Burges aurrerakoi bati


2021eko uztailaren 19an
Larri zebilen langile jendea 1972ko udazken hartan ere, diru premiarik ez baitzitzaion falta. Bizimodua gora eta gora zihoan, eta soldatak, geldi, gaixotasun batek harrapatu izan balitu bezala. Zer edo zer egin beharra sentituko zuen gehiengoak maiz, baina beti ezin bada greban aritu, besteak beste jasotzen zuten soldata urri horren beherapena zekarrelako -orduan ere greba egunak ez baitziren ordaintzen-, eta beste bide batzuk bilatzen ahalegintzen zen jendea. Araneguik ZERUKO ARGIAn hartutakoa, kasu. «Burges aurrerakoi bati eskutitz irekia» zuzentzen zion hark.


ARANEGUIK ZIOENA

Nor ote «burges aurrerakoia» Araneguirentzat? Bada, horrelakoxea, antza: «Sendagile, lege-gizon, ekonomilari, ESTE-ko lizentziatu, lantegiko teknikari edo honelako zerbait izan zintezke, Zu».
Gero, gizalegeari jarraituz, bere burua aurkezten zuen eskutitz haren egileak: «Berrogei urte ditut. Ezkondua naiz. Hiru seme-alabaren aita. Zaharrena hamabi urtekoa. Gazteena seikoa. Astean berrogeita hamalau ordu sartzen ditut lanean. Hogeita hamar nere emazteak. Honi hillean behin ordaintzen diote. Astero neri. Neure jaiotetxean bizi naiz. Aspaldiko maizterra nauzu. Uskeria ordaintzen dut errenta. Ez atezainik, ez aszensorerik eta ez berogarririk dugu etxean eta etxapean. Neronek konpondutako bigarren eskuko ‘seiscientos’a daukat. Ikasten hamalau urte arte jardun nuen. Hortik aurrerakoa bizitzak eta eskarmentuak irakatsi didate».
Dezente gauza azalduak zizkion, baina ez barruan zituen guztiak, alafede! «Ikastolara bidaltzen ditut neure haurrak. Nere eta emaztearen irabaziak ikusiz gero, diru asko kentzen dit umeak ikastolara igortzeak.
Goxo zait ‘Martel’ bat. Irakurtzea gogozko. Ahal dezakedan guztia irakurtzen dut. Badakizu nor naizen. Ez dakizuna zera da, zergatik idazten dizudan».


KONTU ESKE

Zein arrazoik bultzatu ote zuen, bada, gure gizona eskutitz hura idaztera? Berehala mahaigaineratzen zuen: «Uste ez nuen dirua gastarazi zenidan lehengoan. Etxeko norbaitek ondoezaren bat dugunean Anbulatorioa, SOE-ko sendagileetara jo ohi dugu. Baina gure umea ez zen hobeto jartzen. Nere konturako sendagilearengana eraman nuen orduan. Egon-gelan zai egon behar izan nuen. Aldizkari bat irakurri nuen. Ez zen txarra. Arranopola.
Urtearen azkenetan gaude. Baditugu gorabeherak lantegian. Asmatuko duzu, noski, zertzuk ditezken. Lege-gizonarengana jo genduan. Hemen ere itxogin beharra. Lehengo aldizkaria bistan. Berriro irakurri nuen. Azkenean erosi egin dut».
Nazkatuta zegoela langilea, hara! «Horregatik idazten dizut. Gogaikarri zait zuen mundua. Lan eta borroka egiten dut. Neure inguruko egoeraz arduratzen naiz eta hau aldatzen saiatzen. Irakurri dut zuen aldizkaria. Aurrerakoi azaltzen da. Baina gureaz oso desberdina da. Zuei edari oso onak eskeintzen dizkizue: 9 orrialde. Guk ezin erosi dezazkegun kolonia eta edergarriak eskeintzen dizkizue: 4 orrialdetan. Jantzi onez janzten erakusten dizue: 9 orrialdez. Banka-etxeak ikustera joateko adierazten dizue: 3 orrialde. Guretzat egindakoetan berriz, diru erraztasun haundiz erosi ditezkeen etxeetaz hitzegiten zaigu. Moduz dauden tresiloez. Merke erosi ditezkeen jantzi eta garbigailuez».
Inbidia al zien Araneguik burgesei, bada? «Ez, ez naiz zuenaren gose. Baina zuen lotsarik ezak sutzen nau. Aurrerakoi bezala agertzen zerate eta izan ere hala zerate hitzez. Bizitzako gorabehera askotan topo egin dut ikasle edo profesional berri aurrerakoiekin. Orain ia ez ditut ikusi ere egiten. Haiek gastaleku batzuetan eta ni bestetan ibiltzen gara. Ni ez neiteke haietara joan. Patrikak ez dit agintzen. Baina zuen faltsukeriak eta lotsarik ezak sutzen nau, zuen hitz-jario hutsezko aurrerakoikeriak, zuen demagogiak. Zuek ez zaituet kaleko zurrunbiloan ikusten. Zuen aurrekoek bazuten morroien emazteekin oheratzeko eskubidea. Beren sasikumeentzat umerzurztegiak jasoz isildu zuten ondorengoek barruko harra. Geroxeago, batera eta bestera, joan beharra izaten zuten maiteñoak poztera. Zuek ere berdinak zerate. Garbi nahi duzue barrua. Har gaiztorik gabe. Eta emakumearen askatzea asmatu duzue. Eta zuen emaztea aske izan dadin lanera doa, baina honen ordez, neskamea daukazue etxean. Ez naiz moroen jatorriko. Emakumearen askatasunaren alde nago eta dihardut. Baina zuek ez zaituet tartean ikusi nahi».
Behin aurrekoa esanda, burges bakan batzuk jatorrak zirela aitortzen zuen Araneguik. «Baina gehienok ez. Aurrerakoi azaltzen zerate. Horrek ondo ematen du. Zuen barruko harra isil dadin itxura besterik ez duzue egiten. Debalde edo doan den irakaskintzaren alde zaudete. Zatozte niregana, ni ere hala nagota. Hiru txartel ordaintzen ditut hillaren azkenean. Zuentzat ez da ezer. Asko neretzat. Atximurka haundiegia neretzat, noski. Dirubide ikaragarria dela ikastetxe bat jartzea esanaz zabiltzate. Nik neuk hauxe bakarrik dakit. Ez daudela lo zuei edariak, autoak, edergarriak eta abar eskeintzen dizkizuten Banka-etxe eta dirudunak. Diruak begi argia du. Diruak lantegiak, ostatuak, dantza eta festalekuak sortu ditu. Inoiz baita heritegi eta zerraldotegiak ere. Baina behin ere ez ikastetxerik. Dirubide on eta mauka haundi izan balitz landuko eta aitzurtuko zutekeen dirudunek lo egon gabe landa hori».
Noizbait amaitu behar zuela berea, eta bukaera gisa hauxe esaten zien: «Utziguzue behartsu izaten, baina ez eiguzue deitu ez gizarajo, ez iñoxente eta ez buru-motz. Hala izango gera agian. Baina ikuskizun dago»

Erriak du itza
Zorioneko dirua da, besteak beste, ikastolek duten arazorik latzenetakoa. Eta honek azkenean ikastola zera bihurtzeko arriskua du, klasista, alegia. (...) Ager dezadan zer esan nahi dudan. Ez dugu uste aberatsen eta langileen arteko umeak bereizten asteko arriskua dutenik gure ikastolek, garai bateko zenbait monja eta fraile ikastetxeak bezala. Ez dugu uste dirudunek dirua or jartzeko asmoa izango dutenik ere. Diruak badaki ongi asko umeak non egin. (...) Klasista arriskurik aundiena, diru laguntzarik ez izatetik datorkio. Diru asko behar da ikastetxe bat aurrera ateratzeko. Diru hori guztia aurrei ordain arazi beharretik datorkio, beraz, [ikastolari] klasista arriskua. Garestiegi joko lioke zenbait gurasori aurra horrenbeste ordaindu beharrak. Besterik gabe egiaz ezin duen zenbaitentzat ateak itxirik geratuko lirake. Horregatik ezarri dut asieran: Erriak du itza. Ikastolak erriarenak eta erriarentzat badira, erri-diruak aurrera atera behar ditu. Laguntzaileak ugaldu, jaialdiak eta zozketak egin, Aurrezki Kutxa, Udaletxe eta lantegietara jo, denetik egin behar da (...) (1972-XI-19)

Euskal musikarien sustraia
Egun gure artean dugun hainbat abeslarirengana hurbilduko bagina, guztiak euskal musika egiten ari diranen ustetan aurkituko genituzke. Eta orain ez naiz abesti zaharrak eta aintzinako doinuak jasotzen ari direnetaz bereziki ari, haize berriez, usu haize arrotzez, gure abestia aberastu eta indarberritu nahiez dabiltzanetaz baizik. Ez gure ritmo, ez gure musika tresnaz, ez gure musika joskeraz baliatzen dira horiek. Bainan, beraiek euskaldunak dira, euskeraz abesten dute eta, besterik gabe, euskalduntasunaren esentzia irabazi uste dute beren abestientzat. Mahai inguruan planteatu zen honelako zerbait baita: «Elurra mara mara ari da...» musika euskalduna ote? Edo egun hain modan dagoen «Gurea da-ta...» delakoa? Carmelo Bernaolak baietz aldera erantzuten zien galdera hauei edo erantzun zitekeela behintzat ikusi uste zuen. Berarentzat musika bat euskalduna den ala ez esateko kultura osoaren zabaleroari begiratu behar zaio. Euskal gizonak bere «izpiritua», «arima» barreneratzen dionean da musika bat euskalduna (...) (1972-XI-19)


Azkenak
Elena Barrena, irakasle eta historialarien erreferentea

Gipuzkoako sorrera buruzko bere doktore tesia aitzindaria izan zen, lurralde historikoen bilakaera ulertzeko. Deustuko Unibertsitateko irakaslea, historialari askorentzat eredu izan da bere lan egiteko eta irakasteko modua. Igande honetan hil da Elena Barrena Osoro historialari... [+]


Gernikako gaztetxe zaharra hartu dute berriro, itxi eta hamar urtera

Gernikako "gazte langileen interes eta beharrei" erantzungo dien proiektu bat martxan jarriko duela adierazi du Egurre Gazte Asanbladak. Eraikina duela hamar urte itxi zuten, eta salatu dute Gernikako Udalak hiru legegintzaldi daramatzala esanez liburutegi bat jarriko... [+]


Mario Vargas Llosa idazlea eta Literaturaren Nobel sariduna zendu da

89 urterekin hil da, Liman, eta idazle perutarraren seme-alabek eman dute haren heriotzaren berri. Gaztelaniazko literaturaren egilerik ospetsuenetakoa izan zen, eta 1960ko eta 1970eko hamarkadetan Latinoamerikan literaturak izan zuen loraldian paper garrantzitsua jokatu zuen... [+]


2025-04-14 | ARGIA
Gabriel Arestiren “izaera komunista” azpimarratu dute, bere heriotzaren 50. urteurrena kari

Euskal Herriko Kontseilu Sozialistak (EHKS) antolatuta, egun osoko jardunaldia egin dute igandean, Bilboko Campos Eliseos antzokian. Hainbat hitzaldik osatu dute egitaraua, eta jardnualdia amaitzeko Bigarrenez Aresti etorkizunaren aurrean antzezlana estreinatu dute.


Daniel Noboa eskuindarra gailendu da Ekuadorko hauteskundeetan, eta oposizioak iruzurra salatu du

Bozen lehen itzulian pare-parean geratu ostean, inkesta gehienek aurreikusten zutena baino tarte handiagoa atera dio egungo presidenteak Luisa González hautagai correistari. Oposizioak "iruzurra" salatu eta botoak berriz zenbatzea eskatu du.


Analisia
Balantzaka gerrarantz

Gure amak beti esaten du: “Ez dut sekula ulertu zergatik gertatu zen Lehen Mundu Gerra”. Ez dio batere zentzurik harrapatzen. Ez du ulertzen zergatik inplikatu ziren Europako potentzia zaharrak halako basakeria batean eta ez zaio buruan sartzen nola konbentzitu... [+]


‘Oztopoen gainetik askatasunera’: Ernaik manifestaziora deitu du apirilaren 17an

Adierazpen askatasuna aldarrikatzeko eta "eskuin erreakzionarioaren ofentsibari aurre egiteko" batuko dira. Egun horretarako Euskal Preso Politikoen alde antolatua zuten hitzaldia eta ekitaldia salatu du UPNk, eta hura zelatatzeko agindu du Espainiako Audientzia... [+]


Lau maki, 1947 eta 1948 urteetan Donostian erailak

Maki gerrillari antifrankistek Euskal Herrian ez zuten presentzia bereziki nabarmena izan, baina batzuk pasatu ziren, baita erregimenaren errepresio bortitza pairatu ere. Guardia Zibilak hiru hil zituen Ibaetan 1947an eta bat Zubietan 1948an, ahaztuta badaude ere.


2025-04-14 | Uriola.eus
Gerra finantzatzeari uko egiteko zerga desobedientziaren ekimena abian da

Ekimenak bakea eta justizia soziala sustatzeko proiektuak finantzatzea du helburu. Sustatzaile diren gizarte mugimenduek mezu argi bat bidali diete gobernuei eta armagintza industriari: "Ez dugu gerraren konplize izan nahi".


Analisia
Mikrofonoak antzokietan

"Eskatu txanda eta egingo dugu bat zurekin", esan dio estudioetatik ari den esatari prestu eta animatuak Bilboko kaleetan dabilen berriemaile gazteari. Aurkezlea entzuleei zuzendu zaie segituan. "Bien bitartean, Iruñera goaz...". Han zabaldu dute linea... [+]


Jardin bat zuretzat, Hipatia

Hainbat lorpen kolektiboan soilik egin daitezkeela esaten denean, lerro artean joan ohi da behin kolektiboan pentsatu, gogoetatu eta eztabaidatu ondotik heldu ohi direla, heltzekotan. Baina zerbait lortzeko, ezinbestekoa da pentsatzen jartzea. Ez baitira gauzak besterik gabe... [+]


Euskal armagintza industria eztabaidagai (I)
Industria militarrari buruz Jaurlaritzak eta Zedarriak enpresari foroak planteatutako eztabaida irekitzen

Urtearen hasieran, Zedarriak taldeak "defentsaren" industriari buruzko "eztabaida irekitzearen" alde egin zuen publikoki (baita nuklearrari buruz ere), eta Eusko Jaurlaritzak berehala egin du bat horrekin. Lehenik, Mikel Torres lehendakariorde eta Ekonomia... [+]


Semaforoa gorri, etsaien engainagarri

Gaur aurkezten dugun intsektuaren izen zientifikoak, besteak beste, bi gauza azaltzen dizkigu: alde batetik, gorria dela (ez erabat) eta ez duela hegorik. Okerrak ez dira biak ala biak, baina gorria ez da bere kolorazio bakarra, eta hegoak ere izan baditu, baina beraien tamaina... [+]


2025-04-14 | Jakoba Errekondo
Bizi Baratzearen lurreko ekosistema oparoa

Apirilak asaba zaharrengana garamatza. Apirila urte osoaren gakoa izango da. Lurrak antolatzea, ongarriketa osatzea, haziak plantatzea, pardak, makilak, sareak, lokarriak atontzea… Hamaikatxo lan bada, sasoi berrirako urratsik handiena, gero uda eta udazkena azkurriz eta... [+]


Eguneraketa berriak daude