ETORKINEN MALETEK OROITZAPEN USAINA DUTE


2021eko uztailaren 27an
Kartoizko maletak. Barruan ezer gutxi eduki arren, zama eramangaitza izaten dute emigrante batzuentzat. Izan ere, arropek baino kilo gehiago pisatzen dute sarritan oroitzapenek, tristurek eta usainek. Ezin ahaztu, ordea, maleta hori emigrantearen lagun min bilakatzen dela munduan zehar ogi bila -edo askatasun bila, nork daki- abiatzen denean.

Tanttaka antzerki taldeak Castro izeneko galiziar etorkin baten maleta zabaltzen digu bere azken ikuskizunean, barruan daramatzan sentipen eta bizipen ezkutukoenak erakusteko. Manuel Rivas idazle eta kazetari galiziarrak 2000. urtean argitaratu zuen «A man dos paínos» eleberria da muntaiaren oinarri. Jatorrizko liburua oso ezberdinak diren hiru atalez osatuta dago. Lehen atala emigrazioari buruzko narrazio bat da, fikziozkoa. Bigarren eta hirugarren atalak, aldiz, Rivas berak aterarako hainbat argazkiz eta kazetari-testuz osatuta daude. Azken honetan hainbat naufragoren testigantzak bildu zituen. Tanttakak elementu horiek guztiak bildu nahi izan ditu azken lan honetan. Beraz, esan daiteke, irudimenak eta errealitateak talka egiten duten eremuan kokatu dela taldearen azken proposamena.
Laguntasunaz, beldurrez, kondairez eta nostalgiaz mintzo den ikuskizuna izan arren «La mano del emigrantek» erreibindikazio kutsua ere badu. Antzezlanaren zuzendari Fernando Bernuesen hitzetan, «duela ez urte asko eskulana esportatzen zuen Espainia ahanzturaren birusak jota dagoela dirudi», gaur egun Afrika eta Europa artean eraiki den harresiari erreferentzia eginaz, besteak beste. Garai batean emigratu behar izan zutenen gorabeherak eszenaratzeak «isilarazia izan den gure historiaren garai garrantzitsu baten argi-ilunak deskubritzen lagunduko du» antzezlanak era berean.
Gizakiaren bizitza markatzen duten atxikimendu eta galera bezalako oinarrizko sentimenduei buruzko istorioa da «La mano del emigrante», bere protagonistei muturreko esperientzia horiek bizitzea egokituko baitzaie.

Magia gailegoa.

Harrizko lagunak. Etxetik urrun egon beharraren patuak izaera ezberdinetako pertsonak biltzen ditu, ustekabean, elkarren beharra sentitzera iritsi arte. Zoriak elkartutako lagunak betiko lagun bilakatzen dira.
Jose Ibarrola eszenografoak Fernando Bernuesekin batera sortutako espazio eszeniko deigarrian hamaika pertsonaien gorabeherak kontatzen dira. Carlos Acosta, Aitor Beltran, Carmelo Moreno, Teresa Calo, Kike Díaz de Rada, Fran Lasuen, Tomasa Fontán eta Rafael Martín dira, besteak beste, pertsonaia horiei bizia emateko ardura duten aktoreak. Euren bitartez ikuslea Londreseko Old Crow tabernan murgilduko da ikuskizunaren lehen minutuetan. Izan ere, Castro eta bere adiskideak Londresko erietxe batean aritzen dira lanean eta taberna hartan elkartzen dira beti billarrean eta dardotan egiteko, edateko eta kontu-kontari aritzeko. Castrok bere istorioekin, oroitzapenekin eta eskuan tatuaturik dituen hiru ekaitz-txorien irudiarekin liluratuta uzten ditu bere lagunak. Castroren esku horrek sekretu dramatiko bat gordetzen du bere baitan.
«La mano del emigrante» galiziarren istorio bat da. Teresa Calo aktoreari, aitortzen duenez, galiziarren mundura berriro ere gerturatzeko aukera eman dio antzezlan honek: «76an ni neu etorkin gailegoekin bizi izan nintzen Londresen». Caloren aburuz Tanttakaren azken lana «mamuz eta istorio gogor nahiz samurrez beteta dago. Baina galiziar kondaira gehienetan bezalaxe, honetan ere ez da umorerik falta». Hala, gertaera garratzenari ondorio baikorra ikusteko gai diren pertsonaiez betetzen da oholtza. Aitor Beltranek gorpuzten duen gazte galiziarrak, esaterako, zera dio memento batean: «Nik ere bi anaia dauzkat emigrazioan. Bata gertu dago, Buenos Airesen, baina bestea Alemanian dago».

Lengoaia berrien bila.

Itsas haizearen doinuak. Nostalgiak jota, maiz, bihotzean gordetako musikak entzuten ditugu etengabe, itsasoak ostertzetik ekarritakoak izango balira bezala.
Tanttakaren azken ikuskizunak eszenaratze konplexua du. Aktore kopuru handiaz gainera, zuzeneko musika ere barneratzen du. Hala, antzezlana musika doinu ezberdinek gidatzen dutela dirudi. Fran Lasuenen biolinak eta Aitor Beltranen eskusoinuak narrazioa harilkatzen dute, ikuslea ia ohartu gabe. Bernuesen hitzetan «musika ez da dramaturgiari erantsitako elementu bat, Rivasen diskurtsoren parte bat baizik».
Protagonistaren amarena egiten duen Tomasa Fontán aktorea -Pilar Rodriguezek ordezkatuko du zenbait emanaldietan- izatez galiziarra da, eta honenbestez, Galiziako zenbait abesti herrikoi berreskuratzeko orduan laguntza paregabea eskaini du.
Marinelei buruzko istorio hau puzzle gisa azaltzen zaio ikusleari, denbora eta espazioan etengabe jauzi eginaz. Horrek nahikoa nahasmen sortzen du ikuslearengan. Zuzendariak, ordea, gaur egungo antzerkiak errealismotik ihes egin behar duela defendatzen du, narrazioari dagokionean bederen: «Ikus-entzunezko lengoaian hezten 70 urte daramatzagu, eta horrek ikuslea ikaragarri aldarazi du. Gaur egun, egoera baten aurrean askoz azkarrago kokatzen gara».
Antzezlanaren beste gakoetako bat hizkuntzen erabilera da. Taldeak Xosé Estévez-en laguntza izan du gazteleraz mintzo diren pertsonaietan galiziar azentua egoki lantzeko. Galegoz eta ingelesez ere hitz egiten dute pertsonaia batzuk.
Tanttaka euskarazko bertsioa entseatzen hasi da uztailean eta abuztuaren amaieran jada jendaurrean aurkezteko asmoa du. Ritxi Lizartzak egin duen euskarazko bertsioan -«Ekaitz-txorien eskua» izenburua du- euskara izango da hizkuntza nagusia, nahiz eta pertsonaia batzuk, «hizkuntzaren atxikimendua nahiz berori galtzea etorkinen ezaugarria» izanik, gazteleraz eta ingeleraz ere mintzatuko diren

Manuel Rivas: idazle eta kazetaria
Manuel Rivas 1957an jaio zen Coruñan. Gaztetandik kazetari lanetan aritua da hainbat egunkarietan. Idatzitako erreportaje horietako batzuk zenbait liburutan bildurik daude: «Toxos e flores» (1992), «Galicia, el bonsái atlántico» (1994), «El periodismo es un cuento» (1997) eta «Galicia, Galicia» (2001).

Bere idazlanak gailegoz argitaratzen ditu Rivasek. Idatzi duen poesiaren erakusgarri zabala «O pobo da noite» (1997) bilduman irakur daiteke. Narratzaile gisa argitaratutako lan batzuk hauek dira: «Os comedores de patacas» (1992), «Qué me queres amor?» (1996) eta «O lapis do carpinteiro» (1999). Azken bi lan horiengatik Torrente Ballester eta Espainiako Narratibaren Sari Nazionala eta Espainiako Kritikaren Saria eskuratu zituen, hurrenez hurren


Azkenak
EAEko Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren analisia aurkeztu du Gorbeialdeko Herri Unibertsitateak

EAEn, energia berriztagarriko instalazioak non jarri daitezkeen biltzen du Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialak (LPS). Plana osatuta dago, eta laster onartuko dute. Alabaina, zenbait adituk hutsuneak dituela ohartarazi dute, tartean, Gorbeialdeko Herri... [+]


2025-04-09 | Sustatu
UEUk aurtengo uda ikastaroen zerrenda finkatu du

UEUren 53. Udako Ikastaroak izango dira aurtengo udakoak. Zein jardunaldi eta ikastaro izango diren jakinarazi berri dute. Matrikulazioa aurrerago, maiatzean.


ANE LABAKA MAYOZ:
“Ama izatean bizitako zurrunbiloari hitzak jartzen saiatu naiz”

Ane Labaka Mayoz bertsolari eta idazleak ‘Hezur berriak’ (SUSA, 2025) poesia liburua plazaratu berri du. Bertan, amatu aurreko eta ondorengo hilabeteetan bizitako beldurrak, ilusioak, biolentziak, presio sozialak, erruak, pozak eta nekeak bildu ditu.


“Badaude diskriminazio egoera baten zantzu nahikoak, gutxienez eskatzen dutenak Debako liburutegian ikerketa bat aurrera eramatea”

Irati Aizpurua Alquezar abokatuak zuhurtziaz erantzun ditu ARGIAren galderak, eta testuinguru juridikoa eman digu, Debako udal liburutegian gertatzen denaren inguruan. Elkarrizketa zabal batean berriki kontatu dugunez, 2 urtera arteko haurrek galarazita dute Debako haur... [+]


Lekeitioko Udalak etxebizitza turistikoen lizentziak geldiarazi ditu

HAPOn etxebizitza turistikoak arautu eta mugatzeko aldaketa puntual bat egin arte eten egingo da herrian gisa horretako etxe gehiago irekitzeko aukera. Alokabiderekin hitzarmen bat egin duela ere iragarri du udalak, etxe hutsak alokairuan jartzeko.


Israelek eginiko beste sarraski bat atera da argitara: Rafahn hamabost osasun langile hil eta ondoren hobi komun batera bota zituen

Palestinako Ilargi Gorria larrialdi zerbitzuak baieztatu du gorpuei eginiko autopsiak erakusten duela soldadu israeldarrek tiro egin zietela medikuei. Hil aurretik osasun langileetako batek soldaduek eraso egin zien unea grabatu zuen mugikorrarekin, eta bideoan ikus daiteke... [+]


50.000 plakako zentral fotovoltaiko bat jartzeko proiektua aurkeztu dute Agurainen

Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkariaren bidez ezagutarazi da Cañaveras Solar enpresak egingo duela zentrala. Cañaveras Solar enpresaren zuzendaria Rafael Benjumea da, oligarkiako Benjumea familiako kidea. 15 milioi eurotik gorako kostua izango du proiektuak... [+]


Eskola publikoarentzako lehenengo plan estrategikoa aurkeztu du Pedrosak

“Etapa berri baten hasiera” eta “historikoa” moduko hitzekin aurkeztu du Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Sailak Euskal Eskola Publikoa Eraldatzeko I. Plan Estrategikoa, Eusko Legebiltzarrean. Edukiak oraindik ontzeko eta zehazteko daudela, plana hamar... [+]


2025-04-08 | ARGIA
Grebara joko dute Donostiako gizarte zerbitzuetako langileek

Bost greba egun deitu dituzte apirilerako, "lanez gainezka" daudela eta giza baliabide eta material "oso murritzak" dituztela argudiatuta. ELA sindikatuaren esanetan, udalak "ez du mugimendurik egin nahi".


2025-04-08 | Bertsozale.eus
Gasteizko Pinto pintto taldea garaitu da Kuadrillartekoan
Urtarrilaren 18an hasitako 2025ko Arabako bertso Kuadrilla artekoa amaitu da, 14 bertso egun eta 4 finalerdiren ostean helmugara heldu da larunbatean ospatutako finalarekin. Bat bateko 14 talde izan dira eta talde bakoitza hamaika lagunez osatua egon da.

2025-04-08 | ELA sindikatua
Medikuen artean euskararen eskakizuna gaztelaniarena baino 47 puntu txikiagoa da Osakidetzan

Osakidetzan egun, ez dago bermatuta euskarazko zerbitzua. Zerbitzu gehienetan ez dago hizkuntza irizpiderik eta herritar euskaldunek bere burua nabarmendu beharra daukate, egoera oso zaurgarrian, euskarazko zerbitzua jaso ahal izateko.


Gaixo dagoen Gotzon Telleria euskal presoa etxeratzeko eskatu dute sindikatuek

ELA, LAB, ESK, STEILAS, CGT-LKN, CNT, HIRU, EHNE eta ETXALDE sindikatuak, Sarek abiatutako Gotzon SOS kanpainara batu dira. 2019an antzeman zioten gaixotasun genetiko sendaezina 68 urteko preso politiko bilbotarrari. Sindikatuek gaixotasun larriak dituzten presoak kartzelatik... [+]


Hiru eguneko greba zikloari ekin diote Bridgestoneko Basauriko langileek, eta arratsaldean mobilizazioa egingo dute

Astearteko greba egunak %100eko jarraipena izan du, sindikatuen arabera. Hilaren 11rako eta 15erako deituta daude beste bi lanuzteak. 335 langile kaleratu nahi ditu Japoniako pneumatikoen multinazionalak Basauriko (Bizkaia) plantatik.


Eguneraketa berriak daude