PIPIAK, AJEAK ETA ERRONKAK


2021eko uztailaren 16an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Duela gutxi, Eusko Legebiltzarrean helduen euskalduntze alfabetatzea arloa izan da hizpide. Alabaina, HABEren ordezkarien agerraldiaren segidan, Aurten Bai Fundazioaren ordezkaria eta Ulibarri euskaltegiko kudeatzailea sektorearen gabezien ahots-eroale bilakatzea dezente harritu ninduela aitortu behar dut. Izan ere, Aurten Bai Fundazioak, sektoreko gainerakoekin alderatuta, urteak eman ditu haren jarduera hertsia kontuan hartzen ez zuten dirulaguntzak eskuratzen, horrenbeste non bestelako barnetegi iraunkorrekin alderatuta jasotako dirulaguntzak eskandaluzkoak izan diren, ez dirulaguntzak soilik, jarduera arruntak berak nekez justifikatzen duen eta deialdi publikorik egin gabe lagapenean eskuratu dituen azpiegitura publikoak ere eskuratu ditu Aurten Bai Fundazioak.

Hain zuzen, Joseba Arregik Kultura Sailburua izateari utzi zionetik HABEren gaineko erantzukizun politikoa hartu zutenek ordurarte eguneroko ogia zen diskriminazio zantzu oro ekidin eta sektorea berdintasunean tratatzeko konpromisoa hartu zuten. Ordutik datoz, besteak beste, Aurten Baik Euskal Autonomia Erkidegoan helduen euskalduntze alfabetatzean erabili den dirulaguntza politikari egiten dizkion kritikak, ez gainerakoek baino gutxiago jasotzen dutelako, Fundazio pribatua izanik, gainerakoek baino diru baliabide ugariagoak eskuratu nahi dituelako baizik. Bada, testuinguru horretan ulertu beharko lirateke aipatu agerraldian esandakoak, nola baita xede hori kosta ahala kosta lortzeari begira, sektoreko beste batzuk bidenabar erasoz, sozialistekin eta beste batzuekin agerraldiaren aurretik egin dituen bilerak. Ulibarri euskaltegiari dagokionez, besteak beste, dirulaguntza politikan ez ezik funtzionarioen euskalduntze plangintzaren zioz ere urteetan izan duen trataera aipagai izan dezakegu, alabaina, bego, momentuz, gai hori ere bere horretan.
HABEren nola baita Aurten Bai eta Ulibarri euskaltegien agerraldiak, bakoitzak bere ñabardurekin, helduen euskalduntze alfabetatzea sektoreak bizi duen krisi sakona, oinarri-oinarrizkoa esango nuke nik, utzi dute hala ere agerian. Izan ere, Aurten Baik eta Ulibarrik hala nabarmendu arren, sektorearen arazo nagusia ez da dirulaguntzen moduluan izandako bilakaera, ez eta profesionalek irakaskuntza pribatuko hitzarmenarekin alderatuta ematen dituzten eskola ordu gehigarriak nola baita lan sarian diren aldeak. Arazoa askoz sakonagoa da, egiturazkoa.
Izan ere, 1993-94 ikasturteaz geroztik sektore publikoak ikasleen %30 eta talde orduen %26,7 galdu ditu. Halaber, pribatuen multzoari erreparatuz gero, epealdi berean, ikasleen %10,2 eta talde orduen %6 galdu dira. Jaitsiera, kasu honetan, 1998-1999 eta 2000-01 ikasturteetan gertatu da batik bat, alabaina, ikasturte berri baten hastapenean gaudenean beheranzko joera hori indartu egin da, sare guzti-guztietan ez ezik lurralde denetan ere. Ondorioz, 1986-90 epealdira egin beharko genuke atzera helduen euskalduntze alfabetatzeak halako egoera zaila bizi eta halako gainbehera antzemateko.
Baina urteak ez dira alferrik igaro. Garai batean nagusi ziren ikasle eta langabetuen multzoak arian-arian urritu egin dira eta lanean ari diren eta helduagoak diren pertsonak hurbildu dira helduen euskalduntze alfabetatze sektorera. Bada, ikasleen tipologian eta beharretan aldaketa esanguratsuak ari dira gertatzen. Garai batean emaitza akademikoak indartzeko, titulu bat eskuratzeko edo/eta lan merkatuan aukerak ugaltzeko asmoz euskara ikastera zetorren jende multzo andana murriztu da, gizartean bestelako lehentasunak nagusitzen ari direnez besterik gabe euskara ikastera datorren jendea apaldu egin da. Guzti horri, maisu maistren euskalduntze plangintzak nola baita sektore publikoa euskalduntzera bideratutako egitasmoek aspaldi goia jo dutela gaineratu beharko genioke. Bada, oro har hartuta, eskariaren unadura begi bistakoa da. Beraz, sektoreak, eremu berrietara ez ezik eskari poltsa berrietara ere ikasle bila jo beharko du, bere burua espezializatuz, hartarako egitasmoak beren beregi prestatuz.
Baina, aldi berri honek plazaratuko dituen erronkei era egokian erantzun ahal izateko sektorea berrantolatu behar da. Izan ere, dagoen eskaria aintzat hartuta euskaltegi gehiegi dago, bada, sareen osagarritasuna, maila guztiak eskaintzea, ikastaroak malgutzea, lortutako maila ziurtatuko duen kanpoko ebaluazio sistema ezarriz zertifikazio sistema abian jartzea, materialen eraberritzean nola baita irakasleen formazioan inbertitzea dirateke, besteak beste, berehalakoan abian jarri edo indartu beharreko eremuak.
Berrantolaketak sektore publikoa osatzen duten Udal Euskaltegi sarea nola baita Hizkuntza Eskolen bidez egiten ari den eskaintza aintzat hartu beharko luke ezinbestean. Izan ere, sarea egituratzeko, homologatzeko eta normalizatzeko eginahalak egin direnean, erritmo bizkorragoko ikastaroak lehenesteko ahaleginak egin direnean, egungo sarearen ondo-ondoan, Hizkuntza Eskolen bidez, diru baliabide publikoak xahutuz, baztertu diren erritmo apalagoko ikastaroak eskainiz, beste eskaintza bat zabaltzeko egiten ari den ahalegina ez da ulertzen. Halaber, helduen euskalduntze-alfabetatzeaz kargutzen den egitura administratiboak Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailetik zertifikazio sistema ezartzeko izan ohi dituen arazoak eta Hizkuntza Eskolen bidez ziurtagiri sistema bat egotea ez dira inolaz ere etorkizunera begira mantendu ahal den egoera.
Baina, berrantolaketak sektore pribatua ere hartu behar du kontuan, sektore publikoa denean osagarritasunez jokatuz eta hiri handi eta hiriburuetan dagoen gehiegizko euskaltegi sarea eskarira egokituz. Osterantzean, berrantolatu ezean, euskaltegi sare ahula geratuko baita etorkizunean, erronkei erantzuteko ezgauza eta eguneroko funtzionamendua besterik gabe mantendu ahal izateko bitarteko ugari beharko dituena.
Kontua, bada, nire iritzi apalean honakoa da: egungo sarea berrantola dezagun, egun gatibu dauzkagun bitartekoak askatuz eta bitarteko horiek ondorioztatzen den sarearen normalizazioa indartzeko erabiliz ez ezik Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiaren ezarpenak, hiztunek euskara balia dezaten aukerak ugaltzeko berariaz sortu den plan estrategiko honen gauzatzeak behar dituen udal mailako zerbitzuak indartzeko ere enplega ditzagun, hartarako HEAko profesionalak birziklatzeko urratsak eginez. Halaber, teknologia berrien erabilera zabalduz ikasleen autonomia indartzeko eta merkatua bera hedatzeko urratsak egin behar ditugu, gurasoak, kolektibo profesionalak, etorkinak, hizkuntza trebatzaileak, hots, euskalduntze alfabetatzeak etorkizunik izango badu euskararen normalizazioa lortzeko xedez eskari poltsa berriei erantzuteko prestatu behar du, gainerakoa, oinarrizko eztabaidari ihes egitea baino ez da


Azkenak
Funtsezkoa jendea da

Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]


Lanbroa

Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]


Euskaraz bizitzeko, Euskararen Errepublika

Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektuak lehen urtea ospatuko du abenduaren 1ean

Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]


Gazako %36 guztiz suntsitu dute, base militarrekin lurraldearen kontrola segurtatzeko

Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]


2024-11-22 | Andoni Burguete
Etekin egarriak itotzen duenean

Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]


Planifikatzen ez duen Nafarroako Energia Planaren kontra alegatu dugu

Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.

Gobernuak aurkeztu... [+]


2024-11-22 | ARGIA
Languneko zuzendari Lohitzune Txarola
“Hizkuntza gutxituen pisu ekonomiko eta estrategikoa aldarrikatu nahi du Langunek”

Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Biriatuko Arbolaren Besta hemen da

Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]


Euskarazko testuak ahots bihurtzen dituen patrikako gailu inteligentea merkaturatu dute

Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]


2024-11-22 | Antxeta Irratia
“Feministon aurkako oldarraldia” gelditzeko indarrak batu dituzte Lizuniagan

Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]


2024-11-22 | Gedar
Espainiako Gobernuak ez ditu harremanak apurtu Elbit Systems armagintza-enpresa sionistarekin

Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]


2024-11-22 | Joan Mari Beloki
Errusofobia lehen eta orain (II)

Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]


Eguneraketa berriak daude