ETORKINEN MALETEK OROITZAPEN USAINA DUTE


2021eko uztailaren 27an
Kartoizko maletak. Barruan ezer gutxi eduki arren, zama eramangaitza izaten dute emigrante batzuentzat. Izan ere, arropek baino kilo gehiago pisatzen dute sarritan oroitzapenek, tristurek eta usainek. Ezin ahaztu, ordea, maleta hori emigrantearen lagun min bilakatzen dela munduan zehar ogi bila -edo askatasun bila, nork daki- abiatzen denean.

Tanttaka antzerki taldeak Castro izeneko galiziar etorkin baten maleta zabaltzen digu bere azken ikuskizunean, barruan daramatzan sentipen eta bizipen ezkutukoenak erakusteko. Manuel Rivas idazle eta kazetari galiziarrak 2000. urtean argitaratu zuen «A man dos paínos» eleberria da muntaiaren oinarri. Jatorrizko liburua oso ezberdinak diren hiru atalez osatuta dago. Lehen atala emigrazioari buruzko narrazio bat da, fikziozkoa. Bigarren eta hirugarren atalak, aldiz, Rivas berak aterarako hainbat argazkiz eta kazetari-testuz osatuta daude. Azken honetan hainbat naufragoren testigantzak bildu zituen. Tanttakak elementu horiek guztiak bildu nahi izan ditu azken lan honetan. Beraz, esan daiteke, irudimenak eta errealitateak talka egiten duten eremuan kokatu dela taldearen azken proposamena.
Laguntasunaz, beldurrez, kondairez eta nostalgiaz mintzo den ikuskizuna izan arren «La mano del emigrantek» erreibindikazio kutsua ere badu. Antzezlanaren zuzendari Fernando Bernuesen hitzetan, «duela ez urte asko eskulana esportatzen zuen Espainia ahanzturaren birusak jota dagoela dirudi», gaur egun Afrika eta Europa artean eraiki den harresiari erreferentzia eginaz, besteak beste. Garai batean emigratu behar izan zutenen gorabeherak eszenaratzeak «isilarazia izan den gure historiaren garai garrantzitsu baten argi-ilunak deskubritzen lagunduko du» antzezlanak era berean.
Gizakiaren bizitza markatzen duten atxikimendu eta galera bezalako oinarrizko sentimenduei buruzko istorioa da «La mano del emigrante», bere protagonistei muturreko esperientzia horiek bizitzea egokituko baitzaie.

Magia gailegoa.

Harrizko lagunak. Etxetik urrun egon beharraren patuak izaera ezberdinetako pertsonak biltzen ditu, ustekabean, elkarren beharra sentitzera iritsi arte. Zoriak elkartutako lagunak betiko lagun bilakatzen dira.
Jose Ibarrola eszenografoak Fernando Bernuesekin batera sortutako espazio eszeniko deigarrian hamaika pertsonaien gorabeherak kontatzen dira. Carlos Acosta, Aitor Beltran, Carmelo Moreno, Teresa Calo, Kike Díaz de Rada, Fran Lasuen, Tomasa Fontán eta Rafael Martín dira, besteak beste, pertsonaia horiei bizia emateko ardura duten aktoreak. Euren bitartez ikuslea Londreseko Old Crow tabernan murgilduko da ikuskizunaren lehen minutuetan. Izan ere, Castro eta bere adiskideak Londresko erietxe batean aritzen dira lanean eta taberna hartan elkartzen dira beti billarrean eta dardotan egiteko, edateko eta kontu-kontari aritzeko. Castrok bere istorioekin, oroitzapenekin eta eskuan tatuaturik dituen hiru ekaitz-txorien irudiarekin liluratuta uzten ditu bere lagunak. Castroren esku horrek sekretu dramatiko bat gordetzen du bere baitan.
«La mano del emigrante» galiziarren istorio bat da. Teresa Calo aktoreari, aitortzen duenez, galiziarren mundura berriro ere gerturatzeko aukera eman dio antzezlan honek: «76an ni neu etorkin gailegoekin bizi izan nintzen Londresen». Caloren aburuz Tanttakaren azken lana «mamuz eta istorio gogor nahiz samurrez beteta dago. Baina galiziar kondaira gehienetan bezalaxe, honetan ere ez da umorerik falta». Hala, gertaera garratzenari ondorio baikorra ikusteko gai diren pertsonaiez betetzen da oholtza. Aitor Beltranek gorpuzten duen gazte galiziarrak, esaterako, zera dio memento batean: «Nik ere bi anaia dauzkat emigrazioan. Bata gertu dago, Buenos Airesen, baina bestea Alemanian dago».

Lengoaia berrien bila.

Itsas haizearen doinuak. Nostalgiak jota, maiz, bihotzean gordetako musikak entzuten ditugu etengabe, itsasoak ostertzetik ekarritakoak izango balira bezala.
Tanttakaren azken ikuskizunak eszenaratze konplexua du. Aktore kopuru handiaz gainera, zuzeneko musika ere barneratzen du. Hala, antzezlana musika doinu ezberdinek gidatzen dutela dirudi. Fran Lasuenen biolinak eta Aitor Beltranen eskusoinuak narrazioa harilkatzen dute, ikuslea ia ohartu gabe. Bernuesen hitzetan «musika ez da dramaturgiari erantsitako elementu bat, Rivasen diskurtsoren parte bat baizik».
Protagonistaren amarena egiten duen Tomasa Fontán aktorea -Pilar Rodriguezek ordezkatuko du zenbait emanaldietan- izatez galiziarra da, eta honenbestez, Galiziako zenbait abesti herrikoi berreskuratzeko orduan laguntza paregabea eskaini du.
Marinelei buruzko istorio hau puzzle gisa azaltzen zaio ikusleari, denbora eta espazioan etengabe jauzi eginaz. Horrek nahikoa nahasmen sortzen du ikuslearengan. Zuzendariak, ordea, gaur egungo antzerkiak errealismotik ihes egin behar duela defendatzen du, narrazioari dagokionean bederen: «Ikus-entzunezko lengoaian hezten 70 urte daramatzagu, eta horrek ikuslea ikaragarri aldarazi du. Gaur egun, egoera baten aurrean askoz azkarrago kokatzen gara».
Antzezlanaren beste gakoetako bat hizkuntzen erabilera da. Taldeak Xosé Estévez-en laguntza izan du gazteleraz mintzo diren pertsonaietan galiziar azentua egoki lantzeko. Galegoz eta ingelesez ere hitz egiten dute pertsonaia batzuk.
Tanttaka euskarazko bertsioa entseatzen hasi da uztailean eta abuztuaren amaieran jada jendaurrean aurkezteko asmoa du. Ritxi Lizartzak egin duen euskarazko bertsioan -«Ekaitz-txorien eskua» izenburua du- euskara izango da hizkuntza nagusia, nahiz eta pertsonaia batzuk, «hizkuntzaren atxikimendua nahiz berori galtzea etorkinen ezaugarria» izanik, gazteleraz eta ingeleraz ere mintzatuko diren

Manuel Rivas: idazle eta kazetaria
Manuel Rivas 1957an jaio zen Coruñan. Gaztetandik kazetari lanetan aritua da hainbat egunkarietan. Idatzitako erreportaje horietako batzuk zenbait liburutan bildurik daude: «Toxos e flores» (1992), «Galicia, el bonsái atlántico» (1994), «El periodismo es un cuento» (1997) eta «Galicia, Galicia» (2001).

Bere idazlanak gailegoz argitaratzen ditu Rivasek. Idatzi duen poesiaren erakusgarri zabala «O pobo da noite» (1997) bilduman irakur daiteke. Narratzaile gisa argitaratutako lan batzuk hauek dira: «Os comedores de patacas» (1992), «Qué me queres amor?» (1996) eta «O lapis do carpinteiro» (1999). Azken bi lan horiengatik Torrente Ballester eta Espainiako Narratibaren Sari Nazionala eta Espainiako Kritikaren Saria eskuratu zituen, hurrenez hurren


Azkenak
2024-08-14 | ARGIA
Israelek preso palestinarrak erabiltzen ditu tunelak eta eraikinak miatzeko

"Gure bizitzak haienak baino garrantzitsuagoak dira", esan dio Israelgo armadako soldadu batek Israelgo komunikabide bati.


2024-08-14 | Kanaldude
EuskarAbentura: gazteen paregabeko espedizioa

Joan den uztailean, hilabete batez, 127 gaztek 400 kilometroko espedizioa oinez egin dute Euskal Herrian gaindi. Abenturazale haiek Jzioquitarrak deitzen dira eta 30 egunez, 27 herri bisitatu eta hainbat euskal eragile ezagutu dituzte. Aurten, EuskarAbenturako helburuak aise... [+]


Ostalaritza patronalak Gipuzkoako txosnei TicketBai ezartzea eskatu dio Aldundiari

EAEko hiru hiriburuetan udako jaiak ospatzearekin batera, etorri dira, berriz ere, ostalaritzako patronalaren kexuak jai herrikoien aurka. Gipuzkoako Ostalaritzaren elkarteak Gipuzkoako Foru Aldundiari eskatu dio Arabakoaren bidea jarraitzeko, eta txosnei eta kale saltzaileei... [+]


Palestinaren alde mobilizatuko dira Bilboko Aste Nagusian

Palestinarekin Elkartasuna ekimenak antolatu du Aste Nagusian Israel borrokatu lelopean. Bilboko Aste Nagusiaren bezperan, ostiralean, 19:00etan, egingo dute mobilizazioa.


Pablo Gonzalez espioitzagatik ikertzen jarraituko du Poloniak

Poloniako Fiskaltza Nazionaleko bozeramaileak adierazi du euskal kazetaria oraindik formalki akusatu ez badute ere, “legearen arabera auzi-ihesean akusatua” izan daitekeela. Gonzalez preso trukean sartzeko erabakia Washingtonetik etorri zen, baina Poloniako zerbitzu... [+]


Juan Luis Goenaga artista zendu da, 74 urterekin

Donostian jaioa, urte mordoxka bat Alkizan eman zituen bizitzen, baserri batean. Inguratzen zuen naturak lilura sortzen zion. Margolari gisa egin da ezagun, nagusiki.


Ibilbide dekolonialak (I)
Donostia: non gogoa, han ezpata


2024-08-14 | Mikel Aramendi
Israel, Iran eta bi elefanteak

Hamasen erasoaren ezohiko muntak, eta Israelgo gerra-kabineteak hari emandako erantzunaren desmasiak zerikusi zuzena dute ondorio geopolitikoen sakonerarekin. Ekialde Ertainean eta nazioarteko aliantzetan aldaketak eragin ditu genozidioak: Israelek zer irabazi eta galdu du?... [+]


Musk amen-omenka, trumpismoa besarkatzen

Munduko bigarren gizonik aberatsena, Elon Musk, gezurrak eta mezu sektarioak hedatzen, propaganda egiten ari zaio Donald Trumpi, inkestek gero eta gehiagotan diotenean Kamala Harris izango dela AEBetako hurrengo presidentea.


Grezian piztutako suteek hildako bat eta 50.000 pertsona ebakuatu baino gehiago eragin dituzte

Gutxienez 10.000 hektarea kiskali dira Atenasetik gertu, eta dozenaka etxe eta enpresa kiskali dira, EFEk jaso duenez. Greziako Gobernuak suteei aurre egiteko laguntza eskatu dio Europar Batasunari.


Hamar gizon atxilotu dituzte asteburuan, emakumeen aurkako indarkeria egotzita

Zortzi pertsona atxilotu dituzte Nafarroan, beste biak, berriz, Gasteizen. Horrez gain, Algortako Portu Zaharreko jaietan gertatutako sexu eraso bat salatzeko elkarretaratzea egin dute, astelehenean.


Arantxa Orbegozo 'Txitxi'
“Niretzako bidaiarik politenak mantso doazenak dira”

Zirrara eta pasioaren eroale da Arantxa Orbegozo Txitxi (Tolosa, 1962). Bizitza darama eskuetan eta hura eskaintzen dio zuzentzen zaion edonori. Atleta izan da, txirrindularia, eta bere buruari proposatu dizkion beste hainbat diziplinatan aritua. Hala eta guztiz ere, benetan... [+]


Paquita Bretos Andueza zendu da, mendizale aitzindari eta antifrankista

96 urterekin eman du azken hatsa. Nafarroa Garaian zein Euskal Herri osoan, mendizaletasunaren aitzindarietako bat izan zen, Angel Oloron senarrarekin batera.


2024-08-13 | Euskal Irratiak
Aitor Elexpuru: “Larhunen ez dugu gehiago eraiki dadin nahi, baizik dagoena hobe kudeatua izatea”

Abuztu hasierarekin batera, bero, idorte eta su arriskuak altuak dira mendiguneetan. Arriskuen murrizteko nahian, 2021tik, Lapurdi eta Nafarroako mendigunea osatzen duten hiriek zonbait protokolo eta konbentziotan elkartu dira, mugaz gaindi. Horien artean, “Gure... [+]


Eguneraketa berriak daude