Utikan eskuindarrok


2021eko uztailaren 19an
Nork daki zenbat itxaropen zeuzkaten jarriak ZERUKO ARGIAko arduradunek hasi berria zen urtean. Handi samarrak behar zuten izan, nolanahi ere, «Utikan eskuindarrok» editoriala plazaratzera animatu zirenerako. Zer, eta eskuindarrak pikutara bidaltzea. Noiz, eta 1973an!


AKERRAK ADARRAK...

Eraso on bat baino hobeagorik ez omen, norberaren burua defendatzeko, eta horrelako zer edo zerekin ekiten zion editorialgileak bereari: «Beti arritu izan gaitu azken auziko bereizketak: zintzoak, ardiak, eskuinean, eta gaiztoak, akerrak, ezkerrean. Ardia da zintzoaren irudi. Akerra gaiztoaren ixpilu. Izan ere ‘akerrak adarrak okerrak ditu’. Baina zergatik daude zintzoak eskuinean eta gaiztoak ezkerrean? Eskuindar dena bakarrik delako zintzo eta ezkertiar dena bakarrik delako gaizto?».
Oso ausarta zen galdera, batik bat Kaputxinoen aldizkari batean egiteko. Jainkoak berak sartu behar ote zuen, bada, auzian?
«Hala uste du askok -jarraitzen zuen-. Eta uste horrek eraginik gero eta eskuinago jotzen dute. Zenbat eta eskuinago orduan eta zintzoago direla uste bait dute. ‘Oinezkoak ezkerretik’ irakurri ohi dugu erregebidearen bazterretan. Baina zeinen edo zeren ezkerretik? Oinez datorrenarentzat ezkerra den hori bera bait da autoan doanarentzat eskuina. Orobat azken auzia ere. Aurrez aurre egon ohi dira auzian epailea eta epaitua. Horrelatsu, noski, azkenean ere. Beraz denon aurrean eta erdian dagoen Kristo-epailearen eskuin aldea da epaituon ezkerra».
Gehiegitxo ez al zuen iradoki pentsatuz-edo, honakoa zioen segidan: «Ez dakit zer erantzun liguketen Liburu Santuetan jakintsu direnek. Jakin dezatela behintzat amor emateko prest gaudela oker bagaude eta ez dugula ‘Sanctum Ofitium’en aldizkarien gaitzespen eta anatemarik nahi. Aholkutxo bat aski genduke zuzentzeko. Dena den, hau da guretzat eskuindar: denboraren ordua gerarazten duena edo geldiarazten aztarrikatzen dena. Egonean geldi dagoena eta ez ibilian dabilana. Ezkerra, berriz, ibilian dabilan orduaz aurrera egiten duena».


ESKUINDARREN BEKATUAK

Anatema gorabehera, ziur zeuzkan editorialgileak hainbat gauza, antza denez: «Ezin uka, noski, Kristo eskuindarrek il zutela. Zegoen egoera onartzen zutenek. Ezer aldatzerik eta berritzerik nahi ez zutenek: legegizonek, apaizek, agintariek, aberatsek, armadunek, ezarria zegoen ordenaren eta legearen aldekoak, Erromarekin bat zeudenek eta Erromari jokoa egiten ziotenek. Kristo zen arnasa berria zekarrena; askatasuna eskaintzen zuena, lege berria ezarri nahi zuena, larunbataren, jai egunaren, ohituren eta legearen gainetik gizona jarri nahi zuena, zapalduen eta behartsuen alde zegona. Kristo zen aldaketak sartu nahi zituena, gizarte obearen alde burrukatzen zeno. Kristo zen lehengoaz asetzen ez zena, berriaren egarriz bizi zena. Kristo zen ezkertiar, berritzaile, aurrerakoi eta iraultzaile. Honen etsaiak, berriz, eskuindar, atzerakoi, zahartzale eta lehengoaren euskarri».
Hara! Ordurako, «baita zera ere!» pentsatzen hasia izango zuen irakurle bat baino gehiago, eta azalpena eskaintzera deliberatzen zen editorialgilea: «Izan ere, Bibliako Jainkoak dioenez, gizonaren zeregina da mundua gizonaren zerbitzuan jartzea, mundua aurreratuz eta osatuz, gizonak dauzkan zapalketa, lokarri eta uztarri guztiak deseginaz. Eta kristauok Kristo dugu hontan eredu eta indar itxaropentsu. Ezkertiar deituraz, indar aurrerakoi, berritzaile, askatzaile eta iraultzaile hori artzen dugula esan dugu. Eskuindar deituraz, berriz, indar atzerakoi, zahartzale, lotzaile, geldiarazle eta lehengoaren gordetzaile hori. Dagoen egoera, biziera, pentsaera onartzen duen hori. Berriaren etsai den hori. Aldaketaren arriskurik nahi ez duen hori. Horregatik ‘utikan eskuindarrok’: desberdintasunak onartzen dituzuenok, arriskurik nahi ez duzuenok, dena ondo dagoela uste duzuenok, gizonaren zapalketa ontzat ematen duen sasi-erlijio-zale zeratenok, euskaldungoa egiteko bat dela ukatzen duzuenok, euskera batutzearen arriskua jokatu nahi ez duzuenok, nazioen mugaketak ontzat jotzen dituzuenok».
Jende mordoxka baten etsaigoa irabazi zuela horrekin? Bada, are gehiago ere bazuen esateko: «Utikan eskuindarrok: gizon jakinaren askatze osoaren aurka zaudetenok. Ekonomiaren soilketa eta inausketak, kultura arrotzaren gailentza eta erri-egituren desegitea onartzen dituzuenok. Gizon jakinaren morrontzarako erlijioa edo nazioartekeria edo pentsamolde estua erabiltzen dituzuenok. Utikan asmo berri guztiak, aldaketa berri guztiak, landare berri guztiak ito nahi dituzun eskuindar hori. Betor aurrerapena, askatasuna, txikiarenganako errespetoa, zuzena, egia, bakea, maitasuna... Betor obea dena».
Eta hara zer zen lortu nahi zuena: «Denok edo gehienok amesten edo sinesten dugu geroko mundu berria: era bateko edo besteko mundua. Ezkertiarrei esker burutu eta aurreratuko da mundu berri hau. Eskuindarren erruz, berriz, atzeratuko»

Denetarik
Ez genekien, A. Apat Etxebarne adiskide on bezain idazle finari irakur ahal izan diogun arte, Californiako (USA) Los Angeles deritzan hiriburuan, 1893 urtean euskal astekari bat sortu zenik. Izan ere, 1885 urtean Etxeberrik Eskualduna izeneko astekaria sortu zuen Baionan, eta sorketa honek eragin bide zuen Californiako zenbait nafar-lapurtarren artean, Ameriketan ere beste hainbeste egiteko asmoa. Honela sortu omen zen 1893 urteko uztailean California-ko Eskualherria zeritzan astekaria, Gytino jaunaren zuzendaritzapean 1897 urte arte iraun zuena. (1973-I-14)

Itxaropena
Hamaika lan argitaratu da igaro den urtearen gora beherak aipatuaz, azterketa sakon bat eginaz, alderdi onak goraipatuaz eta txarrak salatuaz. Denetarik izan baita amaitu zaigun urte horretan. Eta urte berrirako zer? Itxaropena. Gauzak onera aldatuko diren itxaropena. Gaurregun nabari den injustizia, zapalkuntza desegingo ote den esperantza. Ametsa ere gerta daiteke, eta horretan badugu arriskurik

Euskeralari, entzungor ez egin
L. Mitxelenak, 1968 urrilean, Arantzazun, Euskaltzaindiaren bileran, txosten jakintsu eta ikasgarria agertu zuen. Demagun mundu guziak irakurri duela, gure artean, sei ataletako txosten aipatua: «oinharriak», «ortografiaz», «hitzen formaz», «hitz berriak», «morfologia» eta «joskera» dira sei atalen izen-buruak. Euskera idatziaren hauzi anitz ukitzen da lan honetan. Batasunerako arau eta jokabide ugari eskaintzen digu hizkuntzalari eta euskeralariak. Baina euskerak, gaurko egoeran, dauzkan hutsuneak ere seinalizatzen dizkigu. Batipat, euskera erabateko kulturabide, jakintzabide eta adierazpide bihurtu nahi dugunean arkitzen ditugun behaztopoak, aipatzen dizkigu «Hitz berriak» deritzan atalean. Harriturik nago, aspaldidanik, atal honen H pasartean Mitxelenak ukitzen duen puntuak ukan duen desinteresaz. (...) Mitxelenak berak dioena hona aldatzea dugu egokiena: «H. Kultura-gaietan hartzaile -besteren zordun, beraz- geranez gero, bidezko da, noski, hiztegian ere hartzaile eta zordun agertzea. Gogoetak gerok sortu bagenitu, ez genduke, gabiltzan bezala jakite-gauzetan eta, beste hizkuntzetan sortu dituzten hitzak itzuli nahian ibili beharrik. Gauden gaudenean, ordea, maiz nabaritzen dugu premia hori. Badu euskerak hitz-sorbide ugari, baina baita ere huts nabarmen bat bederen aldameneko hizkuntzen ondoan. Ez dugu (des eta horren antzekoren bat edo beste kenduz gero) aurrizkirik latinezko ad-, ab-, co(n)-, de-, dis-, ex, eta gainerakoen indarra bihur dezakenik. Erremedio bat baino gehiago izan dezake huts horrek, baina ongi pentsatu beharko litzake gerora gabe nola joka» (...) (1973-I-14)


Azkenak
Lodifobia eta patologizazioa Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean

Bizkaiko e28 koordinadorak salatu du kide trans lodi batek eraso lodifoboa pairatu duela Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean.


2024-08-09 | ARGIA
Uda honetan irakurtzea merezi duten sei liburu

ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.


2024-08-09 | Axier Lopez
UPNk eta PSNk ez dute lortu Raimundo el Canastero zentsuratzea Tafallan

UPNk mozioa aurkeztu du Tafallako udalbatzan gobernu taldeari eskatzeko bertan behera utz dezala Raimundo el Canastero musika taldearekin zuen kontratua jaietan kontzertu bat egiteko. Lizarrako jaietan izandako polemikaren ondoren etorri da zentsura eskaera. PSN batu zaio... [+]


2024-08-09 | Axier Lopez
Beste milioi bat euro eman die Jaurlaritzak erdarazko hedabideei

Kultura eta Hizkuntza Politikako sailak nagusiki gaztelania darabilten hedabideetan "euskarazko albisteak areagotzeagatik" diru-laguntzak banatu ditu beste urte batez. Ia milioi bat euro banatu dute Noticias, Gara eta Vocento hedabide taldeen artean, artikulu batzuk... [+]


Ertzain bat atxilotu dute homizidio saiakera egotzita, lan orduetatik kanpo hiru pertsonari tiro egiteagatik

Ertzaintzak ertzain bat atxilotu du, hiru pertsona hiltzen saiatzea egotzita. Agentea lan orduetatik kanpo zegoen, eta deklaratu zuen bere buruaren defentsan egin ziela tiro furgonetan zihoazen ustezko hiru lapurri. Ertzaintzaren ikerketaren arabera, gezurra da deklaratu duena.


Sardiniak ezetz esan dio kolonizazio energetikoari

Haize-erroten eta eguzki-plaken ezarpen zabalarekin kezkatuta, populazioa "espekulazio energetiko" gisa kalifikatzen duen joera bati aurre egiten ari da.


2024-08-08 | ARGIA
Venezuelako Askapenaren brigada
“Herriak eta gobernuak ez dute atzerapausorik onartuko”

Venezuelan dauden Askapena talde internazionalistaren brigadistekin hitz egin du ARGIAk, hauteskundeen osteko egoeraz eta etorkizunaz.


2024-08-08 | ARGIA
Puigdemont Kataluniara itzuli da zazpi urteren ondoren, eta berriz ere desagertu da

Carles Puigdemont erbestetik itzuli da Kataluniara zazpi urteren ondoren. Salvador Illaren inbestidura saiora joan baino lehen, Bartzelonako Garaipenaren Arkuan hitzaldi labur bat eman du milaka lagunen aurrean. Poliziak Puigdemont atxilotzeko agindua du, baina ez du lortu... [+]


2024-08-08 | Sustatu
Twitterren alternatiben analisia: Bluesky, Mastodon eta Threads

Elon Musk-en jarrera ultra eta toxikoak egunetik egunera agerikoago izanik, X/Twitter noren eskutan dagoen edozeinek ikusten du. Berriz ere egunotan sare horretatik alde egiteko deiak eta agurrak ikusten ari gara, eta horren harira artikulu interesgarria irakurri dugu Electronic... [+]


Israel Donostiako Klasikotik kanporatzeko eskatu du Gernika-Palestina herri ekimenak

Larunbatean zeharkatuko ditu hiriko kaleak Donostiako Klasikoak, eta Gernika-Palestina herri ekimenak Israelek bertan duen presentzia salatu du, prentsaurreko batean. Adierazi dutenez, “genozidioa eteten ez duten bitartean” klasikoak ez luke Israel-Premier Tech... [+]


Egiazko arrazoia Israelek Hamas eta Hezbollahko buruzagiak hiltzeko

Israelek Hamas eta Hezbollahko buruzagiak hiltzeko helburua ez da erresistentzia ahultzea. Benetako asmoa da inteligentzian eta arlo militarrean bere nagusitasunaren irudia berrezartzea Israelgo iritzi publikoaren aurrean .


Puigdemontek esan du osteguneko inbestidura saioan izango dela

2017tik Bruselan dago Kataluniako presidente ohia, baina itzultzea erabaki du Generalitateko hurrengo presidentearen inbestidura eztabaidarako. “Normaltasun demokratikoko baldintzak ez” izatea salatu du, eta aipatu du itzultzeak suposatzen duen atxiloketa arriskua.


Donostian jarrera eta eraso arrazistak ugaritzen ari direla salatu eta borrokatzera deitu dute

Udaletxe aurrean eginiko prentsaurreko jendetsuan, Donostian gertatzen ari diren jarrera arrazista, klasista eta faxistekin kezka adierazi dute hiriko eragile sozial eta politiko ugarik. Irakurketa bateratua eskaini dute 37 eragilek, besteren artean, Ernai, GKS, Bilgune... [+]


Eguneraketa berriak daude