Turistifikazioaren Aurkako Urria manifestazio jendetsu batekin borobildu zuen igandean desazkunde turistikoaren aldeko Bizilagunekin plataformak, baina turistifikazioaren inguruko eztabaidak bizirik jarraitzen du hirian. Hain zuzen ere, Donostiako azken urteko turismoaren... [+]
Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
osteguna 2024ko urriaren 31n
EMAKUMEA LARRUGORRITAN
Aritz Gorrotxategik idazteko bokazioa du. Ez daki Euskal Herrian liburuetatik inor bizi daitekeen, baina litekeelakoan dago eta aurrera jotzeko asmoa du. Lau liburu zeharo ezberdin plazaratu ditu, dagoeneko: nobela beltzaren ukitu nabarmenak dituen "Kafkaren labankada", misterioz betea dagoen "Egurra Pinotxori" ipuin sorta, "Taxi bat Hamletentzat" poesia bilduma eta "Galtzontziloak autobusean zintzilik" bidaia kronika umoretsua. Horrez gain, Gipuzkoako Foru Aldundiak ematen dituen sorkuntza beka bat lortu du eta lan horrekin dabil buru-belarri. Adi, beraz, Aritz Gorrotxategi zalea bilakatu den irakurlea, bere hurrengo liburua XVIII. mendeko Zuberoan gertatzen den abentura eta intrigako nobela bat omen da-eta.
Liburu asko plazaratu dituzu oso epe laburrean. Nola lortzen da hori?
Asko izan dira, bai, baina ez pentsa urtebetean idatziak izan direnik. "Kafkaren labankada"k 2000. urtean eskuratu zuen Irun saria, baina 2001ean atera zen kalera. Hau da, liburu bat plazaratzen denerako urtebete edo gehiago pasa da, eta epe horretan beste zerbaitean aritzen zara.
Hondarribiko Udalak antolatzen duen narrazio laburren Sartaka sarian lehen, poesiako Bordari sarian lehen eta bigarren, Pasaiako narrazio laburren lehiaketan finalista bikoitza eta Deustuko Unibertsitatean Gurya Euskara taldeak 1999an antolaturiko ipuin lehiaketan lehena eta poesian bigarrena suertatu zinen. Sari mordoa irabazia zara, ez da hala?
Baina sari txikiak dira nireak. "Kafkaren labankada"rekin irabazia izan zen beste maila bateko lehena.
Noiz hasi zinen zu idazten?
Bederatzi bat urte izango nituen, afizio handia neukan. BBB ikasten ari nintzela ipuin bat izan nuen saritua. Gero, ordea -alfer samarra ere banaiz-, bizpahiru urte pasa nituen ezer egin gabe. Unibertsitatean hasi nintzen berriro, 22 edo 23 urte nituenean.
Jauzi egin dezagun Irun saria irabazi zuen "Kafkaren labankada" nobelara. Zer azalduko zeniguke hari buruz?
Batetik, niri betidanik gustatu izan zaidala nobela beltza, taberna giroa, eta hori guztia. Eta bestetik -"Egurra Pinotxori" lanean gutxiago, baina-, nire mundu literarioa filosofatzea gustukoa duten pertsonez osatua dagoela, bere buruari bizitzari buruzko galderak egitea gustuko duten horiez. Giro existentzialista baina umoretsu batean bizi direnak dira, umore horren bitartez bizitzari aurre egiten saiatzen direnak. Bada, "Kafkaren labankada"n gauza biak nahasten dira. Badago filosofatzea oso gustuko duen pertsonaia bat eta puntu umoretsuak dituena, eta gero baditu puntu serioago batzuk… Nobela, krimen moduko baten inguruan dago eraturik. Gauza zen, intriga bezalako genero bat hartu eta ea ematen zidan nik barruan neukan guztia botatzeko aukera. Eta baietz iruditu zitzaidan.
Zergatik kokatu zenuen zure nobela hori Lisboan?
Hasiera batean, intriga hiri ezberdinetan zegoen kokatua. Baina bertsio hori Alberdaniara bidali nuen, eta hangoek komentatu zidaten bazegoela han material on bat, baina beharbada komeni zela hau eta beste egitea eta ekintza osoa hiri batean kokatzea. Orduan, bigarren aldiz egin nuen nobela hori, eta bigarren aldi horretan onartu zidaten, baina bitartean Irun saria eraman zuen… Izan ere, beti bezala, erantzunak oso berandu iristen zaizkizu, eta Alberdaniatik erantzunik ez nuenez eta idazleak gauzak mugitu eta suertea probatu behar duela uste dudanez, Irun sarira aurkeztu nuen lana. Bidali, eta handik pare bat hilabetera jaso nuen Alberdaniako baiezkoa, baina... Zergatik Lisboa? Zortzi egun pasa nituen han oporretan neska-lagunarekin, "Trotamundos" gida bat lagun genuela ibili, ibili eta ibili, eta oso hiri polita iruditu zitzaidan. Soziologikoki ez dakit oso ondo ezagutuko dudan Lisboa, baina morfologia eta kaleen aldetik, bai behintzat. Eta genero beltzeko istorio bat kokatzeko oso leku ona zela pentsatu nuen. Gainera, liburuxka mordoa neukan eta hango literatura ere asko gustatu izan zait beti.
Nobela horretan Kafkari egiten diozu omenaldia. Horren arrazoia?
Nobela horren behin betiko bertsioa egiten ari nintzela, "Gaztelua" irakurri nuen kasualitatez. Eta Lisboak ere gaztelu oso famatu bat baduenez, literatur joko bat asmatzeko polita iruditu zitzaidan. Beno, azkenean arrazoia ez dakizu garbi. Batzuetan, klak! egiten dizula buruak eta bururatu egiten zaizula…
Irun saria jaso ondoren idatzi zenuen hurrengo liburua "Egurra Pinotxori" izan al zen?
Ez. Liburu horretan ageri diren ipuinak urtetan zehar pilatutakoak dira. Liburua bukatu eta gero hasi nintzen «La Torre» deritzan hiri bat asmatu eta istorio guztiak bertan kokatzen, ipuin bakoitza aurreko istorioarekin nolabaiteko harremanean jartzen.
Gero "Taxi bat Hamletentzat" poesia bilduma plazaratu zenuen. Poeta ere ba al zaitugu?
Beno, ni poesia idatziz hasi nintzen honetan. Gero narratibara jo eta pixka bat baztertu egin nuen poesiarena, baina beti idazten duzu zerbait. Gainera, "Taxi bat Hamletentzat" liburuan agertzen den poesia oso narratiboa da, gehienak istorio txikiak kontatzen dituzten poemak baitira. Hainbeste poesia idatzi eta gero, kitatu behar nuen zor bat zela iruditzen zitzaidan: nik ere poesia liburu bat atera behar nuela, nahiz eta neure burua poetatzat ez dudan. Titulua, berriz, desmitifikazio bat da. Ikastolan-eta, Hamleten mitoa dudarena bezala jotzen zen, baina Hamlet irakurri eta pixka bat hobeto ezagutu nuenean, gehiago ikusten nuen nik komunikazio arazo bat bezala berea, hasieratik baitaki zer gertatu den, baina obra osoa behar baitu erabaki bat hartzeko.
Iritsi gara zure orain arteko azken lanera, "Gantzontziloak autobusean zintzilik" liburura. Zer diozu hartaz?
Orain arte idatzi ditudanen aldean oso ezberdina da, egiazko gauza batean oinarritutako istorioa delako. Protagonistetako bat ni izan naiteke, eta beste protagonistak nire lagunak dira. Bidaia hartako pasadizoak gogoratzeko asmoarekin hasi nintzen hura idazten, baina gero, irakurtzerakoan, ohartu nintzen bazegoela han lan duin bat behintzat, eta orduan lagunengana jo nuen, haiek azaltzeko baimena eskatzera. Zentsore lana egiteko ere eskatu nien, liburu horren aurretik eta ondoren haien laguna izaten jarraitu nahi nuelako, jakina. Eman zidaten baimen hori, eta hasi nintzen lanean. Umore klabean idaztea erabaki nuen, baina ez nuen umore klabe erraz batean erori nahi, eta hori zen nire arriskua. Txiste errazik ere badago liburuan, baina umore garratz bat erabiltzen saiatu naiz behintzat, noiz edo noiz beltza eta besteetan oso sarkastikoa den umorea agertu nahi izan dut, nolakoak garen islatzeko orduan batez ere, zeren, nire ustez, euskaldunok oso pertsona erretxinak gara batzuetan. Nolanahi ere, nire lanean azaltzen diren pertsonaiek zenbait konplexu dauzkate, baina era berean zer edo zer ere badute buruan, eta azkenean halako sinpatia hartzen zaielakoan nago, beraien buruaz ere barre egiten badakitelako.
Zein da zure pertsonaia horien bertuterik handiena?
Onartzea ikasketak bukatu, lana egin, seme-alabak eduki katera bideratuta daudela, eta ez dutela kate horretara joan nahi, baina badakitela kate horretara joango direla. Horregatik, bidaia hori beraien arteko adiskidetasunari egiten dioten azken omenaldi moduko bat da.
Tunisiak zer paper jokatzen du horren guztiaren erdian?
Gu han ekialdeko kostako pusketa txiki batean egon ginen, Sousa izeneko hirian. Oso gune turistikoa da. Eta gero, bidaia antolatu baten bidez ibilbide tipikora abiatu ginen: desertua, Kairouan, dromedarioen gainean igo… Erritmo turistikoaren zera hori ere kontatzen da liburuan, askotan bai baitirudi dena dela ikusi, argazkia atera -"ni hemen egon nintzen" ziurtatzeko- eta etxera etortzea. Nik argazki kamerarik ez dut eramaten, ez zait gustatzen, baina jende asko kamerak zintzilik eta argazkiak ateratzera doa; beno, aukera bat da, baina niri pertsonalki ez zait gustatzen.
Emakume tunisiarrari buruz ere mintzo zara zure lanean.
Zer edo zer. Beno, halako leku batera zoazenean beti dauzkazu lau ideia eginak: gameluak, emakumeak horrela bizi direla, hau eta beste. Eta egia da hirietan ez zirela emakume hain tapatuak ikusten, bizitza normalago bat daramatela sumatzen zela, kalean behintzat. Baina behin suerte txarra izan zuen autobuseko gidariak, eta multa bat jarri ziguten; eta horren ondorioz, halako nekazal herrixka batean geratu behar izan ginen, turistentzat prestatua ez zegoen leku batean; eta han bai ikusi genituela emakumeak tapatuak eta marratxo batekin jantzian: marra horren kolorearen arabera, ezkondua, alarguna edo ezkongaia zen emakume hori. Gertatzen dena da, zu hara ondo pasatzeko asmoarekin zoazela, eta xehetasun askori ez diezula jarraipen bat egiten. Baina begibistakoa da Tunisian emakumeak ez daukala bizitza publikorik: tabernetan ez daude, kalean oso gutxi… Diskoteketan ikusiko dituzu hango mutil gazteak, baina bertako emakumerik ez…
Erraza izan al zaizu liburu hau idaztea?
Erraza baino gehiago, dibertigarria izan da. Beldur nintzen, akaso, niri asko gustatzen zitzaizkidan pasadizoak han egon ez zen eta hango jendeak eta gauzak ezagutzen ez zituen irakurle bati ez ote zitzaizkion gustatuko. Lagunei uzten nizkien, eta barrez lehertzen ziren, baina esaten nuen: hau gure arteko gauza bat izan daiteke. Baina editoreari erakutsi eta berak ere gustuko zituela ikustean, aurrera egitea erabaki nuen
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Urko Apaolaza Avila
#3
#5
Urko Apaolaza Avila
#6
Jon Torner Zabala
Azkenak
2024-10-31
Justus Johannsen
ANALISIA
Öcalan gabe ez dago konponbiderik Turkiaren eta PKKren artean
Abdullah Öcalanek, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) buruzagi espetxeratuak, bere iloba Ömer Öcalanen lehen bisita izan du. Ia lau urtez ukatu dizkiote bisitak, telefono deiak eta kanpoaldearekiko komunikazio oro. Azken 25 urteetan ia erabateko isolamendu... [+]
2024-10-31
Euskal Irratiak
Baigorri-Tafalla egunak ospatuko dituzte asteburuan Baigorrin
Baigorri eta Tafalla herrien arteko senidetzea ospatuko dute asteburuan Baigorrin. 1978an hasi ziren lehen harremanak, baina hautetsien aldaketarekin pixka bat galdu zen ondotik. Haatik, duela hiru urte Tafallakoak berriz Baigorrira hurbildu ziren.
2024-10-31
Iñigo Satrustegi
Bizitza ez da esateko erraza
MIÑAN
NORK: Artedrama. Sambou Diaby, Ander Lipus, Eihara Irazusta, Mikel Kaye.
NON: Bilboko Arriaga Antzokian.
NOiz: Urriaren 25ean.
----------------------------------------------
Euskaraz kontatu zuten Ibrahima Baldek eta Amets Arzallusek Miñan 2019an. Bost urte... [+]
2024-10-31
Nicolas Goñi
Zuhaitzen migrazioa dugu oihanek klima larrialdiari aurre egiteko soluzioetariko bat
Gero eta egoera larriagoan daude munduko oihanak, klima aldaketak ekarritako bero uhin eta lehorteek bultzatzen dituzten suteengatik, bertzeak bertze. Latitude ertain eta borealetan klima jadanik aldatu arren, oihanak orain arte oso guti prestatu ditugu aldaketari, batez ere... [+]
2024-10-31
Urko Apaolaza Avila
Murrizketak, bazterkeria eta negozio interesak: hondamendi batentzako koktel hilgarria Valentzian
Valentzian denboraleak eragindako hildakoen eta kalteen atzean faktore meteorologiko hutsak daudela pentsatzea inozoegia litzateke. Generalitateak larrialdia nola kudeatu duen salatu du askok, baita multinazionalen negozio egarria lehenetsi dela ere. Eta gune pobreenak kaltetu... [+]
2024-10-31
Jon Torner Zabala
“Eskolak ezin dio heriotzaren gaiari bizkarra eman”
Iragan astean kontatu genizuen etorkizuneko hilerriaz gogoeta prozesua egin dutela Antzuolan, eta protagonista nagusietakoak umeak izan direla, Herri Eskolan heriotzaren bueltan 1980ko hamarkadaz geroztik egiten ari diren lanketaren ildotik. Hain justu, “hainbat urtetan... [+]
2024-10-31
Jenofa Berhokoirigoin
Komun idorrak instalatu dituzte Hendaiako San Bixente ikastetxean, trantsizio ekologikoaren izenean
Hendaiako ikastetxean komun klasikoak kendu eta komun idorrak eraiki zituzten martxoan. Ikuspegi ekologikoari tiraka, egitasmo orokorrago baten barne dute aldaketa: hondarrak jangelako konpostari gehitu eta guzia baliatzen dute ikastetxean duten baratze pedagogikoan, Hendaiako... [+]
2024-10-31
Mikel Urabaien Otamendi
Nafarroako Gobernuak 2025eko aurrekontuen proiektua aurkeztu du, EH Bilduren abstentzioarekin
EH Bilduk seigarren urtez jarraian Chivite lehendakariaren aurrekontuak ahalbidetuko ditu. Egungo akordioa mantenduz gero, abenduaren 19ko Osoko Bilkuran gauzatuko da proposamena.
2024-10-31
Germán Gorraiz López
Kontzientzia kritikoa existitzen al da egungo gizartean?
Wikipedia.org-en arabera, Gish gallop (Gish-en lauhazka) edo falazien metrailadorea "eztabaida teknika bat da, aurkariari ahalik eta argudio gehienekin eraso egiten diona, argumentu horien zehaztasuna edo sendotasuna kontuan hartu gabe", eta albo-ondorio gisa... [+]
2024-10-31
Joan Mari Beloki
Errusofobia lehen eta orain (I)
Terminoaren jatorria XIX. mendearen hasieran kokatzen da. Garai hartan, liberal ingelesen asmo inperialistek errusiarrekin talka egin zuten, Errusia Asian zabaltzen ari baitzen eta Ingalaterraren kolonizazio nahiak oztopatzen. Beren interesak babesteko, Ingalaterrak errusiarren... [+]
Aurrekontu akordioa sinatu dute Nafarroako Gobernuak eta EH Bilduk
Hitzarmenak 1.035 euroko gutxieneko errenta bermatuko du eta euskara, osasuna eta etxebizitza izanen ditu konpromiso estrategiko nagusi. Hamargarren urtez jarraian, UPNk ez du batere eraginik izanen aurrekontuetan, urteroko legerik garrantzitsuenean.
2024-10-31
ARGIA
12 urtez azpikoentzat garraio publikoa doakoa izango da EAEn
Garraio publikoa dohainik erabili ahal izango dute 12 urtetik beherako EAEko haurrek. Administrazio gehienek babestu dute neurria, eta datorren urteko urtarriletik aurrera sartuko da indarrean.
2024-10-31
Leire Ibar
Mezu ultrakatolikoekin sabotatu dute LKN artistaren erakusketa Iruñean
Iruñeko kaleetan ikusgai dago LKN artista nafarraren Otoi nire alde erakusketa. Esprai beltzarekin eraso egin diote hainbat irudiri.
Eguneraketa berriak daude