"IBARRETXEREN PLANA ERE ITUNAREN FIKZIOAN OINARRITZEN DA»
"La vieja herida" liburuarekin 36 urte dituen tafallar hau Nafarroako Erresumaren historian murgildu da, 1512ko konkistaren azterketak bere garaitik gaurdaino izan duen bilakaera ikertuz. Kartzelan nobela historiko bat prestatzen ari zela sortu zen ideia eta azken bi urteak eman ditu gaiarekiko ikerketa honetan. Fruitua ia 500 orrialdeko liburu mardula da. Konkistaz 500 urtetan esan eta idatzi direnei buruzko bibliografia eta dokumentazio ugari erabiliz, Euskal Herriaren egungo egoeran gertakizun hura klabea izan zela dio, eta Nafarroako Foru Komunitatearen errealitate juridiko-politikoa konkistaren gainean eraikia dagoela. Azken bi urte hauetan, dena den, gehiago ere idatzi du, besteak beste nobela historikoa, laster kalean ikusi ahal izango duguna.
Bederatzi urte barru konkistaren bosgarren mendeurrena beteko da. Motorrak berotu behar dira data horretarako?
Zuk zeuk erakusten duzu liburuan: historiari buruzko dokumentazio ugari dago eta oso ikuspegi desberdinekin eta, gainera, autore batzuek beren bizitzan ikuspegi desberdinak erabiltzen dituzte, Kanpionek berak adibidez. Alegia, historia, txiklea bezalakoa da, eta hortik nahi diren interpretazio guztiak egiten direla.
Zuk aztertutakotik, atera al duzu irakaspenik egungo errealitatean ere baliagarria izan daitekeena?
Zure liburuan bi kontzeptu ateratzen dira etengabe: konkista eta ituna. Konkista izan zela gero eta onartuago dago; Gaztelarekiko itunari buruzko interpretazioak, aldiz, ugariak dira. Zuk ituna izan zela ukatzen duzu, nahiz eta ikuspegi historiografiko askotatik, zuk liburuan erakusten duzun bezala, itun horri garrantzi handia ematen zaion.
Edozein eratan, konkistaren ondorengo 20-30 urteak kenduta, gero ez zen ahalegin handirik egin zegoen egoerari buelta emateko.
Nafarroako eliteei buruz asko hitz egiten da liburuan, herritarrei buruz gutxi. Liburua ikuspegi independentista batetik idatzia dago, baina 500 urte hauetan nafarrek benetan nahi izan diote ihes egin Espainiaren inposaketari?
Hori oso diskutigarria da. Konkistaren lehenengo unean ezusteko handia dago Nafarroan, baina herritarrak konturatzen direnean okupazioak zer dakarren, benetako erreakzioa dator. 1521eko altxamendua herri matxinada izan zen, eta hori armez zapaldu zen. Hortik aurrera ia isiltasuna nagusitzen da erresistentziaren jarreran egon direnekiko; gauza gutxi agertzen da eta, gainera, besteek kontatua da. Herritarren borondatea ikertu gabeko gaia da, baina nik uste dut ikertuz gero erresistentziaren froga asko agertuko liratekeela, zantzuak badaude eta.
Edozein eratan, garai hartan konkistarena erresumen konfiguraziorako elementu bat gehiago zen.
Nagusiki, Gaztela edota Espainiari egozten zaio konkistaren errua. Jakina da konkista hartan gipuzkoarrak, arabarrak eta bizkaitarrak aritu zirela, baina hortaz gutxiago hitz egiten da.
Une batean liburuan oso modu tinkoan diozu Nafarroako Foru Komunitateko egungo egitura juridiko-politikoa orduko itunaren gainean eraikia dela. Ez al zaizu egungo herritarren borondatea ahazten?
Egia da, ez dago aukera guztiz librea nahi dena erabakitzeko, baina nafarren gehiengoak gaur egun legitimatzen du Foru Hobekuntzaren bidea.
Nafarroak izan duen zentralitate politikotik abertzaletasunak gehiago edan ez izanaz penatzen zara liburuan. Zer irabazi dezake horrekin abertzaletasunak?
Batez ere euskal nazionalismo historikoaz ari naiz hori aipatzean, ezker abertzaleak neurri handi batean nazionalismo historikoaren ikuspegia gainditu duelako: herriaren kontzepzioa, euskarari ematen zaion garrantzia, aniztasuna... Baina lehenbiziko abertzaletasunak oso gaizki interpretatu zuen gure herriaren historia, itunaren ideia guztiz bereganatu zuen eta konkistaren ideia guztiz baztertu, modu horretan Espainiaren monarkiaren sarean eroriz. Gaur egungo abertzaletasunarentzat, oso inportantea da Euskal Herriaren aniztasunaz ohartzea, horrela herritarrek ulertu ahal izango dituzten planteamendu politikoak egin ahal izango direlako
Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]
Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]
WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.
Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]
Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.
.jpg)
Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]
Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.
Gipuzkoako Fiskaltzaren ustez, 40 urteko irakasle hondarribiarrak 9 eta 17 urte arteko hamaika adin txikikori sexu gehiegikeriak egin zizkien 2011 eta 2021 urte artean. 2021ean kartzelatu zuten, bere sei ikaslek salaketa jarri eta gero.
Askok espero zuen moduan, Nazioarteko Pilota Federazioak Euskadikoa onartu ostean eskubide osoko kide gisa, Espainiako kirol-erakunde, alderdi politiko edota hedabideek erabakiaren aurkako oldarraldia hasi dute, nork beretik presioa eginez. Ostegunean, Espainiako Pilota... [+]
Baionako eta Donostiako epaitegiak margotu ostean, ostegun gauean Eibarko epaitegian pintaketa egin dute zenbait ekintzailek. "Oldarraldia gelditu" idatzi dute eta pintura berdea jaurti diote eraikinari. Abenduan, CCOO sindikatuaren egoitza ugari margotu dituzte, baita... [+]
FERMIN MUGURUZA 40. URTEURRENA
Noiz: abenduaren 21ean.
Non: Bilbo Arenan.
-------------------------------------------
Urtero janzten da festa giroz Bilbo abenduaren 21ean. Sagardoa eta taloa protagonista, San Tomas eguneko azoka eguna da. Aurten, gainera,... [+]
NASAren Parker zunda 6,1 milioi kilometroko distantziara arte gerturatu da Eguzkiaren azalera, bere misioaren lehen gerturatzean. Hala, Eguzkitik inoizko gertuen egon den objeku artifiziala bilakatu da. 692.000 kilometro orduko abiaduran igaro da, eta jasotako datuak funtsezkoak... [+]
Goldatz talde feministak antolatua, ortziralean, urtarrilaren 3an, Jantzari dokumentala proiektatuko dute Beralandetan (17:30ean) eta biharamunean, urtarrilaren 4an, Berako bestetako tradizioak aztergai izanen dituzte Maggie Bullen antropologoarekin leku berean (10:30).