Ezinezkoa da, lerro gutxi batzuetan eta ahalik modu ulergarrienean hilabetetako lan trinkoa laburbiltzea. Hala ere, gehiegi sakondu gabe, Gipuzkoako bost herritan euskal komunitateen bizindarraz egin dugun ikerketaren inguruko zertzelada nagusiak plazaratzen saiatuko gara, interesa duenari gurekin harremanetan jartzeko aukera emanaz.

Ikerketa denboran zehar, 2000. urteko azaroa eta 2002. urteko apirila artean burutu da. Espazioari dagokionez, Gipuzkoako bost herritan gauzatu da: Andoain, Arrasate, Bergara, Hernani eta Lasarte-Orian.
Ikerketaren helburua honakoa zen: euskararen erabileran eragiten duten euskal hizkuntza komunitatearen gizarte-baldintzak identifikatzea, bakoitzaren garrantzia zehaztea eta neurtzea, errealitate soziolinguistiko ezberdina duten bost herriren artean konparagarri bihurtuz. Helburua, bistan da, ez da nolanahikoa.
Euskararen nahiz euskal hizkuntza komunitatearen normalizazioaren mesedetan ordea, egoera soziolinguistikoaren azterketa orokor bat ahalbidetzen duten ereduak behar ditugu: egoera zer-nolakoa den argitzeaz gain, errealitatearen indargune, ahulezi, aukera eta mehatxuak identifikatu behar zituen ikerketak. Errealitate soziolinguistikoa, eredu teoriko orokor eta ulergarri batean txertatu beharra dago.
Ikerketaren gauzapenari dagokionez, labur, ideia batzuk:
- Bat. Ikerketaren euskarri eta oinarri teorikoa bizindar etnolinguistikoa kontzeptua da.
- Bi. Bizindarra, euskal hizkuntza komunitatea edo euskararen gorputzaren osasuna bezala uler dezakegu.
- Hiru. Bizindar objektibo eta subjektiboaren artean ezberdindu dezakegu. Bizindar objektiboak euskal hizkuntza komunitatearen barne nahiz ingurune osagaien egoera objektiboaren berri ematen digu. Bizindar subjektiboak aldiz, euskal hizkuntza komunitateko kideek osagai horien egoera objektiboari buruz burutzen duten irakurketa subjektiboaren berri ematen digu.
- Lau. Bizindar objektiboaren baitan hiru dimentsio ditugu, honako galdera hauek erantzuteko:
- Dimentsio demografikoa: zenbat eta nolakoak dira euskal hizkuntza komunitateko kideak?
- Kontrol eta sostengu instituzionalaren dimentsioa: zenbatekoa da euskal hizkuntza komunitateko kideek herriko erakundeetako hizkuntza portaera kontrolatzeko duten gaitasuna? Zenbatekoa da euskarak eta euskal hizkuntza komunitateak erakunde horietatik jasotzen duten sostengua?
- Eraikitako estatusaren dimentsioa: zenbatekoa da euskarak eta euskal hizkuntza komunitateak duten prestigioa, estatusa?
- Bost. Egoera subjektiboaren berri izanez, euskal hizkuntza komunitateko kideek euren hizkuntza nahiz komunitatearen egoera objektiboari buruz burutzen duten irakurketa subjektiboaren berri izan nahi dugu.
- Sei. Laburtzeko, bizindarraz edo osasunaz jabetzeko adierazle multzo bat definitu genuen, adierazle bakoitzaren garrantzia zehaztu eta hauek neurtzeari ekin genion.
- Zazpi. Egoera ezin osasuntsuagoa duen euskal hizkuntza komunitateak puntu kopuru maximo bat lortzeko aukera du. Emaitzak beraz, euskal hizkuntza komunitateak lor zitzakeen puntu kopuru maximoarekiko lorturiko puntu kopuruak suposatzen duen portzentajea bezala ulertu behar dira.


Ikerketaren emaitzak plazaratu aurretik gogoratu, emaitza horiek adierazle zehatz batzuk kontutan hartuta lortuak izan direla eta beraz, emaitzak kontutan harturiko adierazle multzo horren arabera ulertu behar direla. Behean ageri diren bi grafikoren bidez laburtuko ditugu emaitzok. Batetik, euskal hizkuntza komunitaterik osasuntsuena Bergaran aurki dezakegu, ondoren datoz, Arrasate, Hernani, Andoain eta Lasarte-Oriakoak. Bestetik, Euskararen erabilera mailarik altuena ere Bergaran aurki dezakegu, ondoren datoz Hernani eta Arrasate, pare-parean, Andoain eta Lasarte-Oria.
Ikerketaren egileok, gustura gaude ikerketaren garapen nahiz emaitzekin: orain arte eman duena mardula bada, eman dezakeena askoz mardulagoa dela pentsatzen dugu. Eredua findu, leundu, aberastu eta osatu beharra dago, horretarako aukera ematen du behintzat.
Euskararen nahiz euskal hizkuntza komunitatearen normalizazioaren mesedetan, ikerketan erabilitako eredu teoriko nahiz metodologiak potentzialitate izugarria dute eta errealitate soziolinguistikoaren ezagutzan nahiz berau iraultzeko esku-hartze ekimenen definizio nahiz ebaluazioan lagun dezake.
Lerro hauen bidez, ikerketaren inguruko azaleko azalpen bat ematea izan dugu helburu. Aitzinean aipatu bezala, interesa duenak gurekin harremanetan jarri besterik ez du. Gustu handiz azalduko dizkiogu ikerketaren eredu teorikoak, metodologia, adierazle multzoak, datu baseak...
Ikerketa honekin hasi dugun ibilbidean aurrera jarraitzeko asmoa dugu guk, oraingoz ibilbideak hurrengo urratsak zehaztuak dituelarik: bizindarraren edo osasunaren adierazle eta osagai gehiagoren identifikazio, haztapen eta neurketa.
Ez genuke amaitu nahi ordea, ikerketaren garapenean berebiziko garrantzia izan duten luxuzko lankide batzuen laguntza eskertu gabe. Mila esker, Nekane Goikoetxea, Jose Felix Diaz de Tuesta, Estepan Plazaola, Malores Etxeberria eta Iñaki Arruti. Mila esker baita ere, ikerketa informazioz asetu duten datu emale guztioi

IBON USARRALDE
IÑAKI MARTINEZ DE LUNA