Ikastoletako ultrak


2021eko uztailaren 19an
Pio Baroja handiaren ehungarren urteurrena ospatu berri zuten hartan -abenduaren 28an sortua zen gizona-, ZERUKO ARGIAk egun onak ematen zizkion urte berriari Xabier Letek Julio Caro Barojari egindako elkarrizketa mamitsu bat bere lehen orrialdera ekarriz. Baina 1973an ere zaharrak berri, antza denez, eta irakaskuntza hizpide zuen «Or zegok koska» editorialaren alboan, «Larresoro»k izenpetutako «Ikastoletako ultrak» lana argitaratzen zuen, agur esandako urtean hainbeste buruhauste eta korapilo sortu zituen gaia berriro astinduz.


IKASTOLA KINKA LARRIAN

«Larresoro», euskal munduko edonork ondotxo zekien bezala, «Txillardegi»k bere ezkutalekutik bidalitako lanetan erabiltzen zuen ezizena zen. Eta haraino iritsiak ziren hainbat ikastoletan sortutako iskanbilak, dirudienez, zeren honela zioen bere hartan: « ‘Ikastola-giroa lardaskatzen ari da’... ‘Horrela segitzekotan bi urte barru ez da ikastola arrastorik geldituko’... ‘Ikastolarenak egin dik’ (...) Horra hor gero eta maizago entzuten ditugunak».
Eta horrek guztiak, nonbait, ondorio ilun samar bat ateratzera eraman zuen gizona, «Ikastola kinka gaiztoan sartu da» aldarrikatzen baitzuen jarraian. Baina behin hartan jarrita, bazeukan zer galdeturik: «Saltsa honetan zer kaltetzen da? Zeri laguntzen? Nor ari da izkutuan farrez? Nor malkorik gabeko negarretan? Zozoak ez bagina, galdera hauexen bidez igarriko genuke berehala nor zer den, istiluaren kakoa zertan datzan, eta hari gordeen mugitzaileak nortzuk diren. Ez bide dugu egingo, ordea, zozoak garela behin eta berriz eta mila bider frogatua baitugu; eta ikastolaren arazo argitsu honetan, berriz ere, gure arteko kirtenek eta haien arteko azariek, eskuz esku, ikastolaren aurka hartuko dute».


ERRUDUNAK SEINALATUZ

Badaezpada, zozokeriaren aurkako sendabidea ematen saiatzen zen «Larresoro» segidan, hau da, ikastolaren auzian bere ustez errudun zirenak eta zituzten akatsak seinalatzen.
«Mutur bateko eta besteko ‘ultrek’ (hemen, ezinbestean, horrela bataiatuko ditut beste izen aproposagorik merezi dutenak) ikastolak nola sortu ziren eta nola eusten diren ahaztu bide dute».
Oroimen galdu hori berpizteko, Hegoaldean zein Iparraldean ikastolak zuen egoera azaltzea baino gauza hobeagorik ez zegoen: «Andereñoak lortzea eta heztea txit da zaila: gero eta euskaldun gutxiago dago, hizkuntzari dagokionez, jatorrizko euskaldunen artean; geroko kezka beti ageri zaie andereñoei zama gisa, edozein larriunetan gerta baititezke ebakirik eta debekaturik hemengo eta hango ikastolak. Goitikako laguntzarik ezaz, liburu eta tresneria egokirik gabe eraman behar dira askotan, eta lekua bera aurkitzeko lanak izaten dira maiz. Hizkuntza baturik ez dago oraindik, zeharo osaturik eta euskaldunek ezaguturik batez ere, nahiz batasuna ederki abiatua izan: eta andereñoek (eta idazleok) makina bat oztopo topatzen dute euskaraz nola hitzegin zehatz ezin jakinik. Haurrak, bestalde, erdaraz ari dira etxerik gehienetan, eta erdal giroa etengabe edaten dute, andereñoen zuzendu-beharra nekagarriago eginez».
Ez zen hartan amaitzen ikastolen sufrikarioa, ordea. «Beti ere laguntza ofizialaren faltaz, ikastolak behar duen dirua ahal bezala eta arrunt nekez bilatu behar da, euskal probintzietatik zerga gisa aski sosik irtengo ez balitz bezala. Giro horretan, eta ez Arkadian, oratu da ikastola».


«ULTREN» AMNESIA

Baina ikastolaren ahulezia guztia ahaztu bide zitzaien «Larresorok» «ultrak» deitzen zituen haiei, eta 1973an inolaz ere eman ez zitzakeenak eskatzen zizkioten.
«Batzuek Pekin-goak baino marxista-leninistago nahi lituzkete; besteek Vatikano-koak baino aisa elizkoiago; Urliak naturismo hutsetik abiaturik; Berendiak klarisak baino hertsiago eta lotsorrago; hauek Althusser, Mao, Freire eta Bernardette Devlin-en araberakoak, haiek Ottaviani, Strossner eta Makarezos-en plegukoak».
«Larresoro»ren uste osoan, ordea, «gaur batez ere, ideologi-arazo horiek pratikan eta burrukan jartzeko lekua ez da euskal ikastola, erdal eskola baino; ez da gurasoen biltzarra, Madrilleko ministroena baizik. Pedagogia eta iraultza lotuta datozela errepikatu ohi zaigu, eta egia da; baina iraultza ez da Budapest eta Praga-tik pasatzen, eta iraultza eta probokazioa lotuta egon daitezke (eta egonak dira!)».
Baina ikastola zer den eta zertan dagoen ahaztutzea «txotxolokeria galantza litzateke, eta askoz larriago den zerbait», zioen «Larresoro»k. «Ikastoletan mendeetan barrena lehen aldiz eskolatzen dira haurrak gure hizkuntzaz. Hau xehetasun ttipitzat daukanak, xehetasun ttipitzat dauka inperialismoa; eta ‘USA go home’ oihu egiten duenean ere, inperialista gogorra dela badakigu»

Oteiza eta Mitxelena
Requiem gizarteari. Baina gure gizarteari: Ez du edonork «Bienal de Sao Paulo»ko lehen-saria irabazten. Poztu egin behar luke bizi den herriak bere altzotik «Bienal» bateko irabazlea sortu delako. Gureak ez du pozik. Horregatik pentsatzen dut hila ez badago ere, asko direla hil nahi dutenak. Bere arrazoiak izango ditu, noski, Jorge Oteizak zoratzeraino maite duen Euskal Herritik kanpora abiatzeko. Ez diot ezer esaten. Erbesteratu beharraren mina jasaten dut berarekin batera. Zerbait berria sortzeko gauza den gizonari hortarako behar duen giroa gertutzeko gai ez den herrikoa izateak mintzen nau. (...) Ihes egin behar izan dute gure arteko onenek ere. Bakoitzak bere barruko arrazoiz joan beharra izan duela uste lezake norbaitek. Oker dago, Mitxelenak «Triunfo» aldizkariaren ale berezian diona irakurtzen badu: «Euskal Herriko kaiolatxoan ez dagoela lekurik, zenbait gizon oso azkarrentzat, esan ohi da behin baino gehiagotan: horregatik ihes egin zuen, esate baterako, Unamunok. Baina bai Unamunok eta bai gizarajo honek lehenik eta batez ere bizibeharraren eraginez joan behar izan zuten: Nork bere burua eta etxekoak mantentzeko eta gogozko eta gertututako lanean jarduteko, ez nork bere herrian aurki zezakenean» (...) (1973-I-07)

Zurrumurruak Lezon
Aurten bi telefono-kabina ipiniko dituztela entzun dut gure herri inkomunikatu hontan. (1973-I-07)

Galdera batzuk G.K.ri
Euskal gaietan barna» izenburuarekin, 512 zenbakian, G.K.-ren kritika bat agertu zan. Aipatutako hitzaldien zuzendaria izan nintzan ezkero, galdera batzuk egin nahi nizkioke. A) Hamarren bat egun lehenago eskatu zidaten zuzendari izateko. SOS bat zala, uste eze. Ez nituan ezagutzen -ezagutuko ere ez hitzaldien aurretik- ez Daniel Busturia eta ez besteak. Zelako erantzuna eman behar niela uste duzu? B) Bizi ta lan, Daniel Busturiak Bruselasen egiten du urte askotan. Zeren berri egin behar zun hitz, ezagutzen zuenarena edota Euskal Herriko ekonomiarena? C) Arostegui industriala -atzenengo orduan aukeratua- ez ezik, hizlariak eta mahaiko batek organismo ofizialetako giroan jarduten dute, besteak lumeroen laboratorio baten. Egokienak izan ote ziran aukeratuak zuk eta beste askok nahi zenduten azterketa entzuteko? D) Euskal Herriko ekonomiaren larritasuna, ez ote da bera ere topiko bat bihurtu, ondorengo azterketa batek nolabaiteko itxaropenari aterik irekitzen ez dion bitartean, gure bizipoza ta aurrera nahia itotzen duan topikoa? E) Egon al ziñan Bergaran abenduaren amabostean? F) Aurrezki Kutxak zer ote dute obe, amar hitzaldi eder eman ez, edota kaskartxo bat eskeini? G) Nere aitxari hamaika bider entzundako esaera hau etortzen zait burura: «eiten ez bok, galdua aiz; eiten bok, jango abe». Ze irizten diozu? (1973-I-07)


Azkenak
2024-10-18 | ARGIA
Langile bat hil da Lizarran, biltegi batek eztanda egin ondoren

56 urteko langile bat hil da Lizarran, Agralco (Agrupacion Alcoholera de Bodegas Cooperativas) biltegian lanean ari zela. 10:00ak aldera gertatu da ezbeharra, Lizarran la alcoholera moduan ezagutzen den nekazaritza hondakinen biltegian.


Beldurra espazio komun gisa

Herritarren segurtasunik ezaren kezka gero eta handiagoa da gure auzo eta hirietako elkarrizketetan, batez ere kalean bizirik dirauten Magrebeko gazteek eragindako lapurreten eta gatazken inguruan. Badirudi egoera horiek areagotu egin direla azken hilabeteetan, eta alarma eta... [+]


Puig Antich, Estatuak ez du inoiz barkamena eskatzen

Espainiako Gobernuak dokumentu bat helarazi die Salvador Puig Antichen arrebei, Oroimen Demokratikorako ministro Ángel Víctor Torresen eskutik. Frankismoak anarkista katalanari jarritako heriotza kondenaren “baliogabetasun akta” dela diote. Harrigarria... [+]


Sinwarren hilketaren ondoren, gerrak bere horretan jarraitzen du

Yahya Sinwar Hamaseko burua hil ondoren, Ekialde Erdiko gerrak nola jarraituko duen aurrera mintzagai da hilketaren biharamunean. AEBek, Joe Bidenen ahotik, berehala iragarri dute orain su-etenak bidea libre izan dezakeela. Bide beretik jo dute Mendebaldeko hainbat buruzagik... [+]


2024-10-18 | Ahotsa.info
Azken hiru urteetan altueratik erorita Nafarroan 10 langile hil direla salatu dute

LAB, CGT, Steilas, ESK, EHNE eta Hiru sindikatuek salatu dituzte Nafarroan altueratik erorita hil diren hamar langileen kasuak.


Marcos Maceira, A Mesa pola Normalización Lingüísticaren presidentea
“Oso zaila izango da galiziera leheneratzea PPren hizkuntza politika ez bada zuzentzen”

Galiziako Estatistika Institutuak galizieraren egoeraren inguruko inkestaren azken datuak ezagutarazi ditu. Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez... [+]


2024-10-18 | Hala Bedi
Makroproiektuen aurkako manifestaziora deitu du Gasteizen Araba Bizirik!-ek, urriaren 26rako

“Araba ez dago salgai” eta “Makroproiekturik ez” lelopean egin dute deialdia. Urriaren 26an elkartuko dira 18:00etan “etekin pribatuak bermatzera” bideratuta dagoen eredu energetikoa eta “instituzioek jokatzen duten papera”... [+]


Zergatik daude Renfeko trenak inoiz baino grafiti gehiagorekin margotuta?

Garraio publikoaren zerbitzuaren gainbeheraren barruan, alde estetiko hutsa bada ere, ohikoa bilakatu da trenak margoturik ikustea eta, behingoagatik bada ere, ez da arrazoi ekonomiko hutsengatik, langileek azaldu dutenez.


2024-10-18 | Urumeako Kronika
‘Hariak’ zinemaldia erresistentzia istorioen lekuko, azaroaren 7tik 17ra Hernanin

Aurtengoa hirugarren edizioa izango da, eta memoriaren gaia hartuko da ardatz, Kulturarteko Plaza Feministan.


2024-10-18 | Uriola.eus
Bazter Fest ospatuko dute Bilbon azaroaren 9an, protagonistak emakumeak diren hip-hop jaialdia

Azaroaren 9an, emakumeak protagonista diren hip-hop jaialdia ospatuko dute, 17:30etatik aurrera. Jaialdiak urtez urte hip-hop eta rap estiloetan ibilbide ezaguna duten emakume artistak bildu izan ditu.


Xamarrek ‘Orhipean, Gure Herria ezagutzen’ liburuaren edizio berria aurkeztu du

Gaur Donostian Orhipean, Gure Herria ezagutzen liburuaren edizio berria aurkeztu dute. Bertan Izan da egilea Xamar eta berarekin batera Antton Luku, Isabel Isazelaia eta Lander Majuelo.


“Beti gainerakoei jartzen diegu oxigeno maskara, eta denbora badago, norberari”

Krisi egoeran idatzitako gogoetak eta lagungarri egin zaizkion tresnak jasotzen ditu Iratxe Etxebarria kazetariaren 7.300 miligramo eszitalopram liburuak.


Eguneraketa berriak daude