«Urtain», etxera hadi


2021eko uztailaren 27an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Jose Manuel Ibar «Urtain» zestoarra gazte-gaztetandik oso estimatua izan zen harri-jasotzaile gisa Euskal Herrian. Baina gero, batzuren batzuek burua berotu zioten boxeoan murgiltzeko, eta nahiz eta mundu horretan ere oso famatua izatera iritsi -Frankismoaren azken urteetako euskaldunik ezagunenetarikoa izango zen bera-, tongo hitza gehiegitxotan entzuten zen Urtain boxeolariaren izenarekin lotua, kontua guztiz garbia izateko. Eta hain zuzen, gai hori zuen hizpide Imanol Laspiurrek ZERUKO ARGIAn, 1972ko abendu hartan.


«URTAIN» IRABAZLE

Zestoako Arroan gazte gihartsu hura sortu baino lehenago ospetsu izandako beste boxeolari euskaldun bati eskainitako kantu batek zioenez, «Uzkudun como era vasco/ todos le tenían asco./ Ahora como es campeón,/ todos le piden perdón». Arrazoiren bat izango zuen hori asmatu zuenak ere. Eta baliteke «Urtain» bera ere halako zer edo zeren atzetik ibiltzea, arerioa ukabilez jotzen saiatzen zen bakoitzean, baina, antza denez, beti uzten zion atea irekia zalantzari. Hona hemen Imanol Laspiurrek aipatzen zuena: «Abendu hil honen 3an Urtainek Paul Rondon amerikar beltzarekin burrukan egin duelarik, irabazle jarri dute juezek. Ez da halere jendea konforme atera; gutxienez parra behar omen zuen izan, edo eta Rondon horrek berak irabazia izan arren Urtaini eman omen zaio txapela.
Beldurrik gabe esatera noa. Urtaini aspaldi hartu zitzaion neurria. Neurri hori majo hartu zion Etxeberriak berak, Peraltak, Blin-ek eta zer esanik ez Cooper-ek eta portorrikar King Romanek. Bozeoan aurrera eta goraka bidean abiatzeko, baina batez ere goren mailako burrukalari izateko, klase handiz eta nagusitasunez eratsi behar ditu ‘bere aldean’ dituen aurkakoak. Ray Shugar Robinson erdi pisuetan, Joe Louis, Rocky Marciano, Cassius Clay, Joe Frazier, George Foreman eta beste batzuk astunetan, beren klase bikain horregatik iritxiak izan dira goreneraino. Goren maila horretara heldu baino lehen, munduan diren beste guztiak edo gehienak menderatu izan dituzte eta beren aurrekaldean jartzeko din izan direnak, aldian aldiko eta mendean mendeko, beha joak izan dira. Goren maila horretara heldu ahal izateko, klasea lehenbizi eta gero entrenaldi handi eta gorputz zainketa sendoa behar da, noski. Horrela ez baldin bada, kontura orduko lelotze bide latzetan abia daiteke bozeolaria».
Eta zer gertatzen ote zen, bada, garaian hain ospetsua zen «Urtain» euskal boxeolariarekin? Ezer onik ez, itxura guztien arabera: «Egia esan -zioen Imanol Laspiurrek-, nik neuk ez nuke Cooper batek Urtain erabili zuen eran berriz ikusterik nahi; ezta ere, azaldu zaigunez, Peralta beraren edo Blin baten aurrean hartu zuen tratu txar horretan. King Romanen aurka jokatu zuenean, benetan gartsu eta ausart borrokatu omen zen Urtain, baina galdu egin zuen. Eta zer irabazi balu ere -galdetzen zion bere buruari artikulu haren egileak-, aurpegia markatua eta handitua bukatzeko? Galtzetik at, ez dakit nahikoa jendek ikusi duen Urtainek hartua duen arrisku bidea, King horrek majo joa eta mazpildua utzi bait zuen. Baina nor dugu bada King Roman hori? Egia esan, Urtainen aurka agertu baino lehen ez genuen ezagutzen. Hori hainbateko bozeolariak erruz omen ditugu Amerika aldean».
Beste hamaika ukabilketa eta xehetasun eskaintzen zituen Imanol Laspiurrek bere artikuluan, baina denak ezin hemen jaso, haietaz interesaturik dagoenak jo beza Z. ARGIAren 511 zenbakira.


RONDONI IRABAZITAKO ZERA

Aipatuak aipatu ondoren, hauxe baino ez zioen gizonak: «Ez gaitzate engaina. Bozeoan gauza zikina dabilkigu eta dirua da nagusi. Gizonak ez du kontatzen. Hala ere honelatsu esan omen du Urtainek Rondonekin burrukatu aurrean: ‘Pierda o gane seguiré boxeando, seguiré, como el de la tele’. Honetan datza Urtainen benetako arriskua».
Inuzente bat ote genuen, bada, «Urtain»? Baliteke. Dena den, honakoa zen Imanol Laspiurrek ordukoan azaldutakoa:
«Madrilen Rondonen aurka izan duen burrukaldi horretan, Urtain inoiz ez bezala geldo eta motel agertu omen da; indarrik gabe gainera, kolperik gabe. Baina, gora ala behera dihoakigu Arruako gure morroskoa?».
Boxeo kontuez zekitenek ziotenez, hogeita bost egunetan bakarrik entrenatua zen «Urtain», eta Imanol Laspiurrek bazeukan kontseilurik harentzat: «Urtainek ez omen du serio hartzen bozeo arazoa. Beraz, utz beza kirol zail hori eta etxera bedi. Oraindik garaiz dagoke, baina geroago beranduegi luke. Aurrenik gizon irautea du eta ez jostailu bihur. Benetan maite duten adiskideak ote dabilzkio inguru? Zer nahi dute Urtainengan, gizona, txapelduna ala dirua egiteko makina? Kontuz bide horretatik».
Izan ere, Laspiurrek garbi zeukan «Urtain fenomenu ikaragarria» zela, baina «harri astunak jasotzen», haatik «bozeoan ezina» zitzaiola «gorago iristea eta bai ordea korde galdurik noizbait agertzeko arriskua». Beraz, honakoa zioen: «Urtain atleta ikaragarria da; bere gorputza dotore eta indarrez betea da. Baina bozeoan ez da aski». Eta horregatik esaten zion: «Urtain, etxera hadi; ez zaik inoiz ere damutuko. Egina dukana asko egina duk. Horren denbora gutxian asko egin duk; konforme gatxaudek»

Geure buruari harrika
Sarritan bururatu zait honako galdera hau: gure erara edo jaialdi batzuen bidez egun alai batzuk igarotzeko eskubiderik ez al dugu euskaldunok? Betiko marmar eta esamesak entzun ohi ditugu euskal kutsuko jai bat igarotzen den aldiero: jendea lokartzeko bide direla, dantzekin bakarrik ez dagoela ezer, abestu bai, baina zertarako? Nik beste galdera hau egiten dut: euskal jaialdi batekin zenbat gauza lortu nahi ditugu? Hauxe izango litzateke zenbait iraultzaileren erantzuna: 1) Iraultza egin. 2) Borrokan ipini jendea. 3) Begien aurrean gaurko arazoak gazteari jarri. 4) Jendea kanta zahar politez lokartu ez. 5) ... Beraz, utikan honelako jaiak. Uko edo muzin egin behar zaie, «boikot» honelako jaiei. (...) Gurea apurtu eta besteena goratu. Hori da iraultza hildoa zenbaitentzat. Eta zulo hortan jausten dira euskaldun asko iñoxente-iñoxente (...) (1972-XII-17)

Belar ondua pastilletan
John Deere etxeak belarra edo alpapa ondua bildu, estutu, prentsatu eta pastilla egiñik uzteko makina sortu du. Pastilla oiek 5-7 cm. dituzte luzeroan eta 32x32 milimetro zabalean eta lodian. Ganaduzale, pentsu-saltzaille, karraiatzaille eta alpapa saillak onduta saltzeko dituztenak, alde on auek topatzen dizkiote delako makina orri. Alpapa ondua biltzetik asi eta ganaduaren ganbelan jartzeraiñoko guztia makinaz egiten da. Eskuz ez dago ezer egin beharrik. Karraiatzea eta pillatuta eukitzea askoz merkeago ateratzen da, fardorik estuenak baiño askoz leku gutxiago behar baitu. (...) Pentsurik onena bezain ona da ganaduarentzat, behiak ondu gehiago jaten baitu eta esne gehiago ematen. Gaiñera zenbait pentsukin bezala ez zaio esnea mehetzen ugaltzean, grasari ere eusten dio. Ganaduak gizentzeko ere oso ona da, ontatik jaten badu, ez du pentsu aundirik behar. Izpirik ere ez da alferrik galtzen, ez baita ondarrik egiten fardoekin bezala. (...) Martxa ontan laster gera Nafarroatik kamionka bat pastilla ekarri negurako eta belar ontzen bat ere lanik gabe... merke saltzen badigute behintzat (1972-XII-17)


Azkenak
2025-02-28 | ARGIA
1936-1976an Nafarroan errepresaliatutako 407 irakasleak, nortzuk ziren?

Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.


2027an ixten hasi behar diren zentral nuklearrak mantentzeko eskatu diote Iberdrolak eta Endesak Espainiako Gobernuari

Espainiako Estatuko zentral nuklearrak itxi ez daitezen aktoreen presioak gora jarraitzen du. Otsailaren 12an Espainiako Kongresuak itxi beharreko zentral nuklearrak ez ixteko eskatu zion Espainiako Gobernuari, eta orain berdin egin dute Endesak eta Iberdrolak.


2025-02-28 | ARGIA
“Erdalduntzeko makina” salatzeko kanpaina abian jarri du Bilboko Guka mugimenduak

Gukak “Bilbo erdalduntzen duen makina” ikusaraziko du kanpainaren bidez. 24 orduz martxan dagoen makina salatuko dute, eta berori “elikatu eta olioztatzen dutenek” ardurak hartzea eskatuko dute. Euskararen aldeko mekanismoak aktibatzea aldarrikatuko dute.


'Errealitatearen harribitxiak'
Arreta galdu barik

ERREALITATEAREN HARRIBITXIAK
Nork: Josu Iriarte, Nerea Lizarralde, Jare Torralba eta Amets Larralde. Mikel Martinezek zuzenduta eta Jokin Oregiren testuetatik abiatuta.
Noiz: otsailaren 21ean.
Non: Bilboko 7katu... [+]


2025-02-28 | Gedar
Adin txikiko neska bati eraso dio Sarako kirol entrenatzaile batek

 15 urteko emakume bati egin dio eraso Izarra klubean jarduten zuen pilota entrenatzaile batek.


Nafarroako Gobernuak Estatuaren indarkeriaren beste zazpi biktima aitortu ditu

Nafarroako Gobernuak ofizialki aitortu ditu gure lurraldean giza eskubideen urraketa larriak jasan zituzten Estatuaren indarkeriaren beste zazpi biktima. Horien artean, hitzez hitz “motibazio politikoko biktima gisa” aitortzen ditu Patxi Erdozain, Eneko Compains,... [+]


Odon Elorzak Donostiako San Bartolomeko merkataritza zentroaren kontrako plataforma aurkeztu du

Donostiako alkate ohiak webgune bat sortu du, eta plataformarekin bat egiteko eskatu die herritarrei.


2025-02-28 | Sustatu
Webtest.eus: webguneen segurtasuna autoebaluatzeko tresna

PuntuEus-ek doako tresna erabilgarri bat jarri du edonoren eskura, webguneen segurtasuna erraz ebaluatzeko. Webtest.eus izeneko autoebaluazio-tresna honi esker, erabiltzaileek beren webgunearen segurtasun-maila modu sinple eta argian azter dezakete.

 


Okzitaniako A69 autobidea
Justiziak ezeztatu du obren gauzapena zekarren prefetaren ordenantza

"Historikotzat" jo du otsailaren 27an plazaraturiko epaia Lurraren Altxamenduak sare ekologista antikapitalistak. Bere aldetik, epaiaren "krudelkeria" salatu eta helegitea jarriko duela jakitera eman du Frantziako Estatuak. Duela hogei urte baino gehiago jarri... [+]


Arabako ospitaletako komunen irisgarritasun falta salatu du Eginaren Eginez elkarteak

Elkarteko Elena Avalosek salatu du aulki gurpildunarekin komunera sartzea oztopatzea, pertsona desgaituen eskubideen, autonomiaren eta duintasunaren kontra doala.


Txema Monterok EAJ birsortzea proposatu du, ‘Deia’-k zentsuratutako artikulu batean

Joan den asteartean La Vanguardia-n argitaratutako artikuluan egin zuen proposamena Txema Montero abokatu bizkaitarrak. 30 urtez Deia egunkariko kolaboratzailea izan da eta lehenik hara bidali zuen bere artikulua, baina egunkariak ez zion argitaratu.


Kapitalismoaren aurkako artikuluak debekatu ditu Bezosek ‘The Washington Post’-en

Hemendik aurrera egunkarian soilik "norbanakoen askatasuna eta merkatu librea" sustatzen dituzten iritziak jasoko direla adierazi du enpresaburuak. Iritzi artikuluen zuzendariak hedabidea utzi duela ere argitaratu du. 


PKKri borroka armatua amaitzeko eskatu dio Öçalan buruzagi kurduak

Urteak iragan dira bere azken argazkia ikusi zenetik. 26 urte daramatza preso Abdullah Öçalanek Turkiako Imrali uhartean, "erakunde terroristako" buruzagitza egotzita. Ostegun eguerdian bere bideo bat ez, baina argazki berri bat zabaltzeko baimena eman du... [+]


EHZk aurtengo leloa eta lehen taldeak jakinarazi ditu

Elkarteak ekainaren 27, 28 eta 29an Arberatzen (Nafarroa Beherea) izango den jaialdian izateko aurresalmenta abiatu du ostegunean. Hiru eguneko sarrerak 43 euro balioko ditu eta Ipar Euskal Herriko "lau ertzetatik" festibalera hurbiltzeko autobusak antolatuko dituztela... [+]


Eguneraketa berriak daude