MENINA GARAIKIDEAK

Madrilgo Alcazar-eko egoitzaren erdian Margarita infanta dago. Alde banatan Isabel Velasco eta Agustina Sarmiento «meninak» daude, Margarita haurraren laguntzaileak (XVII. mendean jatorri portugeseko hitz hau erabiltzen zen laguntzaile hauek izendatzeko). Sarmientoren ondoan Maria Barbola eta Nicolas Pertusato nanoak jolasean dabiltza eta, hauen oinetan, mastina lo dago. Hauen atzean, itzaletan, Marcela de Ulloa eta oraindik identifikatu ez duten beste pertsonaia bat daude. Ezkerrean Velazquez bera mihise handi batean lanean ari da. Irekitako atean Jose Nieto de Velazquez dago eta hormako ispiluan Felipe IV eta Austriako Marianaren isla ikus daiteke.

1656an Velazquezek «Meninak» margotu zituenetik, denetik esan da maisu lan honen inguruan. Palominoren esanetan, koadroa «egia da, ez pintura». Luca Giordanok aldiz, «pinturaren teologia»tzat jo zuen. Eta Teofilo Gautier-ek galdera hau bota zuen koadroaren parean jarrita: «Non dago koadroa?». Elementu artistiko, konpositibo eta estilistiko guztiak behin eta berriro izan dira aztertuak. Interpretazioak esparru guztietatik etorri izan dira: ikuspuntu matematikotik (Alpatoff), politikotik (Emmens, Salas, Brown) eta baita astrologikotik ere (Campo eta Francés).

Menina berriak.

Oraingoan artearen historia unibertsalaren ikono garrantzitsuenetakoa bilakatu den koadro honen interpretazioa ia 50 artistek egin dute, hobekien ezagutzen duten hizkuntzan: euren artelanen bidez. Eta horrela sortu da «Bestelako Meninak» erakusketa, hilabete hauetan Donostiako Kubo aretoan ikusgai ipini dutena. Hirugarren munduko komunitateen garapenerako lanean ari den Woman Together erakundeak luzatu zuen «Meninak»en bertsio gaurkotu eta propioak egiteko deia, eta mundu guztia zeharkatu nahi duen erakusketa ibiltariaren etekinak Catamarca, Jujui eta Chiapaseko emakume artisauei bideratuko zaizkie.
Eta, dirudienez, artistentzat inspirazio iturri egokia izan da Velazquezen lana. Erakusketan bere lan bat paratu duen Ignacio Burgosen hitzetan, «Meninak bezalako ikono unibertsalak hausnarketarako bide ematen die artea eratzen duten atal nagusiei: giroa, espazioa, argia eta kolorea».
Horrela, artistek euren ikuspuntu partikularra eta gaurkotua erantsi diote klasiko honi. Manolo Valdesek Pop Art ukitua eman dio; Alberto Schommerek Margarita infanta lebitatzen ipini du, gainerakoa bere horretan utzita; Cristobal Toralek XVII. mendeko eszena XX. mendeko ekipaiaz bete du; Paloma Navaresek aldiz, beste pertsonaia guztiak jarri ditu mugimenduan, Margarita geldirik mantenduz; Eduardo Txillidak Donostiako badia erantsi dio; Llamazaresek soka eta linua eta elementu mekanikoak erabili ditu; Dora Salazarrek azken urteetan bere lanean ohiko bilakatu den kobrezko haria; Ouka Lelek pertsonaia ezagunak erabili ditu bere konposiziorako, eta gero, ohi duen bezala, argazkia koloreatu egin du; Pepe Yagüesen lanean meninaren gona kaiola bihurtu da...
Nanda Botellak zera dio bere menina urdinaren inguruan: «Egunerokotasuna eman nahi izan nien meninei, irudi nagusia mugimenduz hornitu, arnasa bete-betean har zezan. Neure hizkeraren bidez artelan ordezko ezin hartaz pentsatzen dudana adierazi nahi nuen, eta bai gozatu ere hala egiten». Diego de los Riosek, berriz, horrela azaldu du bere «Infanta en Rosa» kolorez bete izana: «Arindu egin da garai hartako zurruntasuna».
Eguneratu egin dituzte «Meninak». Eta egunerokotasun horren lekuko garbia da Javier de Villotaren «Menina Prestige» eta honen gonaren azpian ikus daitekeen gorotz beltza, fuelaren kolorekoa.


Denok gara Velazquez.

Artistek gozatu dutela aitortzen dute eta bisitariak ere gozatzeko aukera du, eta ez soilik ikusle gisan. Ikustaldi gidatuez gain, tailerrak antolatu dituzte ikasleentzat zein familientzat. Haur eta nagusiek postal formatuan esperimentatu eta Velazquezen lanaren interpretazioa egin dezakete, modu horretan «Beste Menina batzuk» sortuz (izena emateko edo informazio gehiago eskuratzeko deitu 943 012400 telefonora)


Azkenak
Osasunbideak erizain lanpostu bat kendu du Erronkariko bailaran

Amparo Viñualesek, Erronkariko alkateak, salatu du Erronkariko, Burgiko, Gardeko eta Bidankozeko kontsultategiek arreta txikitu beharko dutenez prebentzioan eragingo duela.


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Ernaik Berriozarren egingo du Gazte Topagunea, apirilaren 17tik 20ra

Berriozarren (Nafarroa) egingo da Gazteon eskutik lelopean, antolakundearen ustez gero eta gazte gehiagok egiten dutelako bat independentziaren aldeko borrokarekin. Topagunea "ekimen soil bat" baino gehiago dela aldarrikatu dute: "Euskal Herriko txoko... [+]


Larunbatean hiru bahitu askatuko dituela baieztatu du azkenean Hamasek

Su-etena hausteko arriskua erreala izan bada ere aste guztian zehar, adostasun batera iristeko bidean dira bi aldeak: bahitu gehiago askatuko lituzke Hamasek, laguntza Gazara sarrarazteko bidea ez oztopatzeko "promesa" egin duelako Israelek. Arabiar Ligako herriek... [+]


Atzoko filosofoen oraina hausnartuz

Epistemologia, edo ezagutzaren teoria, filosofiaren arlo nagusietako bat da, eta historian zehar garrantzizko eztabaidak izan dira gure ezagutzaren mugen eta oinarrien inguruan. Honen baitan bi korriente indartsu topatzen dira, ezagutzara iristeko bide ezberdinak proposatzen... [+]


“Torturak gauzatzeko baldintzek bere horretan jarraitzen dute”, Askek salatu duenez

Torturaren kontrako eguna baliatuz, Aske antolakundeak prentsaurrekoa egin du Bilboko Justizia Jauregian. Gaur egun ere tortura gauzatzeko baldintzek bere horretan jarraitzen dutela salatu dute.


AHTrako desjabetze mehatxuen aurrean Aralar zulatzeari alternatibak daudela gogorarazi dute ekologistek

Nafarroa eta Ezkio-Itsaso lotuko lituzkeen alternatibak Aralar barnean 22 kilometroko tunel bat zulatzea suposatuko luke, eta 1.300 milioi euroko kostua izango luke. Lotura hau igaroko litzatekeen herri ugarietako udalek nahiz bizilagunek, ordea, lanei ekiteko eduki beharreko... [+]


Raimundo El Canastero taldearen aurkako epaiketa atzeratu dute, akusazio larriagoak egotzita

Asteazkenean izan behar zuen epaiketa dataz aldatu dute Lizarrako alkateak azken momentuan jarritako helegite baten ondorioz. Orain taldeari "gorrotoa sustatzea" ere egozten zaio eta lau urterainoko kartzela-zigor arriskua dute kideek. 


Zentral nuklearren itxiera atzeratzeko PPren ekimena onartu du Espainiako Kongresuak

Junts eta ERC abstenitu egin dira bozketan eta popularrek aurkezturiko ez-legezko proposamena aurrera atera da, PP, Vox eta UPNren botoekin. 2027 eta 2035 urteen artean ixtea aurreikusten diren Espainiako Estatuko zazpi zentral nuklearren bizitza erabilgarria handitzea ekarriko... [+]


“Botere judizialaren injerentzia” salatu dute Donostian, udaltzainen euskara eskakizunen auziaren harira

Euskarazko B2 eskakizuna zuten bi udaltzain lanpostu baliogabetu zituzten epaileek iazko urtarrilean, euskara eskatzea "diskriminatzailea" izan zitekeela iritzita; eta aitzineko astean, Donostiako Udalak aurkezturiko helegitea ez aztertzeko erabakia hartu du EAEko... [+]


Erakundeen erantzukizuna haurrak babestean

Getxoko Epaitegiak Europa ikastetxeko 4 urteko haurren kasua artxibatu izanaren berri izan dugu aste honetan. Horrek zera galdetzera garamatza: instantzia judizialak,  polizialak… prest al daude haurren eskaerei erantzuteko? Benetan babesten al dira gure adingabeak... [+]


Eguneraketa berriak daude