez daude liburu batean idatzita, prozesu bat da. Euskal Herriko aldarrikapenak lortzeko nazioarteko esparrua garrantzitsua izan daiteke. Nazioartean babesa lor genezake.
Horretarako beste estrategia batzuk landu behar dira. Neu nahiko kritikoa naiz orain arte nazioartean erabili ditugun estrategiekiko. Ez daukagu espazio askorik, eta ez da erreza. Baina geure estrategiak bateratzailea izan behar du. Geure helburuak ez du izan behar beste mugimenduekiko ezberdintzea, elkartzen gaituzten elementuak topatzea baizik. Ezberdintzea biktimismo estrategiak hartzea ere bada, eta gure helburuak aliantzak lortzea izan behar du
Horretarako beste estrategia batzuk landu behar dira. Neu nahiko kritikoa naiz orain arte nazioartean erabili ditugun estrategiekiko. Ez daukagu espazio askorik, eta ez da erreza. Baina geure estrategiak bateratzailea izan behar du. Geure helburuak ez du izan behar beste mugimenduekiko ezberdintzea, elkartzen gaituzten elementuak topatzea baizik. Ezberdintzea biktimismo estrategiak hartzea ere bada, eta gure helburuak aliantzak lortzea izan behar du
- Jaio: Londresen, 1947. urtean.
- Bizi: Lekeition.
- EHNE nekazaritza sindikatuaren nazioarteko harremanen arduraduna: sindikatu bereko lehendakari izan zen 1984tik 1987ra.
- Via Campesina nekazarien mundu mailako mugimenduaren ordezkaria Europan: mugimendu horren sortzaileetako bat izan zen, 1986an.
- Kontinente guztietako hainbat lekutan aktibista sindikal gisa aritua da (Indian, Tailandian, Brasilen, Senegalen, Kolonbian, Mexicon...)
- Ikasketak: »Arte Liberalak» eta Nekazaritzako diplomatura atera zuen Eskozian.
- Abeltzain: 60ko hamarkadaren amaieran Eskoziako ganadu granja batean lan egin zuen. 80ko hamarkadaren hasieran, Eako (Bizkaia) «Astei» baserrian esnetarako behiak jarri zituen beste bi soziorekin.
- Nekazari: 1988 eta 1989 bitartean Izpazterren baso eta fruitu txikien ekoizle gisa kokatu zen. Laneko kooperatibaren sortzaileetako bat izan zen, fruitu eta lekariak transformatu eta komertzializatzeko.
- Bizi: Lekeition.
- EHNE nekazaritza sindikatuaren nazioarteko harremanen arduraduna: sindikatu bereko lehendakari izan zen 1984tik 1987ra.
- Via Campesina nekazarien mundu mailako mugimenduaren ordezkaria Europan: mugimendu horren sortzaileetako bat izan zen, 1986an.
- Kontinente guztietako hainbat lekutan aktibista sindikal gisa aritua da (Indian, Tailandian, Brasilen, Senegalen, Kolonbian, Mexicon...)
- Ikasketak: »Arte Liberalak» eta Nekazaritzako diplomatura atera zuen Eskozian.
- Abeltzain: 60ko hamarkadaren amaieran Eskoziako ganadu granja batean lan egin zuen. 80ko hamarkadaren hasieran, Eako (Bizkaia) «Astei» baserrian esnetarako behiak jarri zituen beste bi soziorekin.
- Nekazari: 1988 eta 1989 bitartean Izpazterren baso eta fruitu txikien ekoizle gisa kokatu zen. Laneko kooperatibaren sortzaileetako bat izan zen, fruitu eta lekariak transformatu eta komertzializatzeko.
Palestinako prozesuak asko markatu nau. Euskal Herrira heltzerakoan, Loiuko aireportuan gure zain zeuden lagun denak, mugimendu denak, sindikatu denak... Orduantxe konturatu nintzen Palestinako ekintza garrantzitsua izan zela. Eragin zabala izan zuen, ez zen sektarioa izan.
Doinua: Antton eta Maria
Izatez kanpotarra
baina bertakoa,
baserritarren lana
probatutakoa.
Horregatik jo duzu
erronka bapoa,
eredu sostengarri
baten aldekoa,
ez al da gertatuko
kibbutzetakoa?
baina bertakoa,
baserritarren lana
probatutakoa.
Horregatik jo duzu
erronka bapoa,
eredu sostengarri
baten aldekoa,
ez al da gertatuko
kibbutzetakoa?
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Zigor Olabarria Oleaga
#2
Mikel Garcia Idiakez
#4
Danele Sarriugarte Mochales
#5
ARGIA
Azkenak
2025-04-07
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Haurrak gara behelaino artean
Ardatzean haur filosofia izango duen Galdera Basatiak podcastak, ez alferrik, haur filosofia tailerretan barneratzeko asmoa du. Horixe hitzeman digu Iñigo Martinezek lehen atal honetan. Podcastaren zimenduak ezarri dizkigu, markoa marraztu, eta, batik bat, haurtzaroaz... [+]
Langileek epaiketari uko eginda, Guardian enpresak xake mate egin du Laudion, urte luzez jokaldia prestatu eta gero
Guardian Llodio fabrikako behargin gehienek epaitegira jotzeko bidea bertan behera utzi ondoren, multinazionalak lortu du nahi zuena: enpresa errentagarri bat ixtea erabateko inpunitatearekin. Ez da egun batetik bestera sortutako estrategia, eta bide luzea izan arren, erabat... [+]
2025-04-07
Behe Banda
barra warroak
Zutitu berri denari
Testu hau balorazio bilera baten ondorio dela esan genezakeen agian. Ordea, balorazio bilerek sarritan uzten dute aho zapore lehor eta gazi-gozoa. Astearte arratsalde eguzkitsu bat da. 16:53. Balorazio bilerara konektatu, eta erabaki dugu limoizko karamelu bana sartzea... [+]
2025-04-07
Zigor Olabarria Oleaga
Lokizaldeako Euskararen Eguna
“Euskara gero eta gehiago entzuten da eskualdean, bereziki gazteen artean”
Aurtengo Lokizaldeako Euskararen Eguna Murieta herrian ospatu dute, larunbatean, goizean hasi eta ordu txikiak handitu arte. Zita garrantzitsua eta gozagarria da Nafarroako Lizarra ondoko eskualdeko euskaltzaleentzako.
2025-04-07
Josebe Blanco Alvarez
Komunitateaz (eta III)
Komunitateari buruzko artikulu segida honekin hasi nintzenean, Antoine eta Antoine zeuden etxean, gazta-ganbara hutsik zegoen, hiltegirako bueltak asterokoak ziren eta hiru egunetik behin egiten genuen gazta. Hau idazten hasi naizenerako, Picardieko lagunak jaioterrira joan... [+]
2025-04-07
Iñaki Sanz-Azkue
Suge arrantzalea, errekan barrena
Sugea entzun eta leku lehor bat etorriko zaio burura askori, narrastiek beroa behar dutela ondo barneratua baitu gizakiak. Suge guztiak ez dira berdinak, ordea; denek ez dituzte baldintza berak gustuko, eta horri esker dago, besteak beste, dagoen dibertsitatea. Bakoitzak bere... [+]
2025-04-07
Jakoba Errekondo
Ustezko nekazaritza eta lur lantzea
Nekazariarentzat baratzea eragozpena besterik ez da. Egungo makina bat nekazari “aurreratuk” horrela pentsatzen du. Bere lanean ez dute baratzerik behar, ezta oilategirik, ezta sagarrondorik, ezta erlauntzarik ere.
2025-04-07
Garazi Zabaleta
Soilik
Lursail txikian eta inbertsio erraldoirik gabe garatu daitezkeen proiektu agroekologikoak
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
2025-04-04
Eneko Imaz Galparsoro
“Errebeldia hazi egin da Argentinan, herri oso bat bultzaka ari da”
Argentinako Abokatuen Gremioa erakundean egiten du lan Laura Taffetanik (Buenos Aires, Argentina, 1963). Gobernuaren errepresioa pairatu duten maputxe ugarirekin lan egin du azken urteetan, eta Askapena antolakundeak antolatutako topaketa antiinperialisten barnean izan da Euskal... [+]
2025-04-04
Xabier Letona Biteri
Ertzaintzak Etxarri II gaztetxea hustu du Bilboko Errekalde auzoan
Iragarrita zegoen moduan, Bilboko Errekalde auzoko Etxarri II gaztetxea hustu du Ertzaintzak 9.00etan abiarazi duen operazioarekin. Arratsaldean protesta manifestazioa egingo dute auzoan, 19:00etan Amezolako tren geltokitik abiatuta.
2025-04-04
ARGIA
Langile bat hil da Agoitzen obra batetik jausita
Ezbeharra ostegunean gertatu da eta SOS Nafarroak 16:00 orduak jotzear zirela jaso du haren berri. Medikua, anbulantzia et Foruzaingoa bertarako dira, baina ezin izan dute gizona suspertu eta bertan hil da.
2025-04-04
ARGIA
Euskaraldia Hika-rako 83 herrik eman dute izena
Aurtengo berritasuna da. Ahobizi eta belarriprest rolen artean aukeratzeaz gain, herritarrek Euskaraldia Hikan parte hartzeko aukera izango dute. Hitanoa erabiltzen ez den herrietan, toka eta noka, bien erabilera bultzatuko da, eta hitanoa bizirik dagoen herrietan nokaren... [+]
Eguneraketa berriak daude