Hendaiarrak -eta Hendaiako Gure Ikastolako gurasoak partikularzki- Euskal Herriko XXV. Marmitako Txapelketa antolatzen ari dira aspaldi honetan. Hil honen laugarren igandearekin -irailaren 22an- jokatuko den txapelketa honek badu bere lekua gure historia berrian. Hendaia herriak berealdiko bi mugarri ipini ditu engoitik txapelketaren garapenean eta ibilbidean. Lehen ekitaldia Hendaian jokatu zen, 1978an; Hondarribiko Alaiki elkarteak irabazi zuen. Hamaika urte geroago Hendaian jokatu zen berriz ere, Irungo Irungo Motor elkarteak irabazi zuelarik. Txapelketa honen hogeita bost urte pasa diren honetan, Hendaiako inork irabaziko ote du inoiz? Irundarrek bost aldiz irabazi dute, hondarribitarrek bitan. Iparraldean irabazi duenik badago alabaina: baionesek, bi aldiz. Bizkaitarrak eta arabarrak ere irabazle izan dira. XXV. Marmitako Txapelketa Mugaz gaineko Eurohiriaren Hendaian jokatzea Iparra eta Hegoa hurbiltzeko beste parada bat da.

Antolatzaileek Hendaiako kaia hautatu dute marmitakoa apailatzeko. 300 partehartzaile biltzea aurreikusia dago kaian bertan, haien artean 150 ‘txoko’ banatuak izanen direlarik. Bikote bakoitzak atun bat, hiru kilo patata eta olibarana olio litro bat jasoko ditu. Gainontzeko osagarriak beraien esku izanen dira. Alta bada, partaide guztiek antolakuntzak ezarritako oinarrien arauak bete beharko dituzte. Epaimahaia hogeita hamar lagunek -sukaldari ezagunak eta elkarte gastronomikoetako kideak, besteak beste- osatua izanen da. Herri bazkaria antolatuta dago, eta 1.500 pertsonek dastatuko dute marmitakoa.


Marmitakoa arrantzaleen janaria dela badakigu, jakina. Zein herrikoa ote da marmitakoa, ordea? Herri arrantzale bakoitzak bere herrikoa dela esaten du, bistan da. Aurten, berriz, hegaluzea edo atuna gero eta gutxiago izaki, bere salneurria ikusita, aurtengo txapelketako marmitakoa Bidasoako izokinaz prestatu beharko dela entzuna dugu han-hemenka.
Txantxak alde batera utziak, marmitakoa prestatzen duenak bere ukitua ematen dio plater preziatu honi, noski. Marmitakoa, baina, preziatua eta famatua, besteak beste, azken urteotako txapelketek egin dute. Garai bateko arrantzaleak marmitakoa jateaz aspertzen omen ziren eta, aukeran, izurdea ere estimatzen zutela dioena badago. Horrela kontatzen du behintzat Endaika arraun elkarteko lehendakariak. Andoni Etxarrik dioenez, ez dago errezeta zehatzik, sukaldari adinako errezeta baizik. Ordea, oinarrizko bat badago bere iritziz, eta berak asmaturiko Hendaiako Marmitakoaren errezeta eskaintzen digu: 3 kilo hegaluze eta 3 patata. 6 tipula, 8 baratxuri, 12 piper txiki. 6 dezilitro olibarana olioa eta 3 burruntzali tomate saltsa. Gatza eta Ezpeletako piper hautsa, azkenik. Osagaiak horiek izanik, nola prestatzen den ikasteko Hendaiara etortzeko gonbitea luzatzea eskatu digu gure irakurleen artean. Hori bai, Andonik berretsi digunez, txapelketak ezarritako arauen barnean betiere. Bestela zaila da txapela eramatea. Izan ere, badaude ardo zuria, porrua, piper txorizeroa edo piper gorria botatzen duenik ere, eta horrela ez omen dago irabazterik. Hona, bestela, adibide gisara Andoni Etxarrik kontaturiko pasadizoa: «Lehen txapelketan, Gerra Zibilaren denboran Hendaiara etorritako Domingo Uranga hondarribitarrari ez zioten txapela eman, marmitakoari ilarrak bota zizkiolako. Horra zergatik hendaiarrok ez dugun behin ere txapela irabazi!».


Hendaiako Gure Ikastola (Seaska) engaiatu da XXV. Marmitako Txapelketaren antolakuntzan, erran bezala. Gisa honetara, iaz 30 urte bete zituen ikastola honek erronka handi hau hartzeko prest dagoela agertu du. Jakina denez, Ikastolarentzat erdietsitako etekin guztiak -lanaren poderioz- ongi etorriak eta behar-beharrezkoak izaten dira euskarazko irakaskuntza aitzina eramateko. 1.500 lagunentzako herri bazkaria apailatzea ez da nolanahiko erronka. Ikastola honetako Mikel Larralde lehendakariak hitz hauekin agurtu ditu txapelketaren karietara Hendaiara hurbiduko diren partehartzaile eta laguntzaile guztiak: «Ez da bide erraza izan, baina merezi du!». Ikastola bereko ikasle izandako Amets Arzallus bertsolariak apaindu digu ongi etorria:
Marmitako Txapelketa
Hartu mantela eta marmita
beste guztia lagata.
Dena hasten da, tipula eta
olio pixkat botata,
gero piperra ta tomatea,
zaporea behar da ta.
Arrantzaleek gehitu atuna,
laborariek patata.
Ta guk gosea jarri ezkero
ez zaio deus ere falta.
Gure Hendaiak, sukaldariak
maite zaituzte hainbeste,
hamaika urte iragan ditu
zuek itzultzeko eske.
Mende laurden bat bete ondoren
berriro hemen zarete.
Ta txapelketa dela medio
gustura egin liteke
zuen marmitak beheraino hustuz,
gurea goraino bete