«EGUN OSO ZAILA DA GIZARTE ELEBAKARRAK ERAIKITZEA»
Ez da ohikoa euskaldun batek soziolinguistikari buruzko liburu bat katalanez argitaratzea...
Liburuari kutsu humanista eta aurrerakoia dario.
Bere doktoradutza, esate baterako, gizarte psikologiakoa da. Nazionalismoaren gaia eta soziologia ere asko landu ditu.
Liburuan zehar "panokzidentalizazioak" eta elebakartasun ingelesaren arriskuak garrantzi berezia hartzen dute...
Aldi berean, oinak lurrean ditu, badaki non eta nola bizi garen. Kultura modernoa hor dago eta berak ez dio uko egiten, baina arazoa da oreka bat bilatu behar dela tokian tokiko kulturen eta kultura modernoaren artean. Zure kultura babestu behar duzu, besteen kulturari uko egin gabe. Eta hor gakoak batez ere bi dira: transmisio naturala eta sendotasun morala hizkuntzaren defentsan.
Berezko indar morala duten argudioak eta jarrerak erabili behar dituzu; defendagarriak izan behar dira zure komunitatean eta baita bestean ere. Etorkizun on bat eskaini behar duzu, zuretzat eta besteentzat. Gurea gizarte konplexua da eta komunitate euskalduna gutxiengoa gara. Hori ulertu behar duzu eta oreka bilatu beste komunitateekin. Denek elkarrekin bizi behar dugu. Esan dezakezu besteak oso gaiztoak direla, baina zer egin behar duzu? Besteei txanpon berberarekin ordaindu? Zuk nagusitasun morala behar duzu.
Transmisio naturala aipatu duzu bigarren gakotzat.
Tesia lantzean ikusi nuen historian zehar bide formalak oso gutxi izan zirela Euskal Herrian eta hala ere euskarak iraun zuen: biziraupena bide informalei esker bermatu zen. Gaur egun, penduloarena gertatu da. Duela 20 urte pentsatzen zen bide formalek garrantzi handia zutela eta bide horiek bermatuz gero, euskararen bizitza ere bermatuko zela. Gero ikusi da ezetz, eskola eta komunikabideak hor egon dira eta ezinbestekoak dira, baina, hala ere, euskararen bizitasunean hutsune nabarmenak daude. Erregistro informalen beharra sentitzen da orain.
Euskararen egoeraren irtenbidea, diglosia egonkor batean ikusten omen du Fishmanek...
Baina hori modu egonkorrean mantentzea posible al da?
Tesia landu zenuenean harremana izan zenuen "Txepetx"ekin. Memento batean bi ereduak kontrajarri egin ziren.
Nik uste dut bere mementoan karikaturizatu egin zirela. Fishman bide instituzionalaren eta elebitasunaren ikur bezala eta Txepetx elebakartasunaren eredu bezala. Gero gertatu da Txepetx baztertuta gelditu dela hemen. Ez zaio tokirik egin mundu akademikoan.
Nafarroako gaur egungo egoera nola ikusten duzu?
Normalean euskararen aldeko giro eta aldarrikapenetan esan da Nafarroako gizartearen gehiengoa euskararen alde dagoela eta nik zalantzak ditut horretan. Euskal komunitatearen gehiengoa euskararen alde dago, baina erdal komunitatearen kasuan zalantzak ditut. Batzuk euskaltzaleak dira, besteak indiferenteak eta beste batzuk erdararen, beren hizkuntzaren aldekoak. Historikoki ere hala izan da. Orain dela 12 urte inkesta soziolinguistiko bat egin zen: "Euskarari buruzko jarrerak". Oso aldekoak eta aldekoak batuta %48 ziren eta indiferenteak eta kontrakoak %52. Inkesta nahiko kritikatua izan zen eta kritika horiek zentzuzkoak ematen zuten orduan. Orain inkesta hura berriro irakurtzen duzu eta zer pentsatua ematen dizu. Gainera, ondorioetan argi eta garbi esaten zen eliteak populazioaren batez bestekoa baino erdalzalegoak zirela eta orain hori gertatu da, eliteen mugimendu bat. Diskurtso bat zabaldu eta eragin praktikoa lortu dute: Gobernuak legea eta hizkuntza politika aldatu ditu eta nik esango nuke iritzi publikoan ere eragina izan dutela.
Bestelako ikerketarik ba al duzu esku artean?
Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]
Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]
Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]
Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]
Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]
Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]