Ama batzuk -ez denak- lau hormen barruan etsiak ‘ai, ama!’ esatera behartuta sentitzen gara; amak, ama den mementotik, ez duelako ama delako triste azaltzeko eskubiderik (...) Azken batean, ama izan aurreko pertsona ez den beste zerbait bilakatzen delako". Arantxa Iturbek duela bi urte argitaratutako entsegu liburuan halako gogoetak irakurri ondoren, Hika taldekoei eszenaratzeko gai aproposa zela iruditu zitzaien. Eusko Jaurlaritzak duela bi urte 12 mila euroko diru-laguntza eman zien, gainera, Alegiako idazlearen testua antzerkirako molda zezaten. Haurdunaldi batek bezalaxe bederatzi hilabete eman zituzten Iturbek eta Hikako Agurtzane Intxaurragak jardun horretan. Azken honek lana zuzentzearen ardura hartu zuen, hasieran, aitortzen duenez, nahiko beldurtuta.

Jada hamar bat urte lanean daramatzan Hika taldeak «Ai, ama!» ikuskizunean bere gogo guztiak jarri ditu, nolabait aurreko urtean bizitako krisia gainditu nahian: "Taldeak ekoitzi zuen aurreko lana", dio Intxaurragak «Oihanaren Legea» ikuskizunari buruz, "eta ez genuen gure sentitu. Antzerki-enpresa bat aurrera eramateak dakartzan kostuak ikusita, salgarria zen zerbait egitea erabaki genuen. Baina ez zen ondo atera eta behar baino emanaldi gutxiago egin genituen. Oraingoan gure gustuko zerbait egin nahi izan dugu".
Arantxa Iturbek, besteak beste, Euskadi Irratirako irrati-nobelak idatzi baditu ere, lehen aldiz ezagutu du berak paperean azaldutakoa iruditan ikusteko esperientzia: "Niretzat erresaka moduko bat izan da estreinaldia. Duela urte batzuk idatzitako testua da, eta beraz, berriro ere jendearen ahotan egotea arraroa egiten zait", dio.


Taula gainean hiru emakume: Ainhoa Aierbe, Pilar Rodriguez eta Miren Gojenola. Edo Marta, Ixabel eta Lutxi. Hiru aktoreek antzezpen-dantza bat eskaintzen digute oholtza gainean. Bakoitzak bere desirak, beldurrak, erruak eta damuak azaltzen dizkiete ikusleei, bakoitzak bere ikuspegitik. Izan ere, amatasuna sentitzeko hamaika modu dago, ez sentitzeko dauden bezainbeste. Baina Hikak aurkeztutako hiru emakumeek haurra edukitzea erabaki dute. Hori bai, oso arrazoi ezberdinengatik. "Hiru urtetan saiatu ondoren gelditu da haurdun nire pertsonaia", dio Miren Gojenolak. Ainhoa Aierbek jokatzen duen pertsonaiak, aldiz, hasieran behintzat ez du haurrik izan nahi: "Gero, ordea, berandu egingo zaiolako edo, izatea erabakitzen du, baina kriterio nabarmenik gabe. Galdera asko egiten dizkio bere buruari, eta haurdunaldian ere oso gaizki pasatzen du. Ez du bere bizimodu berria onartu nahi". Pilar Rodriguezen pertsonaia beste belaunaldiko ama bat da eta haurrak eduki nahi zituen pentsatu gabe. Orain, ordea, bere adineko emakume askok lez, drama pertsonal bat bizi du: "Bizitza osoa eskaini dio familiari, eta orain, alde egin dutela-eta, ez daki zer egin. Bakarrik sentitzen da".
Emakumeei buruzko antzezlana den arren, taldekoen hitzetan "‘Ai, ama!’ ez da ikuskizun feminista bat".
Egoera ezberdinak bizi dituzten arren, antzezlaneko hiru protagonistak ama gehientsuenek pasa behar izaten dituzten gorabeherak biziko dituzte taula gainean: haurdun geldituta euren gorputza nola loditzen den ikusiko dute, erditzearen mementoak beldurra eragingo die, haurra jaiota gauez lo egiteari utzi beharko diote, zein koloreko kaka egiten duen begiratuko dute, parkean beste amekin hizketaldi aspergarriak izango dituzte... Izan ere, ama izateak ez du zerikusi handirik iragarkietan azaltzen diguten mundu arrosarekin.
Hikaren azken proposamenak fartsatik ihes egin nahi du: "Horrek mezuari, hau da, ama izateaz gain emakumeak beste gauza asko bagarela adierazten duen mezuari, indarra kendu ziezaiokeelakoan". Amatasunak alde komiko edo samurrak baditu ere, haren gogortasunaz ere mintzatu nahi baitzuen taldeak. Lanaren zuzendariak aitortzen du, gainera, Iturberen testua antzezlana baino gogorragoa dela.
Paperetik taularako jauzi horretan, hortaz, mezua mantenduz irudia leuntzea erabaki dute, Intxaurragaren hitzetan: "Negoziatu beharra izan genuen, eta salmentak hobeto joateko estetika samurtzea erabaki genuen. Batzuei asko gustatu zaien arren, badira ñoñoegia gelditu dela diotenak".


Zuria da Hikaren lan berriaren eszenategia, zuriak jantziak eta baita haurren azala ere. Zuria askotan umorea. Batzuetan beltza ere bai. Kulunka bat besterik ez da ageri taula gainean, eta hortaz, musika eta argiaren laguntzaz ikuslea egoera ezberdinean kokatzen da. Argiztapenak, bereziki, protagonismo handia du, hein handi batean antzezlanaren erritmoa markatzen baitu. Era berean, aktoreek mikrofonoak daramatzate soinean. Soinu efektu askorekin jokatzeko aukera ematen die honek.
«Ai, ama!» izeneko haurraren jaiotza gogoz bizitu du Hikak. Orain, nola hazten den ikusi behar. Horretarako aukera izango da azaroaren 15ean Oñatin eta 30ean Sopelan. Martxorako ere hainbat lekutan emankizunak aurreikusita dauzkate