Batasuna lortu nahirik


2021eko uztailaren 19an
Nikolas Ormaetxea «Orixe»ri gorazarre egin nahi izan zion ZERUKO ARGIAk bere 500. zenbakian, batasuna aldarrikatuz. Era guztietako idazlanak agertzen ziren hartan, Abandok, Amatiñok, Dionisio Amundarainek, Joxe Mari Aranaldek, Arostegitar Jokinek, Mikel Atxagak, Bozas-Urrutiak, Elustondok, Ibargoitik, Joseba Intxaustik, Xabier Letek, Anjel Lertxundik, Koldo Mitxelenak, Txillardegik, Mikel Ugaldek eta Aita Villasantek sinatuak. Helburua? Lehen orrialdean agertzen zuten hura: «Orixe-ren omenez eta gorasarrez egiten dugun bostehungarren aleak batasunera, alderdi guztietako batasunera bultza egin diezaigula denoi».



«ORIXE»RI ZOR ZAION LEKUA

Besteak beste, «Santa Kruz Apaizaren» bizitza, «Euskaldunak» poema eta «Urte guziko Meza-Bezperak» meza liburua idatzi zituen gizonari omenaldi hura egitearen arrazoia azaltzerakoan, zera zioen Z. ARGIAk: «Orixe dugu oraingoan gaitzat. Ez noski, Jainkotzat eta denean eredutzat artu nahi dugulako. Orixek ere batasun-oiñarrietan zor zaion lekua behar duelako, euskal idazlerik onenekin batasun mahaian eserrarazi nahi dugulako eta euskeraren zerbitzuan bizia eman zuen euskaldunetako bat delako baizik. Beste edozein idazle on auta genezakean. Bat aukera behar eta au artu dugu».
Beharbada norbaitek ez ziela oraindik behar bezala ulertu eta, honakoa gehitzen zuten aldizkariaren arduradunek: «Ez dugu denean maixu eta gidaritzat jarri nahi izan. Orixezale direnei eta ez direnei eskatu dizkiegu lanak. Ez digute denek baiezkorik eman. Ez eta agindutako guztiek ere itza bete. Orixe-ren alderdi batzuk bakarrik, berriak ahal badadi, aipatuko ditugu. Ez zaigu erraza izan. Ez da giro Orixeri buruz itzegiten, aldeko edo kontrako itsu-itsuak eskatzen bait ditu gaur jendeak. Dirudienez denean onena eta denean txarrena dela esan behar bait da. Agian orregatixek ez dira asko ausartu lanak bidaltzen».


IKA-MIKA ZIPOTZAK KANPORATUZ

Zergatik hainbeste azalpen? Bada, beldur zirelako, hara! Eta hori, «Orixe»k, euskaldunon arteko borrokak, ezin konponduak, saldukeriak, burugogorkeriak eta gurutzeak gogorarazten» zituelako. «Etsaikeriaz eta fiakaizkeriaz betetako egoera larrian bizi gara. Orixe bera ere sakabanatzaille bihurrarazi dugu. Orixezale amorratuak, itzez behintzat, batzuk. Etsai porrokatuak besteak. Euskera bera ere, euskaldunon mintzaira izanik, sakabanatzaille gertatu zaigu aldi berean. Orregatik ez da aldizkari onen asmoa sakabanatzen gaituzten alferrikako eta kaltegarrizko ika-mikei su ematea. Ontan saiatu gara azken aldi ontan. Askok ez digute ulertu. Ez dugu beti asmatu eztabaida jakingarriei galga onean eusten. Baiña ortan ahalegindu gara».
Euskaldun guztiak batu nahi zituen Z. ARGIAk, nahiz ondotxo jakin horretarako zeuzkan zailtasunak. «Desberdinak gara zenbait gauzatan euskaldunok: siñestun eta siñesgabe, zuri, beltz eta gorri, ezkertiar eta eskubitar, aurrerakoi eta atzerakoi, baserritar eta kaletar, jakitun eta ezjakin, zahar eta gazte, mugaz emengo eta mugaz araindiko».
Nolanahi ere, Z. ARGIAren ikuspegitik, Pirinioen alde bietan bizi zen herri txiki hartako jendeak bazuen nonbait batzen zuen ziorik. «Bagera zerbaitetan bat: Euskaldun gara eta euskaldun menperatu gaiñera; gaitzetsiak, erkituak, minduak, erasotuak... urrituak... Orixek esango zukean bezala ‘Bidasoa-guraizez’ erdibiturik gaude, baiña bat izan nahi genduke. Erriaren aldeko indarrak sakabanaturik, baiña elkartu nahiz. Euskalki askoz zerbait urrundurik, baiña euskera bat egin asmoz. Sakabanaturik baiña batasun-egarri berean irrikatuta eta penatuta. Erria, Erriaren nortasuna, erriaren izkuntza, erriaren kultura, erriaren kondaira eta erritarren berdintasuna salbatzeko ametsez. Baiña guzti ortan bakoitza bere aldetik dabil».
Euskaldun guztien aldizkariak, ordea, «batzen gaituzten alderdi eta lokarriei eutsi nahi» zien, «batzen gaituen sua indartu», eta hori, «sakabanatzeak indarrak galarazten» dituelako. «Elkartasunaren indar ori egin behar luke gure arteko aldizkari batek. Bakoitzaren eskubideak, iritziak eta jokabideak onartuaz bakoitzak elkarrekin dugun kidetasuna indartu».
Hara zergatik jo nahi zuen Z. ARGIAk batasun bidetik. «Gero eta areago. Euskera batuak gero eta batuago egingo gaituen itxaropenez. Sakabanatzen baino elkartzen gehiago ahaleginduz. Iritzi guztiak onartuz. Talde jakin bati lotu gabe. Ika-mika zipotzak kanporatuz...»

«Euskalerri osoa dut kanta-gai»
Asmoa asmo, orren ondorena, orren fruitua, Orixeren lana, errikoia dela esan al dezakegu? Egia al da asmatu duela berak esaten duen «errikera»rekin? Au da Orixeren errikoitasunaz egin behar den galdera nagusia eta estua. (...) Norbaitzuk badiote galdera orri erantzuna emana eta Ormaetxeari berari adierazia. (...) Neurea esan dezadan. Nik ere ala uste dut. Gure Orixe aundiak, beste alderdi on edo abantail askoren artean, au du bat berezia: Errikoitasuna, bai bertso-lanean ta bai prosan (...) (1972-X-01)

Orixeren poesiaz eta bere hizkuntzaz
Aintzinako Euskal Herri artzain eta nekazaria gaitzat hartuta egiñik dago «Euskaldunak» poema. Orixeri ideia hura bururatu zitzaion, eta bere herriari eskein zezaiokean gauzarik hoberena bezala konplitu zuen. Biziera bati eta inguru batzuei zer nolako kera eta maitasuna zien garbi adierazten du lan horrek. «Artazuriketa», «Iruleak», «Iñauteri» eta beste horrelako zatiak irakurtzean, emozio berezi batek estutzen digu zintzurra. Herri zahar baten zantzuak, galduz doazen ohiturak! (...) Bai; baina gure herria gero eta gutxiago da horrelako. Orixeren asmoa kunpli-eziña zen: herri bat bere bizitzako lan eta ohituretan agertu. Orixek erakutsi eta kantatu zigun Euskal Herria, guk nahi ala ez, benetakoaren zati bat bakarrik baita. Orixeren poema haundi hortatik, industrializazioaren zantzu guztiak falta dira. Hiri aundiak ere, azken aldera Donostia ezik, falta dira; eta Donostia, protagonista haien bizitzan anekdota atsegingarri bat besterik ez da. Orixek herriaren baitan jartzen dituen ideia, uste eta jokaera moralak ere, Orixe berarenak gehiago dirala uste dut batzuetan, zeharo herriarenak baiño. Orixek herri hura sublimatu egiten zuen, bere irizpide eta usteetatik ikusten zuen... Bai. Denok egiten dugun bezala (...) (1972-X-01)

Atarikoa
Orain, hemen utzi gintuen Orixe urrutixeagotik ikusten dugunean, orain da garaia bere lanak hobeto aztertzeko. Azpian genduzkan itzala luzatzen ari da eta mehetzen: orain hartu behar genituzke haren luze-laburraren neurri zehatzak. (...) Neure aldetik zerbait aitortzea zilegi bezait, ausartuko nintzateke esatera Orixe gramatikalaria dela gutxien asetzen nauena. Gramatika, izan ere, jakite enpirikoa da eta berak beste bidetatik eraman nahi zuen, Erdi Aroko eta gero ia oraintsukoen antzera, ez baikenituen ezagun Sartaldean, esaterako, Panini baten moldeak. Baina akats hori, akatsa baldin bada, hutsa da besteen aldean. Gizon bezala, eta hauxe da noski lehenbizikoa, ezin hobea da Orixek utzi digun eredua. Egiazko gizon, bere buruarekin borrokan eta Jainkoaren bila, egiazko euskaldun eta euskaltzale, Euskal herriaren seme jator, ez hitzez eta oihuz, eguneroko lanaren lanez baizik. Goian bego eta bildu zigun uzta onerako izan bekigu, bizi zitzaigunean bezalaxe


Azkenak
2024-08-14 | ARGIA
Israelek preso palestinarrak erabiltzen ditu tunelak eta eraikinak miatzeko

"Gure bizitzak haienak baino garrantzitsuagoak dira", esan dio Israelgo armadako soldadu batek Israelgo komunikabide bati.


2024-08-14 | Kanaldude
EuskarAbentura: gazteen paregabeko espedizioa

Joan den uztailean, hilabete batez, 127 gaztek 400 kilometroko espedizioa oinez egin dute Euskal Herrian gaindi. Abenturazale haiek Jzioquitarrak deitzen dira eta 30 egunez, 27 herri bisitatu eta hainbat euskal eragile ezagutu dituzte. Aurten, EuskarAbenturako helburuak aise... [+]


Ostalaritza patronalak Gipuzkoako txosnei TicketBai ezartzea eskatu dio Aldundiari

EAEko hiru hiriburuetan udako jaiak ospatzearekin batera, etorri dira, berriz ere, ostalaritzako patronalaren kexuak jai herrikoien aurka. Gipuzkoako Ostalaritzaren elkarteak Gipuzkoako Foru Aldundiari eskatu dio Arabakoaren bidea jarraitzeko, eta txosnei eta kale saltzaileei... [+]


Palestinaren alde mobilizatuko dira Bilboko Aste Nagusian

Palestinarekin Elkartasuna ekimenak antolatu du Aste Nagusian Israel borrokatu lelopean. Bilboko Aste Nagusiaren bezperan, ostiralean, 19:00etan, egingo dute mobilizazioa.


Pablo Gonzalez espioitzagatik ikertzen jarraituko du Poloniak

Poloniako Fiskaltza Nazionaleko bozeramaileak adierazi du euskal kazetaria oraindik formalki akusatu ez badute ere, “legearen arabera auzi-ihesean akusatua” izan daitekeela. Gonzalez preso trukean sartzeko erabakia Washingtonetik etorri zen, baina Poloniako zerbitzu... [+]


Juan Luis Goenaga artista zendu da, 74 urterekin

Donostian jaioa, urte mordoxka bat Alkizan eman zituen bizitzen, baserri batean. Inguratzen zuen naturak lilura sortzen zion. Margolari gisa egin da ezagun, nagusiki.


Ibilbide dekolonialak (I)
Donostia: non gogoa, han ezpata


2024-08-14 | Mikel Aramendi
Israel, Iran eta bi elefanteak

Hamasen erasoaren ezohiko muntak, eta Israelgo gerra-kabineteak hari emandako erantzunaren desmasiak zerikusi zuzena dute ondorio geopolitikoen sakonerarekin. Ekialde Ertainean eta nazioarteko aliantzetan aldaketak eragin ditu genozidioak: Israelek zer irabazi eta galdu du?... [+]


Musk amen-omenka, trumpismoa besarkatzen

Munduko bigarren gizonik aberatsena, Elon Musk, gezurrak eta mezu sektarioak hedatzen, propaganda egiten ari zaio Donald Trumpi, inkestek gero eta gehiagotan diotenean Kamala Harris izango dela AEBetako hurrengo presidentea.


Grezian piztutako suteek hildako bat eta 50.000 pertsona ebakuatu baino gehiago eragin dituzte

Gutxienez 10.000 hektarea kiskali dira Atenasetik gertu, eta dozenaka etxe eta enpresa kiskali dira, EFEk jaso duenez. Greziako Gobernuak suteei aurre egiteko laguntza eskatu dio Europar Batasunari.


Hamar gizon atxilotu dituzte asteburuan, emakumeen aurkako indarkeria egotzita

Zortzi pertsona atxilotu dituzte Nafarroan, beste biak, berriz, Gasteizen. Horrez gain, Algortako Portu Zaharreko jaietan gertatutako sexu eraso bat salatzeko elkarretaratzea egin dute, astelehenean.


Arantxa Orbegozo 'Txitxi'
“Niretzako bidaiarik politenak mantso doazenak dira”

Zirrara eta pasioaren eroale da Arantxa Orbegozo Txitxi (Tolosa, 1962). Bizitza darama eskuetan eta hura eskaintzen dio zuzentzen zaion edonori. Atleta izan da, txirrindularia, eta bere buruari proposatu dizkion beste hainbat diziplinatan aritua. Hala eta guztiz ere, benetan... [+]


Paquita Bretos Andueza zendu da, mendizale aitzindari eta antifrankista

96 urterekin eman du azken hatsa. Nafarroa Garaian zein Euskal Herri osoan, mendizaletasunaren aitzindarietako bat izan zen, Angel Oloron senarrarekin batera.


2024-08-13 | Euskal Irratiak
Aitor Elexpuru: “Larhunen ez dugu gehiago eraiki dadin nahi, baizik dagoena hobe kudeatua izatea”

Abuztu hasierarekin batera, bero, idorte eta su arriskuak altuak dira mendiguneetan. Arriskuen murrizteko nahian, 2021tik, Lapurdi eta Nafarroako mendigunea osatzen duten hiriek zonbait protokolo eta konbentziotan elkartu dira, mugaz gaindi. Horien artean, “Gure... [+]


Eguneraketa berriak daude