Astopisten herrian baserriak desagertzen


2021eko uztailaren 16an
Astopisten herria ei zen gurea 1972an. Eta zeuzkaten zirkulazio arazoei nolabaiteko konponbidea emate aldera, gaur egun hain ezaguna zaigun Bilbotik Behobiarainoko autobidea egitekotan ziren. Proiektu honek ez zuen protesta larriegirik sortu, ez behintzat Leitzarango autobia egiterakoan izan zirenaren parekorik. Arazoak arazo, oro har autobidea ondo hartua izan zela esatea legoke, batik bat gidarien aldetik. Izan ere, ordura arte, Bilbo eta Donostia oso urrun zeuden. Bost ordu luze pasa behar zituen trenean batetik besterako bidaia egin nahi zuenak. Eta errepidetik abiatuta, beste hainbeste ez dut esango, baina hortxe-hortxe, gehi bideko arriskuak. Beraz, ulertzekoa da Bilbo-Behobia autobidearen proiektuak jaso zuen gehiengoaren oniritzia, autobus, kamioi zein kotxe gidarien makina bat buruhauste eta ernegazioekin bukatuko zuelakoan. Baina maiz gertatu ohi den bezala, batzuentzat pozgarri izan zitekeenak hondamena ekarri zien beste batzuei.


BOTATZERA DOAZEN BASERRIAK

Honelako izenburua zeraman Errialdek ZERUKO ARGIAren lehen orrialdetik plazaratzen zuen salaketak: "Bilbaotik Behobiraiñoko Autopista. Botatzera doazen baserriak". Nolanahi ere, aldez aurretik pozik agertzen zen Errialde bi norantzatako errepide ustez zabal, babestu eta bidegurutzerik gabekoa izango zutelako laster, eta hauexek ziren horretarako agertzen zituen arrazoiak: "Izugarria da Euskal Erriko ibilbideen arazoa. Ez da trenbiderik gehitu aspaldian, urritu baizik. Treneko joan-etorriak eta eraman-ekarriak, berriz, asko gutxitu dira. Autobideak ere ez dira asko ugaldu azken urte auetan. Batez ere Erri aundietatik igarotzen diranak lehengoak dituzu. Autoak, kamioiak eta motoak, berriz, erruz ugaldu dira. Lau millatara iritxiko dirala egunero Donostia-Astigarraga-Ernani bitartekoan dabiltzanak, pentsatze utsak, ikara ematen du. Bost millatik gora ibilliko omen dira 1977an egunero Gipuzkoako bide nagusietan".
Eta nolakoa ote zen ibilgailu horiek guztiak harantz eta honantz ibiltzeko zeukaten errepide sarea? Bada, ez oso ona, antza denez: "Autobideak -zioen Errialdek- estuak ditugu. Asko koskaz eta zuloz beteak. Astopistak diruditela esan du norbaitek. Asko dira arriskuko bidekurutze eta okergune bihurriak ere. Ikustekoak dira bideetako betekadak. Ikustekoak zenbait erritako sarreran egiten diran egonaldi aspergarri luzeak. Ikustekoak bideetako ezbehar, min-artze eta eriotzak".
Zorionez, ordea, nahaspila horri aurkitua zioten konponbide bat behintzat, hain zuzen ere Bilbo-Behobia autobidea. Eta honela goratzen zuen Errialdek proiektua: "Bideetako ibillia arintzera eta zuzentzera dator Autopista berri au. 105 kilometrotako bidea dugu Bilbao eta Behobia tarteko au. 20 millioi tonelada lur eta aitz arrotu beharko dira. 90 zubi izango ditu. Lurpean ere iru kilometro egin beharko ditu. Ortarako 30 milla tonelada burni eta 200 milla tonelada porlan beharko dira. 100 milloi pezeta kostako omen da kilometroko".
Baina behin horretara iritsirik, bazuen zer edo zer aipatzeko: "Iñork gutxik aipatzen duen alderdia", hau da, "baserritarren alderdia, alegia".


HANKAZ GORA ZIHOAZEN BASERRIAK

Halako autobide batek aldaketak zekartzan ingurugiroan, bistan da, baserri ugariren desagerpena barne. Eta horiexez hitz egin nahi zuen Errialdek.
"Ezin ba Bilbaotik Behobiaraiño dauden baserri guztiak igaro, eta orra, Usurbilgoak bakarrik aukeratu ditugu. Sei baserri dijoaz ankaz gora ain tarte txikian. Artikula Aundi eta Txiki, Benta, Aitzeta, Isturinzabal eta Arburu. Bentakoan ez beste guztietan jendea bizi da. Isturinzabalgoak eta Arburukoak bakarrik dute baserrian gelditzeko asmoa lehengoaren ondoan berria eginda. Baserritar auekin mintzatuz jabetu gera zenbat buruhauste eta arazo sor litzakeen autopista batek".
Baserritar kaltetuei, larri ibiltzeko arrazoirik ez zitzaien falta. Hona hemen, laburbildurik, Errialdek azaltzen zituenetatik batzuk: "Gehienbat etxe-bizitza ordaintzen zaie. Milloitik gora onenean. Lurrak eta lur-gaiñeko belar eta landareak askoz ere gutxiago. (...) Eta egokiera desberdiñean arrapatzen du baserritar bakoitza autopistak. Denetakoak aurkitu ditugu. Lurrik gehinak eta onenak kenduta, etxe-bizitza soilarekin bakarrik, batzuk. Etxe-bizitzarik gabe, baiña lur gehienakin beste batzuk. Batzuk lehendik kalera begira, beste batzuk, berriz, kalera jeisteko adin txarrean. Ez daude kalera jeisteko berdin lehendik lantegiren batean lanean ari dan baserritarra eta irurogei urte arte baserrian jardun dena. Non sartu urte oiekin lanean? Bihotz-puska galtzea, biziaren erdia edo gehiago galtzea da. Biziaren erdia eta gehiago galdu behar du kalera jaisterakoan urtetan baserrian bizi izan dan zaharrak"

Europa zoriontsu bat
Azkenean elkar ikusi dute, aurpegiz aurpegi, Moskun, Kremlingo lan gelan. Munduko arazoak zituzten gaitzat. Berauk dira munduko bi indar handienen ordeko. Alde batetik, Richard Nixon, Estadu Batuetako lehendakaria, kapitalismo gorri eta askearen herrikoa, dolarren, firma handien eta kristau askoren herrikoa. Bestetik, Leonidas Bresnev, maixu zuhurra, izkutuko lege askoren jabea, Rusia sozialista eta burokraziazkokoa, alderdi komunistaren idazkari nagusia; URSS guztia industriatu eta inongo Jainkoarenganako sinesmena barreiatzen ari dan Alderdiaren ordekoa. Bata eta bestea, bi ekonomi-sistema zeharo ezberdinen ordezkari. Ezberdinak izan arren, antzerki-saio hontan ez ahal dugu ikusi anaia bizkiak direla? Batzutan etsai bezala jokatzen dute; hemendik aurrera, badirudi ongi konpontzera abiatu direla (...) (1972-VI-11)

Babarruna ta bokarta
Ezer ezagutu badegu Euskalerrian, babarruna ezagutu degu kupira gabe. Guztion janaria izan da emen, oraintxe urte batzuk arte, babarruna. Pamiliarik beartsuenetan ere bazuen sarrera. Babarrun eskasirik etzan iñun, diruz gaiñezka ibilli ezarren. Orain, oso denbora gutxian, zeruetaraiño igo zaigu. Aurreko astean "La Voz de España" egunkarian, Ordizi'ko berriemaile Soroa jaunak onela idazten zuen: "Zerbait ba-degu oso altutik esan bearra. Babarrunak daraman gorako arrigarria. Ontan jarraitu bear badu, guk, langilleok, jaterik eztegu izango. Utzi egin bear. Azken azokako sal-neurria (prezioa): berrogei ta berrogeita bi duro lakariko. Ontatik atera kontu bizimodua nola dagoen". (...) Bizi osoa kosta ertzean daramagunok beste zerbaitez ere gogoratzen gera. Gure gazte denboran, Zarautz'en bereziki, "Okontxo" zanari zenbat bando ez genion entzun, sororako arraia kaian (portuan) zegola erriari aditzera emanaz. Uskeri batean erosten zuten baserritarrak errian iñola saltzerik etzegoen bokarta edo antxua. Pezta bakar batzuren truke tiña aundiak antxuarekin gaiñezka. Eta antxua oso ona izaki lurra ongarritzeko, arta-saillak indartzeko. Auek guziak onela dirala, aurten, enetxuok, kilo antxua amabi duro pagatzeraiño iritxi gera. Gure aurrekoak piztuko balira ez lukete sinistuko. (1972-VI-11)

Jose Zinkunegi'ren optika berria Donostian
Iragarkia, 1972-VI-11
Urtietan lan oietan oitua. Barruan danak euskaldunak. Hernani, 4. Donostia

«Pepi»
Pepi". Puntuzko salgaiak eta soñekogintza. J. Elosegiren Etorbidea, 15.

Iragarkia, 1972-VI-11
Urrutizkiña: 35 15 35
ERRERA - Donostia


Azkenak
EAEko Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren analisia aurkeztu du Gorbeialdeko Herri Unibertsitateak

EAEn, energia berriztagarriko instalazioak non jarri daitezkeen biltzen du Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialak (LPS). Plana osatuta dago, eta laster onartuko dute. Alabaina, zenbait adituk hutsuneak dituela ohartarazi dute, tartean, Gorbeialdeko Herri... [+]


2025-04-09 | Sustatu
UEUk aurtengo uda ikastaroen zerrenda finkatu du

UEUren 53. Udako Ikastaroak izango dira aurtengo udakoak. Zein jardunaldi eta ikastaro izango diren jakinarazi berri dute. Matrikulazioa aurrerago, maiatzean.


ANE LABAKA MAYOZ:
“Ama izatean bizitako zurrunbiloari hitzak jartzen saiatu naiz”

Ane Labaka Mayoz bertsolari eta idazleak ‘Hezur berriak’ (SUSA, 2025) poesia liburua plazaratu berri du. Bertan, amatu aurreko eta ondorengo hilabeteetan bizitako beldurrak, ilusioak, biolentziak, presio sozialak, erruak, pozak eta nekeak bildu ditu.


“Badaude diskriminazio egoera baten zantzu nahikoak, gutxienez eskatzen dutenak Debako liburutegian ikerketa bat aurrera eramatea”

Irati Aizpurua Alquezar abokatuak zuhurtziaz erantzun ditu ARGIAren galderak, eta testuinguru juridikoa eman digu, Debako udal liburutegian gertatzen denaren inguruan. Elkarrizketa zabal batean berriki kontatu dugunez, 2 urtera arteko haurrek galarazita dute Debako haur... [+]


Lekeitioko Udalak etxebizitza turistikoen lizentziak geldiarazi ditu

HAPOn etxebizitza turistikoak arautu eta mugatzeko aldaketa puntual bat egin arte eten egingo da herrian gisa horretako etxe gehiago irekitzeko aukera. Alokabiderekin hitzarmen bat egin duela ere iragarri du udalak, etxe hutsak alokairuan jartzeko.


Israelek eginiko beste sarraski bat atera da argitara: Rafahn hamabost osasun langile hil eta ondoren hobi komun batera bota zituen

Palestinako Ilargi Gorria larrialdi zerbitzuak baieztatu du gorpuei eginiko autopsiak erakusten duela soldadu israeldarrek tiro egin zietela medikuei. Hil aurretik osasun langileetako batek soldaduek eraso egin zien unea grabatu zuen mugikorrarekin, eta bideoan ikus daiteke... [+]


50.000 plakako zentral fotovoltaiko bat jartzeko proiektua aurkeztu dute Agurainen

Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkariaren bidez ezagutarazi da Cañaveras Solar enpresak egingo duela zentrala. Cañaveras Solar enpresaren zuzendaria Rafael Benjumea da, oligarkiako Benjumea familiako kidea. 15 milioi eurotik gorako kostua izango du proiektuak... [+]


Eskola publikoarentzako lehenengo plan estrategikoa aurkeztu du Pedrosak

“Etapa berri baten hasiera” eta “historikoa” moduko hitzekin aurkeztu du Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Sailak Euskal Eskola Publikoa Eraldatzeko I. Plan Estrategikoa, Eusko Legebiltzarrean. Edukiak oraindik ontzeko eta zehazteko daudela, plana hamar... [+]


2025-04-08 | ARGIA
Grebara joko dute Donostiako gizarte zerbitzuetako langileek

Bost greba egun deitu dituzte apirilerako, "lanez gainezka" daudela eta giza baliabide eta material "oso murritzak" dituztela argudiatuta. ELA sindikatuaren esanetan, udalak "ez du mugimendurik egin nahi".


2025-04-08 | Bertsozale.eus
Gasteizko Pinto pintto taldea garaitu da Kuadrillartekoan
Urtarrilaren 18an hasitako 2025ko Arabako bertso Kuadrilla artekoa amaitu da, 14 bertso egun eta 4 finalerdiren ostean helmugara heldu da larunbatean ospatutako finalarekin. Bat bateko 14 talde izan dira eta talde bakoitza hamaika lagunez osatua egon da.

2025-04-08 | ELA sindikatua
Medikuen artean euskararen eskakizuna gaztelaniarena baino 47 puntu txikiagoa da Osakidetzan

Osakidetzan egun, ez dago bermatuta euskarazko zerbitzua. Zerbitzu gehienetan ez dago hizkuntza irizpiderik eta herritar euskaldunek bere burua nabarmendu beharra daukate, egoera oso zaurgarrian, euskarazko zerbitzua jaso ahal izateko.


Gaixo dagoen Gotzon Telleria euskal presoa etxeratzeko eskatu dute sindikatuek

ELA, LAB, ESK, STEILAS, CGT-LKN, CNT, HIRU, EHNE eta ETXALDE sindikatuak, Sarek abiatutako Gotzon SOS kanpainara batu dira. 2019an antzeman zioten gaixotasun genetiko sendaezina 68 urteko preso politiko bilbotarrari. Sindikatuek gaixotasun larriak dituzten presoak kartzelatik... [+]


Hiru eguneko greba zikloari ekin diote Bridgestoneko Basauriko langileek, eta arratsaldean mobilizazioa egingo dute

Astearteko greba egunak %100eko jarraipena izan du, sindikatuen arabera. Hilaren 11rako eta 15erako deituta daude beste bi lanuzteak. 335 langile kaleratu nahi ditu Japoniako pneumatikoen multinazionalak Basauriko (Bizkaia) plantatik.


Eguneraketa berriak daude