Gaiaz hizketan, baina librean
Bertsolaritzari buruzko gogoeta bultzatzeaz arduratzen da Bertsozale Elkarteko Iker Taldea. Oraingoan, bertso saioen bizkar hezurra astindu nahi izan du: gaia. Horretarako, egun osoko jardunaldi bat egin zen Andoainen, urriaren 26an. Ikus ditzagun, eztabaida gaien gako batzuk.
BERTSOLARI-GAI-JARTZAILEAK. Karlos Aizpuruak gai-jartzailearen ajeak eta «ui-ui-ui-u»ak azaldu ostean, aldarrikatu zuen: «Gai-jartzailea sortzailea da. Gai-jartzaileak sortzen ditu egoerak, testuak eta giroak. Nire kezka da zenbateraino makurtu behar duen gai-jartzaileak bere sormena bertsolariaren sormenaren aurrean. Gaia zer da, bertsolariaren lanaren sarrera hutsa? Nik uste dut berez testu oso bat izan behar duela». Bertsolarien lana eta gai-jartzaileena nola uztartzen den da kontua, beraz. Geroago, Josu Goikoetxeak hala bota zuen puntu beraren inguruan: «Gai-jartzaileok badugu gure harrotasun puntua, gure sortzaile puntua, ‘puntazoa’ askotan. Hor izaten dugu gai bereziren bat xisteran gordeta. Literatura erabiltzen dugu horrelakoetan, egunkarietako puskak... Gai berezi horientzat baldintza bakarra dago: bertsotarako balio behar dute. Batzuetan badirudi ahaztu egiten zaigula. Gai-jartzaileak ahal badu nabarmendu egin behar du, baina nabarmentzeko bertsolariak daude».
Karlosek proposatzen duena da, gai-jartzaileak bertsolariago jokatzea: «Gai-emailea bat-batean aritu daiteke. Etxetik ekarri duen gidoia moldatu eta aldatu egin dezake testuinguruaren arabera, baita mementoan gaiak asmatu ere».
Bestalde, Karlosen hitzetan bertsolariak gai-jartzaileago jokatu behar luke, aktiboago. «Bertso-afarietan eta libreko saioetan bertsolariek duten gidaritza gaitasuna piztu dezatela jaialdietan ere, saioaren karga gai-emailearen bizkar utzi gabe. Jaialdietan gai-emaileak agintzen du nork, noiz eta zeri kantatu. Eta bertsolariak beti betetzen du agindua. Baina bertsolariak ausartago joka dezake, kantatzeko txanda berea ez delarik ere aulkitik altxa eta bertsotan hasteko. Bestalde, bertsolariak jarri dioten gai bati uko egin eta beste bat eskatzeko aukera izan behar du».
DOINUA GAI. Andoni Egañak honela azaldu zuen doinuek gaiekin duten harremana: «Gai bakoitzarentzako dagokion doinu eta neurria aukeratu behar da, entzulearengana hobeto iristeko. Bertsolariok hobeto gestionatu behar dugu gaia entzun eta ondoren izaten dugun denbora apurra. Gaia entzun, eta hasten gara ideia zazpi-sei silabatara tolestatzen, lehenengo bertsoa nola-hala salbatu nahian. Segundo batzuk hartu behar genituzke gaiari usaina, kolorea, tonua hartzeko». Zeren arabera aukeratzen da gai bat neurri txikian edo handian kantatu? Andoni Egañak azaltzen duenez, «badago halako uste bat errotua, gai arinak neurri txikian eta sakonak handian kantatu behar direla dioena. Uste dut ez dela hori irizpiderik egokiena. Ondokoari kantatu behar diogunean, ‘zu’ edo ‘aizak hi’ asko esan behar dugunean, neurri txikia da egokiagoa. Aldiz, publikoari kantatzen diogunean, ‘nire’ arrazoiak, ‘nire’ ikuspegia, ni ari denean hizketan, neurri handia».
Doinu eta neurri bakoitzak berak eragin dezake bertsokeran, erabiltzen diren arrazoietan. Hala dio Andoni Egañak: «Errepikapena duten doinuek bertsoen iradokitzeko gaitasuna, keinua, edo bi bertsolariren artean pixkanaka elkarrizketa osatzen joatea oztopatzen dute. Errepikapenak eskatzen du bukaeran arrazoi potoloa botatzea».
JAIALDIAK. Josu Goikoetxeak jaialdiak egituratzeko ohar hauek eman zituen: «Agurrak beharrezkoak dira saio mota guztietan, jaialdiaren liturgiak hala eskatzen baitu. Agurra kantatu eta hurrengo lanean, komeni da bertako gairen bat jartzea. Zuzenean fikziora jauzi egiten bada, aldaketa bortitzegia egiten baitzaio entzuleari». Jaialdiaren ardatza ofiziokako lana dela gogoratu zuen. Eta erritmoa hausteko ariketa bereziak sartu daitezkeela. Baina umore aldaketak ez bat-batean egiteko gomendatu zuen, «ez dadila entzefalograma bat atera».
GAIAREN MAMIA. Maialen Lujanbiok egun gaiak planteatzeko erabiltzen den modua jarri zuen zalantzan: «Gaiak zabala izan behar du, iradokitzailea, entzulearentzat eta bertsolarientzat ezaguna dena, erreala eta hurbilekoa. Askotan zehazten zaigu bertsolariak interpretatu behar duen pertsonaia, eta baita pertsonaia horren jarrera ere, eta ez zaigu sortzeko lekurik uzten, guretik ezer emateko. Nork bere ahotik kantatzeko moduko gaiak izan behar dute. Bertsolariak berak aukeratu behar du pertsonaia baten larruan sartu edo bere ahotik kantatu nahi duen».
HAPOn etxebizitza turistikoak arautu eta mugatzeko aldaketa puntual bat egin arte eten egingo da herrian gisa horretako etxe gehiago irekitzeko aukera. Alokabiderekin hitzarmen bat egin duela ere iragarri du udalak, etxe hutsak alokairuan jartzeko.
Palestinako Ilargi Gorria larrialdi zerbitzuak baieztatu du gorpuei eginiko autopsiak erakusten duela soldadu israeldarrek tiro egin zietela medikuei. Hil aurretik osasun langileetako batek soldaduek eraso egin zien unea grabatu zuen mugikorrarekin, eta bideoan ikus daiteke... [+]
Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkariaren bidez ezagutarazi da Cañaveras Solar enpresak egingo duela zentrala. Cañaveras Solar enpresaren zuzendaria Rafael Benjumea da, oligarkiako Benjumea familiako kidea. 15 milioi eurotik gorako kostua izango du proiektuak... [+]
“Etapa berri baten hasiera” eta “historikoa” moduko hitzekin aurkeztu du Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Sailak Euskal Eskola Publikoa Eraldatzeko I. Plan Estrategikoa, Eusko Legebiltzarrean. Edukiak oraindik ontzeko eta zehazteko daudela, plana hamar... [+]
Bost greba egun deitu dituzte apirilerako, "lanez gainezka" daudela eta giza baliabide eta material "oso murritzak" dituztela argudiatuta. ELA sindikatuaren esanetan, udalak "ez du mugimendurik egin nahi".
Osakidetzan egun, ez dago bermatuta euskarazko zerbitzua. Zerbitzu gehienetan ez dago hizkuntza irizpiderik eta herritar euskaldunek bere burua nabarmendu beharra daukate, egoera oso zaurgarrian, euskarazko zerbitzua jaso ahal izateko.
ELA, LAB, ESK, STEILAS, CGT-LKN, CNT, HIRU, EHNE eta ETXALDE sindikatuak, Sarek abiatutako Gotzon SOS kanpainara batu dira. 2019an antzeman zioten gaixotasun genetiko sendaezina 68 urteko preso politiko bilbotarrari. Sindikatuek gaixotasun larriak dituzten presoak kartzelatik... [+]
.jpg)
Astearteko greba egunak %100eko jarraipena izan du, sindikatuen arabera. Hilaren 11rako eta 15erako deituta daude beste bi lanuzteak. 335 langile kaleratu nahi ditu Japoniako pneumatikoen multinazionalak Basauriko (Bizkaia) plantatik.
Aberri Eguna elkarrekin ospatzeko xedez sortu zen Euskal Herria Batera plataforma. Aurten, ikusgarri bat eskainiko dute apirilaren 11n, Manex Fuchs antzerkilariaren, Lorea Agirre idazlearen eta Martxel Rodriguez dantzariaren eskutik.
Apirilaren 4an, ostiralarekin, Ipar Euskal Herriak Lurralde Kolektibitate baterantz bilakaera instituzional bat behar duela egiaztatuz, Batera plataformak herritarren mobilizazio dinamika baten abiatzea aurkeztu du. Hitzordua emana da maiatzaren 10ean, larunbatez, Ezpeletan,... [+]
Fabrika itxi eta 106 beharginak kaleratzeko asmoa dauka enpresako zuzendaritzak, eta zabalik dago lan-erregulazioari buruzko kontsulta-aldia.
Abenduan ezagutarazi ziren Espainia, Maroko eta Portugalen jokatuko den Munduko Futbol Txapelketako egoitzak. Donostia eta Bilbo zerrendan ageri ziren. Donostiako sei auzo elkartek, gutun bidez, FIFAri eskatu diote atzera botatzeko hiriaren egoitza izendapena; FIFA bera ere... [+]