Kezkati ageri dira Trapagarango Babcock Borsing España (BBE) enpresako enplegatuak, berriro ere beste estualdi bat etor dakiekeelakoan. Jakina denez, Babcok Borsing (BB) multinazional alemanak erosi zuen Babcock Wilcox (BW) enpresa, aurrez eta ondoz ondo INI eta SEPI erakundeek kudeatu zuten jabetza publikoa, eta haren segida-edo da ekipamenduzko ondasunak ekoizten dituen Euskal Herriko lantegi hori. Jakina da, halaber, 80ko hamarkadaz geroztik beti krisian eta etengabe lanpostuak urrituz ezagutu dugula denok Babcock Wilcox enpresa publikoa, eta, pribatizatu ostean ere, hau da, duela hamar hilabete BB talde alemanaren eskuetara pasatu eta gero, 500 lanpostu suntsitu direla enpresa horretan: 1.150 langile ziren hasieran eta 650 dira gaur egun. Aurrekoak horrela izanik eta multinazional alemanak pagamenduak etenda dauzkala ikusita, ez da batere harritzekoa langileen buruhaustea.
ALARMA SEINALEEZ OHARTURIK, ATZERA JO ZUTEN BANKUEK.
Joan den ekainaren erdialdean igarri ziren lehen seinaleak: enplegatuen nominak pagatzeko likidorik gabe zebilen BB multinazional alemana. Hurrena, uztailaren 5ean, holdingeko 61 enpresetatik 25 aitortu zituen pagamenduen etenean izeneko egoeran. Egitate hori publiko egin zenean, areagotu egin zen larritasuna. Benetan, ordea, zer ari zen gertatzen? Bada, halako batean, finantzako erakundeak jabetu ziren multinazionalaren Frankfurteko Burtsako akzioek bizkor zihardutela balioa galtzen, eta bere kasa edo laguntzarik gabe utzi zuten taldea. Bestalde, Klaus Lederer presidentearen erabaki batetik etorri zen beherako joera hori. Arduradun nagusi horrek salgai jarri zuen HWD ontziolako akzioen %25, eta Ipar Amerikako banku batek erosi zuen parte hori, orduan nahiz orain ezezaguna den inbestitzaile baten izenean. Saldu aurretik, submarino ez atomikoak fabrikatzen espezializatutako ontziola horixe zen BBren negoziorik errentagarriena eta gainera taldeak kontrolatzen zuen gestioa, zeren bera baitzen akzioen %51ren jabe.
Horren segidan, berriz, beste berri hau jakin zen: aurrerantzean, multinazionaleko kargua utzita, HWD ontziola kudeatzen bakarrik arituko zen BBko presidentea. Gehiengoa galdu ondorengo erabaki horrek korapilatu egin zuen dena, lehenaz gain. Halatan, finantzako erakundeei iruditu zitzaien BBren diru egoera kaskarragatik zihoala ihesi lehendakaria, eta ukatu egin zioten taldeari finantzatzeko iturria. Orduan, BBko kudeatzaileek publiko egin behar izan zuten beren egoera: nominak pagatuko bazituzten, 200 milioi euro behar zituzten kreditutan, eta, bankuek eman ezean, ez zeukaten aurrera egiterik. Kontuak horrela, hauteskunde garaian egonagatik, Alemaniako Gobernuak berak hartu zuen parte, baina bankuek ez zuten aintzat hartu presio politikoa eta BBko arduradunek aitortu egin behar izan zuten pagamenduen etenaldia.
AURRERA SEGITUKO OMEN DU EUSKAL HERRIKO FILIALAK.
Etxe nagusiak pagamenduak etenda dauzkanez gero, zer gertatuko zaio Euskal Herriko BBE enpresari? Trapagarango BBEko arduradunek diotenez, beren enpresan ez dago "ordaindu ezinik geratzeko arriskurik". Bestalde, badakigu SEPI erakundea saiatu dela BB taldeari "pagamenduen etenaldia aitortzeko ez beharrik, ez asmorik dutela" dioen idatzia sinarazten, baina ez dakigu gorabehera hori zertan den.
Gertakizunen harira, ezkerraldeko enpresa horretan ordezkaritza duten sindikatuak ere berriro ari dira aztertzen zer kondiziotan pribatizatu zen eta multinazional alemanak nola eskuratu zuen. Alde horretatik, gogorarazi dute SEPIk Euskal Herriko egoitzaren bost urteko funtzionamendua bermatzeko letra izenpetu zuela pribatizazioko akordioan. Orduko dokumentu hura kontuan izanik, BBEko sindikatu handienak, UGTk alegia, berriro jabetza publikoko enpresa bihur zezatela eskatu zuen uztailean, irizten ziolako etxe nagusiak Alemanian pagamenduen etenaldia aitortu izanak pribatizazioaren porrota erakusten zuela eta multinazional alemana finantza ahuleko konpainia zela egiaztatzen. Ordea, ez dirudi oso erraza denik berriro Espainiako Estatuaren jabetzara bihurtzea. LAB eta ESK sindikatuak, adibidez, ez datoz oso bat enpresa batzordeko gainerako ordezkaritzekin. Bi erakunde horiek duda-muda handiak dituzte Euskal Herriko filialaren geroaz, zeren, diotenez, alde bakar batek ere ez du argi zehazten benetan zer kondiziotan saldu zitzaion enpresa publikoa multinazional alemanari.
Behin BB talde alemanaren pagamenduen etena gertatuta, epaileek izendatutako administratzaile bati dagokio orain multinazionala sektoreka antolatzeko eta bultzatzeko plan berria onartzea. Joan den abuztuaren 31rako bukatua izan behar zuten egitamua, baina orain diote irailaren erdirako edo amaituko dutela. Multinazionalaren egoitza guzti-guztien geroa definitu beharra daukatenez gero, plan horretan agertuko da Euskal Herrikoarena ere.
BESTE ZUZENDARITZA BAT.
Enpresa publikoa erosi zuenean, multinazional alemanak ordeztu egin zuen lehengo zuzendaritza. Sindikatuek diotenez, talde berria oso kaltegarri gertatu da enpresarentzat, edo, bestela esanda, multinazional alemanak enpresa arriskuan edo galbidean jartzeko pertsona egokienak izendatu zituen. Sindikatuen iritziz, zuzendaritza horrek ez du ezertxo ere egin edo bete: ez lan komertzialik, ez agindutako transferentzia teknologikorik, ez agindutako prestakuntzako planik. Hitz batean esanda, hutsaren hurrengoa bakarrik. Kontuak horrela, hala sindikatuek, nola SEPI erakundeak, eskabide bera egin diote multinazional alemanari: alda dezala oraingo zuzendaritza. Itxura batera, ematen du zerbait egiteko prest daudela edo zerbait egiten hasi direla. Adibidez, badirudi egoitzako lehendakariordeak, Carlos Vento jaunak, zuzenduko duela hurrengo taldea, betiere etxe nagusitik burujabeago jokatzeko eta lan komertzial beregaina egiteko helburuarekin. Gaur egun, etorkizun oneko merkatua dute Espainian zentral elektrikoek, eta kondizio horixe izango litzateke ezkerraldeko enpresako zuzendaritzak berebiziko aldaketa egiteko oinarria.
BETI KRISIAN.
Gaurko BBE, hots, lehen Babcock Wilcox zena, krisia krisiaren gainean izandako enpresa da, eta beti diru publikoaren laguntzaz atera izan da zulotik. Ondasun ekipamenduzkoak ekoizteko Trapagarango enpresa hori jabetza pribatukoa zen 70eko hamarkadan, eta 5.000 lagun inguru enplegatzen zituen. Arian-arian, garai hartan ere pagamenduen etenaldia egon zen, eta orduko huraxe da lehen krisi ardurakoa. Jaitsaldiari aurre egiteko, garai hartan Euskal Herriko enpresa garrantzitsuenetakoa zena aitzineratzeko, noraezekoa izan zen Espainiako Estatuaren esku-hartzea.
Lantegi horretan ezarri zuten, hain zuzen, enpresak salbatzeko lehenbiziko plana: 52 urtez gorakoentzako erretiro aurreratuetan funtsatzen zen egitamua, eta izugarrizko dirutza gastatu zuen fisko publikoak. Geroenean, sektore batean eta bestean, plan bertsua baliatu zuten krisian zeuden hainbat enpresa publiko aurrera ateratzeko: ontzigintzan, siderurgian eta abar. 80ko hamarkadan, jada enpresa publikoa zela, eta behin PSOE gobernura iritsita, askoz enplegatu gutxiagorekin funtzionatu zuen BW enpresak, eta pixkanaka aldendu egin zuen krisia. PSOEko gobernuak izendatu zuen lehendakaria edo enpresako kargudun gorena. Batetik, enpresa batzordeko UGT sindikatuko kidea zen jaun hori, eta bestetik Bizkaiko PSOEko goi karguduna. Lagun horren gidaritzapean, irabaziak ematen hasi zen enpresa eta hala segitu zuen urte batzuetan. Tartean, dena dela, ustelkeriazko kasu zenbait ere gertatu zen, eta ez zioten on handirik egin enpresari.
Boterean PP txandatu zenean, gobernu berriak beretako bat izendatu zuen, eskualdatzea prestatzeko. Enpresa saneatzen 600 milioi eurotik gora xahutu ondoren pribatizatu zuten BW; orduan aldatu zen BB multinazional alemanaren eskuetara. Orain, behin behar eta, berriro krisian da lehen BW eta orain BBE deritzan enpresaA.