NAFARROAKO MOTORRAK MULTINAZIONALEN ESKU
Kontuak horrela, Nafarroako hainbat buru politikok mendekotasunezko egoera hori salatzeko hitz egin dute berriz ere. Beren iritziz, Nafarroako ekonomiak ibilgailuen industriaren morrontza handiegia dauka, batik bat sektoreko VW enpresa nagusiarena, baina baita beste hainbat multinazionalena ere. Ildo berean, sektorea dibertsifikatzeko neurriak lehenbailehen hartzeko eskatu du, halaber, hainbat instantzia sozial eta politikok. Martin Urbizu parlamentari abertzaleak, adibidez, honako adierazpen hauek egin ditu: "Subentzio banatze soilean funtsatzen da Nafarroako exekutiboaren politika industriala. Bistan denez, politika horrek ez du balio gure ekonomia eta sektore industriala indartzeko. Aitzitik, erabakitzeko zentroak Nafarroatik kanpo dauzkatenen interesen onerako bakarrik denez gero, gure ekonomia noiznahi dardarka jartzeko eta ehunka familia nafar noraezean uzteko soilik balio du".
Egungo egunean, lau pilare nagusi hauek dira Nafarroako ekonomiaren zimendu: ibilgailuen industria, vendinga (txanpon bidezko salmenta makinak), berritzeko energiak eta laborantzako elikagaien industria. Nolanahi ere, automobilen industria gailentzen zaie arras nabarmen beste sektore horiei, edo horrela ondorioztatzen da behintzat Nafarroako Merkataritzako eta Industriako Ganberak eman dituen datuetatik.
Esportazioa da oraingo Nafarroako ekonomian automobilaren industriak zer pisu duen neurtzeko beste faktore ardurako bat. Alde horretatik, sektore horrexek hartzen du lurraldeko esportazioen %50, eta, automobilgintzako kanpoko salmenta horietan, nola ez, Nafarroako multinazional alemana gailurtzen da: enpresa horrek esportatzen du sektoreko %60. Hurrengo orriko taulan ikusten den moduan, automobilaren eta haren osagarrien industriako zazpi enpresa ageri dira gehien saltzen duten 25 enpresa nafarren zerrendan. Zerrendako 50 enpresa nagusietatik 20 dira automobilaren sektorekoak. 2000ko datu ofizialak dira, baina oraingoen oso antzekoak. Nafarroako VW azaltzen da ranking horren goien-goienean, eta besteak oso atzean dituela azaltzen da gainera. Zifra zehatzetan, 2.294,68 milioi euroko salmenta egin zuen, 5.759 enplegatu baliatuta. Urte horretan, BSH Electrodomésticos eta Cementos Portland enpresak izan ziren ranking bereko bigarrena eta hirugarrena. BSH enpresak 980 milioi euroko salmenta egin zuen, 4.447 enplegaturekin; Cementos Portlandek, berriz, 660 milioi eurokoa, 2.630 enplegaturekin.
Salmentetan gailendu ziren Nafarroako 50 enpresa horien zerrendari gagozkiola, badira, halaber, automobilaren eta haren osagarrien industriako beste batzuk, hamabi hain zuzen.
Datu horiek ikusirik, Nafarroako Merkataritzako Ganbera ongi jabetu da Nafarroako ekonomia zenbateraino den automobilgintzako sektorearen morroi, baita errealitate horrek izan ditzakeen ondorioez ere. Horregatik, ekonomia gero eta globalizatuago honetan enpresek konkurritzeko gaitasuna izan dezaten, ezinbesteko jo du beste formula batzuk aurkitzeko beharra.
Arduradunen arabera, VW enpresak aurreikusi baino gutxiago produzituko du 2003. urtean, eta horregatik sortu zaie Landabeneko 500 langile kaleratzeko beharra. Beren ustez, Polo modeloko 244.000 unitate egingo dituzte datorren urtean, hau da, lehenbizi kalkulatu baino 13.000 gutxiago. Bestalde, kaleratzeko neurriekin batera, abenduaren 31 baino lehen enpresa bost egunez ixtekoa ere proposatu dute (hasieran iragarri baino bi egun gehiago). Multinazional alemanaren iritziz, VW enpresako krisia ez da koiunturazkoa, estrukturala baizik, eta, diotenez, egoera egunez egun bihurritu zaie iazko irailaz geroztik.
Goian adierazi bezala, automobilaren industria da Nafarroako ekonomiaren pilare nagusia, eta beste hiru zutabe hauek osatzen dute gorputza: vendingak, energiak eta elikagaiek. Bestalde, gutxi edo asko, baina sektore horietan ere hartzen dute esku multinazionalek. Espainiako Estatuan dauden saltzeko makina automaten 10etik 9 Nafarroan fabrikatuak dira. Azkoyen, Jofemar eta GM Vending enpresek ia 1.300 lagun enplegatzen dituzte eta 180 milioi euro baino gehiago fakturatzen. Azkoyen da hiruetan inportanteena: 1945ean jaio zen, gaur egun burtsan kotizatzen du, 981 lagun enplegatzen ditu eta 140 milioi eurotik gora fakturatu zituen 2000. urtean. Urte berean, Jofemar enpresak 32.000 makina egin zituen eta 30 milioi euro fakturatu; GM Vending enpresak, berriz, 10.000 makina egiten ditu urtean, eta ia 13 milioi euro fakturatu zituen 2000.ean.
Energiaren sektorean, eta bereziki berritzeko energien arloan, apustu handia egin dute Nafarroako administrazioak eta instituzioek. Bakarren bat izatekotan, Energías Hidroeléctricas de Navarra (EHN) enpresa da ekinaldi horren adierazgarri, zeinek 126 milioi eurotik gora fakturatu baitzuen 2000. urtean. Europako direktiba baten arabera, Europako Batasuneko herrialdeek %12ko kuota izan behar dute 2010. urterako, berri daitezkeen energietan, eta EHN enpresa konpromiso hori betetzeko prest dago. Alde horretatik, energia eolikoaren eremuan adibidez, egungo egunean Nafarroako parke eolikoa da Europako inportanteena. Berritzeko energien esparruan, zentral hidroelektriko txikiak eta biomasazko eta eguzkiaren bidez energia sortzeko lantegiak ere ugaldu dira Nafarroan.
Azkenik, laborantzako elikagaien sektorea da Nafarroako ekonomiaren beste oinarrietako bat: Barneko Produktu Gordinaren %4,1 hartzen du Euskal Herriko lurralde horretan. Esportazioari dagokionez, sektore horretako enpresa askok saltzen dituzte beren produktuak munduan barrena. Bestalde, teknologia berriei esker batik bat, garatuz eta haziz doan sektorea da. Duela bi urteko (2000ko) fakturazioari gagozkiola, ondoko enpresa hauek ageri dira gailurrean: AN pentsuen kooperatiba, Iparlat esnekien enpresa, UVE hegaztien produktuak, Ultracongelados Virto, Alimentos Congelados, ogia eta gozogintzako Panasa Taldea, edarien esparruko Barón de Ley eta Espainiako Bonduelle produktu izoztuen enpresa
Goizez Nafarroako zubirik esanguratsuenak jendez beteko ditu Sorionekuak dinamikak. Arratsalderako mobilizazio herritarra deitu dute Iruñeko Kostarapea parketik Alde Zaharreko Takonera parkeraino.
EAEko udal legearen euskararen arloko zenbait artikuluren aurkako epaia eman zuen Justizia Auzitegi Nagusiak 2023an, eta orain Gorenak berretsi du. Eusko Jaurlaritzak ez du garaiz aurkeztu epaiaren aurka egin zezakeen helegitea.
Lekeitioko Udalak jakinarazi du bandako zuzendariak tratu txarrak eman izana jaso dutela, hainbat testigantzaren bidez. Udalak azaldu du, Eusko Jaurlaritzaren aholkuak jarraituta, hainbat pauso eman dituztela, besteak beste, zuzendariarekin hitz egin, eta testigantzak jaso... [+]
Zibilentzat antolatutako txangoak igande honetatik aurrera egin ahal izango dira, printzipioz astebetez, eta egunero bi ateraldi antolatu dira. Sarrerak berehala agortu dira.
Orain arte uste izan dugu Erdi Aroan eta inprenta zabaldu baino lehen liburuak kopiatzeaz arduratu zirenak gizonezkoak zirela, zehazki, monasterioetako monjeak.
Baina Bergengo (Norvegia) unibertsitateko ikerlari talde batek ondorioztatu du emakumeak ere kopista... [+]
Florentzia, 1886. Carlo Collodi Le avventure de Pinocchio eleberri ezagunaren egileak zera idatzi zuen pizzari buruz: “Labean txigortutako ogi orea, gainean eskura dagoen edozer gauzaz egindako saltsa duena”. Pizza hark “zikinkeria konplexu tankera” zuela... [+]
Ospitaletik irten eta berehala prentsaurrekoa eman du Iker Aranak, Errekaldeko gaztetxearen aurrean. Gaztetxearen desalojoan ertzainek "neurrigabeko indarkeria" erabili zutela salatu du, eta salaketa hurrengo egunetan aurkeztuko du.
Aposapo + Mäte + Daño Dolor
Noiz: apirilaren 5ean.
Non: Markina-Xemeingo Akerbeltz Gaztetxean.
---------------------------------------------------------
Erosketetarako orgatxoa barazkiz beteta egin dut gaztetxerako bidea, eta haiek mozten eman dugu iluntzea... [+]
Gipuzkoako Euskal Pilota Federazioak 100 urte betetzen ditu aurten. Ospatzeko antolatu dituen ekitaldien artean dago apirilaren 12an Zumarragan egingo den bertso saio berezia. Pilotari bat arituko da gai-jartzen, eta pilotarekin harremana duten Gipuzkoako lau bertsolari kantuan... [+]
Laura Macayaren liburua ekarri du euskarara Katakrakek. Amaia Astobizak itzuli du, feminismoaren baitako eztabaidak ireki eta beste begirada batzuetatik ekiteko helburuarekin.
Palestinaren aldeko manifestazioetan parte hartzen duten atzerriko ikasleak kanporatzea baimentzen duen dekretua izenpetu zuen urtarrilaren 30ean AEBetako presidente berriak. Orduz geroztik ikasleen bisen baliogabetzeak errepikatzen dabiltza.
Helena Taberna zinegileak jasoko du aurten Donostiako Giza Eskubideen Zinemaldiaren Saria. Sariaren entrega ostiralean, apirilak 11, 20:00etan Viktoria Eugenia Antzokian ospatuko den bukaera emanaldian izango da.