Gobernuaren presio murriztailea eta euskaltzaleen erantzun dinamikaren artean zentratua da aspaldixko euskararen kronika Nafarroan. Dinamika horretan gaude murgilduak, zeinek iraunen gehiago edo luzeago, momentuz bederen, aterabide garbirik ikusten ez dela.

UPNko Gobernuaren hizkuntza politikak atzerako bide irmoa hartua du. Ez ditu betetzen nazioartean Hizkuntza Eskubideei buruz Espainiak sinatutako itunak, eta orain, epaileek baliogabetutako Euskararen Dekretua onartu nahi du berriz ere, zegoen bezala. Horretarako, Administrazioko Negoziazio Mahai Orokorra kontsultatzea betebeharreko tramitea du. Eta puntu horretan, Nafarroako funtzionarioen artean gehiengoa duten sindikatuak -ELA, LAB eta CCOO- kontra agertu zaizkio, eta gainerakoak abstenitu egin dira.
Ondotik, Euskararen Kontseilu berriaren eraketak muturreraino eraman du Gobernuaren presioa. Miguel Sanzen Gobernuak UPNren irizpideari jarraitzen dioten ordezkariz hornitu du, eta agerian gelditu da, erabateko kontrola nahi duela erakunde horretan, gainerakoetan bezalaxe. Bistan denez, euskaltzaleen aldarrikapenak alde batera utzi nahi ditu inolako kupidarik gabe, eta Kontseiluaren kontrola eta gehiengoa arriskuan ez egon arren, Nafarroako Udal eta Kontzejuen Federazioko ordezkariaren kargugabetzea behartzera iritsi dira. Beraz, Ikastolen Elkarteak, Oinarriak-ek eta Euskaltzaindiak eraman beharko dituzte orain Euskararen Kontseilu berrira, ahal duten neurri apalean, jakina, euskaltzaleen aldarrikapenak.
Baina egunerokoari lotuak dauden kontuetan ere zorrotz ari da Gobernua. Nafarroako administrazioko Langileen Batzordeak salatu berri duenez, Programazio, Ikerketa eta Hizkuntza Garapen Zerbitzuan gero eta nabariagoa omen da lehengo zuzendaritzekin lanean aritutakoen bazterketa pertsonal eta profesionala. Salaketa horretan Langileen Batzordeak dioenez, lehengo langileak baztertzeko langile berriak sartu dituzte, irakaskuntzan aritutakoak, inolako lehiaketa edo balorazio zehatzik gabe, eta "zerbitzu eginkizunaren irudia" iruzurra egiteko erabiliz.
Eta horrelako estrategietan administrazioetatik etorri ohi den presio dinamikarik ohikoena ere hortxe dugu presente: mehatxu eta zigor ekonomikoa. UEU, Eusko Ikaskuntza, Nafarroa Oinez, euskarazko komunikabideak… arrosario luzea, aski luzea.


Ezinbestean, iritzi edo ikuspegi horrekin bat egin zuten azaroaren 22 eta 23an Euskara Kultur Elkargoak deituta Iruñean bildutakoek. Jardunaldiak iraun zuen bi egun horietan, Hizkuntza Gutxituen Itunaren aplikazioa eta ondorioak aztertu zituzten, eta ateratako konklusioen arabera, Nafarroan ikusten ari garenarekin Espainiak ez du betetzen 2001eko irailean berretsitako Eskualde eta Gutxiengoen Hizkuntzen Europako Agiria. Jose Luis Mendoza EKEko lehendakariak oroitarazi zuen Nafarroakoa dela Europako Hizkuntza Gutxituen Bulegoak salatu duen gobernu bakarra, politika murriztailea eta atzerakoia daramalako.
Amaierako ekitaldian, Jose Luis Castejón Nafarroako Parlamentuko lehendakariak hartu zuen parte. Ados agertu zen "Elkargo autonomoetako erakundeek Europako Hizkuntza Gutxituen Itunak dioena betetzen ez dutenean, estatuen egitekoa dela hori betearaztea" dioen analisiarekin, baina bere ustez, "hizkuntzaren normalizazioa, normalizazio politikoarekin etorriko da". Gobernuaren hizkuntza politika "okerreko bidetik" doala gaineratu zuen, baina "euskararentzat errespetuzko tratuaren" bitartez "gatazka honi osagai emozionala" indargabetzea beharrezkotzat jotzen du "maximalismoak" uxatzeko.


. Miguel Sanzen Gobernuaren irizpideekin bat ez datozen iritzi eta kritika guztiak isilarazi nahi izatea, eta Nafarroako aniztasun politiko, sozial eta kulturala itxuragabetzea salatu zion Gobernuari, abenduaren 14an Iruñean egin zen manifestaziora deitzen zuen plataformak. Berriro ere milaka eta milaka lagun bildu ziren Iruñeko karriketan gobernuak indarrean jarri nahi duen euskararen dekretu berria bertan behera uztea eskatzeko. Oinarriak elkarguneak, Nafarroan euskararen eta euskal kulturaren esparruan ospea duten 31 izendun elkartu zituen euskararen aldeko manifestua sinatu, eta aldiberean, nafar gizarteari mezu zehatza helarazteko: "ezin dugu aldaezinaren ezkortasunean erori, lanean segitu beharra dago ilusioa galdu gabe".
Eta egia erran, horrelako egoeratan ez da harritzekoa etsipenean erortzea. Giza erreakzio ulergarria da, eta are gehiago, Nafarroako indar politiko nagusien praxi edo jardunbideek ez dutenean erakusten inolako sentsibilitate berezirik gutxiengoaren hizkuntza eta kultur nortasuna babesteko. "Euskararentzat errespetuzko tratua" aldarrikatzen zuen Castejónek, baina duela gutti arte dekretuaren eta unibertsitate legearen bultzatzaile izan dira PSNkoak.


Ez dakit azkenaldiotako manifestazioak zenbateraino diren eraginkorrak, baina gauza jakina da gizartearen presioari esker sortzen direla boterean aldaketak. Soziologoek, ordea, Nafarroako gizartean aurreko hamarkadetan antzematen zen kontzientzia neurri batean galdu egin dela diote, pragmatismoa nagusitu delako.
Egoera honi aurre egiteko, dena den, gizarte lana behar-beharrezkoa dela badakite gizarte eragileek, gizartearen presioak eraginen duelako aldaketa alderdi politiko eta instituzioetan.
Zaila da jakitea egiten den presioarengatik den edo begi bistan dauden hauteskundeen aitzinean postura hartzeagatik, baina kontuak kontu, batek baino gehiagok diskurtso aldaketa ikusi dio azkenotan PSNri.
Hobe horrela balitz