GALEUSCA: IZAN ALA EZ IZAN
- Galeuscak jite eta izaera politiko soila zuen hasieran. Frankismoaren garaian ekimen debekatua izan zen. Diktaduraren osteko aroan, literaturaren ordezkariek -editoreen Galeusca ere badago- hartu zuten Galeuscaren lekukoa. Alabaina, 1984ra arte ez zen idazleen lehen Galeusca burutu. Aurtengoa, Mallorcakoa, XIX. Galeusca izan da. Aurten, halaber, katalanek AELCren (Associació d'Escriptors de Llengua Catalana) XXV. urteurrena ospatu dute. Herrialde Katalanetako literatur ordezkariak sendo ari dira; euskaldunak, berriz, literaturaren bidea sendotu beharrean; eta Galiziako ordezkariak bidea zabaldu nahian.
Mailar Aleixandre idazle galiziarrak, berak galizierara itzulitako Harry Potter-en lehen liburua aldatu diotela adierazi zuen galderen txandan, eta globalizazioak kolonianismo kultural berri bat ekarri duela salatu zuen sutsuki.
«Galeusca, itzulpengunea» gaia eztabaidatu zen segidan. Markos Zapiain kritikaria filosofiaren ikuspuntutik mintzatu zen. Zein da itzulpengintzaren muina?: «Euskaraz, itzulpengintzaren muina joan-etorria da. Itzultzeko joan egin behar da, euskaraz iraun nahi badadugu joan etorriko bidaia egin behar dugu. Joan, ikasi eta itzuli». Alta, Zapiainek hizkuntza bakoitzak -Heidegger, Nietzsche, Sapi edo Txillardegik esan bezala- bidean aurkituko dugun ikusmolde ezberdin bat eskainiko digula, adierazi zuen.
Xavier R. Baixeras galiziarrak, katalanetik galizierara itzulitako lanen berri eman zuen: «Itzultzen dena urria izanda ere, Galizian eskaerarik ez dago» azpimarratu zuen. Galiziako egoera gainontzeko herrialdeetakoa baino larriago dela agertu zuen, administrazioa gogorki kritikatuz.
«Mugak hausten, oraingoa eta etorkizuna» lemapeko ekarpenak entzun genituen segidan Xulio Ricardo Trigo galiziar-katalanaren ahotik: «Baliteke gure burua engainatzen aritzea. Ez dugu gure burua aski ezagutzen, eta hortik hasi beharko genuke lehenik. Zergatik ez egin, Galeusca izeneko web gune bat?». Miguel Anxo Fernán Vellok Xulio Trigoren iritzia onartu zuen: «Ezin diegu erru osoa administrazioei bota, idazleok ez dugula estrategia komunik aitortu behar dugu», azpimarratu zuen.
Azkenik, Andolin Eguzkitzak Xabier Mendiguren editorearen txostena irakurri zuen. Gure herrialdean bizi dugun salbuespen egoera mozorrotua eta etnozidio plana aipatu zuen lehenik. Segidan, ordea, apaltasun eta errealismoko «dutxa hotza» hartzea komeni dela azaldu zuen, baita galdera ugari planteatu ere.
Jaume Pérez Montaner AELCko presidenteak, Tere Irastortza EIEko lehendakariak eta Yolanda Castaño Galiziako Idazleen Elkarteko idazkari nagusiak jardunaldiaren ondorioak bildu zituzten idazki komun batean. Ondorio praktiko bakarra, sare informatikoan harreman gune berria eratzeko konpromisioa izan da. Horretarako, elkarte bakoitzaren aldetik arduradun bana izendatua izan delarik.
Finean eta funtsean, aurtengo Galeusca, iraganaren eta etorkizunaren arteko ekitaldi «zubi» izanaren inpresioa hartu dugu. Etorkizuneko Galeusca berria eta ezberdina izango da edo ez da Galeusca askoz gehiagorik izango. Etorkizuna ekintza finkatuen garaia izango da edo Galeusca idazleen arteko harremanak lantzeko topagune soila baino ez da izango. Nahikoa ote?
Ez gara aldaketa garaian bizi bakarrik, garai aldaketan baizik. Mugarik muga, Galeusca osatzen duten hiru errealitateek horretaz jabetzeko ahalmena izanez gero Galeusca biziko da etorkizunean
Eta, nahikoa leku izango banu, hementxe idatziko nituzke banan-banan ezagutu ditudan pertsona horien guztien izenak; bai, hementxe seinalatuko nituzke, pentsamendu bakarraren industriari, hizkuntza estekatuari, literatura domestikatuaren feria sentimentalari edo histamina mediatikoak ezarri «egitate diferentzialaren» tolerantziazko baremoari jaramon egin gabe, sorkuntzaren harian bizi diren lagun horien guztien izenak. Galeusca nazioan, ez gabiltza arrakastaren atzetik, zeren porrotik gabeko nazioa baita berez, edota, berdin dena, amets baten zaintza.
Alabaina, ametsa ez da paradisua. Apika, ez du zertan izan, baina, edonola ere, gure zoritxarrerako, izan ez da. Are gutxiago, berriz, Galeusca, zein somnanbuluen esku itsuekin eta bizirik irauteko senaren begi irekiarekin amestu behar baita. Hogei urte hauetan, gatazkan dabiltzan gure nazioen bide gurutzatuak ikuspegiz aldatuz joan dira; bereiziz eta garaiera ezberdinetan berriro elkarrekin gurutzatuz, zola ezberdinekin eta patu ebentual bereiziekin. Arindu egin da hitzen pisua, eta hutsarte ideologikoak salgai suntsikorrekin eta etengabe berritzekoekin bete dira. Literaturak elikagaien departamentua hartzen zuen lehen; orain, aldiz, oparitako gauzakien saila betetzen du. Gure hiru tradizio ezberdinek ez dute beste erremediorik: landa-turismora igaro behar dute, edota, bestela, hiriko geriatrikoetan eskatu behar dute plaza, sinesten dutelarik, egungo modernitateak, beste abantaila ugariz hornitzeaz gainera, utziko diela zahartzaro luze bezain gozoa bizi izaten, eta, beharbada, zergatik ez?, asmakizunak hainbeste izanik, in vitro ernalketak emango diela irauteko itxaropena, nahiz eta betiere muga batzuen barruan izan.
Beste urte askotan ospatuko ote dugu Galeusca? Ederra izango litzateke ez ospatzeko modua iritsi dugulako agerpen horren beharrik ez izatea, hots, urteko egun guztiak betetzea. Agian gure esku dago, baita gaur egun ere, hala gertatzen ohi baita beste amets askorekin
Merino 2001. urtean atxilotu zuten, eta dispertsioa jasan du, zigorraren zati handi bat Euskal Herritik kanpoko kartzelatan igaro baitzuen baldintza “zailetan”. Orain, askatasuna berreskuratu du.
Urte berriaren hasierarekin, hainbat zerbitzu eta produkturen prezioetan igoerak izango dira. Elikagaietan, energia fakturetan, udal-zergetan eta etxebizitza gastuetan garestitze nabariak atzemango dira.
Euskal Herria nazio dela aldarrikatzeko ekitaldia egingo dute Donostiako Kursaalean. Astebeteko ekitaldi sorta izango da.
Euskaltzale eta militante gasteiztarra abenduaren 30ean hil da. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) 1960ko hamarkadan euskarak Gasteizen egin zuen bidearen lekuko eta bidelagun izan zen. 15 urterekin hasi zen euskara ikasten. Euskara ikasteko metodo bat asmatu zuen eta euskara... [+]
Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.
Getariako etxebizitza batean egin dio eraso, Segurtasun Sailaren arabera. Emakumea astero joaten zen terapia naturaleko kontsultara, eta Ertzaintza ikertzen ari da ea antzeko ekintzen biktima gehiago dauden.
Media.cat-ek egindako azken ikerketak agerian utzi du emakume kazetariek Katalunian jasaten duten sexu-diskriminazioa. Inkestatutako emakumeen %54,4k sexu-jazarpena jasan dutela eta %55,1ek sexu-generoaren araberako jazarpena izan dutela adierazi dute.
Sexu erasoak 1998an hasi ziren, biktimak 13 urte zituenean. 2003an kluba utzi bazuen ere, emakumeak iaz salatu zituen sexu erasoak, Mario Lopezek taldeko entrenatzaile gisa jarraitzen zuela. Orain 18 urteko espetxe-zigorra eskatzen du akusazioak, fiskaltzak baino lau urte... [+]
Hussam Abu Safiya medikua askatzeko eskatu du Osasunaren Mundu Erakundeak, eta bere aldeko kanpaina ere abiatu dute sareetan. Abu Safiya medikua ez da edonor; nazioartean erreferente bihurtu da, berak zuzentzen zuen ospitalearen aurka egindako erasoak kontatzen zituelako.
Garai aproposa izaten da urteburua iraganeko lorpenak goraipatzeko eta, are gehiago, etorkizuneko asmo-usteak aldarrikatzeko. Eta halatsu da Txinan ere, alafede. Bide batez, ez da harrigarria abenduko azken orduetan, aurreikusitako planari aurrea hartuz, Xinjiangeko Urumqi-Yuli... [+]
Urtezahar gauean petardo, bengala, traka, suziri eta bestelako gailu piroteknikoekin jolasean arituko dira asko eta asko aurten ere, horietako ez gutxi adin txikikoak. Eta errepikatuko dira istripuak, suhiltzaileen esku-hartzeak, eta burrunba gordin sufritzen duten ume, adineko... [+]
Suhiltzaileek beste sute bat itzali behar izan zuten abenduaren 27an Zubietako erraustegian.
Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]
Bizilagunekin plataformak gogor kritikatu du Donostia 2030eko munduko futbol txapelketaren egoitzetako bat izatea, Marokok, Portugalek eta Espainiak antolatuko duten edizioan. “Hiria munduko mapan kokatzea” eta “lehen mailako kirol ikuskizuna herritarrei... [+]
Nazioarteko ordainpeko streaming plataformetan, Amazon Prime Video eta Netflix izan ziren lehenak euskarazko edukiak eskaintzen, eta orain Max gehitu zaie (2024 arte HBO edo HBO Max izan dena). Pantailak Euskaraz-ek azpidatziak moldatu ditu, eta EITBk bikoizketak eskaini, eta... [+]