Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
ostirala 2025eko otsailaren 07an
«PP-K ETEKIN POLITIKOA ATERATZEN DIO TERRORISMOARI»
Javier Elzok Euskadin totum revolutum politiko-mediatiko-intelektual bat sortu dela dio, gizartearengandik gero eta urrunagoa dagoena. Bien arteko harremanaz ari denean dibortzio hitza darabil soziologo honek: «Dibortzio hau iazko maiatzaren hauteskundeen aurretik hasi zen. Orduan, estrategia baten lehen jomuga bururatu zen, estrategia muturrekoa, lotsagabea eta iraingarria izan zen, bere bultzatzaileek euskal nazismoaz eta euskal ‘gulag’ batez hitz egiten zuten, EAJ-EAri botoa ematea ETAri botoa ematea zela zioten, baina porrota jaso zuten. Diskurtso hori bizirik dago eta nazionalismoaren alternatiba eraikitzea helburua du oraindik ere. Baina, ez dezagun ahantz, herri hau nazionalista da, nazionalista moderatua baina nazionalista».
Diskurtso hori fikziozkoa dela esan duzu inoiz, batzutan errealitatearen lekua hartzen duela.
Gure errealitate soziologikoa askoz anitzagoa eta bizikidetzarako emanagoa da politikarien mintzalekuetan agertzen dena baino. Politikariek, hedabideek eta zenbait intelektualek Euskal Herriaren errealitatea itxuraldatu dute, okerrera jakina, errealitatearen fikzio bat sortu dute finean. Hauen arabera hemen nazionalistak eta ez nazionalistak borroka bizian ari gara. Euskal Herrian ikuspegi ezberdinak daude, begi bistakoa da, baina euskal gizartearen gehiengoak bizikidetzarako komuntasun bat agertzen du, elkarrekin bizitzeko gaitasuna. Euskal gizarteak zentralitate edo erdigune ardatz nagusi bat mantendu nahi du, baina, hau ez da diskurtso politikoetan agertzen. Fikziozko diskurtso politiko honek muturreko egoera batera eraman nahi gaitu, bi mundu erabat ezberdinetan biziko bagina bezala, eta hori ez da egia.
EAEko hauteskundeen urteurrenean urte bat galdu zela ere esan duzu.
Bai. Euskal nazionalismoak ere ez du garaipen hura egoki gobernatzen jakin. Jaso zuen botoa, boto nazionalista izan zen funtsean, baina euskal nazionalismoaren aurkako jarreraren aldeko botoa ere izan zen. Une honetan, nazionalismoaren parte bat defraudatua senti daiteke, iruzurtua. Ibarretxeri eman zitzaion botoa euskaldunek erabakitzeko duten eskubidearen aldeko botoa bada ere, batez ere, askatasunaren eta elkarrizketaren aldeko botoa izan zen. Orduan, maiatzeko 13aren aurretik bizi izan genuen egoera biziberri daiteke. Aznarrek esaten duenarekin orduko egoerara itzuliko gara berriz ere. Ez dugu deus aurreratu beraz.
Gizartearen zentralitatea galtzeko arriskua dagoela mantentzen duzu.
Bai. Grabitatearen erdigunean aldaketa bat eman dela diot, bazegoen erdigune bat, demokratek erdigunea osatzen zuten eta biolentziaren aldekoak alde batean zeuden; ENAM zen kanpo zegoen bakarra. Ez dezagun ahantz, Euskadin dugun arazo latzena ETAren iraunkortasuna dela, lehen arazoa. Gero, PPk gehiengo osoa lortu zuen Espainiako Parlamentuan eta Batasuna legez kanpo uzteko prozesua hasi zuen. Muturreko mundu batek irabazi du eta honek beste muturra legez kanpo utzi nahi du. Bi muturrak gero eta aldenduagoak daude, eta erdigunea, berriz, gero eta ahulagoa, PPren mesederako, noski. Totum revolutum delakoa bultzatzen dutenek euskal gizartearen zatiketa bermatu nahi dute, dinamika hori indartuz gero mutur bat garaile aterako delakoan, kasurako PP. Izan ere, bi mutur hauetako bat oso indartsua da, PP; gobernatzen duena. Baina, kontuz, Batasuna bizirik dago, legez kanpo utzi arren bizirik jarraituko du. Batasuna ez da GRAPO baten espresio politikoa. Batasunak 200.000 pertsonaren sostengua dauka, herri erakundeetan dago eta politikan ari da.
Batasuna legez kanpo geratuz gero, hiru eszenatoki posible irudikatu izan dituzu ENAMen munduan: eszenatoki kontinuista bat, ETA hibernazio garaian sartzea eta hausturazko eszenatoki bat. Zein egoeran gaude?
Bigarren fasean gaudela esango nuke, hau da, ETA eta ENAM negutegian sartu direla ematen du, nahita bilatutako atzeraegite moduko bat da. Ni oso kritikoa izan naiz HBrekin eta Batasunarekin kritikoa izaten segitzen dut. Batasuna, ordea, modu nahiko adimentsu eta zentzudun batez jokatzen ari da une honetan, legearen bidetik ari da, eta legeak hainbat aspektutan huts egin dezake. Europako hauteskundeetan, adibidez, Batasuna Frantziako legearen barruan baldin badago, ikusi beharko dugu nola argudiatzen duten ilegalizazioa Europako Auzitegian, ea nola defendatzen den ilegalizazioa Europa mailako hauteskundeetan. Nik Batasuna bide horretan ikusten dut eta onuragarria da.
Artean, ETAk gutxiago dihardu eta kale borroka ere gutxiago dago. Arrazoiren bat ikusten duzu?
Kale borrokaren gutxitzea poliziaren lanari esker izan daiteke, baina, baliteke ere, ETAk bere komandoak hobekiago prestatu nahi izatea, gero eta arinago erortzen direlako, eta horregatik ere ETA negutegian sartu izana. ETA ez baita desagertu, hirugarren fase edo eszenatokia irits daiteke. ETAk beste estrategia bat hasten duen unetik bukatuko da hibernazio aldia.
Aurreikusitako eszenatoki horiek neronek asmatuak dira, eta orain esango dudana ere kimera bat izan daiteke. Baina, agian, une hau egokia liteke Batasuneko burukideekin nolabaiteko harreman bat lantzeko, ez beraiekin gobernatzeko gisan elkarrizketa sustatzeko baizik. Horregatik, une honetan hurbilagoa naiz EAJ eta IU-EBren jarrerarengatik EAren jarrerarengatik baino. Nik ondo bereizten dut Batasunarekin hitz egitea eta gobernatzea. Nahiz onartzen dudan Batasuna ETAtik aldentzen ez den bitartean zaila dela berarengana hurbiltzea. Eta, niretzat, aldentzeak Batasunak iniziatiba politikoa hartzeko gai dela erakustea esan nahi du.
Aurreikusitako eszenatoki horiek neronek asmatuak dira, eta orain esango dudana ere kimera bat izan daiteke. Baina, agian, une hau egokia liteke Batasuneko burukideekin nolabaiteko harreman bat lantzeko, ez beraiekin gobernatzeko gisan elkarrizketa sustatzeko baizik. Horregatik, une honetan hurbilagoa naiz EAJ eta IU-EBren jarrerarengatik EAren jarrerarengatik baino. Nik ondo bereizten dut Batasunarekin hitz egitea eta gobernatzea. Nahiz onartzen dudan Batasuna ETAtik aldentzen ez den bitartean zaila dela berarengana hurbiltzea. Eta, niretzat, aldentzeak Batasunak iniziatiba politikoa hartzeko gai dela erakustea esan nahi du.
Ez gaude gatazkari irteera emateko garaian, beraz.
Ez, ez horixe! Eta ez gaude PPri biolentzia terroristaren parametroek etekin politiko bat ematen diotelako. Baten batek doilor baten modura ari naizela esango du, baina PP errentagarritasun politiko bat ateratzen ari zaio fenomeno terroristari. Espainiako Gobernuaren alderdiak terrorismo egoeraren irakurketa hauteskundeei begira egiten duen bitartean, gatazkak ez du konponbiderik. Eta nik esaten dudanak ez badu muntarik, kontuan har dezaten Jordi Pujolek esandakoa, hots, «guk ez dugu inoiz terrorismoa arma politiko modura erabili». Beraz, ulertu nahi duenarentzat nahiko eta sobera.
Ajuria Eneko Itunaren espiritua berreskuratzearen aldekoa zara. Zer da hori zehazki?
Ajuria Eneko Itunaren espiritua egoera soziopolitikoa erdira ekartzea da, espirituaren lehen printzipioa hauxe delarik: hemen proiektu politiko ezberdinak daude, baina horrela izanagatik fenomeno terrorista bat dago, mehatxagarria, gizartea mehatxatzen duena. Orduan bi gauza kontuan hartu behar dira: terrorismoa arazoaren ardatza dela ahaztu gabe, ez ahaztu ere Euskal Herriak sentimendu ezberdin bat duela, nazio bat dela. Beraz, nazio arazo bat eta terrorismo arazo bat ditugu, biak ezberdinak dira, begi bistakoa denez. Badaude estatu gabeko nazioak terrorismori gabe, baina guk daukagun arazoaren funtsa bera dutenak. Honekin ez dut ezer legitimatzen, gauzak nolakoak diren esaten ari naiz, besterik ez.
Alabaina, arazoari oraingoz ez zaio ikuspuntu horretatik heltzen.
Ez, zoritxarrez, Madrildik fenomeno terrorista poliziaren neurrien bidez konpondu nahian segitzen dute eta bide hori porrotera kondenatua dago. Eman dezagun ETAko komandoekin bukatzen dutela, horrek ez du ETArekin bukatu dutenik esan nahi. Orain ez bada, geroago eratuko dira komando berriak. ETArekin ez da bukatuko, ENAMeko nukleo gogorra ETAren bidea porrotera kondenatua dagoela konbentzitzen ez den bitartean; eta ez hori bakarrik, baizik eta konponbide posiblea agortua dela konturatzen ez den bitartean, beren interesen aurkako estrategia batean ari direla konbentzitzen ez diren bitartean. Baina noiz iritsiko da hori?
«Ibarretxeren planak itunaren printzipioarekin hausten du»
Gernikako Estatutuari zalantzarik gabeko «baietza» ematen dion testuaren sinatzaileetako bat zara. «Estatutuaren balioa subjektu politikoa itunaren bidez definitzen da eta ez gehiengoaren bidez» dio testuak.
Ibarretxeren proposamenarekin guztiz bat al zatoz?
Esate baterako.
Puntu hori gabe planak errazago egin lezake aurrera?
Ibarretxek puntu hori kanpoan utzi izan zezakeen.
Kontradikzio gehiago ikusten diozu orduan.
Testu hau ez doa Ibarretxeren planaren aurka, nahiz eta ziur aski testua bidali zidanak eta nik ez dugun planari buruzko ikuspuntu berdina. Ez dut testua sostengatzeko dudarik izan eta planaren edukia positiboa dela mantentzen dut.
Ibarretxeren proposamenarekin guztiz bat al zatoz?
Ez ehunetik ehunean. Ibarretxeren proposamenak funtsezko osagaiak jasotzen ditu, oso baliagarriak: kosubiranotasunaren printzipioa, identitate anitzeko printzipioa, gatazka ebazteko elkarrizketa printzipioa eta atxikimendu libreko itunaren printzipioa. Alabaina, prozeduran huts nabarmen egin dezaketen aspektuak daude, hainbat kontradikzio barne.
Esate baterako.
Testuak erreferenduma biolentziarik gabe eta inor kanpo utzi gabe gauzatu behar dela dio, Espainiako Estatuarekin akordioan eta horrela izan ezean Eusko Legebiltzarrean. Espainiako Estatuak «onartu ezean» Eusko Legebiltzarraren gehiengoarekin nahiko izan daitekeela esan nahi du. Puntu horrek itunaren printzipioarekin hausten du. Hori da bere kontradikzioetako bat.
Puntu hori gabe planak errazago egin lezake aurrera?
Hasteko PP eta PSOE puntu horretaz baliatu dira. Planaren %90ean ados egon litezke, plana eztabaida zezaketen. Alabaina, testu osoa puntu honen menpe jarri dute eta plana pikutara bota. Tira, ez dago borondate politikorik, plana eztabaidatzen hasi izan balira plana baliagarria dela konturatuko lirateke.
Ibarretxek puntu hori kanpoan utzi izan zezakeen.
Susmoa dut Ibarretxek jende askori kasu egiten diola, testua burutzeko «gako orratza» egin duela eta testuaren azken partean oztopo edota traba hori atera zaio. Ez da bakarra.
Kontradikzio gehiago ikusten diozu orduan.
Bai. Jatorrizko subiranotasunaz ari da eta jatorrizko subiranotasunez hitz egiten badugu gureak egin du. Non hasten eta non bukatzen da jatorrizko subiranotasuna? Bihar aragoarrek edo leondarrek jatorrizko subiranotasun hori ere aldarrika lezakete. Zergatik ez dute egiten? Zergatik ez dira nazio gisa azaltzen? Bada, ez dutelako kontzientzia politikorik. Gu funtsean nazio bat gara, nazioa izan nahi dugulako. Jakina, historia bat dugu gure atzean, baina historiak ez gaitu legitimatzen. Aragoi eta Leon ere erresumak izan ziren, jatorrizko subiranotasunak badu azalpen soziologiko eta historiko bat, baina, gaur egungo munduan legitimazio politikorik ez dauka
Soziologia katedraduna da Deustuko unibertsitatean. Unibertsitatean eman du bizitza osoa, baina ez dio inori gomendatzen. Jarduera bakarra burutzeak errealitatearen ikuspegia desitxuratzen duela esan digu, bere burua nazionalista moderatutzat jotzen duela ere esan digu, eta moderatu adjektiboak nazionalista izatea funtsezkoa ez dela adierazten duela. Kale borrokari buruzko txosten bat kaleratu ostean ETAren paperetan agertu zen bere izena. Bizkartzainekin dabil.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Amets Aranguren Arrieta
#2
Eneko Imaz Galparsoro
#3
#4
Tere Maldonado
#5
Mikel Garcia Idiakez
Azkenak
2025-02-07
Xabier Letona Biteri
Behe Bidasoako eraso faxistak eta Devenir Europeo
Eraso faxistak, xenofoboak edo homofoboak gero eta ugariagoak dira Euskal Herrian ere, eta kezka barreiatu da han-hemenka. Behe Bidasoa da eraso horiek pairatzen dituen eremuetakoa, eta hor, zehazki, eraso edota ekintza gehienak Devenir Europeo (Europaren bilakaera) izeneko... [+]
2025-02-07
Uriola.eus
Bi gizonek eraso homofobikoa salatu dute Bilbon
Lauzpabost pertsonak osatutako talde batek jo egin zituzten baita irain homofoboak egin ere.
2025-02-07
Olaia L. Garaialde
Aktibismoan osasun mentala zaintzeko zenbait tresna
Aktibisten ezinegonak bildu, eta horiek kolektiboki lantzeko gida bat sortu dute zenbait aktibistek. Besteak beste, estresa, beldurra, frustrazioa eta nekea landu dituzte.
2025-02-07
Euskal Irratiak
Ximun Fuchs
“Euskal irainak baitezpadakoak zaizkigu, elbarritu emozionalak ez gaitezen izan”
Le Tampographe Sardon enpresak salgai ezarria du 24 laidoko zigilu-kutxa. Sarean eskuragarri da. Ximun Fuchs aktoreak du hautaketa lana egin, irainak "lan tresna" baitira beretzat.
Argitaratu gabeko 36ko gerrako bideoak eskura jarri ditu Los Angelesko Unibertsitateak
Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.
2025-02-07
Gedar
Txantreako Eunate ikastetxeko irakasle erasotzaileak alde egitea lortu dute ikasleek
Iruñerriko IAk azaldu duenez, irakasle horrek ikasleak sexualizatu eta bortxaketak justifikatu zituen. Aurreko ostiralean eserialdi bat egin zuten eta sinadura bilketa bat izan dute martxan, irakaslea botatzeko.
Erorien Monumentuko sinbologia faxista duten elementuak kentzeko eta interpretazio zentroa sortzeko lege proposamena aurkeztu dute
PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.
2025-02-07
Aiaraldea
Amurrioko Udal Gobernuari entregatu dizkiete Aiaraldea Komunikabidearen dirulaguntza berrezartzearen aldeko 1.700 herritar eta eragileen atxikimenduak
Komunikabideko hainbat langile eta bazkide bertaratu ziren duela astebete Amurrioko Udaleko plenora, dirulaguntza bigarren urtez ezabatu dela salatzeko. Txerra Molinuevo alkateak ez zuen inolako erantzunik eman.
2025-02-06
Oarso Bidasoko Hitza
47 urteko gizon batek bere ama hil du Irunen
Atzo eguerdian labanaz eraso zion bere amari Irunen eta Donostiako Ospitalean hil da. Erasotzailea epailearen aurrean deklaratzeko esperoan dago.
2025-02-06
Jenofa Berhokoirigoin
Ipar Euskal Herriko lehen indarra izaten segitzen duela ohartarazi du ELBk, botoen %48 jasorik
Otsailaren 6 honetan zenbatu dituzte departamenduko laborantza ganberarako bozak. Biarnoa eta Ipar Euskal Herria biltzen dituen departamenduan lehen indarra izaten segitzen du agroindustriaren sustatzailea den FDSEAk baina indarra galdu du: %54tik %46ra pasa da.
2025-02-06
Unai Lomana Uribezubia
2025eko urtarrila, mundu mailan inoiz erregistratu den urtarrilik beroena
Aurtengo urtarrila 1850. urteaz geroztik beroena izan dugu. Gainera, aurreko hilabeteen joera mantentzen du, azken hemeretzi hilabeteen artean, hemezortzigarrena da bero erregistroak apurtzen.
2025-02-06
Eneko Imaz Galparsoro
Ehunka emakume hil eta bortxatu dituzte Kongoko Errepublika Demokratikoko espetxe batean
Nazio Batuen Erakundeak adierazi duenez, Goma hiria hartu ondoren hango espetxe batean zeuden ehunka emakume bizirik erre zituzten M23ko matxinoek, eta denak hil. Herrialdearen ipar ekialdean borrokan diharduten talde armatuek sexu indarkeria "arma gisa" erabili dutela... [+]
2025-02-06
EITBko Euskara Batzordea
EITBko Euskara Batzordearen adierazpena
Idatzi honen bidez, EITBko Euskara Batzordeak eta azpian sinatzen duten EITBko organoek euren kezka eta gaitzespena agertu nahi dituzte azken hilabeteetan EITBko zuzendaritza-postuetarako abian ipini diren hautatze-prozesuak direla eta, gutxietsi egin baita euskararen... [+]
2025-02-06
Unai Lomana Uribezubia
Euskal Herrian Euskarazek manifestazio nazionala deitu du apirilaren 6rako Baionan
Manifestazioa goizeko 11:30ean izango da, Justizia Jauregian. Mugimenduak euskaldunon eskubideen alde eta auziperatuekiko elkartasunean luzatu du deialdia. Auziperatuek iazko Euskararen Egunean Baionako Justizia Auzitegian "Justizia Euskararentzat" pintaketa egin zuten... [+]
2025-02-06
Eneko Imaz Galparsoro
Trumpen Gazarako proposatutako garbiketa etnikoak hautsak harrotu ditu nazioartean eta AEBetan
AEBetako presidentearen Gazako palestinarrak kanporatzeko asmoak aurkako erreakzio ugari eragin ditu nazioarteko nahiz herrialdeko politikan, baita Alderdi Errepublikanoan ere. Gehienek "garbiketa etnikoa" sustatzea egotzi diote, baina Trumpek bere asmoa berresten... [+]
Eguneraketa berriak daude