"IBARRETXEREN PLANA ERE ITUNAREN FIKZIOAN OINARRITZEN DA»
"La vieja herida" liburuarekin 36 urte dituen tafallar hau Nafarroako Erresumaren historian murgildu da, 1512ko konkistaren azterketak bere garaitik gaurdaino izan duen bilakaera ikertuz. Kartzelan nobela historiko bat prestatzen ari zela sortu zen ideia eta azken bi urteak eman ditu gaiarekiko ikerketa honetan. Fruitua ia 500 orrialdeko liburu mardula da. Konkistaz 500 urtetan esan eta idatzi direnei buruzko bibliografia eta dokumentazio ugari erabiliz, Euskal Herriaren egungo egoeran gertakizun hura klabea izan zela dio, eta Nafarroako Foru Komunitatearen errealitate juridiko-politikoa konkistaren gainean eraikia dagoela. Azken bi urte hauetan, dena den, gehiago ere idatzi du, besteak beste nobela historikoa, laster kalean ikusi ahal izango duguna.
Bederatzi urte barru konkistaren bosgarren mendeurrena beteko da. Motorrak berotu behar dira data horretarako?
Zuk zeuk erakusten duzu liburuan: historiari buruzko dokumentazio ugari dago eta oso ikuspegi desberdinekin eta, gainera, autore batzuek beren bizitzan ikuspegi desberdinak erabiltzen dituzte, Kanpionek berak adibidez. Alegia, historia, txiklea bezalakoa da, eta hortik nahi diren interpretazio guztiak egiten direla.
Zuk aztertutakotik, atera al duzu irakaspenik egungo errealitatean ere baliagarria izan daitekeena?
Zure liburuan bi kontzeptu ateratzen dira etengabe: konkista eta ituna. Konkista izan zela gero eta onartuago dago; Gaztelarekiko itunari buruzko interpretazioak, aldiz, ugariak dira. Zuk ituna izan zela ukatzen duzu, nahiz eta ikuspegi historiografiko askotatik, zuk liburuan erakusten duzun bezala, itun horri garrantzi handia ematen zaion.
Edozein eratan, konkistaren ondorengo 20-30 urteak kenduta, gero ez zen ahalegin handirik egin zegoen egoerari buelta emateko.
Nafarroako eliteei buruz asko hitz egiten da liburuan, herritarrei buruz gutxi. Liburua ikuspegi independentista batetik idatzia dago, baina 500 urte hauetan nafarrek benetan nahi izan diote ihes egin Espainiaren inposaketari?
Hori oso diskutigarria da. Konkistaren lehenengo unean ezusteko handia dago Nafarroan, baina herritarrak konturatzen direnean okupazioak zer dakarren, benetako erreakzioa dator. 1521eko altxamendua herri matxinada izan zen, eta hori armez zapaldu zen. Hortik aurrera ia isiltasuna nagusitzen da erresistentziaren jarreran egon direnekiko; gauza gutxi agertzen da eta, gainera, besteek kontatua da. Herritarren borondatea ikertu gabeko gaia da, baina nik uste dut ikertuz gero erresistentziaren froga asko agertuko liratekeela, zantzuak badaude eta.
Edozein eratan, garai hartan konkistarena erresumen konfiguraziorako elementu bat gehiago zen.
Nagusiki, Gaztela edota Espainiari egozten zaio konkistaren errua. Jakina da konkista hartan gipuzkoarrak, arabarrak eta bizkaitarrak aritu zirela, baina hortaz gutxiago hitz egiten da.
Une batean liburuan oso modu tinkoan diozu Nafarroako Foru Komunitateko egungo egitura juridiko-politikoa orduko itunaren gainean eraikia dela. Ez al zaizu egungo herritarren borondatea ahazten?
Egia da, ez dago aukera guztiz librea nahi dena erabakitzeko, baina nafarren gehiengoak gaur egun legitimatzen du Foru Hobekuntzaren bidea.
Nafarroak izan duen zentralitate politikotik abertzaletasunak gehiago edan ez izanaz penatzen zara liburuan. Zer irabazi dezake horrekin abertzaletasunak?
Batez ere euskal nazionalismo historikoaz ari naiz hori aipatzean, ezker abertzaleak neurri handi batean nazionalismo historikoaren ikuspegia gainditu duelako: herriaren kontzepzioa, euskarari ematen zaion garrantzia, aniztasuna... Baina lehenbiziko abertzaletasunak oso gaizki interpretatu zuen gure herriaren historia, itunaren ideia guztiz bereganatu zuen eta konkistaren ideia guztiz baztertu, modu horretan Espainiaren monarkiaren sarean eroriz. Gaur egungo abertzaletasunarentzat, oso inportantea da Euskal Herriaren aniztasunaz ohartzea, horrela herritarrek ulertu ahal izango dituzten planteamendu politikoak egin ahal izango direlako
Kataluniako azken hauteskundeetako eta Europako hauteskundeetako emaitzetatik abiatuta, presio turistiko handiena bizi duten Herrialde Katalanetako herrietan eskuin muturraren botoak nola egin duen gora aztertuko dugu.
Carles Puigdemonten ihesaldiaren bertsio bat kontatu du La Vanguardiako kazetari Mayka Navarrok, "iturri ofizialetatik lortua". Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu erabili zituzten mossoak nahasteko. Puigdemontek “gaur edo bihar” hitz... [+]
Mende batean, Baionako Euskal Museoak izan duen bilakaeraz erakusketa berezia sortu dute. Argazki, tindu edo objektuak ikusgai dira. 1924an William Boissel Bordaleko militarrak bultzatu zuen museoaren sorrera, "euskal herri tradizionalaren" ondarea babesteko... [+]
Egia esan, pena ematen dit kritika honi izenburu hau ipintzea. Bizeten Carmen oso opera ederra da, sentimendu unibertsalak jorratzen dituena, hala nola pasioa, jeloskortasuna, maitatuaren posesioa, independentzia... Eta hori guztia musika-lan bikaina oinarri hartuta. Baina... [+]
Bi bortxaketa eta beste sei erasoren salaketa zuzenak jaso ditu Gasteizko Mugimendu Feministak. Elkarretaratzea egin du erasoak salatzeko txosna gunean, ostegunean. Gasteizko Udalak elkarretaratzea ostiralean 11:00etan egin du. Erasoen harira ez dute inor atzeman, momentuz.
Martxoaren 5ean zabaldutako auto batek armarria “kentzea edo ezabatzea” agindu zuen, “jarrera politiko baten aldeko posizionamendua” dela eta “neutraltasun politikoaren aurka” egiten duelako. UPNk jarri zuen salaketa, eta Atarrabiako alkate... [+]
Bizkaiko e28 koordinadorak salatu du kide trans lodi batek eraso lodifoboa pairatu duela Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean.
ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.
UPNk mozioa aurkeztu du Tafallako udalbatzan gobernu taldeari eskatzeko bertan behera utz dezala Raimundo el Canastero musika taldearekin zuen kontratua jaietan kontzertu bat egiteko. Lizarrako jaietan izandako polemikaren ondoren etorri da zentsura eskaera. PSN batu zaio... [+]
Kultura eta Hizkuntza Politikako sailak nagusiki gaztelania darabilten hedabideetan "euskarazko albisteak areagotzeagatik" diru-laguntzak banatu ditu beste urte batez. Ia milioi bat euro banatu dute Noticias, Gara eta Vocento hedabide taldeen artean, artikulu batzuk... [+]
Ertzaintzak ertzain bat atxilotu du, hiru pertsona hiltzen saiatzea egotzita. Agentea lan orduetatik kanpo zegoen, eta deklaratu zuen bere buruaren defentsan egin ziela tiro furgonetan zihoazen ustezko hiru lapurri. Ertzaintzaren ikerketaren arabera, gezurra da deklaratu duena.
Haize-erroten eta eguzki-plaken ezarpen zabalarekin kezkatuta, populazioa "espekulazio energetiko" gisa kalifikatzen duen joera bati aurre egiten ari da.
Venezuelan dauden Askapena talde internazionalistaren brigadistekin hitz egin du ARGIAk, hauteskundeen osteko egoeraz eta etorkizunaz.
Carles Puigdemont erbestetik itzuli da Kataluniara zazpi urteren ondoren. Salvador Illaren inbestidura saiora joan baino lehen, Bartzelonako Garaipenaren Arkuan hitzaldi labur bat eman du milaka lagunen aurrean. Poliziak Puigdemont atxilotzeko agindua du, baina ez du lortu... [+]
