Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
larunbata 2024ko abenduaren 28an
«IBARRETXEK ZENBAIT GAI ELITEEKIN KUDEATZEN DU»
Zuen dokumentuak oihartzuna izan du euskal politikaren eremuan. Zergatik aukeratu du momentu hau ELAk proposamen berri bat plazaratzeko?
Gure asmoa ez zen proposamen hau une honetan kaleratzea, nahiz eta jakin sindikatu barruan hedapen zabala zuenez ezagutzera ematea normala zela. Fase honetan, gure asmoa, batez ere, barruko eztabaida eta hausnarketa sendotzea zen, proposamen honetan dauden ardatzek sindikatuaren hurrengo urteetako lanaren norabidea adierazi behar dutela uste dugulako. Horrek sindikatuko egitura guztiek ideia hauek bereganatzea eskatzen du. Hala, hainbat eztabaida izan ditugu Nazio Batzordean, kanpoko adituekin ere bildu gara eta hortik atera da zirriborro bat baino gehiago izan bai baina oraindik dokumentu amaitua eta borobildua ez den hau.
Dokumentua lantzerakoan zein egoeratan aurkitzen zen ELA Euskal Herriko gatazkaren aurrean?
Lizarra-Garaziren bidean, 1994-1995 urteetatik hasita, ELAk oso argi izan du bideak zabaldu eta elkarlana bultzatu behar zuela. Akordio horren ostean blokeo egoera bat iritsi da, eta horretan gaude. Horren aurrean ezer ez egiteko aukera genuen, blokeo horren errudun ez garen neurrian. Garai hobeen zain geratzerik bageneukan, eguneroko lan sindikalari ekinez. Guk uko egin nahi izan diogu aukera horri, uste dugulako une honetan ELAri, nazio eraikuntzan konprometitutako erakunde bezala, badagokiola bere ekarpena egitea, jakinda blokeo hori dagoen bitartean ez dela proposamen hau behar adina garatzeko baldintzarik ematen. Hala ere, garrantzitsua iruditzen zitzaigun gure proposamena plazaratzea eta dinamika berri bati ekitea.
Gernikan 1997an ezagutzera emandako ardatzetan oinarritutako urrats berri bat da, beraz.
Dokumentu honetan agertzen diren ideietako asko Gernikako ardatzetan daude. Estatutoa birsortzeko edo birreraikitzeko aukera arrisku bezala ikusten dugu. Ez horretarako benetako aukerarik dagoenik pentsatzen dugulako, argi baitago Estatua birkonkista fasean dagoela eta fronte guztietan horretan ari dela. Estatutoa erregeneratzeko aukera ez da benetako aukera bat, nahiz eta aliantzaren batzuei bidea irekitzeko balio dezakeen. Hala ere, herri honek bizi duen gatazka konpontzeko eta herri honen aspirazioei erantzuteko ez du balio. Ideia hauetan sakontzea eta gure jendeak hau argi izatea garrantzitsua dela uste dugu. Azterketa horrek, noski, ondorio sakonak ditu aukera estrategikoei dagokienez. Hortik abiatu gara dokumentu honetan. Blokeo egoera hausten saiatu nahi dugu, guk esaten duguna jende askok pentsatzen duelako. Gurea ez da bihar praktikan jartzekoa, sindikatu barrura begira hala egingo dugun arren, beste batzuen proposamenekin batera denon artean adostu behar den proposamenaren osagai izango dena baizik. Indar metaketa eta adostasuna behar dira aurrera egiteko, ez bakarrik deklarazio handietan edo azken helburuetan, baizik eta metodologia, prozedurak eta egunetik egunera egin beharreko urratsei dagokienez.
Zein bide egingo du orain dokumentuak?
Datozen asteotan bi mila lagunetik gorako bilerak egingo ditugu, dokumentuari azken ikutuak emateko. Ondoren, beste eragileekin hitz egingo dugu honetaz, nahiz eta egoerak urrats handirik emateko aukerarik ematen ez duela badakigun.
LABek ondo hartu du oinarrizko dokumentu hau. ELA-LAB ardatza berriz abian jartzeko aukerarik ikusten al duzu?
LABek ondo hartu du, oso ondo, baina ez dakigu ondo hartze horrek zenbateraino esan nahi duen dokumentuaren eduki osoa bereganatzen dutenik. Garbiago esateko, bitartekoen gaia funtsezkoa dela uste dugu. Prozesu honi buruzko elkarlanerako proposamen bat egin nahi baldin bada bitartekoen gaia alde batera utzita, guk uste dugu ez goazela inora. Pozten gara LABek dokumentua ondo hartu izanaz, baina bere jarreran ez da azaltzen bitartekoen balorazioa eta gai horren inguruko adostasunik gabe ezinezkoa da elkarrekin bidea egitea. Bestalde, egia esateko, LABekin harremanak oso gaizki daude memento honetan. Maila politikoan ezberdintasun handiak ditugu eta gainera prozesu baten porrotetik gatoz. Halaber, porrot horretatik ateratzen ditugun ondorioak nahiko gogorrak dira. Berriro elkarlanean hastekotan hainbat gauza zehaztu eta adostu behar dira, arrisku berak dituen prozesu batean sartzeko prest ez gaudelako. Bitartekoen gaia garrantzitsua da eta baita mugimendu sindikalak prozesuaren barruan izan behar duen autonomiarena ere, guretzat autonomia osoa izan behar duelako. Gainera, iazko lan hitzarmenen negoziaziotik LABekiko harremanak erabat hondatu dira eta egunetik egunera txarrera doaz, hobetu beharrean. Gu saiatuko gara ahal den arloetan, heziketa iraunkorraren gaian adibidez, bidea elkarrekin egiten, borondatea badaukagulako, baina horiek salbuespenak dira gatazka egoera baten barruan. Lan hitzarmen prozesuan LAB gehiago ikusten dugu UGT eta CCOOrekin batera ELAren aurka, patronalaren aurka baino. Helburua ELA menderatzea dela ematen du eta hori elkarlanarekin uztartzea oso zaila da.
Prozesu berri bati ekiteko gakoa bitartekoen gaia ondo zehaztea da, orduan.
Lizarra-Garazik ez zuen huts egin batzuk falta zirelako, falta zirenak egon izan balira hobe izan arren, eta nahiz eta helburua egunen batean horiek ere egotea izan behar den. Hala ere, prozesu bat abiatzeko guztiak egotea baldintza bezala jartzen badugu gureak egin du. Egon nahi genuenak egon ginen Lizarra-Garazin eta gaur egun ere baliagarria den proposamen bat egin genuen, zilegitasun osoz. Baina agian interes ezberdinak genituen, ez genituen azken helburuak finkatu eta ez zen lan zehatzik egin. Agian, batzuek egonkortasun instituzionala bermatu nahi zuten, beste batzuek Udalbiltza eta antzeko prozesuak indartu nahi zituzten... Gaia konplexua da baina nik uste dut inork ez ziola heldu gure oraingo proposamenarekin markatzen diogun bideari, nahiz eta ez dugun esan nahi guk markatzen dugun bezala heldu behar zaionik. Hala ere, dokumentuan proposatzen ditugun zenbait gairi heldu behar zaiela uste dugu. Lizarra-Garazik prozedimendu bezala gutxi planteatzen zuen eta gehiago zen aldarrikapen bat lan moldeen zehaztea baino. Ez zen aurrerapausorik egin subjektuaren edo lurraldetasunaren gaietan, eta herritaren borondatea gauzatzeko bideak zehazterakoan. Egon ez zirenak berera egon ziren eta berera daude, baina han egon ginenok gai horiei erantzun behar diegu. Lan metodoa eta helburua zehaztea garrantzitsua da aurrera begira. Izan ere, Lizarra-Garazik eztanda egin zuenean argi ikusi zen hasierako adierazpenak ez zuela inolako zehaztapenik izan, orduko puntuan gaudela. Zerbait egin nahi badugu, gauzak zehaztu egin behar dira eta bitartekoen arazoa funtsezkoa da..
Zehaztasun falta bera atzematen al diozue herri kontsulta egiteko proposamenari?
Bai, inork ez duelako ezer zehazten eta hori ezinbestekoa delako aurrera egiteko. Gure proposamenean zenbait puntu zehazten ditugu, oso generikoak izan arren, eta agian horiek dira aspektu eztabaidagarrienak. Guk puntu horien inguruan azaltzen ditugun iritziak besteekin batera jarri eta iritziz aldatzeko prest ere bagaude, beti adostasuna lortzen bada, hori delako lehentasuna.
Ba al da zirrikiturik horretarako?
Su etenaren amaierarekin ETAk beste ildo estrategiko bat zehaztu zuen, eta ezker abertzaleari inposatu egin zaio. Lehen, urteetan, elkarlanaren bilako bidea egin zuten, eta ELA eta LAB aitzindari izan ziren horretan, baina su etenaren ostean ezker abertzaleak dio prest dagoela lana eta zama bere gain hartzeko besteekin ezer egiterik ez dagoelako, eta hortzak estutu eta aurrera jotzeko bidea hartu dute. Egoera honek ez du askorik ematen, adibidez, ELA eta LABen arteko elkarlanerako. Lizarra-Garazi sinesten badugu, eta guk sinesten dugu, eta herriak hitza eta erabakia duela sinesten badugu, hori delako bere oinarrietako bat, horrek izugarrizko ondorioak izan behar ditu eguneroko lanean eta garatu beharreko estrategian. Konbikzioaren estrategia indartu behar da, eta hori ez da egun seinalatu batean gertatuko den zerbait, eta horrela zehaztu behar dugu, gaurtik, herriaren borondatea irabaztera garamatzan bidea. Horrek oso argi planteatzen du bitartekoen gaia. Koakzio tresnak alde batera utzi behar dira, herriaren borondatea irabaztera doan estrategia ez baita bateragarria mehatxuekin. Hori da Lizarra-Garaziko adierazpenaren ondorioetako bat benetan aurrera egin nahi baldin badugu. Gainera, prozesu hau gizartearena izan behar da, eta hori ez da lortuko ez bide armatuetatik baina ezta planteamendu instituzional hutsetik ere.
Testuinguru horretan, nola baloratzen duzue iazko maiatzaren 13tik hona Ibarretxek zuzendutako Jaurlaritzak egin duen bidea?
Autodeterminazioaren eta burujabetasunaren aldeko prozesua soziala izan behar da, ezin da bakarrik politikoa izan, hauteskundeetan eta instituzioetan soil-soilik garatzen dena. Ez dugu horretan sinesten. Gizartean sare sozial bat eratu behar da autodeterminazioaren alde, Quebec-en egin zen bezala. Sare sozial horren helburua herritarrengan autodeterminazioaren eta burujabetasunaren aldeko idea uztartzea da, benetan euren gauzak gertuagotik kudeatzea interesatzen zaielako. Batzuek arrazoi identitario eta kulturalengatik egingo dute horren alde, baina badira beste interes asko ere. Prozesu horrek aurrera egingo badu jende anitza bereganatu behar du, ez bakarrik oso abertzaleak eta euskaldunak sentitzen direnak, euren bizimodua eta erakunde politikoak antolatzeko modu egokiagoa izan daitekeela uste izan dezaketenak ere bai. Hori argi ikusten da iritzi inkestetan alderdien sustenguaren eta herritarren iritzien artean dagoen aldean. Gure iritziz, prozesu honek gizartean hedatzen eta indartzen bada baino ez du izango aurrera egiteko modurik. Guk ez dugu Ibarretxe bide honetatik ikusten. Alde horretatik politiko tradizionala dela erakusten ari da. Gai hauek eliteen artean kudeatzekotzat hartzen ditu.
Zertan nabaritu diozue jarrera hori?
Hau oso garbi erakutsi du legegintzaldi honetan Kontzertu Ekonomikoaren arazoarekin. Gai hau eliteen artean kudeatu da, jauregiko kontu bat izango bailitzan. Jende xeheak eta erakunde sozialek ez dute jakin zertan zegoen gaia eta, azkenean, hemengo erakundeek men eman dute Madrilekoen aurrean. Hala, kasu honetan oso argi ikusi da hainbestetan aipatu izan den "berdinen arteko ituna" ipuin hutsa zela. Berak agintzen duela erakutsi du Estatuak. Horren aurrean euskal erakundeek duten arma bakarra herria da, herria kontzientziatzea, bere erantzuna antolatzea, eta hori ez da egin. Horregatik, honek guztiak oso susmo txarra ematen digu aipatu izan duten kontsultari dagokionez. Izan ere, herria inplikatzen denean, gero bere exigentziak izaten ditu eta ez du edozein itun onartzen
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Sabina Hourcade
|
Lucie Francini
#2
Danele Sarriugarte Mochales
#3
#4
Urko Apaolaza Avila
Azkenak
2024-12-27
Julene Flamarique
EuskarAbentura 2025: izena emateko epea zabalik martxoaren 5era arte
EuskarAbentura 2025 espedizioak aukera emango die 127 gazteri zazpi lurraldeak oinez zeharkatzeko kulturan, historian eta paisaietan murgilduta. EuskarAbenturako parte-hartzaileen hautaketa ez da proiektuen kalitatean bakarrik oinarritzen, baita generoa,... [+]
.jpg)
2024-12-27
Leire Ibar
AEBek eta aliatuek 260.000 milioi dolar eman dizkiote Ukrainari laguntza militarrerako
AEBek eta Mendebaldeko aliatuek guztira 260.000 milioi dolarreko laguntza eman diote Ukrainari, gehienbat armamentuan eta laguntza militarrean, Errusiak 2022an egindako inbasioaren ostean. Nahiz eta laguntza horrek Ukrainaren defentsa indartzea helburu duen, Nazio Batuen... [+]
2024-12-27
Julene Flamarique
Elkarte memorialistek manifestatzera deitu dute urtarrilaren 18an, Erorien Monumentua eraistea galdegiteko
Elkarte memorialistek kritikatu egin dute Iruñeko Udalak Erorien Monumentua eraisteari uko egiteko hartutako erabakia. Memoria Demokratikoaren Legea “oker interpretatzea” egotzi diote Joseba Asiron alkateari, eta mobilizazio batera deitu dute urtarrilaren... [+]
2024-12-27
Mikel Aramendi
ANALISIA
Myanmarreko gerra zibila, laugarren urtera
Hutsaren hurrengo arreta mediatikoarekin –batez ere Ekialde Hurbileko edo Ukrainako gatazkekin alderatzen badugu; baina Sudangoaren aldean ere bai–, laugarren urtea betetze bidean da Myanmarreko gerra zibila.
-(1).jpg)
2024-12-27
Leire Ibar
Txanpainaren industriaren arrakastaren oinarrian eskulan esplotatua dago
The Guardian egunkariak Épernayn (Frantzia) txanpain-industrian aritzen diren migratzaileen egoera aztertu du. Ikerketak agerian utzi ditu luxuzko xanpaina-marken mahastietan lan egiten dutenen baldintza prekarioak eta legez kanpokoak.
2024-12-27
ARGIA
Gutxienez 5.212 eraso matxista salatu dituzte aurten EAEn, iaz baino %8 gehiago
2024ko azarora bitarte 683 sexu eraso salatu dituzte, iaz baino %16,7 gehiago, Emakunderen arabera. Familia barruko indarkeria salatu duten emakumeen kopurua ere handitu da (975 izan dira), baita bikotekide edo bikotekide ohiek egindakoa ere (3.554).
2024-12-27
Euskal Irratiak
Benito Lertxundi
“Zuzeneko emanaldietan beharrezko den xarma galtzen ari nintzela sentitzen nuen”
Benito Lertxundi 60 urte iraun duen kantugintza uzten zuela jakinarazi du Durangoko azoka aitzin. 2023an Gernikan grabatu zuen kontzertu baten diskoarekin bururatuko du bere ibilbide handia bezain aberatsa. Bazuen urtea hartua zuela erabakia, ez da erraza izan horren berri... [+]
2024-12-27
Gedar
Eguberrietan 110 osasun-zentrotan ezarri ditu murrizketak Osakidetzak
Iazko Gabonetan, hamabi ordurainoko itxaronaldiak izan ziren. Urtean 180 egunetan ezartzen ditu nolabaiteko murrizketak Osakidetzak.
Ibai Ripodas: “Balorazio oso positiboa egiten dugu, orain gazteek sortu beharko dituzte presoei elkartasuna helarazteko bide berriak”
Hatortxu Rock jaialdiko 29. edizioa egingo da larunbatean Atarrabian. Sarrerak jada agortuta daude, baina txandak osatzeko laguntza behar da oraindik.
2024-12-27
ARGIA
“Euskaraz ez dakien pertsona bat” izendatu dute Eitb.eus-eko zuzendari, LABek salatu duenez
"Euskalduna ez den pertsona bat –Nagore de los Rios– hautatu du EITBko zuzendaritza nagusiak Eitb.eus eta Social Media atalerako zuzendari posturako, eta, ondorioz, euskaraz ez dakien pertsona bat izendatu dute helburuen artean euskararen... [+]
Eguneraketa berriak daude