Okerra okerraren gainean


2021eko uztailaren 28an
Horrelako izenburu esanguratsua zeraman 1972ko azaroaren 5ean plazaratu zen ZERUKO ARGIAk. Aipatu nahi zuen arazoa, bere lehen orrialdean agertzen zuen gaiarekin lotua zegoen. Han, hizki larritan, «Goierri ur-billa» irakur zitekeen, eta baita ere «Gabirian egin nahi litzakeen ‘Urtegiari’ ezezkoa» eta «Bertako baserritarrak eta Gabiria eta Ormaiztegiko Udaletxeak aserre». Misterioaren gakoa, berriz, Errialdek ematen zuen, bere lan haren hasieran: «Bada Gipuzkoan urik, baina ez da sukaldeko kanilletara iristen. Izan ere sukalderaiño ura iritxiko den ala ez begiratu gabe etxeak egin eta etxeak egin ari dira bazter guztietan. Etxeak egin eta jendea ekarri baino lehen begiratu beharko litzake, jende horrek nola bizi behar duen eta non lan egin beharko duen. Baina etzaio begiratu eta orain dira komeriak».


ESTANDA URTEGIA

Garbi zeukan Errialdek etxe asko urik gabe edukitzerik ez zegoela, baina... «Okerra ez da, ordea, beste oker batekin zuzendu behar» zioen jarraian, zeren itxura guztien arabera «badirudi Gabiriko ‘Estanda Urtegia’ oker bat zuzentzeko egiten den beste oker bat dela».
Zazpi kilometro izango zituen urtegi hori eginez gero, 280 hektarea galtzen omen ziren gainera, horrek esan nahi zuen galerarekin. «Urtean 8,5 milloi m3 ur emango lituzke ‘Estanda Urtegia’k. Besterik gabe m3 ur 2,35 pezeta gostako litzake. Galera aundiegiak dakazkian ur-artzea dela dirudi, beraz», nabarmentzen zuen gero, ostera ondo aztertzeko arazoa zela azpimarratzeaz batera.
Editorialean, berriz, honakoa zioen: «Aipatu izan ditugu lehen ere behin baino gehiagotan gure errietan egiten diren okerrak. Errietako berriak irakurri besterik ez dago hortarako: ‘Halako bihurgunetan edo kale-ertzetan izan ohi diren auto-talkak eta min-artzeak. Halako auzotan argirik edo urik ez dagoela. Beste hartan, berriz, eskolarik ez. Beste hartan erriko zaborrak nolanahi eta nonahi botatzen direla. Hemen jolastokirik ez dagoela. Han lantegirik gabe aurkitzen direla. Beste hartan tajuzko dendarik ez dagoela eta etxekoandreek auzoko errira atera behar izaten dutela gauzak erostera. Zenbait herritako autobideek astopista diruditela...’. Bururik ez duenak, ankak ibili behar», ondorioztatzen zuen editorialgileak, hurrenez hurren, baieztatzeko: "Bai, gure erriak ez buru eta ez anka ari dira azten. Etxeak egin eta jendea pilatuz gero, aurrera goazela uste dute askok. Mila bizilaguneko erria aurreratzeko, amar-amabost-ogei milako erria egitea dela onena uste du askok. Ez dira azteak dakazkien arazoez garaiz jabetzen. Orduan dira istiluak. Okerra okerraren gainean egin behar. Oker zahar bat zuzentzeko, oker berria egin behar. Hoietakoa izan diteke aurreneko orrian aipatu dugun ‘Estanda Urtegia’. Inguruko erriak etxez eta jendez lepazurreraino bete, ura nondik izango duten kontuak atera gabe».



ETA GOIERRIN BAKARRIK IZAN BALITZ…

Z. ARGIA, ordea, ez zen bakarrik Goierrin saltzen, beraz argi eta garbi azaldu behar zen arazoa ez zela hara mugatzen. Gauzak horrela, beste adibide bat eskaintzen zuen editorialak: «Bukatu berria da Donostia inguruko autobide berria. Ezkerrera pasa beharra dauka Amarako sarreran, eskuinetik sarrera izateko ordez. Sarez inguraturik geratu dira sarrerako eta erteerako parean dauden etxe-sailak. Alde batetik bestera joan nahi dutenak, ibili aundi samarra egin beharrean aurkitzen dira. Ez dugu esaten autobide hori obeto egin zitekeenik, inguru hori etxez josterako kontuak atera behar zirela baizik».
Donostia aipatzearekin bakarrik ere ez izaki nahikoa, esparrua zabaltzeko beste ahalegin berri bat egiten zuen idazleak: «Arindua geratu da Donostia inguruko ibilia, baina noizkorako igari Tolosako zintzurra? Eta beste erri askok ere, nondik egin behar dute autobide berria? Ezaguna da irakurleen artean Bilbao-Behobia autopistak Zarautzen egiten duen ondamendia. Berdin Oikian ere. Eta zer dira Donostia eta Errenteria inguruko txingurritegiak? Eta noizkorako ibai kirasdun eta zikinak garbitzea? Itxi dira ezinbiziz erri txikietako ‘argietxe’ asko. Iberdueroren esku gelditu da argindarraren jabegoa. Irabazi aundiz nahi du argia eman. Ez du irabazirik uzten erri txiki eta urrutiko baserrietara argia eramateak. Argirik gabe geratu behar al dute ala argi garestiaz bizi behar? Eta non dira hainbeste umerentzat behar diren ikastetxeak? Eta non ainbeste gazte ikasirentzat behar diren lanleku egokiak? Eta non jolastokiak eta kirol-lekuak? Non zerbitzu-dendak? Eta non euskaldunak gizon izateko behar duen euskal giroa eta arnasa? Eta nola itsatsi hainbeste erdaldun gure Errian?».
Haserre zen editorialgilea, baina jakin, bazekien noizbait jarri behar ziola amaiera bereari, eta pare bat galdera botaz egiten zuen: «Honelaxe jardun gaitezke galderak eta galderak egiten bukatzeke. Honelaxe ari gaitezke gure okerrak zokomiatzen etengabe. Okerra okerraren gainean? Oker batzuk zuzentzeko beste batzuk egin behar?»

Nere olerki txorta
Liburu errikoi errezen premia gorrian gaude oraindik euskaldunok. Eta orratx, sortu berria duan liburu polita, Albaizuneko Balendiñe zumaiar emakume idazle berriak. Liburu berriak Nere olerki txorta du izena. Euskeraz eta emakume batek idaztea, poz aundia da guretzat. Geitxo baitauzkagu erderara jotzen duten euskal-alabak. Oraingo au, Zumaiakoa degu. Baiña gure bizitzan sortu zaizkigun naaspilla eta gerrateak gure artetik Ameriketaraiño bultzata izan dan emakumeak, euskera errezean onelako liburu polita eskeintzea, bi aldiz pozgarri zaigu. (...) Gazte-gazterik bere jaioterritik ies egin bearrean, or jo zuan mundu zabalera. Itsasoa igaro eta Ameriketarako bidea artu bear izan zuan. Arrazkero Caracas aldean eta beste amaikatxo lurraldetara jo bear izan zuan. Ala ere, bere Zumaiako erri ta San Telmo kale jatorra, etzituan bere ibillietan aaztu. Eta ona emen errez-errez edozein euskaldunek irakur dezakean liburu xaloa eskeintzen diguna (...)(1972-XI-05)

«Larreko» eskualtzale eta idazlari
Ezin ederkiago erranik aditu duzue nor zen Don Fermin Irigaray auriztarra: gizon eta mediku gisa, dena bihotz eta jakitate. Ene gain dago orai eskualzale eta idazlariaren aipatzea. Ez dut bera behin baizik ikusi, eta orduan ere doi-doia mintzatu, zonbait minuta. Auritzeko herri huntan oraino apezgai nintzelarik, Solbezio egun batez, Arnegiko Don Lorentzo Polit zenak "Larreko" jaunari ninduen presentatu eskualdun berri bezala. Nork zuen asmatuko, handik hogoi bat urteren buruan, eskutitz harremanetan jarriko ginela gu biak, eta berrogei-ta-hamar urteren buruan nik hemen goretsiko nuela. Jainkuaren nahia, dudarik batere gabe. 1919-ko Abenduaren 5ean Eskualduna deitu Baionako astekariak atera zuen artikulu jakingarri bat: hartan "Larreko"k berak erraten zuen, baizik-eta eskuara, bere gurrasuen mintzairea, poxi bat ikasi nahi izan zuela bere lanbidea gatik, eriekin marruskatzeko, bainan ez bide zuela biziki iraunen haren indarrak, baldin Sabin Arana Goiriren erakaspenak ez baliote bihotzean aberzaletasuna piztu, ordutik osoki eman baitzitzaion, Eskual-herriaren maitez, eskuararen beretzeari eta lantzeari (...) (1972-XI-05)


Azkenak
2025-01-13 | Gerardo Luzuriaga
Euskadiko Selekzioa?

Euskadiko Selekzioa lortzea, ezbairik gabe, lorpen historikoa izan da. Baina horretan geratzen bada, euskaldun askorentzat –ni barne, nafarra bainaiz– egunik ilunena eta tristeena izango da. Lehenengo egunetako poza eta berotasuna gozatu ondoren, itzul gaitezen... [+]


Entzumen eta hizkuntzako irakasleen gaur egungo egoera kezkagarria eta horren ondorioak

Entzumen eta hizkuntza irakasleak (EHI) eta logopedak eskola publikoan zein kontzertatuetan lan egiten duten irakasle espezialistak dira. Horien funtzioen artean hizkuntzan eta komunikazioan zailtasunak dituzten ikasleei arreta zuzena ematea da, baina baita komunikazio sistema... [+]


Omenaldia egin diote Txillardegiri, haren heriotzaren hamahirugarren urteurrenean

Hamahiru urte beteko dira asteartean, hilaren 14an, Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi hil zela, eta hura gogoan, ekitaldi jendetsua egin dute Antiguako Gaskonia plazan. Urteroko legez, Txillardegiren senideak, lagunak eta euskaltzaleak elkartu dira bertan, Eta non du... [+]


2025-01-13 | Garazi Zabaleta
Urteaga-Urkulegi baserria
Barazki, fruitu eta haragi, dibertsifikazioa ekoizpenaren oinarri

Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]


2025-01-13 | Jakoba Errekondo
Ezin usainik hartu

Sudurrak egia dio. Zaila da sudurra engainatzea. Usaimena saihestea ezinezkoa da. Sudurretik garunerako lotura bidearen ikerketa zirraragarria, liluragarria, zoragarria da makina bat ikerlarirentzat. Usainaren eta memoriaren arteko zubia azkarrena ez bada, bizkorrenetakoa bai... [+]


Bagera, gu ere bai, gu beti pozez... angulak ez hainbeste

Duela 180 milioi urte Pangea kontinentea zatitu zenerako ikasia zuen aingirak Thetis itsasoa zeharkatzen. Ordudanik kontinenteak mugituz joan dira, eta aingira espezieak ezberdinduz. Jatorrizko arbaso beretik bereizi diren 20 aingira espezieen artean, gurea da, ibai-aingira edo... [+]


Mundu berri onak

Gaizki erabilitako zorionak eta buklean errepikatutako urte berri on guztiak atzean utzita, berriz ere hasi da gurpila martxan –inoiz gelditu al da?– eta gu arnasa hartzen –edo horrelako zer edo zer–. Honetan ere artzaina izatea abantaila da, ardi-lanetan... [+]


2025-01-13 | Sustatu
Applek albiste-laburpenak asmatzen ditu inolako axolarik gabe

Adimen Artifizialarekin egindako disparateen biltegia handitzen ari da. Erabiltzaile arruntok sortutakoak txorakeriak izan daitezke neurri handi batean, baina Interneteko erraldoiak berak ari dira halakoak errepikatzen eta horrek larriagoa dirudi, eragin globala izan... [+]


2025-01-13 | Behe Banda
Barra warroak |
Goizegi al da nostalgiaz hitz egiteko?

Negua beti gertatu izan zait malenkoniatsu. Leihotik begira eta oroitzeko garaia, besterik ez. Udazkenaren eta udaberriaren tarteko burokrazia saihestezina, paramentu bertikal batean zuriz margotzea ostera gainean nahi dena islatzeko. Ez da nire kontua bakarrik, elurra bustia... [+]


Herritar uholdea preso, iheslari eta deportatuentzako behin betiko konponbidearen alde

Urte hasiera honetan ere Bilboko kaleak bete ditu Sare Herritarrak larunbatean Bilbon antolatutako manifestazioa. Presoei ezartzen zaizkien salbuespeneko lege eta tratamenduekin amaitzea eskatu dute amaierako ekitaldian, eta memoria “kolektibo” bat eraikitzea... [+]


PAIren biktima guztiak

PAIk sortutako biktimak ez dira bakarrik PAIren Legeak eragindako egonkortze prozesuari esker funtzionarizatutako irakasleak, baizik askoz gehiago. Batzuei nolabaiteko ikusgarritasun mediatikoa eman zaie Steilasek jarritako errekurtsoaren ondorioz; gehienak, alabaina, ikusezinak... [+]


Erriberarako kalitatezko trenbide zerbitzu publikoaren alde

Azken asteotan Castejón-Soria trenbidea berreskuratzeko eta Tuterako tren-geltokia gaur egun dagoen tokian mantentzeko edo, Nafarroako Erriberako hiriburuan Abiadura Handiko Trenaren ustezko geralekuak aitzakiatzat hartuta, hirigunetik kanpo beste bat egiteko... [+]


Ez goaz gerrara. Gerrarik ez, ez gure izenean!

Gerra Urte, Gezur Urte!

Horrela dio esaldiak eta horrela berresten du errealitateak.

Munduan eta Europan dagoen gerra-egoera, horren gorakada etengabea eta horrek Euskal Herrian izan dituen eta izango dituen balizko ondorioak aurreikusita, joan den abenduan hainbat... [+]


Laga hondartza leheneratzea

Laga hondartzaren ezaugarri naturalen leheneratzea duela hiru hamarkada abiatu zen, eta aurrera darrai etenik gabe, erlojuz kontrako lehengoratze mailakatuan.

Laga (Bizkaia) gune aparta da, natura eta gizarte ikuspegitik oso esanguratsua. Kostaldeko legeak eta Urdaibaiko... [+]


Eguneraketa berriak daude