PARIS GUGGENHEIMEN: 70 URTEKO KORRONTEEN KRONIKA

Erakusketa honetako artistak Paristik datoz, baina erakusketa bera Londrestik datorrela esan genezake, bertako The Royal Academy of the Arts-ek antolatu baitu, Bilboko Guggenheimen titaniozko teilatupean eta BBVA Fundazioaren babesean. Iragan mendeko zazpi hamarkadetan Frantziako hiriburuan egindako 150 artisten 250 lan baino gehiago biltzen ditu erakusketak. Picasso espainiarra, Chagall eta Kandisky errusiarrak, Modigliani italiarra, Mondrian holandarra... eta euren arte lanak izan ziren Parisko korronteen protagonista. Denak ez dira frantsesak beraz. Izan ere, hiriaren edertasun eta erromantizismoak, bere tradizio kulturalak eta politika liberalak eta, gaur egun arraroa badirudi ere, bertako bizi-kostu merkeak erakarrita, bazter guztietako artistak bertara hurbildu ziren XX. mende osoan, Paris arteen hiriburu bihurtuz.

Erakusketetan denbora eta espazioan elkarrengandik urrun dauden lanak elkarren ondoan jarri eta ikuspegi historikoa baztertzeko joera nagusitu den garaiotan, erakusketa honek historiari heltzen dio, eta baita geografiari ere, erakusketa kronologikoki antolatua izateaz gain, Parisko hainbat auzoren arabera izan baita paratua. Auzoz auzo beraz, 70 urteko ibilbidea egin dugu Guggenheimeko bigarren solairuan barna.

Montmartre, 1900-1918.

Mendea jaio eta I. Mundu Gerrara bitarte

auzo hau izan zen abangoardiaren muina eta kubismoaren sorburua. Lehenago ere hainbat inpresionistaren gune izan ziren Lapin Agile eta Moulin-Rouge inguruak, baina mendea jaio berri zenean Picasso eta Braquek bertan hautsi zituzten mendebaldeko artearen perspektiba tradizionalaren egiturak. Objektuen fragmentazioaren hizkuntza bisual berriaren, kubismoaren, hariari jarraiki, Delaunayk Eiffel dorrea puskatan irudikatu zuen, baina kolore biziak erabiliz, Derainek lerro hauen gainean ipini dugun lanean egin zuen bezala.

Montparnasse, 1919-1939.

20ko hamarkadan Montmartreko klubak utzi eta La Coupole, Le Dôme edo La Rotonde Montparnasseko kafetegien inguruan bildu ziren artista eta idazleak. Parisko Eskola estilo tradizionalagora hurbildu zen, Picassoren hainbat lanetan edo Modiglianiren biluzietan islatzen den modura; Le Corbusier eta Ozenfantek makinaren aroarekin bat zetorren purismo sinpleari ekin zioten; Zurich sorburu izan zuen dadaismoa ere Senaren bazterretan zabaldu zen.
30eko hamarkadan Abstrakzio-Sorkunza taldea nagusitu zen, hots, Vantongerloo, Herbin, Mondrian edo Domelaren urdin, hori, gorri eta beltz koloreko konposizio geometrikoak.
Hamarkada berean, faxismoaren goraldiaren testuinguruan, Dalik eta gainerako surrealistek ametsak irudikatzeari ekin zioten auzo honetan.

Saint-Germain-des-Prés, 1940-1957.

Magritte, Masson, Ernst, Mondrian, Chagall eta beste hainbatek Paristik alde egin zuen II. Mundu Gerran. Picasso, ordea, ez zen rive gaucheko Saint-Germain auzotik mugitu. Eta existentzialismoa ere, Sartre buru zela, bertara bildu zen.
Gerraren gogortasunak izan zuen isla garai hartako artean. Braque, Bernard edo Buffeten obra goibelak dira horren isla, baita okupatzaileen errepresalia eta torturen lekuko izan zen Frautierren testigantzak ere.
40ko hamarkadaren bukaeran COBRA taldea sortu zen Jorn, Alechinsky eta Appelen eskutik. Parisko Eskolatik eta surrealismotik baztertu nahian, espresionismoari eta kolore bortitzei heldu zieten taldekideek. Baina surrealistak ere Parisera itzuli ziren apurka, eta Parisko Eskola indarberritu eta estilo eta artista ugari bildu zuen bere inguruan. Abstrakzio geometrikoak, op arteak eta arte zinetikoak euren ibilbidea egin zuten 50eko eta 60ko hamarkadatan. Eta Yves Klein artistak, aldiz, bere bide propioari ekin zion, pinturaren genero guztiak berritzeko saiakeran (bere kolore propioa eta guzti asmatu eta patentatu zuen, International Klein Blue, IKB, izenez).


Auzo Latinoa, 1958-1968.

60ko hamarkada iskanbilatsuak, Aljeriako Gerrak eta beste hainbat gertaera politikok, eragina izan zuten Parisen eta baita bertan jarduten zuten artistengan ere. Paris bera borroka politikoen gune bihurtu zen 68ko maiatz ezagunean eta Auzo Latinoko kaleak barrikadez eta gas negar-eragilez bete ziren. Villeglé, Tinguely eta beste batzuek Nouveaux Réalistes taldea sortu zuten, Duchampen readymade kontzeptua birrasmatuz eta artea eguneroko objektuetan oinarrituz.
Errealista berri hauen parean, eta hauen lana nabarmen gaitzetsiz, Figurazio Narratiboa talde ezkertiarra sortu zen. Aillaud, Arroyo, Recalcati eta beste batzuek mugimendu modernoaren amaiera eta pintura politiko berri baten premia islatu zuten euren lanetan.
70 urtez Paris izan zen artearen hiriburua, baina 68ko maiatzak nagusitasun horren gainbeherari eman zion hasiera


Azkenak
Bonus track: non dago saria?

Jan-edanean zeuden denak, itxuraz alai, baina baten bat urduri zebilen aperitibo eta aperitifa artean. Bigarrenez jasoko zuen saria, baina eskuetan edukiko zuen lehenbizikoa izango zen. Eta urduri zegoen, oroigarriak bulegora heldu beharra zeukalako, joder. ARGIA Sariak ez dira,... [+]


Argia Sarien kronika
Galga azkartasunari

Gauzak bizi eta azkar aldatzen badira ere, zenbait kontu ez dira aldatzen: Argia Sarien ekitaldia da horietako bat. Horixe esan dio kronikagile honi beharrera etorri den kanpoko kazetari batek, ARGIA asko aldatu dela esatearekin batera, sari-banaketa hasi aurretik. Onerako ari... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Ikus-entzunezko Argia Saria: EITB Kultura

EITB Kultura telebista saioak jaso du Argia Saria euskal kulturgileen lana bistaratzeagatik, Euskal Herriko txoko guztietako proiektuak telebista publikora ekartzeagatik, eta egiten duten kalitatezko ikus-entzunezkoagatik. Saria Leire Ikaranek eta Kerman Diazek jaso dute, Berde... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Prentsako Argia Saria: Irutxuloko Hitza

Prentsako Argia Saria Irutxuloko Hitza-rentzat izan da, eskuin muturraren igoerari egindako jarraipenagatik eta talde erreakzionarioen benetako aurpegia erakusteko kalean hor egoteagatik. Aurten 20 urte beteko ditu Donostiako hedabideak. Aizpea Aizpurua, Andrea Bosch,... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Entzunezko Argia Saria: BaDA!bil podcasta

Entzunezko Argia Saria BaDA!bil podcastak jaso du, Hiru Damatxo ekoiztetxeak ekoitzitakoa, eta Gerediaga elkarteak eta EITBk finantzatutakoa. Podcastak kulturgintzan dabiltzan lau mahaikidez osaturiko bost mahai inguru jaso ditu Durangoko Azokaren bueltan. Saria jaso dute Amets... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Merezimenduzko Argia Saria: Ene Kantak

Hamabost urteotan gazteenen artean euskara sustatzeko egindako lanagatik eta lortutako arrakastagatik,  Merezimenduzko Argia Saria Ene Kantak proiektuarentzat izan da. Saria Nerea Urbizu, Fermin Sarasa eta Jesus Irujok jaso dute.


2025-01-31 | ARGIA
Urteko kanpaina onenaren Argia Saria: Altxa Burua

Seme-alabek lehen mugikorra izateko adina atzeratzeko eskolaz eskola egindako lanagatik eta lortutako emaitzengatik, ikastetxeak mugikorrik gabeko arnasgune izateko borrokagatik, kanpaina onenaren Argia Saria guraso elkarteek osaturiko Altxa Burua ekimenarentzat izan da... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Interneteko Argia Saria: Oroibidea

Galtzaileen herri ondarea sarean jartzeko erakunde publiko batetik egindako ahaleginagatik, ahots gabeen ahotsa entzuteko aukera emateagatik, eta batez ere, Nafarroak aitzindari izaten segi dezan oroimen historikoa berreskuratzeko bidean, Interneteko Argia Saria Nafarroako... [+]


2025-01-31 | ARGIA
ARGIAko lantaldearen mezua: Mundu ilunean, ARGIA gehiago

Onintza Irureta Azkunek egin du hitzartzea ARGIAko lantaldearen izenean:

"ARGIAko komunitatea osatzen duten milaka lagunetako batek berriki adierazi digu batzuetan ARGIA iluna dela, barruak mugiarazten dizkion albiste gogorrak daudela. Lan ona egiten dugula, baina... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Banatu ditugu euskarazko komunikazioaren 2025eko Argia Sariak

Sei sari banatu ditugu aurten: ikus-entzunezko saria EITB Kultura telebista saioari eman zaio, prentsako saria Irutxuloko Hitza Donostiako hedabideari, entzunezko saria BaDa!bil podcastari, interneteko saria Oroibidea bilatzaileari eta komunikazio kanpaina onenaren saria Altxa... [+]


Calexit, Kaliforniaren independentzia bilatzen duen ekimena

Ekimenak erreferendum eskaera egin du eta Shirley Weber estatu idazkariak onartu. Orain, prozesuari jarraipena emateko, 546.000 sinadura lortu behar dituzte datorren uztailerako. Marcus Evansek egin du eskaera.


Estatuaren biktimek Chivite lehendakariari eskatu diote egon dadila euren aitortza ekitaldian otsailaren 13an

Estatuaren biolentziaren biktima gisa onartzeko 125 eskaera egin zaizkio Nafarroako Gobernuari 2023an eta 2024an. Horietatik 41 onartu dira. Egiari Zor eta Torturatuen Elkarteak ongi baloratu dute egiten ari den bidea.


'Arizona' antzezlana
Muturrekoa, muturreraino eramanda

Arizona
Aktoreak: Aitziber Garmendia eta Jon Plazaola..
NOIZ: urtarrilaren 26an.
NON: Berrizko Kultur Etxean. plazan.

-------------------------------------------

Arizona eta Mexiko banatzen dituen muga zaintzera abiatu da Idahotik Margaret (Aitziber Garmendia) eta George (Jon... [+]


Eguneraketa berriak daude