Txoriak batu ditu berriz Zumeta eta Artze


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

JoxAnton Artze eta Jose Luis Zumeta, poeta eta margolaria, batu nahi izan ditu ARGIAk harpidedunei oparituko dien lan berri batean. Izan ere, euskal kulturan erreferentzialak bezain ezagunak diren bi pertsonaiak dira Durangoko Azokarako plazaratuko duen laminaren sortzaileak.

Artzeren «Txoria txori» poema ezaguna oinarri bezala hartuz, Zumetak txori baten marrazkia egin du ARGIArentzat bereziki. Bi elementuek osatutako lanak balio sinbolikoa du, izan ere, 1973an argitaratutako «Laino guzien azpitik... eta sasi guztien gainetik» izeneko liburuan egindako lanari nolabaiteko jarraipena ematen dio. Lan hartan Artzek idatzitako poemei (orduan «Harzabal» izenez sinatutakoak) gehitu zizkien Zumetak marrazkiak eta bi liburukietako azalak. Orduan bezala, oraingo laminan egin duen marrazkian ere, txoria da protagonista. Izan ere, liburu haiek eta Artzeren poema hartu ditu oinarritzat artistak. Ia hogeita hamar urte igaro dira ordea ordutik, eta txoriak, ordukoak eta oraingoak aldatu egin dira. Oraingoari, kolorea jarri dio Zumetak, eta azken urteotan landutako tekniken ondorioak nabari zaizkio. Gainera, «orduko txoriak ebakita zeuden, burua zuten alde batetik, hegoak bestetik... Oraingoan, txoria lotu eta collage baten modukoa sortu» duela aitortu digu Zumetak.

BALIO SINBOLIKOA.

ARGIArako egin duen txoria «arketipo» bat dela dio Zumetak, eta honen interpretazioak mota guztietakoak izan daitezke. Artzeren poemak berak ere izugarrizko balio sinbolikoa izan du euskal kulturan. Besteak beste, hainbeste aldiz musikatua izateak frogatzen ditu batzuei zein besteei poema honek barruan sorrarazitako sentsazioak. 1969an argitaratu zuen «Txoria Txori» poema lehen aldiz, «Isturitzetik Tolosan barru» izeneko liburuan. Eta ordutik, ez dela modaz pasa esan genezake. Marrazkiarekin bezala gertatzen da poemarekin. Ulertzeko mila era daudela, autoreak bat nabarmentzen duen arren: «Batez ere da ea maite duzun hori nahiago duzun zure ondoan mantendu ez dena izanik, edo nahiago duzun urrundu dadin dena izanik». Dena den, bakoitzak askatasunaz eta nortasunaz duen iritziaren arabera, interpretazio ezberdinak sor litezke: «Ama batek bere semearengatik, seme batek gurasoengatik, senar-emazteak elkarrengatik, lagun artetik, politikan murgilduta daudenetik.. edota heriotzetik» egin daitezke poemaren interpretazioak.

ELKARREKIN BERRIZ.

Usurbildarrak biak, Zumetak eta Artzek, bakoitzak bere atalean, eztabaidatu ezin den lekua irabazi dute euskal kulturan. Zumetak, esaterako, 1961ean egin zuen bere lehen bakarkako erakusketa eta ondoren hamaika lekutan paratu ditu bere lanak: Mexiko, Madril, Bartzelona, Donostia eta Gasteizen, besteak beste. «Gaur» taldearen sortzaileetako bat ere bada. Bere arrakastaren lekuko da hain zuzen, une honetan New Yorken lehen aldiz paratu duen bakarkako erakusketa. Bestalde, JoxAnton Artze «Ez dok Amairu» taldeko sortzaile izateaz gain, hainbat poema liburu plazaratu du eta Mikel Laboarekin ikusentzunezko ikustaldiak ere prestatu izan ditu. Bien lana batu du ARGIAk orain, lamina bakar batean

ARGIAk bakarrik
Lamina Durangoko Disko eta Liburuen Azokarako izango da kalean. Harpidedunek Azokako standean doan eskuratu ahal izango dute, beti ere, abenduak 1eko alean (hots, etxeetara azaroak 26 eta 29a bitartean iritsiko den horretan) izango den txartela eramaten badute. Horren truk eskuratuko baitute 30,5x40 cmko neurriak dituen tanto gadenezko 260 gramoko paperean inprimatutako lamina. Harpidedun ez direnek 12 euroren truk erosi ahal izango dute han bertan


Azkenak
Kaleko Afari Solidarioak taldeak botako du txupina Donostiako Aste Nagusi Piratan

'Jalgi belak mastara, eta euskara plazara!' lelopean ospatuko dute Donostiako Aste Nagusi Pirata, abuztuaren 10etik 18ra. 


Dantza utzi du lagunek burla egiten diotelako

Sei urte ditu. Gustura ari zen da dantzan. Baina gurasoek jakinarazi digute utzi egingo duela dantza. Arrazoia? Eskolan burla egiten diote lagunek dantzan aritzeagatik. Sei urte. Eta dagoeneko genero estereotipoen indarkeria sufritzen. Nahikoa da! Gurasoak, eskolak, irakasleak,... [+]


2024-07-18 | Gedar
Txosnen debekuaren aurka mobilizatuko dira Lizarran

Autobus-geltokiko parkingean txosnak jartzea debekatu du Lizarrako Udalak. San Benitora lekualdatu nahi ditu, baina Festagirok uko egin dio inposaketa horri. Emakumeentzat leku arriskutsua dela, udalak herriko eragileak jaietako dinamika sozialetik urrundu eta isolatu nahi... [+]


2024-07-18 | Euskal Irratiak
Iñaki Iurrebaso
“Euskararen egoera ikusita, gaitasunean bereziki ahul gaude”

Iñaki Iurrebaso soziolinguistak euskararen egungo egoeraren argazkia egin du Baionan iragan zen Hizkuntz politikari buruzko ikastaroan, muga-gaindiko ikastaroen kari.


Usansolon herritarrak kexu dira erdigunea tren geltokirik gabe uzteko erabakiaren aurrean

L5 lineak Euskotrenen ibilbidea aldatuko du, eta geltoki batzuk eraitsiko dituzte, tartean Usansolokoa. Trenaren ibilbidea lurperatuko dute eta beste geltoki batzuk gehituko dituzte. 2022an, Eusko Jaurlaritzak linea horren jatorrizko proiektua aldatu zuen Usansoloko geltokia... [+]


Gasteizko txosnagunea arriskuan dagoela salatu dute, Aldundiak TicketBAI ezartzera derrigortu nahi dituelako

Gasteizko jaiak hasteko aste gutxi falta direla, Gasteizko Txosna Batzordeak urgentziazko prentsaurrekoa eman du, salatzeko Arabako Foru Aldundiak txosnetan TicketBAI ezartzera derrigortu nahi dituela. "Parekatu egin nahi dituzte txosnak eta irabazi ekonomikoa helburu duen... [+]


Munillaren adierazpen homofoboek kritika erauntsia eragin dute berriro

Jose Ignacio Munilla gotzainak enegarren aldiz erakutsi du bere homofobia, homosexualitatea “sendatzeko” terapiak defendatuz. Valentzian irakasle bat harrapatu dute ikasleekin birmoldaketa homosexualeko terapiak egiten, eta Donostiako apezpiku ohia bere alde atera... [+]


2024-07-17 | Gorka Menendez
Zenbateraino izan behar dira txikiak nekazari txikiak?

Gaur egungo ezker mugimenduaren zati handi batek, intuitiboki bada ere, eskala txikiko nekazaritza aldarrikatzen du zalantza askorik izan gabe. Hala ere, txikitasunaren aldarrikapen horrek baditu bere kontraesanak: tamaina txikiko ustiategi batek, definizioz, ezingo du elikagai... [+]


Euskaldunak

Eusko Jaurlaritza berriko bozeramaile Maria Ubarretxenak lehenengo elkarrizketa Euskadi Irratiari eman zion. Solasaldian asmoez jardun zuen, kontu orokorrak adierazi zituen, ezinbestean, gobernua martxan jarri berri zegoelako. Adeitsua izan zen tonua kazetari eta eledunaren... [+]


2024-07-17 | Iñaki Barcena
Ekofaxismoa al datorkigu?

Kapitalismoak sortutako krisi ekosoziala ondoez globala ari da eragiten planeta osoan. Baliabide material eta energetikoen "gailurrek", hazkunderako eta metaketarako mugak ezarriz, natura eta gizartearen arteko desorekak ekartzen dituzte. Estraktibismoaren gurpil... [+]


Defendatu behar duguna

Ikasle batek erran zidan, behin, testu bat aztertzen ari ginela: “Pertsonaia eri da: geldi-geldia pentsaketa ari da bere buruan”. Bistan dena, erranaldi horrekin, gaizki adierazi zuen gogoan zuen iruzkina, erran nahi baitzuen pertsonaiaren ezontsa nabari zela haren... [+]


2024-07-17 | David Bou
Agur esaten ikastea

Zerbaiti edo norbaiti agur esatea abandonuarekin, amaierarekin eta, azken batean, dolu-prozesuarekin lotutako ekintza izan ohi da. Seguru noizbait esango zenutela –edo norbaiti entzungo zeniotela– “ez zaizkit agurrak gustatzen” esaldi tipiko eta topikoa... [+]


Bego Ariznabarreta Orbea. Gerrarik ez
“Gure aurrekoek bizitako gerraren traumak eta sintomak ditugu oraindik”

Gurasoak hilik, etxeko ganbara husteari ekin zioten
seme-alabek. Hainbat gauzaren artean, koaderno eta paper sorta, argazkiak eta nahi beste agiri. Bego Ariznabarreta Orbeak aita aspaldi zenduaren gerrako memoria harrigarriak zurian beltz irakurri, eta jabetu zen altxorraz,... [+]


2024-07-17 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Hemengoa

Ordenagailua itxi, txankletak jantzi, eguzki-kremaz laztandu. Nora zoaz oporretan? Oporrak egitea nonbaitera joatea dela normalizatu dugu, deskantsuak distantzia behar duelako, diogu. Eta bidaia egitean, turista bilakatuko gara, izendapen aldaketak deserosotasun bat sortzen... [+]


Materialismo histerikoa
Txatarra

Usainak keinuren bat eskatzen zuen, baina berak egin ez zuenez (ezin zitekeenez beste usainik espero), besteok ere ez. “Ez, ez, ez daude denak. Bizirik dirautenen atalik ez dago, ez dut inor bizirik utzi, adibidez, ezpainik gabe (ikusi dituzue? Horiek perfektuak iruditzen... [+]


Eguneraketa berriak daude