Euskal Herriko gatazka sinplea da kausetan azaltzea, baina konplexua konponbide iraunkorretan gauzatzea. Lizarra-Garaziko prozesua abiatu zenean tuneletik behingoz aterako ginela zirudien, baina batek baino gehiagok zapuztu ondoren, berriro ere sentitzen gara tunelean. Azken asteotako irudiak oso argigarriak badira ere, hitz goxoak baino askoz gehiago, zaila zaigu esku-argi egokia aurkitzea, eta horrela gabiltza, amorru eta ezinean, eta batzuk umezurtz. Orduko haize berri hark beste moduan joko duen haize berri bihurtu behar.

Oraingo egoera nahasian inoiz baino gehiago behar dugu argitasuna, helbide eta antolaeran. Argitasuna eman beharreko urratsak zehaztu eta sinesgarri egiteko, eta sinesgarritasuna gizartearen sektore zabalak atxikitzeko. Eta nago ni ezker abertzalean sinesgarritasun puntu bat galdu dugula jauzi hirukoitz batzuk ematean. Ezkerretik urrats gauzagarriak, denboran eta espazioan, aurkeztu ezean euskal legitimitatea eta espainiar legalitatea nahastu eta ko-subiranotasunaren leloaz uztarria gurdiaren atzean jartzen duen proposamena abertzale askoren erreferente bihurtzen da, eskuan zerbait ikusgarri behar dutelako edo, eta ezbaiaren sasi-ardatz ere.
SINESGARRITASUNA suspertu ezean jai dugu. Egunotan ospetsu egin duten proposamen hori baino zabalago, euskal herritar guztiak, eta sakonago, guztion eskubide guztiak, baina sinesgarri ere, horren aldeko apustua egiten dutenek bidea gauzagarria ikusteko, den proposamena behar dugu gorpuztu, beste haren goi-langa eta erreferente egokiagoa. Bidegurutze aldi honetan subiranozaleok dugun erronka nagusia zera da, zelan gauzatu eta saretu zazpi herrialdeetako abertzale jatorren lan asko eta askotarikoa uztartuko duen mugimendu politiko eraginkorra. Gaurko egoera politiko larriak tamaina bereko erantzuna behar badu ere gehiago kezkatzen nau gerora begira mantendu beharreko erabateko konfrontazio politiko eraginkorrerako derrigorrezko dugun mugimendu hori gaurkoz behintzat ez izanak. Horretara nire gogoeta.
Baina hori lortze aldera inertzia asko eta askotarikoak gainditu behar ditugu batzuek eta besteok. Jotake-aren inertzia, guztiok ebaluatzeko begi handiarena, (h)egozentrismoarena, ausardia ezarena, bagoaz-bagoaz esan eta geldi izatearena, ideologo zuzendariarena. Inertziak alboratu eta urraspideak modu adostuan hartu diseinatzaileen esku utzi gabe. Inoiz baino argiago ikusten dut politiko ez direnak politikan sartu beharra, beti ere politika zentzu zabalenean hartuta. Esparru guztietako abertzale jatorrak mugimendu saretu batean uztartzen beren lan eta ekarpenak, prozesu politikoari esparru guztietan edukiak emanez, prozesua gizenduz, molde zaharrak gaindituz. Ez dakit asko ala gutxi garen, baina garenok garela herrigintzan sendo aritu eta erreferente sozio-politiko izan, etengabe. Eskubideak, historikoak ala ez, gizarteak gauzatzen dituelako, ez historiak.
PROZESUAREN edukiak mamitze aldera, eta lurraldetasuna dugu ezinbesteko funtsa, ekarpen landuagoak ikusi ditut iritzi artikulutan hainbat proposamenetan baino. Lurraldetasunaz bada zer aletu euskal herritar guztion eskubideak bermatze aldera. Baina konplexua dena ezin sinpletu. Zelan egin gauzakor zazpi herrialdeetako gorpu politikorako bidea. Zer-nolako barne-eraketa biharko Euskal Herrirako, totaleko portzentajetik haratago. Zelan uztartu nazio identitatearen errealitate territoriala eta soziala geometria aldakorreko euskal prozesu uztartzailean. Galderak korapilatu egiten zaizkit. Baina korapiloak askatzen egiten da naziogintza, ez lagundutako diseinu bulegoan.
Euskal herritarrak sentitu eta globalizazio madarikatuaren garaian gure herri nortasuna oraingo mugartea gaindituz gauzatu gura dugunok haria utzi eta brodatzeari eutsi behar diogu, orain arteko zenbait molde bazter utzi eta berri batzuk hartuta. Haize berria, eta freskoa, azken batez. Horixe dut kezka proposamen guztien gainetik eta klima aldaketa guztien azpitik. Horixe