NAFARROAKO MOTORRAK MULTINAZIONALEN ESKU
Kontuak horrela, Nafarroako hainbat buru politikok mendekotasunezko egoera hori salatzeko hitz egin dute berriz ere. Beren iritziz, Nafarroako ekonomiak ibilgailuen industriaren morrontza handiegia dauka, batik bat sektoreko VW enpresa nagusiarena, baina baita beste hainbat multinazionalena ere. Ildo berean, sektorea dibertsifikatzeko neurriak lehenbailehen hartzeko eskatu du, halaber, hainbat instantzia sozial eta politikok. Martin Urbizu parlamentari abertzaleak, adibidez, honako adierazpen hauek egin ditu: "Subentzio banatze soilean funtsatzen da Nafarroako exekutiboaren politika industriala. Bistan denez, politika horrek ez du balio gure ekonomia eta sektore industriala indartzeko. Aitzitik, erabakitzeko zentroak Nafarroatik kanpo dauzkatenen interesen onerako bakarrik denez gero, gure ekonomia noiznahi dardarka jartzeko eta ehunka familia nafar noraezean uzteko soilik balio du".
Egungo egunean, lau pilare nagusi hauek dira Nafarroako ekonomiaren zimendu: ibilgailuen industria, vendinga (txanpon bidezko salmenta makinak), berritzeko energiak eta laborantzako elikagaien industria. Nolanahi ere, automobilen industria gailentzen zaie arras nabarmen beste sektore horiei, edo horrela ondorioztatzen da behintzat Nafarroako Merkataritzako eta Industriako Ganberak eman dituen datuetatik.
Esportazioa da oraingo Nafarroako ekonomian automobilaren industriak zer pisu duen neurtzeko beste faktore ardurako bat. Alde horretatik, sektore horrexek hartzen du lurraldeko esportazioen %50, eta, automobilgintzako kanpoko salmenta horietan, nola ez, Nafarroako multinazional alemana gailurtzen da: enpresa horrek esportatzen du sektoreko %60. Hurrengo orriko taulan ikusten den moduan, automobilaren eta haren osagarrien industriako zazpi enpresa ageri dira gehien saltzen duten 25 enpresa nafarren zerrendan. Zerrendako 50 enpresa nagusietatik 20 dira automobilaren sektorekoak. 2000ko datu ofizialak dira, baina oraingoen oso antzekoak. Nafarroako VW azaltzen da ranking horren goien-goienean, eta besteak oso atzean dituela azaltzen da gainera. Zifra zehatzetan, 2.294,68 milioi euroko salmenta egin zuen, 5.759 enplegatu baliatuta. Urte horretan, BSH Electrodomésticos eta Cementos Portland enpresak izan ziren ranking bereko bigarrena eta hirugarrena. BSH enpresak 980 milioi euroko salmenta egin zuen, 4.447 enplegaturekin; Cementos Portlandek, berriz, 660 milioi eurokoa, 2.630 enplegaturekin.
Salmentetan gailendu ziren Nafarroako 50 enpresa horien zerrendari gagozkiola, badira, halaber, automobilaren eta haren osagarrien industriako beste batzuk, hamabi hain zuzen.
Datu horiek ikusirik, Nafarroako Merkataritzako Ganbera ongi jabetu da Nafarroako ekonomia zenbateraino den automobilgintzako sektorearen morroi, baita errealitate horrek izan ditzakeen ondorioez ere. Horregatik, ekonomia gero eta globalizatuago honetan enpresek konkurritzeko gaitasuna izan dezaten, ezinbesteko jo du beste formula batzuk aurkitzeko beharra.
Arduradunen arabera, VW enpresak aurreikusi baino gutxiago produzituko du 2003. urtean, eta horregatik sortu zaie Landabeneko 500 langile kaleratzeko beharra. Beren ustez, Polo modeloko 244.000 unitate egingo dituzte datorren urtean, hau da, lehenbizi kalkulatu baino 13.000 gutxiago. Bestalde, kaleratzeko neurriekin batera, abenduaren 31 baino lehen enpresa bost egunez ixtekoa ere proposatu dute (hasieran iragarri baino bi egun gehiago). Multinazional alemanaren iritziz, VW enpresako krisia ez da koiunturazkoa, estrukturala baizik, eta, diotenez, egoera egunez egun bihurritu zaie iazko irailaz geroztik.
Goian adierazi bezala, automobilaren industria da Nafarroako ekonomiaren pilare nagusia, eta beste hiru zutabe hauek osatzen dute gorputza: vendingak, energiak eta elikagaiek. Bestalde, gutxi edo asko, baina sektore horietan ere hartzen dute esku multinazionalek. Espainiako Estatuan dauden saltzeko makina automaten 10etik 9 Nafarroan fabrikatuak dira. Azkoyen, Jofemar eta GM Vending enpresek ia 1.300 lagun enplegatzen dituzte eta 180 milioi euro baino gehiago fakturatzen. Azkoyen da hiruetan inportanteena: 1945ean jaio zen, gaur egun burtsan kotizatzen du, 981 lagun enplegatzen ditu eta 140 milioi eurotik gora fakturatu zituen 2000. urtean. Urte berean, Jofemar enpresak 32.000 makina egin zituen eta 30 milioi euro fakturatu; GM Vending enpresak, berriz, 10.000 makina egiten ditu urtean, eta ia 13 milioi euro fakturatu zituen 2000.ean.
Energiaren sektorean, eta bereziki berritzeko energien arloan, apustu handia egin dute Nafarroako administrazioak eta instituzioek. Bakarren bat izatekotan, Energías Hidroeléctricas de Navarra (EHN) enpresa da ekinaldi horren adierazgarri, zeinek 126 milioi eurotik gora fakturatu baitzuen 2000. urtean. Europako direktiba baten arabera, Europako Batasuneko herrialdeek %12ko kuota izan behar dute 2010. urterako, berri daitezkeen energietan, eta EHN enpresa konpromiso hori betetzeko prest dago. Alde horretatik, energia eolikoaren eremuan adibidez, egungo egunean Nafarroako parke eolikoa da Europako inportanteena. Berritzeko energien esparruan, zentral hidroelektriko txikiak eta biomasazko eta eguzkiaren bidez energia sortzeko lantegiak ere ugaldu dira Nafarroan.
Azkenik, laborantzako elikagaien sektorea da Nafarroako ekonomiaren beste oinarrietako bat: Barneko Produktu Gordinaren %4,1 hartzen du Euskal Herriko lurralde horretan. Esportazioari dagokionez, sektore horretako enpresa askok saltzen dituzte beren produktuak munduan barrena. Bestalde, teknologia berriei esker batik bat, garatuz eta haziz doan sektorea da. Duela bi urteko (2000ko) fakturazioari gagozkiola, ondoko enpresa hauek ageri dira gailurrean: AN pentsuen kooperatiba, Iparlat esnekien enpresa, UVE hegaztien produktuak, Ultracongelados Virto, Alimentos Congelados, ogia eta gozogintzako Panasa Taldea, edarien esparruko Barón de Ley eta Espainiako Bonduelle produktu izoztuen enpresa
Oposizioko taldeek proposatutako ikerketa batzorde ofiziala ez da aurrera atera, boz gutxiren aldearekin. Arrazoi ugari daude gobernuko kideek gertaerak ikertu nahi ez izateko.
Hamahiru urte pasa ditu preso Atristainek, iragan abendutik hirugarren graduan zegoen eta martxoaz geroztik zigorra etxean betetzen ari zen kontrol telematikoarekin.
Hirugarren kokatu bada ere, pozik izatekoa badu eskuin muturreko RNk: inoiz baino azkarrago da Frantziako Legebiltzarrean –2017an zortzi diputatu zituen, 2022an 88 eta orain 143–. Bere hauteslegoa azkarki emendatuz doan heinean, anitzez zabalagoa du oinarria:... [+]
Jipoia uztailaren 11ko gauean izan zen Euskaldunen plazan, eta biktima gauean bertan ospitaleratu zuten Euskal Kostaldeko Ospitalean, Baionako prokuradore Jerome Bourrierrek informatu duenez. Atxilotutako gizona behin-behineko espetxealdian dago, Baionako fiskaltzak eskatuta,... [+]
Ostegunean, 18:15ean irekiko dute Izaskun Arrue Kulturgunea (IAK), Gasteiz Antzokia eta Euskararen Etxea batuko dituen egitasmoa. Ekainean udalarekin 2024ko hitzarmena sinatu zuenetik Lazarraga Kultur Elkarteak lehenbailehen ireki nahi izan du kultur-gunea. Irekiera ekitaldiaren... [+]
20 urte bete ditu gaur-edo gure blog-komunitateak, Eibar.org webguneko blogak. Interneteko euskal munduaren historia txikiaren parte bat. 1998an Eibartarrak posta-zerrenda sortu zen. 1998-2000 tartean, halaber, webgune probisional estatiko gisa ibili zen martxan Eibar.org-en... [+]
Sei hautagai dira Frantziako Legebiltzarrerako presidente izateko lehian –ezkerretik bat, Macronen aldeko bi, eskuinetik bat, eskuin muturretik beste bat eta independente bat–. Horrez gain, dozenaka eragilek deiturik, FHB Fronte Herritar Berriaren garaipenaren... [+]
Bilboko Euskalduna jauregian egindako urteroko kongresuan Mondragoneko lehendakariaren errelebo aldaketa irudikatu dute, orain arte taldeko buru izandako Iñigo Ucinek eta hemendik aurrera kargu hori hartuko duen Pello Rodriguezek. Horrez gain, hurrengo urteetarako bide... [+]
Horietatik hiru haur siriarrak ziren, eta haien etxearen kanpoaldean jolasean zeudela hil dituzte, NBEak gaitzetsi duenez. Hezbollahk mehatxu egin du Israelgo zonalde berriei eraso egingo diela, Israelek azken egunetan Libanon egindako hilketen ondoren.
1934ko Asturiasko Iraultzan, Eusko Gudarostean eta militar faxisten kontrako gerran aritu zen Lezaman bizi zen komunista amorratu eta aktiboa.
Baionako festetan errepikaturiko eraso sexistei dagokienez Herriko Etxeak politika eta erantzun eskasak bideratu izana salatu du Ipar Euskal Herriko mugimendu feministak. Herriko kontseiluaren batzarrera sartzen saiatu dira 30 bat lagun, baina ateak hetsirik kausitu dituzte.
'Jalgi belak mastara, eta euskara plazara!' lelopean ospatuko dute Donostiako Aste Nagusi Pirata, abuztuaren 10etik 18ra.
Sei urte ditu. Gustura ari zen da dantzan. Baina gurasoek jakinarazi digute utzi egingo duela dantza. Arrazoia? Eskolan burla egiten diote lagunek dantzan aritzeagatik. Sei urte. Eta dagoeneko genero estereotipoen indarkeria sufritzen. Nahikoa da! Gurasoak, eskolak, irakasleak,... [+]