Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
osteguna 2024ko uztailaren 18an
Unai Elorriaga: "MUNDUA IRAULTZEKO AGINDU DIET NIRE PERTSONAIEI"
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Bizi duen egoeraz egin dugu berba hasieran, hedabideen eta argitaleletxeen zurrunbiloak sorrarazi dioen giroa ez dela oso literarioa izango aipatu diogu: «Ez pentsa! Literaturarako jokoa eman dezake. Quim Monzó idazleak idatzia du egoera honi buruz. Bere ipuin bateko protagonistari sari handi bat ematen diote bere lehen liburuagatik. Ostean elkarrizketak, hitzaldiak, topaketak eta itzelezko lanak burutu behar ditu. Artean, bizitza osoa joaten zaio bigarren liburua idatzi gabe. Azkenean, dena konplot bat izan dela esaten diote. Lagunek kontuz ibiltzeko esan didate, niri ere halako zerbait gertatzen ari ote zaidan...». (Irriak).
Joseba Sarrionandiak iazko azaroan ARGIAn honela esan zuen: «...Unai edota Kirmen izeneko jendeak oso ondo idazten dute...». Zure liburua irakurria zuen, antza.
Eskertzekoak dira bere hitzak, gainera, liburua saritua izan baino lehenago esandako hitzak dira. Gazte batzuek berak baino hobeto idazten dugula ere esan zuen, nik ez dut sinesten, baina eskertzekoa da.
Nola ikusten zenuen zure burua orduan, idazle bezala, eta orain, Narratiba Saria irabazi ondoren?
Liburu bat plazaratu dut, eta hori ez da ezer literaturan. Idazle bat ibilbide eta literatur obra batekin egiten da. Liburu bat egin dut, baina ez dut ibilbiderik, lehen eta orain idazle bera naiz. Denborak esango du zer naizen eta zer ez naizen, denborak eta liburuek.
Orduan idazle izan nahi zenuen?
Bai. Baina idazle izatea zer den ez dakit. Idazle izatea ogibidez idazle izatea bada, oso zaila da.
Suertean sinesten al duzu? Hau da, «SPrako Tranbia» zure bizitzako trena izan daitekeela jabetu al zara?
Argi eta garbi dago suertea izan badela, suertean sinesten dut. Esate baterako, Ramon Saizarbitoriaren «Gorde nazazu lurpean» 2001eko Sari Nazionalean finalista izan zen, baina ez zuen irabazi. Nik «SPrako Tranbia» joan den urtean publikatu izan banu, nire liburua ez zen joan ere egingo Sari Nazionalera, seguru dakit. Saizarbitoriarena joango zen, ez nirea. Berak ez zuen irabazi, eta bere liburua nirea baino hobea da. Beraz, egoeren menpe gaude guztiz, suertea eduki dut, begi bistako suertea.
Idazleen artean inbidia izaten dela aipatu du inoiz idazleren batek. Sari hau irabazi izanagatik sentitu al duzu inbidiarik inorengandik?
Ez dut honelakorik sentitu, orain arte behintzat. Ezagutzen ditudan idazleengandik poza sentitu dut, niregatik poztu dira. Besterik egongo den, ez dakit. Beharbada bai. Nik, berriz, inbidia badut beste idazle batzuekiko. Hau da, niri gustatuko litzaidake beste idazle batzuek dakitena jakitea, nik ez dakidana. Nik inbidia sano hori eduki dut, badut. Inbidia sanoa niretzat, beste batzuek idatzi duten bezala idazten jakitea da, esaterako.
Idazlearen konpromiso soziala delakoak beldurra ematen al dizu? Elkarrizketak, hitzaldiak, enkarguzko lanak... presio sozialaren eragina, alegia.
Beldurrik ez. Presio sozialik ez daukat, ez naiz Atxaga, Lertxundi, Izagirre edo beren mailako beste inor. Jakina, interesgarria da jendeak zer esaten duen jakitea, gizarte batean bizi naiz, ez mendiko punta batean. Presio delako hori jakin beharko dut bereizten edo galbahea ezartzen, jakiten nondik datorren, nork esaten duen, horrek zer sinesgarritasun daukan. Ez zaio denari kasu egin behar, merezi duenari baino ez.
Epe laburrean ikusten duzu zure burua idazlearen rola betetzen?
Hitzaldiak eman izan ditut, baina nik zerbaitetaz hitz egin beharko banu, interesatzen zaidan literaturaz hitz egingo nuke, ez beste ezertaz. Interesatzen zaidan literatura interesgarria izan daiteke beste batentzat edo ez, baina nik ez dut literaturaz orokorrean hitz egingo edo mugimendu literarioaz. Nik horretaz ez dakit, beno badakizkit gauza batzuk, baina ez naiz sistematizatzeko gauza. Orduan, hitz egingo dut interesatzen zaidan literaturaz, egiten dudan literaturaz, azken finean horretaz dakit. Eta bateren bati gustatzen bazaio ondo, bestela ez nazala kontuan har.
Zer da zentzu honetan literatura zuretzat? Artifizio...
... edo jolas bat. Bakoitzarentzat nahi duena izan dadila, ezta? Nik ez dut esango literatura jolasa edo artifizioa denik, edota mundua ulertzeko modu bat. Bakoitzarentzat gauza bat izango da eta hori da literaturak duen gauzarik handiena.
Zuretzat konkretuki zer da?
Neurri batean jolasa da, beste neurri batean mundua ikusteko gauza bat, gauza asko da niretzat.
Intelektualtzat jotzen al duzu zure burua?
Ez. Hasteko intelektuala zer den definitu beharko genuke. Nire ustez, esate baterako, Afrikako tribu batean bizi den pertsona batek idatz dezake munduko libururik hoberena. Eta inork ez luke pertsona hori intelektuala ez denik esango.
Idazle batzuek arazoak aitortzen dituzte literatura egiterakoan: hiztegi baten falta dagoela edota euskara herdoildua dagoela. Zuk zer harreman duzu hizkuntzarekin?
Ni herdoildua dagoen hizkuntza desherdoiltzen ahalegintzen naiz. Halako likido bat botatzen saiatzen naiz askatasun bat emateko eta askatasun horretatik literatura egiteko. Literaturaz hitz egitean, sarritan, euskara herdoildua dagoela esaten dugu. Agian, ez dugu erreparatzen jendeak nola hitz egiten duen, esate baterako, baserrian bizi den pertsona batek izan dezake guk bilatzen dugun formula, eta guk, berriz, Axularrengan edo Leizarragarengan bilatzen dugu, baina, ziur aski, hurbilagoa daukagu erabili behar dugun hizkuntza.
Hizkuntza honek behar duzun guztia ematen dizu nahi duzun guztia idatzi ahal izateko?
Problemak daude, baina problemak ere gaztelaniaz daude, edozein hizkuntzan. Nire nobelaren itzulpena egin dudanean problemak izan ditut, diferenteak, baina inork ez dizkit konpondu problema horiek.
Gaztelaniaz maila ona duzu, antza.
Uste dut baietz, baina ez da apartekoa, nirea da, euskaraz bezala. Gauza batzuk errazago idazten ditut euskaraz eta beste batzuk erdaraz. Problema handirik ez daukat ez batean ez bestean.
Darabilzun estilorako nahikoa.
Nire prosa sinpletasunean oinarritzen da, hein handi batean. Nire ustez, hori da literaturarako bidea. XIX. mendean hizkuntzarekin prosa landu bat egiten zen, baina orain hori ez da bidea. Nire bidea sinpletasuna eta zuzentasuna da. Hala ere, beste batek oso prosa landua egin nahi badu, itzelezko artifizioa egin nahi badu, ziur aski idazle ona izango da, bejondeiola, gustura irakurriko dut
Heriotza: Dena. Mundu guztia harrapatzen gaituena, nahiz horretaz pentsatu ez. Heriotzaren gainean gogoeta gehiago egin behar da.
Bizitza: Gauza bera. Bizitzak heriotzan du muga.
Jainkoa: Gauza kuriosoa da. Ez dakigu zer den, existitzen ote den, baina, oso erakargarria da.
Aita: 9 urterekin ezagutu nuen aitaren heriotza, agian horregatik umetatik gogoetatzen dut heriotzaz.
Ama: Dena. Aurrera eraman eta eramaten gaituena.
Neskalaguna: Oso inportantea da. Aurrerantzean bizitza berarekin egingo dut, Jainkoak nahi badu.
Sinestuna al zara? Ez dakit naizen edo ez, izan nahi nuke. Jainkoaren ideia gustatzen zait eta fedea izan nahi nuke, baina ez dakit daukadan.
Bilbo: Niretzat ez da ezer. Badakit oso erromantikoa dela esatea Bilbo modernitatearen zeinua dela, literarioa eta nahi duzuna. Niretzat lan egiteko hiria da, besterik ez.
Rugbya: Nire kirolik maiteena. Gozatzen dut ikusten.
Futbola: Ibili nintzen rugbian baina lehenago, baina gero eta gutxiago gustatzen zait. Gehiago da dirua kirola baino, gehiegi azaltzen da eta garrantzi gehiegi ematen zaio.
Kafea: Ez dut ezer kafearen aurka, enpresetan kafearen inguruan dagoen «mamoneoa»ren aurka baizik. Elkar topo egiten duzunean, kafe bat hartu behar hori erromantizismo txepel bat da. Nik nahiago dut paseo bat ematea edo parke bateko banku batean eserita egotea taberna zulo batean baino. Filosofo intelektualen zirkulu hori ez zait gustatzen nonbait, arraroa da, baina...
Topiko bat: Gaur egun egiten den literatura, gehien nagusitzen dena esan nahi dut.
Gizartea edo herria: pertsona.
Pertsona eta...: pertsona.
Idazle eta...: ez naiz idazlea
«Ongian sinesten dut»
Pertsona ona izan nahiko zenukeela irakurri dut egunkari batean. Ongia eta gaizkiaren gainean eraikitako gizartean sinesten al duzu?
Koherentzia aipatu duzu inoiz, zeri erantzuten dio koherentziak?
Ongian sinesten dut. Hau esaldi titularra da, eh! (irriak). Nik ongian sinesten dut, azken batean elkarri laguntzen ez badiogu eta batak bestearen alde ez badugu egiten, ez goaz inora. Esaterako, aurrera egiteko modurik hoberena inoiz ez da gerra izan. Gerrak ez du egin aurrerako biderik. Aurrera egin nahi badugu, ongiaren bidea hartu behar dugu, bestea samintasunaren bidea da.
Koherentzia aipatu duzu inoiz, zeri erantzuten dio koherentziak?
Segun eta non koherentzia ongi dago. Adiskidetasunean inportantea da, edo politikan, baina beste lekuetan, agian ez. Esaterako, literaturan inkoherentzia ere polita da. Ni ez naiz sekula gauza baten aldekoa edo aurkakoa izan guztiz, ez nago sekula ertzeetan. Halaber, koherentzia munduko inportanteena dela esaten da batzutan. Bada ez, koherentzia pertsonen araberakoa da baita ere, hurkoa inkoherentea bada zurekin, zuk ez duzu zertan koherente izan behar harekin
«Atxagari kritika egin zioten, niri ez. Kritikatu nahi badute, kritik atu dezatela»
Zure eleberriak zenbait eztabaida sorrarazi du euskal literaturaren munduan. Hasteko, Igartza Beka sarira aurkeztu zenuen, baina ez zuten aukeratu.
Kritika Sarian aipamenik ez, Euskadiko Sarien finalisten artean ez da agertu, eta orain berriz, Sari Nazionala.
Txarrak edo zorrotzak?
Bernardo Atxagak Espainiako Literatur Sari Nazionala onartzeagatik kritikak jaso zituen. Hamahiru urteren ostean horrelakorik ez, antza. Zer adierazten du horrek?
Bigarren liburua idatzia duzu jada, «Van't Hoffen ilea» izenekoa. Beharrik saria jaso aurretik idatzia zenuela.
«SPrako Tranbia»ren mailan ikusten duzu?
Honek ez du Sari Nazionala irabaziko?
Jasone Osororen «Korapiloak» eta Xabier Etxeberriaren «Egun denak ez dira berdin» liburuekin batera hautatua izan zen, boto berberekin. Beka bakarra zegoen ordea. Asko jota, beka bitan banatzea pentsatu zuten. Nirea kanpo gelditu zen baina publikatzeko aukerarekin. Dirurik ez nuen jaso, baina publikatzeko nuen helburua bete zen.
Kritika Sarian aipamenik ez, Euskadiko Sarien finalisten artean ez da agertu, eta orain berriz, Sari Nazionala.
Kritika Sarian finalista izan zen -baina orain arte ez da jakin izan- Joseba Sarrionandiaren «Lagun izoztua» nobelarekin batera; 6 eta 4 botoen aldean. Ondo. «Lagun izoztua» itzelezko liburua da eta merezita irabazi zuen. Euskadi Sariak, berriz... beno, literatura gustu kontua da, subjektiboa da. Bestalde, orain ematen du liburuak kritika onak baino ez dituela izan, baina kritika txarrak ere jaso ditu.
Txarrak edo zorrotzak?
Zorrotzak ez, txarrak. Nobelak ez duela ezer kontatzen ez duela pisurik, irakurri dut. Hor ez dago zorroztasunik, kritikari ez zaio gustatu, besterik ez. Kritika txarrak izan ditu, baina ez da ezer gertatzen.
Bernardo Atxagak Espainiako Literatur Sari Nazionala onartzeagatik kritikak jaso zituen. Hamahiru urteren ostean horrelakorik ez, antza. Zer adierazten du horrek?
Garai hartako politika giroa ez nuen ezagutu eta orain ere, oso gutxi. Politikaz ez naiz enteratzen, beno ez naiz martitzar bat, politika soziologia eta psikologiaren aldetik interesatzen zait. Atxagari kritika egin zioten, niri ez. Zergatik? Ez dakit. Kritikatu nahi badute, kritikatu dezatela.
Bigarren liburua idatzia duzu jada, «Van't Hoffen ilea» izenekoa. Beharrik saria jaso aurretik idatzia zenuela.
Bai. Eskerrak bukatua nuela, zeren sariak erdian harrapatuz gero, desastrea izango zen niretzat eta liburuarentzat.
«SPrako Tranbia»ren mailan ikusten duzu?
Nire gustuko hau liburu sendoagoa da.
Honek ez du Sari Nazionala irabaziko?
Ez. Hau bizitzan behin jasotzen den sari bat da, inork ez du birritan irabazi, eta ez dut nik irabaziko (irriak). Azken batean saria bultzada bat da, nik bultzada hori jaso dut, bigarren sari hori ez dut behar, onerako edo txarrerako. Hau bezalako beste sari batek ez lidake bultzada gehiagorik emango. Hemendik aurrera, jaso dudan bultzada honekin idazten dudana ona bada, aurrera
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
dantzan.eus
|
Oier Araolaza
#2
Imanol Satrustegi Andrés
#3
Zigor Olabarria Oleaga
#4
Unai Pascual, Iñaki Lasagabaster eta Jose Allende
#5
#6
Mikel Garcia Idiakez
Azkenak
2024-07-18
Jon Hidalgo Gereñu
Urriaren 7ko gertakariak ikertzeari uko egin dio Israelgo parlamentuak
Oposizioko taldeek proposatutako ikerketa batzorde ofiziala ez da aurrera atera, boz gutxiren aldearekin. Arrazoi ugari daude gobernuko kideek gertaerak ikertu nahi ez izateko.
2024-07-18
Eneko Egibar Artola
EAJk gogoetaren bidean asma dezan, Lekeitioko Euskal Ezkontzaren ereduaren proposamena
2024-07-18
Xabier Letona Biteri
Xabier Atristain presoa baldintzapeko askatasunean geratu da
Hamahiru urte pasa ditu preso Atristainek, iragan abendutik hirugarren graduan zegoen eta martxoaz geroztik zigorra etxean betetzen ari zen kontrol telematikoarekin.
2024-07-18
Jenofa Berhokoirigoin
Desesperazioz RN bozkatu dutenak konbentzitzean datza ezkerraren erronka nagusia
Hirugarren kokatu bada ere, pozik izatekoa badu eskuin muturreko RNk: inoiz baino azkarrago da Frantziako Legebiltzarrean –2017an zortzi diputatu zituen, 2022an 88 eta orain 143–. Bere hauteslegoa azkarki emendatuz doan heinean, anitzez zabalagoa du oinarria:... [+]
2024-07-18
Julen Ugartemendia Carcedo
Baionako bestetan jipoitu zuten 58 urteko gizon bat hil da
Jipoia uztailaren 11ko gauean izan zen Euskaldunen plazan, eta biktima gauean bertan ospitaleratu zuten Euskal Kostaldeko Ospitalean, Baionako prokuradore Jerome Bourrierrek informatu duenez. Atxilotutako gizona behin-behineko espetxealdian dago, Baionako fiskaltzak eskatuta,... [+]
2024-07-18
Manex Usarralde Garmendia
Gasteiz Antzokia irekiko dute ostegunean Izaskun Arrue Kulturgune izenarekin
Ostegunean, 18:15ean irekiko dute Izaskun Arrue Kulturgunea (IAK), Gasteiz Antzokia eta Euskararen Etxea batuko dituen egitasmoa. Ekainean udalarekin 2024ko hitzarmena sinatu zuenetik Lazarraga Kultur Elkarteak lehenbailehen ireki nahi izan du kultur-gunea. Irekiera ekitaldiaren... [+]
Eibar.org-eko blog komunitateak 20 urte bete ditu
20 urte bete ditu gaur-edo gure blog-komunitateak, Eibar.org webguneko blogak. Interneteko euskal munduaren historia txikiaren parte bat. 1998an Eibartarrak posta-zerrenda sortu zen. 1998-2000 tartean, halaber, webgune probisional estatiko gisa ibili zen martxan Eibar.org-en... [+]
2024-07-18
Jenofa Berhokoirigoin
Ostegun honetan aukeratuko dute Frantziako Legebiltzarrerako presidentea
Sei hautagai dira Frantziako Legebiltzarrerako presidente izateko lehian –ezkerretik bat, Macronen aldeko bi, eskuinetik bat, eskuin muturretik beste bat eta independente bat–. Horrez gain, dozenaka eragilek deiturik, FHB Fronte Herritar Berriaren garaipenaren... [+]
2024-07-18
Urko Apaolaza Avila
Mondragonen gidaritza hartu du Pello Rodriguezek, taldearen lehiakortasuna ardatz duela
Bilboko Euskalduna jauregian egindako urteroko kongresuan Mondragoneko lehendakariaren errelebo aldaketa irudikatu dute, orain arte taldeko buru izandako Iñigo Ucinek eta hemendik aurrera kargu hori hartuko duen Pello Rodriguezek. Horrez gain, hurrengo urteetarako bide... [+]
2024-07-18
Jon Hidalgo Gereñu
Israelek zortzi zibil hil ditu Libanon azken bi egunetan
Horietatik hiru haur siriarrak ziren, eta haien etxearen kanpoaldean jolasean zeudela hil dituzte, NBEak gaitzetsi duenez. Hezbollahk mehatxu egin du Israelgo zonalde berriei eraso egingo diela, Israelek azken egunetan Libanon egindako hilketen ondoren.
Mateo Balbuena borrokalari komunista hil da, 110 urterekin
1934ko Asturiasko Iraultzan, Eusko Gudarostean eta militar faxisten kontrako gerran aritu zen Lezaman bizi zen komunista amorratu eta aktiboa.
2024-07-18
Jenofa Berhokoirigoin
Eraso sexistei begira Baionako Herriko Etxeak duen jarrera salatu dute feministek
Baionako festetan errepikaturiko eraso sexistei dagokienez Herriko Etxeak politika eta erantzun eskasak bideratu izana salatu du Ipar Euskal Herriko mugimendu feministak. Herriko kontseiluaren batzarrera sartzen saiatu dira 30 bat lagun, baina ateak hetsirik kausitu dituzte.
Kaleko Afari Solidarioak taldeak botako du txupina Donostiako Aste Nagusi Piratan
'Jalgi belak mastara, eta euskara plazara!' lelopean ospatuko dute Donostiako Aste Nagusi Pirata, abuztuaren 10etik 18ra.
Dantza utzi du lagunek burla egiten diotelako
Sei urte ditu. Gustura ari zen da dantzan. Baina gurasoek jakinarazi digute utzi egingo duela dantza. Arrazoia? Eskolan burla egiten diote lagunek dantzan aritzeagatik. Sei urte. Eta dagoeneko genero estereotipoen indarkeria sufritzen. Nahikoa da! Gurasoak, eskolak, irakasleak,... [+]
Eguneraketa berriak daude