«EGUN OSO ZAILA DA GIZARTE ELEBAKARRAK ERAIKITZEA»
Ez da ohikoa euskaldun batek soziolinguistikari buruzko liburu bat katalanez argitaratzea...
Liburuari kutsu humanista eta aurrerakoia dario.
Bere doktoradutza, esate baterako, gizarte psikologiakoa da. Nazionalismoaren gaia eta soziologia ere asko landu ditu.
Liburuan zehar "panokzidentalizazioak" eta elebakartasun ingelesaren arriskuak garrantzi berezia hartzen dute...
Aldi berean, oinak lurrean ditu, badaki non eta nola bizi garen. Kultura modernoa hor dago eta berak ez dio uko egiten, baina arazoa da oreka bat bilatu behar dela tokian tokiko kulturen eta kultura modernoaren artean. Zure kultura babestu behar duzu, besteen kulturari uko egin gabe. Eta hor gakoak batez ere bi dira: transmisio naturala eta sendotasun morala hizkuntzaren defentsan.
Berezko indar morala duten argudioak eta jarrerak erabili behar dituzu; defendagarriak izan behar dira zure komunitatean eta baita bestean ere. Etorkizun on bat eskaini behar duzu, zuretzat eta besteentzat. Gurea gizarte konplexua da eta komunitate euskalduna gutxiengoa gara. Hori ulertu behar duzu eta oreka bilatu beste komunitateekin. Denek elkarrekin bizi behar dugu. Esan dezakezu besteak oso gaiztoak direla, baina zer egin behar duzu? Besteei txanpon berberarekin ordaindu? Zuk nagusitasun morala behar duzu.
Transmisio naturala aipatu duzu bigarren gakotzat.
Tesia lantzean ikusi nuen historian zehar bide formalak oso gutxi izan zirela Euskal Herrian eta hala ere euskarak iraun zuen: biziraupena bide informalei esker bermatu zen. Gaur egun, penduloarena gertatu da. Duela 20 urte pentsatzen zen bide formalek garrantzi handia zutela eta bide horiek bermatuz gero, euskararen bizitza ere bermatuko zela. Gero ikusi da ezetz, eskola eta komunikabideak hor egon dira eta ezinbestekoak dira, baina, hala ere, euskararen bizitasunean hutsune nabarmenak daude. Erregistro informalen beharra sentitzen da orain.
Euskararen egoeraren irtenbidea, diglosia egonkor batean ikusten omen du Fishmanek...
Baina hori modu egonkorrean mantentzea posible al da?
Tesia landu zenuenean harremana izan zenuen "Txepetx"ekin. Memento batean bi ereduak kontrajarri egin ziren.
Nik uste dut bere mementoan karikaturizatu egin zirela. Fishman bide instituzionalaren eta elebitasunaren ikur bezala eta Txepetx elebakartasunaren eredu bezala. Gero gertatu da Txepetx baztertuta gelditu dela hemen. Ez zaio tokirik egin mundu akademikoan.
Nafarroako gaur egungo egoera nola ikusten duzu?
Normalean euskararen aldeko giro eta aldarrikapenetan esan da Nafarroako gizartearen gehiengoa euskararen alde dagoela eta nik zalantzak ditut horretan. Euskal komunitatearen gehiengoa euskararen alde dago, baina erdal komunitatearen kasuan zalantzak ditut. Batzuk euskaltzaleak dira, besteak indiferenteak eta beste batzuk erdararen, beren hizkuntzaren aldekoak. Historikoki ere hala izan da. Orain dela 12 urte inkesta soziolinguistiko bat egin zen: "Euskarari buruzko jarrerak". Oso aldekoak eta aldekoak batuta %48 ziren eta indiferenteak eta kontrakoak %52. Inkesta nahiko kritikatua izan zen eta kritika horiek zentzuzkoak ematen zuten orduan. Orain inkesta hura berriro irakurtzen duzu eta zer pentsatua ematen dizu. Gainera, ondorioetan argi eta garbi esaten zen eliteak populazioaren batez bestekoa baino erdalzalegoak zirela eta orain hori gertatu da, eliteen mugimendu bat. Diskurtso bat zabaldu eta eragin praktikoa lortu dute: Gobernuak legea eta hizkuntza politika aldatu ditu eta nik esango nuke iritzi publikoan ere eragina izan dutela.
Bestelako ikerketarik ba al duzu esku artean?
Ospitalizatuta dauden pazienteek eskumuturrekoan eramango dute “e” ikurra. Hala, osasun langileek badakite herritar horiek eskatu dutela euskaraz artatua izatea. Osakidetzak dio euskarazko komunikazioa errazteko beste tresna bat gehiago dela. Proiektu zabalago bateko... [+]
Kabia gune okupatuaren 19. urteurrena ospatzeko jarduerak egingo dituzte gaurtik domekara bitartean, apirilaren 24tik 26ra. Bi hamarkada betetzear dagoen gune autogestionatu honek hainbat gorabehera izan ditu bere ibilbidean, eta, Udala bultzatzen ari den Hiria Antolatzeko Plan... [+]
24 talde berri iragarri ditu Hatortxu Rock elkartasun jaialdiak. 63 talde iragarri dituzte dagoeneko eta guztira, 100 talde izango dira jaialdiko bost eszenatokietan.
Izaki Gardenak
Noiz: apirilaren 20an.
Non: Iruñeko Gazteluko Plazan.
-----------------------------------------------
Ordu erdia baino ez da falta Iruñeko Gazteluko Plazan kontzertua hasteko; baina erdi hutsik da oraindik, euria ari baitu. Porlanezkoa nahiz ez den,... [+]
Zelenskiri Ukrainako gerra amaitu behar duen bake akordioa "arriskuan" jartzea leporatu ostean, Putini egin dio errieta Trumpek bere sare sozial Truth Socialen. Sergei Lavrov Atzerri Ministroak adierazi du bake akordioa adosteko prest dagoela Errusia. Kievek jakinarazi... [+]
Bizkaian eguneko zentro publikorik ez duen eskualde bakarra da. Elkarretaratzea eginen dute apirilaren 27an, 12:00etan, Sopelako (Bizkaia) Udaletxeko plazan.
2026ko hauteskundeei begira, zutabe bat ireki du Enbata-k. Plantan emanak izanen diren zerrenda abertzaleen hautagaiei ideia kutxa bat eskaini nahi die, beren programak Herriko Etxeen eskumeneko sail ezberdinetan eraikitzeko. Hilabete honetan, Herriko Etxeek euskararen alde egin... [+]
Urduñako 2022-2042 Onura Publikoko Mendia Antolatzeko Planaren parte da ekintza, eta Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren babesa eta Bizkaiko Foru Aldundiko Mendi Zerbitzuaren laguntza jaso du.
Alain Esquerrek idatziriko Le silence de Bétharram (Betharramgo isiltasuna) liburuan eman du lekukotza Helene Perlantek, François Bayrouren alabak. 1980ko hamarkadan egon zen ikastetxe katolikoan ikasle eta berrogei urte luzeetan isilik atxiki ditu bertan jasandako... [+]
Urtarrilaren 29an, gaur egungo mundu berekoi honetan ohituta ez gauden zerbait gertatu zen Laudioko Guardian lantegiaren atarian. Zuzendaritzak hango labea itzaltzeko asmoa erakutsi zuen, eta horri aurre egiteko, langileek atea blokeatu zuten pankarten bidez. Baina ez zeuden... [+]
Israelgo IMI Systems enpresarekin Espainiako Barne Ministerioak egindako bala erosketa bertan behera uztea agindu du Pedro Sanchez Espainiako Gobernuko lehendakariak. PSOEren eta Sumar-en arteko gobernu koalizioan zegoen apurketa arriskua baretu du erabakiak.
Ipar Euskal Herriko ikastolen aldeko bestaren 42. edizioa iraganen da maiatzaren 11n Senperen.
Bilbotik abiatu eta Barakaldoko ITP Aero eta Getxoko Sener enpresen paretik pasako da bizikleta martxa, bi enpresa horiek "ekoizpen militarraz arduratzen direlako", antolatzaileen aburuz. Azken aldian ematen ari den armamentu gastuen hazkundea salatzeko protesta izango... [+]
Aurten 1.500 ardi inguruk zeharkatu dute Kale Nagusia, bost artaldetan banatuta. Idiazabal Gaztaren denboraldi berriaren aurkezpen ofiziala egin da, udaletxean. Garena Jatetxeko Julen Bazek eta Peli Perez de Anuzitak moztu dute gazta.
1997an plazaratu zuen Maddi Oihenartek (Barkoxe, 1956) lehen diska, Lurralde zilarra, Mixel Arotze eta Mixel Etxekoparrekin batera. Txiki-txikia zenetik barrenean dituen paisaiak, isiltasunak eta soinuak partekatzen dizkigu kantuan ari denean. Kantatzean aurreko ahotsen... [+]