Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
larunbata 2024ko azaroaren 30ean
Oskar Goñi
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Datorren larunbat honetan, azaroaren 23an, zuen Udalbiltzaren Batzar Nagusia egingo duzue. Besteak beste bukatzen ari den ikasturtearen balorazioa egingo duzue.
Florentzian izan zinen neoliberalismoaren globalizazioaren aurkako mugimendu zabalean. Zer leku dute multzo zabal horretan estaturik gabeko herriek?
Euskal Herriaren Eskubideen Karta egin duzue. Zertarako balioko du?
Nork bermatu behar du karta hori eta nola, kontuan hartuz gure herrian dagoen zatiketa administratiboa?
Beraz, lan sinbolikoa nagusiki.
Euskal nortasunaren garapenarekiko zailtasun juridiko-politiko ugari dago Euskal Herriko zenbait lurraldetan. Baina arazoa ez da bakarrik juridiko-politikoa, herritarren borondatea ere zailtasun da askotan, bereziki Nafarroan eta Iparraldean.
Eskubideen bermatzea dela eta, bakea eta demokraziari buruz egin duzuen agiri horretan estatuen eskubide urraketari buruz hitz egiten duzue. Bat baino gehiago harrituko da, esate baterako, ETAren indarkeriaren eskubide urraketari buruz ez hitz egin izanaz.
Quebec, Irlanda, Letonia, Katalunia, Eskozia... herri askotako ordezkariak izango dira abenduko Nazioarteko Konferentzian, instituzionalak, gizarte mailakoak, nolakoak dira ordezkaritzak?
Euskal diaspora ere bertan egongo da. Azken boladan egon dira ahalegin garrantzitsuak diasporatik gatazkaren konponbidean laguntzeko. Nola egin dezake gehiago diasporak konponbide horretan laguntzeko.
Abertzaleen zatiketak eragozten al du diasporatik gehiago egitea?
Frantziako Gobernua dezentralizazio prozesu bat bideratzen ari da. Ikusmira handia dago, horren inguruan Iparraldean. Iparraldeari euskal nortasuna ezagutzeko aukerarik egon al daiteke hor?
Oso modu orokorrean, zer uste duzu Ibarretxeren planari buruz?
Maiatzean udal eta foru hauteskundeak izango dira. Egungo Udalbiltzaren legitimitatea 1999ko hauteskundeetatik datorkio. Zer gertatuko da Udalbiltzarekin maiatzeko hauteskundeen ondoren?
Balantze gazi-gozoa izan daiteke. Gazien artean Udalbiltzaren sorreratik jarritako helburuak betetzeko izandako zailtasunak daude. Udalbiltzaren baitan ari den Udalbiderekin modu formal eta ez formalean harremanak egiten saiatu gara, baina oraingoz ez dago elkarlanerako gogorik. Gure muga pertsonalak era badira hor, Udalbiltzako kideok herrietako hautetsiak garelako eta herriko gure ohiko lanez gain Euskal Herri mailakoak egin beharra gainkarga handia delako. Nahi eta ezin bat sortzen da hor.
Gozoen artean eskubideen inguruan egin dugun lana eta hausnarketa. Azken finean, eta gure erreferentzialtasun politikoa mugatua izanik ere, Euskal Herriko Eskubideen Kartarekin eskubideen gaia eztabaida politikora ekartzea lortu dugu. Bakearen alorrean ere ahalegin handia egin dugu, eta horren fruituetako bat izan da «Euskal Herriaren demokrazia eta bakeranzko bidean» agiria. Herri kohesio lanean ere ahalegin handia egin dugu eta horren erakusle dira landutako proiektu zehatzak, esate baterako, Zuberoarekin egindakoa. Honek argi erakusten du herritarren borondateak bilduz Euskal Herrian alor desberdinei buruzko garapen proiektuak landu daitezkeela.
Horrez gain, hor dira alor desberdinetan egindako lanak, guk zuzenki diruz lagundutako proiektuak. Hauen bidez, batez ere Euskal Herria egingarria dela irudikatzen dugu, gure ahalmen ekonomikoa oso mugatua delako eta hautatutako proiektuek oso zehatzak izan behar dutelako.
Gozoen artean eskubideen inguruan egin dugun lana eta hausnarketa. Azken finean, eta gure erreferentzialtasun politikoa mugatua izanik ere, Euskal Herriko Eskubideen Kartarekin eskubideen gaia eztabaida politikora ekartzea lortu dugu. Bakearen alorrean ere ahalegin handia egin dugu, eta horren fruituetako bat izan da «Euskal Herriaren demokrazia eta bakeranzko bidean» agiria. Herri kohesio lanean ere ahalegin handia egin dugu eta horren erakusle dira landutako proiektu zehatzak, esate baterako, Zuberoarekin egindakoa. Honek argi erakusten du herritarren borondateak bilduz Euskal Herrian alor desberdinei buruzko garapen proiektuak landu daitezkeela.
Horrez gain, hor dira alor desberdinetan egindako lanak, guk zuzenki diruz lagundutako proiektuak. Hauen bidez, batez ere Euskal Herria egingarria dela irudikatzen dugu, gure ahalmen ekonomikoa oso mugatua delako eta hautatutako proiektuek oso zehatzak izan behar dutelako.
Florentzian izan zinen neoliberalismoaren globalizazioaren aurkako mugimendu zabalean. Zer leku dute multzo zabal horretan estaturik gabeko herriek?
Badira herrien eskubideak aldarrikatzeko guneak, eta gu horretara goaz nagusiki, gure eskubideen aldarrikapena egitera eta Euskal Herriaren ahotsa entzunaraztera, gune horietatik gaurkoz behintzat ondorioak eta koordinazio lanetara iristea aski zaila baita. Ongi onartzen gaituzte. Porto Alegren ere izan ginen eta autodeterminazio eskubidea jorratu genuen, ez gatazkak konpontzeko tresna eraginkor gisa bakarrik, herrien berezko eskubide den aldetik ere bai. Geneban, Nazio Batuen Erakundean, pertsona bat dugu lanean eta herri indigenen batzordean buru belarri aritu zen iaz, besteak beste, globalizazio neoliberalak herri indigenetan duen eragina aztertzen.
Euskal Herriaren Eskubideen Karta egin duzue. Zertarako balioko du?
Batetik, autodeterminazio prozesuan sakontzeko eta, bestetik, Euskal Herriaren orubea egiteko. Udalbiltzatik autodeterminazio prozesua bultzatu behar dugu eta eskubide hori era dinamiko batean ulertuz gero, lehenbizi autoafirmazio fase bat dugu, eta hor kokatzen da adibidez, naziotasun aitormenaren ekimena. Bigarren fase bat litzateke autodefinizioarena. Hemen batzuek zalantzan jartzen dute Euskal Herria zer den eta, beraz, hor definitze lan bat egin beharra dago. Eta hirugarrena litzateke, demokrazian biziko den herri baten orubea finkatu beharra alorrez alor. Hori da gizarte eragile desberdinekin egin duguna eta Batzar Nagusian onartu duguna. Itxura juridikoa duen agiri gisako bat da, eta atzean atalka eta gizarte eragileekin landutako beste testu batzuk dira.
Nork bermatu behar du karta hori eta nola, kontuan hartuz gure herrian dagoen zatiketa administratiboa?
Hori da 2003. urterako eskubideen atalean izango dugun zeregin nagusietakoa, eta sortu beharko ditugu tresna berriak eskubide horiek bermatzeko. Adibidez, eskubideen inguruko behatoki bat sortuko dugu, eskubideen urratzeen bilketa lan bat egiteko. Arlokako zereginean, eskubide zehatzen bermean zentratuko gara. Adibide praktiko batekin ikus dezakegu: Eskubideen Kartak esaten badu euskarazko irakaskuntza doan izango dela eta Sartagudan horretarako zailtasunak badituzte, ikusi beharko da hori nola egikaritzen den, elkartasun sareak antolatuz edo beste edozein eratan.
Beraz, lan sinbolikoa nagusiki.
Gu bagoazela irudikatu nahi dugu, filosofiaren iparra argi uztea, jakin badakigulako Udalbiltzak gaurkoz ezin dituela eskubide guztiak bermatu. Lan hori norbaitek egitea beharrezkoa da.
Euskal nortasunaren garapenarekiko zailtasun juridiko-politiko ugari dago Euskal Herriko zenbait lurraldetan. Baina arazoa ez da bakarrik juridiko-politikoa, herritarren borondatea ere zailtasun da askotan, bereziki Nafarroan eta Iparraldean.
Bai, hala da, baina guk martxan jarri nahi dugun filosofia elkartasunarena da. Hau da, Martzillan euskaraz ikasteko dagoen arazoa edo nire herriko ikastola ilegala izatearena, ez dadila gure arazoa bakarrik izan, baizik eta Beasaingo euskaltzalearena ere bai. Hori da kohesio lana egitea.
Eskubideen bermatzea dela eta, bakea eta demokraziari buruz egin duzuen agiri horretan estatuen eskubide urraketari buruz hitz egiten duzue. Bat baino gehiago harrituko da, esate baterako, ETAren indarkeriaren eskubide urraketari buruz ez hitz egin izanaz.
Guk espreski eragotzi dugu errudunak bilatzen dituen azterketa eta irtenbideetan zentratu gara guztiz. Historikoki argi ikusi da errudunen bilatzeak ez gaituela inora eramaten. Eskubide urraketa dela eta, gatazkari buruz hitz egiten da eta honek dituen bortxazko ondorio guztiez. Ez dugu aipamen zehatzik egiten, ez alde batekoak ez bestekoak. Azken finean, eta asko laburtuz, bi puntu nagusi azpimarratzen dira: eduki aldetik autodeterminazio eskubidea eta metodologia aldetik elkarrizketa. Elkarriren konferentzian argi ikusi den bezala, esate baterako, Euskal Herrian diren zenbait aktorek ez dute hitz egiteko borondaterik ere. Guk ere 50 ate baino gehiago jo ditugu eta ate asko ireki ere ez da egin.
Quebec, Irlanda, Letonia, Katalunia, Eskozia... herri askotako ordezkariak izango dira abenduko Nazioarteko Konferentzian, instituzionalak, gizarte mailakoak, nolakoak dira ordezkaritzak?
Denetik dago, baina batez ere gizarte mailakoak, alderdiak, elkarteak... batez ere une honetan askapen prozesuak bizi dituzten herrietako ordezkariak ekarri nahi izan ditugu. Gobernu mailako ordezkariak ekartzea oso zaila da, eta ez etorriko ez liratekeelako, estatuek egiten duten aurkako diplomazia lanagatik baizik. Bi norabideko elkar trukatzea izango da, batetik guk besteengandik ikasteko eta, bestetik, guk egiten duguna besteei ere erakusteko.
Euskal diaspora ere bertan egongo da. Azken boladan egon dira ahalegin garrantzitsuak diasporatik gatazkaren konponbidean laguntzeko. Nola egin dezake gehiago diasporak konponbide horretan laguntzeko.
Era asko egon daiteke. Idahoko Legebiltzarreko adierazpenak argi utzi zuen bultzatu beharreko bide bat zein den.
Abertzaleen zatiketak eragozten al du diasporatik gehiago egitea?
Horrek diasporan baino askoz eragin handiagoa dauka etxean. Euskal Herriko egoera oso lerrokatua dago alderdien inguruan eta herritarrak, borondate onenarekin, horiek markatutako bidean ari dira. Horrek asko eragozten du herri mailako elkarlana. Hori kanpoan askoz gutxiago nabaritzen da. Kanpoan ez dago lurraldetasunari buruzko eztabaidarik, errealitate horretatik kanpo daude, dirulaguntzak, errepideak, edota egunerokotasuneko beste alor askotan hemengo beharrik ez dute, eta horregatik, besteak beste, ez dute arazo hori, Euskal Herria dena da, autodeterminazio eskubidea dagokio eta kito. Hori da ikuspegi nagusia diasporan.
Frantziako Gobernua dezentralizazio prozesu bat bideratzen ari da. Ikusmira handia dago, horren inguruan Iparraldean. Iparraldeari euskal nortasuna ezagutzeko aukerarik egon al daiteke hor?
Herriaren onurarako zirrikitu guztiak baliatu behar dira eta euskal herritarrok nahiko esperientzia dugu zeregin horretan, milaka fronte dugu irekita eta hor ere egin beharko da ahalegina. Zenbait aldarrikapenetan aurrera doaz Iparraldean -departamendua, euskara...- baina, aldi berean, hango jendea nahiko etsita ikusten dut Frantziako administrazioaren jarreraren inguruan. Estatu frantziarrarentzat oinarrizkoak diren gauzetan ez da inolako aldaketarik egon azken 50 urteetan. Ni nahiko ezkorra naiz.
Oso modu orokorrean, zer uste duzu Ibarretxeren planari buruz?
Ibarretxe jaunak eremu bat kudeatzen du eta eremu horretarako onuragarriak izan daitezkeen bideak bilatzen ditu. Alde horretatik guztiz logikoa iruditzen zait. Baina bere erkidego autonomoaren kudeaketan onurak bilatu nahi izatetik gatazka politikoaren muinari heltzera sekulako jauzia dago, eta ezin da gauza bat bestearen trukean saldu. Ez dezagun, mesedez, irtenbide faltsurik bilatu. Gatazka politikoaren irtenbidea ezin da soilik mendebaldetik planteatu. Errespetu osoz, baina bera ez da nire lehendakaria eta berak egiten duenak ez dit zuzenean eragiten, nahiz eta zeharka bai, eta asko gainera.
Maiatzean udal eta foru hauteskundeak izango dira. Egungo Udalbiltzaren legitimitatea 1999ko hauteskundeetatik datorkio. Zer gertatuko da Udalbiltzarekin maiatzeko hauteskundeen ondoren?
Euskal Herriaren ordezkaritza politikoa bermatu behar da eta, beraz, argi dugu Udalbiltzak lanean jarraituko duela. Udalbiltzak, bere txikitasunean, ez du Euskal Herri osoa ordezkatzen, baina ordezkapen horren muina bagara, eta Estatuak hori ere eragotzi nahi du. Zilegitasuna aipatu duzu galderan, eta hori da datozen hauteskundeetan neurtu beharko dena, ea noraino izango diren hauteskundeak zilegi herritarren aukera politikoak bermatu ahal izateko. Hori dago ikusgai. Horren arabera Udalbiltzak bere erabakiak hartuko ditu. Datorren urte hasieran gai horri buruz hitz egiteko Batzar Nagusi bat deituko da eta bertan hartuko ditugu hartu beharreko erabaki nagusiak. 2003. urtea trantsizio urtea izango da Udalbiltzarentzat
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
#2
Xabier Letona Biteri
#3
Danele Sarriugarte Mochales
#4
Uxue Apaolaza Larrea
#5
#6
Mikel Garcia Idiakez
Azkenak
2024-11-30
ARGIA
2025ean “larrialdi linguistikotik indarraldirako bideari ekiteko beharra” aldarrikatu du Kontseiluak
Euskalgintzaren Kontseiluak Larrialditik indarraldira adierazpena plazaratu du Euskararen Egunaren atarian. 2025a euskararen normalizazio eta biziberritze prozesua “noranzko egokian jartzeko urtea” izango dela adierazi du. Bide horretan, lehen eginkizuntzat jo dute... [+]
Zergatik Durangora joan abenduaren 7an?
Euskalgintzaren Kontseilua hizkuntza larrialdia bizi dugula ohartarazten ari da azken astetan. Urte dezente pasa dira euskararen biziberritze-prozesuaren egoera bidegurutzean, errotondan, inpasse egoeran eta antzeko hitzekin deskribatzen hasi zenetik, hizkuntza politikek... [+]
2024-11-29
Xabier Letona Biteri
Iruñerriko hondakinak bilduko dituen Imarkoaineko gunea %33 garestitu da
Iruñerriko Mankomunitateak Imarkoaineko Hondakin Zentroaren proiektuaren aldaketa onartu zuen ostegun honetan eta, horren arabera, azpiegitura 2026ko urtarrilaren 21ean hasiko da lanean.
2024-11-29
Xabier Letona Biteri
Tuterako alkateak aurrekontuak aurkeztu ditu talde neonazi baten abestiarekin
Estirpe Imperial da talde neonazia, besteak beste ezagun egin dena erabiltzen dituen letra faxista eta arrazistengatik.
2024-11-29
Jon Torner Zabala
Zorroztasun historikoaren izenean: dragoiak bai, bikingo beltzaranak ez
2024-11-29
Axier Lopez
EAJ, PSE eta PPk mendietako gurutze katolikoak babestu nahi dituzte “euskal kultura eta ohituren parte” direlako
Gipuzkoako Batzar Nagusietako Kultura Batzordeak, EAJ, PSE eta PPren aldeko botoekin, azaroaren 22ko bilkuran erabaki du Eusko Jaurlaritzari eskatzea azter ditzala “euskal kulturan hain esanguratsuak diren” gurutzeak eta haien inguruko “ohiturak”... [+]
Boikota Israelgo datilei (eta datil horiek saltzen dituzten supermerkatuei)
Israelek gosea erabiltzen du palestinarren aurkako gerra-arma gisa, eta nekazaritza-produktuak mundu osoan merkaturatzen ditu.<
2024-11-29
Gedar
Etxebizitzarako eskubide unibertsala aldarrikatu dute Iruñean
Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Harituk antolatuta, manifestazio bat izan zen ostegun arratsaldean Iruñeko Alde Zaharrean. "Etxebizitzaren negozioaren aurrean, eta hura sustatzen duten politikarien aurrean, etxebizitza eskubide unibertsalaren benetako defentsa... [+]
2024-11-29
Estitxu Eizagirre
EH Bizirik sarearen manifestazioa martxoaren 22an Gasteizen
“Indarrak batuta soilik lortuko dugu makroproiektuen oldarraldi hau gelditzea”
EH Bizirik sarea makroproiektuen aurkako plataformen elkargunea da eta martxoaren 22an manifestazio nazionala deitu du Gasteizen: "Lekuko borrokez gain, esparru zabalagoan lan egitea ezinbestekoa dela jakitun, manifestazio honek sare osoari eragiten dien puntuak izango ditu... [+]
2024-11-29
Xabier Letona Biteri
Gaindegiaren 20 urteko argazkia
Euskal Herriak biztanlerian, energian eta pobrezian gora egin du, CO2 isurketetan eta elikagaien kontsumoan behera
Hogei urte bete ditu Gaindegiak, Euskal Herriaren garapen sozial eta ekonomiko iraunkorrerako Behategiak. Horren harira, denbora horretan Euskal Herriak esparru horietan izan duen garapenaren berri ematen duen azterketa aurkeztu dute, eta datuok Europar Batasunekoekin konparatu... [+]
Komunikazio libreago baterantz
Azaroaren 21ean Errenteriako Torrekuan eta Badalaben egon nintzen "Komunikazio libreago baterantz trantsizioan" izeneko jardunaldian.
Eguneraketa berriak daude