EGUN BAT LUZ-EKO EUSKAL KOLONIAN

Goizeko 05:00etan jo du iratzargailuak larunbat goiz honetan. Gure protagonistari ederki kostatzen zaio egunero zortziak aldera esnatzea lanera joateko. Zer dela eta jaiki da neguko asteburu honetan hain goiz, irribartsu eta energiaz gainezka? Eskiatzera doa.

Seiak baino lehen kalean da jadanik. Oraindik hiruzpalau orduko bidea egin beharko du eskiatzen hasi baino lehen, baina eskiatzaile askok duen ohitura bitxia du honek ere: bidaia txandal eroso batekin egin beharrean, esnatu bezain laister jantzi ditu elurretako arropak. Etxeko ataritik irten eta 15 graduko tenperatura egiten du eskiatzailearen herrian, baina berak Ipar Polorako espedizio bateko partaidea dirudi, eskiak bizkar gainean dituela. Eszena are surrealistagoa da une horretan parrandatik bueltan datorren auzokideren bat topatuz gero.
Autoa, autobusa edo dena delakoa hartu eta hiru bat ordutan Luz-St-Sauveur herrira iritsi da. Bertan forfaita erosteko aukera du eta croissant pare bat eta ogia ere hartuko ditu. Behar izanez gero, eskiak alokatzeko tartea ere hartuko du, goian, estazioan, ez baitago horretarako aukerarik. Eta bertako langileari frantsesez «eski batzuk alokatzera nator» nola esango ote dion pentsatzen ari denean, bizkaieraz erantzungo dio hark.
Luz Ardideneko portuko bihurgune eta aldapak ditu zain ondoren. Bidean ohiko bi iruzkinak egin edo entzungo ditu: «Tourrean txirrindulariek hau igo behar dute, haiek bai meritua!» bata; eta bestea: «Begira, hemen dagoeneko elurra dago, eta iaz askoz ere altuago hasten zen, elur piloa dugu gioan zain!».
Aurreko urteetan eskiatzaileek goian zain zutena aparkaleku ondoko ikurriña zen, baina aurtengoan ez dago oraingoz haren arrastorik. Luz Ardideneko megafoniatik euskara entzun duela esaten duenik ere badago. Botak, eguzkitako krema, betaurrekoak, eskularruak eta bestelakoak janzten dituen bitartean eskiatzaileak Euskal Herriko matrikula mordoa ikusi du eta euskaraz ere entzuten da inguruan.

teleaulkian gora.

Eta iritsi da, azkenik, eskiak ipintzeko ordua. Baina maldan bera irrist egin baino lehen eskiatzaileak teleaulkia hartu beharko du eta horretarako ilaran zain egon. Eskiatzaileek dohain berezia dute bi metroko eskitzarrekin ilara jendetsuan kokatzeko. Nola da posible bestela hain metro koadro gutxitan horrenbeste eskiatzaile biltzea? Erdi-ingeniaria izan behar da espazioaren aprobetxamendu perfektu hori lortzeko. Hortaz, eskiatzaile hasiberri baldarra hurbiltzean, ondorioak katastrofikoak izan ohi dira.
Teleaulki luzea hartu du, azkenean, gure eskiatzaileak eta bere alboan eski estazioetako faunaren espezie bitxienetakoa du: erretzailea. Lehenik bastoiak hanka tartean helduko ditu eta eskularruak kendu. Hauek edozein modutan eutsiz, eskiatzeko txamarrak dituen ehunka poltsikoetan tabako bila hasiko da. Gauza bera egingo du txiskeroarekin. Eta ondoren lanik zailena egokituko zaio: zigarroa piztea. Haize izoztu eta gogorra saihesteko kontorsio sinestezinak burutuko ditu eta, azkenik, sudurretik zintzilik duen muki izoztua zigarro parera iritsi zaionean eta teleaulkia gora iristeko metro pare bat falta direnean, piztea lortuko du. Hala ere, espezie honek beti defendatuko du sutsuki teleaulkikoa dela zigarrorik onena.
Pistetan behera joan eta berehala beste espezie bat ageri da eskiatzailearen parean: snowboard egiten dutenak. Tarteka espezie honetako aleren bat topatuko du maldan behera bira eta saltoka. Baina snowlariak talde handi xamarretan bildu ohi dira eta orduak eta orduak eman ohi dituzte elurretan eserita (ziur ipurdi alde horretan garatu duten azal gogor eta lodia ikertzeko asmoa agertuko dutela laister adituek).


Arriskua!

Pistetan gora eta behera dabilela, espezie arriskutsuenarekin egingo du topo eskiatzaileak: suizidak, esperientziarik gabe ere pista beltz, malkartsu eta izoztuak hautatzen dituztenak. Hauen zeregin nagusiak beste espezie guztietan alarma sortzea eta erreskate taldeen soldata justifikatzea da. Baina espezie honen barruan bada azpimultzo interesgarri bat, suizida damutuena. Hauek ere pista zailenak aukeratzen dituzte, baina aldaparen erdian damutu egiten dira. Eskiatzaileak hantxe ikusiko ditu ez atzera, ez aurrera. Zortzi pista gehiago eginda eta ordu batzuk pasa ondoren pista berdina egitea erabakitzen badu ere, damutua hor egongo da, pare bat metro beherago gehienez, hankak dardarka dituela.
Eta bat-batean txizagura, eskiatzaile ororen amesgaiztoa. Lehenik eskiak utzi eta asfalto izoztuaren gainetik botatzar horiekin duintasunez ibiltzen saiatuko da. Zortzigarren aldiz irrist egin ondoren, minik hartu ez duela adierazten saiatuko da ingurukoei. Komunera iritsi eta eskiatzeko galtza gehienak peto modukoak izan ohi direla kontuan hartuta, txamarra, forro polarra eta beste hainbat geruza kendu beharko ditu galtzak jaitsi aurretik eta horiek guztiak non utzi ez duela konturatuko da berehala. Ez da, ez, txiza egiteko modurik erosoena.
Lasaitu ederra hartu eta berriro aulkia hartzean, ondoan beti azken modara doan eskiatzaile horietakoa egokitu zaio. Carving distiratsu berri-berriak dituen eskiatzaileak erdeinuz begiratu die Paquito Fernandez Ochoak domina bat irabazi zueneko garaikoak diren gure protagonistaren eskiei. «Hainbeste tontakeria eta ziur gero nik baino askoz okerrago eskiatzen duela» pentsatu du. Eta minutu batzuk geroago berak baino askoz hobeto eskiatzen duela ikusi du, kopetilun.



bazkalordua.

Sabela orroka hasi eta bazkaltzeko ordua dela gogorarazi digu. Batzuek, loteriako sari nagusia irabazi dutenek esaterako, estazioko kafetegiko bazkaria ordain dezakete. Gainera bertara gerturatzen direnek beste talde berezi bat ezagutzeko aukera izango dute: egun guztia kafetegiko terrazan eguzkitan ematen dutenak. Hauek inoiz jantzi al dute eski parea? Berdin dio, etxera bueltan harro luzituko baitute euren kolorea. Gainerakoek nonahi bazkalduko dute, autoan, arroka baten gainean... Euskaldunak erraz identifika daitezke bazkal orduan, ehunka tupperware eta zahatoa dituzten horiek dira.
Jantzietan ere bereiz daitezke euskaldunak: petatxu beltzdun txamarra gorriak daramatzate. Txamarrak urdinak, moreak, berdeak edo horiak ere izan daitezke, baina beti petatxu beltzekin. Era berean, hainbat eskiatzaile frantses ere bere jantziak salatuko du: begietan elurraren distirak baino min gehiago ematen duten txamarra loredunak eta kolore konbinaketa ezinezkoak dituzte gustuko.

Eskiatzea garestia da eta eskiatzaileak ilara luzeak, hotza eta nekea jasan behar izan ditu egunean zehar. Botatzar horiek eranztean eguneko unerik ederrena dela aitortu du gainera. Nork ukatuko du eskiatzeak masokismo punttu bat duenik?
Autoa hartu eta portuan behera doala betiko beste bi esaldi botako ditu: «Hurrengoan, auto ilara luze hauek saihesteko, zerbait hartzen geratuko gara kafetegian» da lehena; eta bestea: «Hemen nire herrian baino euskara gehiago entzuten da. Non egin behar da Luz UEMAn sartzeko eskaera?»


Azkenak
2024-12-12 | Nicolas Goñi
Plastiko kutsadurari buruzko gailurraren porrotak kudeaezin bihurtu dezake

Plastiko kutsadurari konponbide bat adosteko goi-bilera zikloa bukatu berri dute, Hego Koreako Busan hirian iragandako bosgarren gailurrean ere porrot eginda: hitzarmenik adostea ez dute lortu, nagusiki plastiko esportatzaile handiek negoziaketak oztopatu dituztelako. Bitartean,... [+]


2024-12-12 | Leire Ibar
Osakidetzako oposizioen filtrazioen ikerketa errudunik gabe itxi du epaileak

Blanca Ester Díaz Pulido epaileak Osakidetzako 2018ko oposizioen filtrazioen inguruko ikerketari amaiera eman dio, sei urte eta erdi igaro ondoren. Akusatu guztiak absolbitu dituzte, 22 guztira, nahiz eta bi kasu behin-behingoz artxibatu dituzten.


Kalitatezko hezkuntzaren aldeko eserialdia egin dute Iruñeko Hezkuntza Departamentuaren sarreran

Arratsaldeko lehen orduetan, 14:30ak aldera, Nafarroako ikastetxe publikoetako 30en bat langile sartu dira Iruñeko Nafarroako Hezkuntza Departamentuaren egoitzan eta sarreran eserialdia egin dute. Lehen ekintza gisa planteatu dute eta, adierazi dutenez, honen bidez... [+]


2024-12-12 | Julene Flamarique
“Kanal bat, hizkuntza bat” logika gainditzeko eskatu diote ETBri

Ikusle euskaldun gehien biltzen dituen katea da ETB2, datuen arabera. Aldatu Gidoia mugimenduak agerraldia egin du Bizkarsororen kontraprogramatzearen harira. Salatu dute askotan ETB1 lehian sartzen dela ETB2rekin, eta "herritar guztiak eta publiko bakarra helburu izango... [+]


Jaja Wachukuk ez zuen lo hartu

New York, 1960. Nazio Batuen Erakundeko bilkura batean Nigeriako kanpo ministro eta NBEko enbaxadore Jaja Wachukuk lo hartu zuen. Nigeriak independentzia lortu berri zuen urriaren lehenean. Beraz, Wachuku NBEko Nigeriako lehen ordezkaria zen eta kargua hartu berri... [+]


Europako datu zentro handienetakoa Araban: zein dago proiektuaren atzean?

Ribabellosan 300 megawatioko gaitasuna duen eskala handiko datu zentroa eraikitzen ari da Merlin Propertiers enpresa madrildarra. Milaka milioi euro ari da gastatzen Iberiar Penintsula osoan, ustez puntako teknologia “jasangarria” duten baina elektro-intentsiboak... [+]


2024-12-12 | Julene Flamarique
Iruñeko auzo guztietan euskarazko murgiltze eredua duten haur eskolak ipintzeko eskatu diote udalari

Hamabi haur eskola publiko daude Iruñean, eta horretatik bakarrean dago euskarazko eredua. Protesta egin dute dozena bat eragilek, eta euskal hiztunen “egoera berezia” aintzat har dezan galdegin diote udalari.


Etorkizun bizigarriei buruzko literatura lehiaketaren sari banaketa eginen du ostiralean Sukar Horiak

Bilboko Zirika! herri gunean eginen dute banaketa, ostiralean 19:00etan. Fanzine bidez eta sare sozialetan zabalduko dituzte partehartzaileen testuak, eta irabazlearena argitaratuko du ARGIAk.


2024-12-12 | Irutxuloko Hitza
Nola egin aurre arrazakeriari kazetaritzatik?

Irutxuloko Hitzak asteartean parte hartu zuen Hordago - El Saltok antolatutako mahai inguruan, Hibai Arbide, Lucia Mbomio, Xalba Ramirez eta Miriam Najibi kazetariekin.


2024-12-12 | Julene Flamarique
Espainiako enpresarik handienetan, zuzendari exekutiboen soldata batez bestekoa baino 118 aldiz handiagoa da

Ia 24 milioi euroko ordainsaria jaso zuen Jesús María Herrerak, CIE Automotiveko zuzendari exekutiboak, 2023an. 2022an 20 milioi euroko aparteko prima jaso, eta sei bider handitu zuen urteko soldata. Iberdrolak ere lekua hartu du podiumean, eta 2023an, energia... [+]


2024-12-12 | Leire Ibar
Palestinarekin elkartasunez, McDonald’s berriari boikota egitera deituko dute Santutxun

Abenduaren 13an mobilizazioa antolatu dute Santutxun (Bilbo), enpresa amerikarra palestinarren aurkako genozidioaren parte dela salatzeko. Auzoko kideek azpimarratu dute ez dutela nahi auzoan sarraskiari sostengua ematen dion enpresa multinazionalik.


2024-12-12 | Julene Flamarique
Greba abiatu dute Uberreko langileek Bizkaian, gutxieneko soldata baino gehiago kobratzeko

Grebak 27 egun iraungo ditu, urtarrilaren 6 arte. Gutxieneko soldata kobratzeko “365 egunez eta 24 orduz” lan-baldintza “jasanezinetan” lan egiten dutela salatu dute, eta lanaldiaren benetako zenbaketa egin dezan exijitu.


Berotegi-efektuko gas emisioen %8,8 eragiten du turismoak, eta isurketek gorantza segitzen dute

Azken hamar urteetan turismoak eragindako CO2 isurketen emendioa ekonomia orokorrarena baino bi aldiz handiagoa izan da. Nature Communications aldizkari zientifikoak abenduaren 10ean plazaratu ikerketaren emaitzak dira.


2024-12-12 | Gedar
Europako hainbat herrialdek eten dituzte siriarren asilo-eskaerak, al-Assaden gobernua erori ondoren

HTSk boterea hartu duenetik, babes-eskaerak gelditu dituzte Mendebaldeko hainbat gobernuk. Alemaniak 47.270 eskaera utzi ditu bertan behera bat-batean, "Siriako etorkizun politikoa zalantzazkoa" dela argudiatuta.


Eguneraketa berriak daude