Alderdi asko ditu kirolaren negozioak. Ezbairik gabe, kiroletako eskubideen pastel handiaren banaketa da negozio handiena. Duela 30 urtez geroztik, International Management Group (IMG) talde amerikarrak eta International Sports and Leisure (ISL) alemanak bereganatzen dute mundu osoan pastel handi hori. Milioi asko eta askoko kontuak dira, sistema aski arrearen, ilunaren eta hitsaren bidezkoak. Azkeneko urte hauetan, azaldu dira ustelkeria gorabeherak, dagoeneko ikertzen ari direnak, eta Nazioarteko Batzorde Olinpikoa (NBO) bera ere zipriztinez josi dutenak, edota zutenak, jada, Samaranch markes katalana lehendakari zen garaian. Nolanahi ere, hain boteretsuak dira talde horiek eta hain txertaturik daude kirolaren negozioaren munduan, non, analistek diotenez, arras zaila izango baita erasatea. Interes ekonomiko gehiegi dago jokoan, nonbait.

Telebistak esplotarazi du merkatu honekiko interesa eta komunikazio talde handiek kirolaren enpresaburu eta magnate handi hauengana jotzea erabaki dute. Hori ageri da «Nouvel Observateur» aldizkari frantsesak egindako erreportaje zabal batean.


Oraintsu arte, IMG eta ISL enpresa taldeek kontrolatu dute mundu osoko kirolaren negozioa. Lehen taldeak, amerikarrak, golfa eta tenisa kontrolatu ditu; bigarrenak, aleman-suitzarrak, berriz, olinpiar jokoak eta futbola. Europako talde handiak iaz jo zuen erreka.
ISL taldeak, jatorriz, joko olinpikoetan zituen erroak, eta jardun hartatik zetorkion indarra. Geroztikoan, dena dela, edozein kirolen telebistako eta merkatuko eskubideak izan ditu diru iturri jeneralean, eta bereziki futbolarenak. Talde aleman-suitzarra beste inor baino lehen jabetu zen jokoan zeuden interes finantzarioez, hau da, artean futbola aski amateurra zenean bertan. Egungo egunean, futbola 250 mila milioi dolarreko negozioa dela uste du FIFA erakundeak.
Orain arte, ISL eta IMG sozietateek gestionatzen zituzten mundu osoan kirolaren arloko gorabeherak. Bi talde horiek dauzkate telebistako, marketingeko eta espontsorizazioko eskubide gehienak. Bi talde horiek aholkatzen diete multinazional handiei, kiroletan zertan inbertitu, hala nola, Adidas, Canon, Coca Cola, Mac Donald's eta Nike multinazionalei. Bestela esanda, bi talde horiexek dira lehertze betean dagoen merkatu baten hezurra eta muina. Lagun dituztela, nola ez, ikus-entzunezko eta publizitateko talde handiak, hala Estatu Batuetan, nola Europan. ISL eta IMG talde aitzindariek perspektiba ezin hobea zeukaten etorkizunerako. Atlantikoaren alde banatako bi buruargiri esker, zeinek duela 30 urte baino lehenago barrundatu baitzuten kirol gertakizun handietako mundu osoko negozioa. Aurrerago ikusiko dugun moduan, gestio makurrak eragin dio porrota, antzina ez dela, ISL talde aleman-suitzarrari.
Cleveland-eko 69 urteko Mark McCormack abokatu amerikarrak sortu zuen IMG sozietatea. Adidasen sortzailearen semeak, Hörst Dassler alemanak (zendua, dagoeneko), altxatu zuen ISL sozietatea. Izaera arras ezberdineko bi gizon, kirolzaleak, negoziogile handiak, taldeak nork bere antz eta irudira egin zituztenak. Hirurogeiko hamarkadaren erdi aldera, Hörst Dassler, golfak itxuturik, Arnold Palmer-ekin elkartu zen. Irudia aprobetxatzeko proposamena egin zion Palmer-i, eta trukean mozkinen ehuneko eder bat eskaini zion. Pixkanaka-pixkanaka, kiroletako munduko vedett guztiak bildu zituen: Formula 1eko Killy, Schumacher eta Alain Prost, boxeoko Mohamed Ali, Katarina Wit patinatzailea, Agassi eta Sampras tenislariak eta Tiger Woods golflaria. Denborak aurrera, era guztietako kirol ekitaldiak gestionatzen hasi zen IMG, eta telebistako eskubideen negozioan sartu zen. Azkeneko arlo horrek biltzen du sozietatearen negozio zifraren herena (1.500 milioi dolar).
Europako ISL taldeak jatorri instituzionalagoa du. Hirurogeiko hamarkadaren erdi aldera, sortzaileak, Adidas taldeko Hörts Dassler jaunak, kirol instituzio handiekin hitzarmenen bat egitea proposatu zuen, hala nola, Asoziazio Futbolaren Nazioarteko Federazioarekin (FIFArekin) eta Nazioarteko Batzorde Olinpikoarekin (NBOrekin), eta Adidas eta Coca Cola jarri zizkien espontsor edo babesle. Negoziatu, dirua jaso eta berebiziko pila banatu: horixe sistemaren muina. Kirol instituzioek, aurre-aurrean azaldu beharrik gabe, dirua egiteko modu bat (kirolaren arloan, oso bizirik zegoen orduan amateurismoaren mitoa). Astekari frantsesak dioenez, inor asaldatu gabe aberasteko modu ederra da sistema opaku hori.
Horrelaxe funtzionatzen zuen ISL sozietateak ere, neurri bereko hitstasunarekin. Ezinezkoa izaten zen egoitza Suitzako Luzernan daukan sozietate honen negozio zifra jakitea. Duela 10 urte zendu zen Dassler jaunari esker izenpetu ziren Munduko Kopa 2002 eta 2006 ekitaldietako telebistako eskubideen kontratuak. Juan Antonio Samaranch lehendakari ohiak ere gizon horri zor dizkio, hala COIko lehendakaritza, nola FIFArekiko kontratuak. FIFAko oraingo lehendakaria, Blatter jauna, Dassler-en enplegatua zen profesional gisa hasi zenean, eta Dassler-en miresle sutsua da. Jardunbide horretan funtsatuta kendu zizkion ISL sozietateak, azkenik, IMG sozietateari bederatzi tenis torneo axolakoenen eskubideak, zeinetako arduradunek 1.200 milioi dolar banatu baitzituzten 10 urtetan. Futbolaren kasuan, ISLk 1.600 milioi dolar entregatu zizkion FIFAri, 2002 eta 2006 urteetako munduko kopen izenean.
Futbola zen IMG sozietatearen puntu ahula. Ondorioz, masiboki inbertitzea deliberatu zuen, eta, horretarako, McCormack-ek esku guztia eman zion Drosart-i. Konkurrentzia itzelean ibili ziren ISL eta IMG. Batak nahiz besteak kirolaren kateko sari guztiak kontrolatu nahi zituzten: atletak, partidak, merkatuko eta telebistako eskubideak eta publiko handiarengana iristeko bideak, hots, telebista, Internet eta produktu debekatuen salmenta.
Ordea, ISL sozietateak, FIFAren marketingaren kudeatzaileak, iaz jo zuen erreka, gizonen teniseko zirkuitu profesionalean egindako inbertsio galgarriak zirela kausa. ISLren porrotak 35 milioi eurotik gorako galerak sortu zizkion nazioarteko federazioari, zeinek, bestalde, berehala sortu baitzuen marketingeko filial propioa. Berdin gertatu zitzaion Kirch Mediari, FIFAren beste aliatu bati: horrek ere iaz jo zuen erreka, 2002ko mundialaren telebistako eskubideak 860 milioi dolarreko (928 milioi euro) zifra errekorra ordaindu eta gero. Dioguna egiaztatzeko, gogora dezagun Frantzia'98 mundialeko eskubideak 138 milioi euro bakarrik pagatu zirela.


Hala ISL, nola IMG, beste talde handi batzuetan sustengatzen ziren garatzen segitzeko. IMGk, Chase Manhattan Bank banketxearekin batera, 1,5 milioi dolarreko funts bat sortu zuen, kirolaren edozein arlotan inbertitzeko. ISLren antzeko estrategia, zeinek Alemaniako Kirch Media telebista taldearekin (orain porrotean) konpartitu baitzituen munduko bi kopen eskubideak eta Texaseko inbertsio funts batekin negoziatu baitzuen Brasilgo Flamengo futbol klubaren erosketa.
Interneten gainean ere, ikuspegi berekoak ziren bi taldeak. ISLk Kaliforniako sozietate espezializatu bat erosi zuen; IMG, berriz, futboleko hiru mitorekin elkartu zen, hots, Brasilgo selekzioarekin, Barcelona FC klubarekin eta Manchester United-ekin, haien sareko guneak konpartitzeko. Estatu Batuetan, IMGri Interpublic publizitateko taldea gertatu zitzaion arerio. Interpublic-en Octagon filialak tenisa jo zuen begiz, eta dosier bat aurkeztu zuen Bordeleko Girondis erosteko. SFX ere IMGren etsai gogorra izan zen. SFX liderra da Ameriketan musikako ikuskizunen, antzerkikoen eta kiroletakoen produkzioan, eta, aldi berean, saskibaloiko Michael Jordan jokalariaren, kiroletako munduko idoloaren, agentea edo enpresaburua ere bada.


Sozietateak berak emandako datuen arabera, IMGk 1.500 milioiko negozio zifra izan zuen 1999an. Urte horretan, 2.300 enplegatu zeuzkan, 75 bulego, 571 bezero indibidual eta 92 enpresa 1997an. Han eta hemen, kiroletako 1.000 ekitaldi edo ikuskizun baino gehiago antolatu ditu mundu osoan. Kapital sozial guztia Mark McCormack jaunaren eskuetan dago.
IMGren jardunean, sektore hauek dira, hurrenez hurren, garrantzitsuenak: telebista (eskubideen negoziazioa, produkzioa, banaketa -negozio zifraren %30-), golfa, tenisa, futbola (Hego Amerikako Kopa), artisten gestioa, orkestrena eta musika klasikoko emanaldiena (negozio zifraren %10etik behera) eta azafaten agentzia. Enpresa hori lau gizonek zuzentzen zuten: Marck McCormach lehendakariak eta hiru lehendakariordek, administrazio kontseiluko kideak hirurak. Lehendakariorde bakoitza eremu geografiko baten arduraduna da; zehatzago, berriz, sektore batena. Eric Drossart (Europa, Afrika, Ekialde Ertaina / telebista eta futbola). Alastair Johnston (Asia / golfa). Robert Kain (Amerika / tenisa).

Iazko porrotaren aurretik, ISLk 1.500 milioi dolarretik gorako negozio zifra zeukan, eta 445 enplegatu. Kapital sozialaren %90 Horts Dassler-en semeek zeukaten, Sporis eta ISMM enpresen bidez; beste %10a Japongo Dentsu publizitate taldeak. Bestalde, ondoko sektore hauek zituen jardun eremu: telebistako eskubideen negoziazioa eta futboleko marketinga (Munduko Kopa 2002 eta 2006), olinpiar jokoak, atletismoa eta automobilak (Amerikako txapelketa). Suitzako Luzernan dauka egoitza. Zuzendarien komiteko lau pertsonek gobernatzen zuten ISL: Heinz Shuetenberger suitzarrak (PDG), Daniel Beauvois belgikarrak eta bi kopresidentek, Christoph Malms alemanak eta Jean Marie Weber frantsesak