EUSKALKIEN ERABILERA ADMINISTRAZIOAN


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Euskalkia eta administrazinoa" izeneko jardunaldi interesgarriak izan dira Bilbon maiatzaren 10ean eta 11n Mendebalde elkarteak antolaturik. Hitzaldi gehienak izen bereko liburuan argitaratu dira.

Lehen egunean ondare historikoaz mintzatu ziren hizlari gehienak, XIX. mendera arteko administrazioko testuetako eta testu juridikoetako hizkera aztertu baitzuten: Manex Goienetxe, Jose Mari Satrustegi eta Txomin Peillen, hurrenez hurren, Lapurdiko eta Nafarroa Behereko, Nafarroako eta Zuberoako erakundeetako eta idazkietakoaz mintzatu ziren. Andres Urrutiak aurkeztu zuen XIX. mendean Bizkaiko administrazioan erabili euskara. Jexux Eizagirre antilinguaz mintzatu zen eta argitara emaniko txostenean, gipuzkeraz idatzitako bando ezagun bat ageri bada ere, administrazioko gipuzkerazko testuen azterketa falta zen.
Larunbatean egungo erabileraz mintzatu ziren Imanol Bilbao eta Anjel Lobera, bata, Bermeoko Udalaren erabileraz eta, bestea, aginteek hizkuntza gutxituen eretzean duten zereginaz eta, bereziki, Bizkaiko Foru Aldundiaren ekinaldiez. Lontzo Zugazagak, aldiz, Elizaren itzulpen-arloko jokabidea izan zuen aztergai.
Azkenik, mahainguruan bildu ziren Mari Jose Arrieta (HAEE/IVAP), Gorka Aurre (Hizkuntza Politikarako Sailordetza), Kontxi Gabantxo (UEMA), Juan Jose Larrea (EHU) eta Esther Urrutia (Deustuko Unibertsitatea) administrazioaren eta herritarren arteko loturaz aritu ziren. Ondoren, Txillardegi omendu zuen Mendebalde elkarteak.
Ostiraleko saioetan nagusiki XIX. mendera bitartekoak izan ziren mintzagai eta gainerakoetan azken urte hauetako eta egungo egoera aztertu zen. Tarte horretan ere badira dokumentuak eta garrantzi berezia du 1936ko urritik 1937ko ekainera bitartean argitaratu zen «Euzkadi'ko Agintaritzaren Egunerokoa»-k, hango hizkeratik eta euskalkien erabileratik ondorio interesgarriak atera daitezke eta.


EZTABAIDA.

Jardunaldietako eztabaida nagusia lehen saioaren amaieran piztu zen "Antilingua" izeneko txostenaren karietara. Eizagirre txostengileak euskara errazaren eta hizkera xehearen alde egin zuen eta administrazioko testuetan usu ageri den zenbait akats nabarmendu zuen. Urrutiak teknikotasun juridikoa ziurtatu behar dela adierazi zuen, ezin dela guztia xeheki formulatu, baizik eta hizkuntza birsortu behar dela zehaztasun juridikoa bermatuz eta ulergarritasuna ziurtatuz. Adituek elkarrekin lan egin eta ados jarri beharra aipatu zuten.

Eztabaida horretan suma zitekeen dokumentu eta testu guztiak ez direla mota berekoak, espresuki aipatu ez zen arren. Ildo horretatik, jardunaldietan aipatu ez zen baina hizkera berezituak edo espezialitate-arloetakoak ziurrenik hobekien sailkatu dituen Lothar Hoffmann-ek esanak hona ekartzea egoki dateke. Hoffmann-ek arlo berezituetako testuak sailkatzeko irizpideak lau direla adierazia du: abstrakzio-maila, hizkuntza-forma, eremua eta solaskideak. Hizkera berezituen ezaugarriak irizpide horien araberakoak dira. Bost hizkera-mota aurki daitezke eremuaren arabera: oinarrizko zientzia teorikoetako hizkerak, zientzia esperimentaletakoak, zientzia aplikatu eta teknikoetakoak, ekoizpen materialaren arlokoak eta kontsumoaren eremukoak. Zenbat eta eremu eta hizkera espezializatuagoa izan solaskideak ere hala izaten dira. Eremu horietako bakoitzean erabiltzen diren hizkuntz formei eta irizpideei dagokienez, Hoffmann-ek hauexek hartu zituen kontuan: batetik, sinbolo artifizialetan edo hizkuntza naturalean oinarritzea; bestetik, terminologia gehiago edo gutxiago erabiltzea eta, azkenik, sintaxi hertsiagoa edo askeagoa baliatzea. Terminologiaren erabilera eta sintaxi-mota eremuaren, abstrakzio-mailaren eta solaskideen araberakoak dira. Abstrakzio-maila altuena oinarrizko zientzia teorikoetako hizkeretan (esaterako, matematikaren hizkeran) dugu, sinbolo artifizialak eta terminologia erabiltzen dira eta hertsia da sintaxia; beste ertzean kontsumoaren eremuko testuak ditugu eta horietan sintaxia askea da eta termino gutxi erabiltzen dira.

ADOSTASUN BEHARRA

. Administrazioaren eremuan eta arlo juridikoan idazten diren testuak hizkuntza naturalean oinarritzen dira, baina lexiko berezituak eta terminologiak testu-mota ezberdinetan -abstrakzio-mailaren, solas- kideen eta eremuaren arabera- izan dezaketen zama handiagoa edo txikiagoa da eta sintaxia, berriz, hertsiagoa edo askeagoa. Nolanahi ere, testuetan lexiko berezitua eta terminologia agertzeak ez dakar berez joskeran akatsak agertzea. Haatik, joskeran akatsik ez egin arren, hiztegian eta terminologian bada konpondu beharreko arazorik, badira -eta ez gutxi- ados jarriz erabaki beharreko terminoak. Igone Zabalak eta beste aditu batzuek diotenez, hizkera berezituetan eraginkortasunak, besteak beste, terminologia-mailako biunibokotasuna eskatzen du kontzeptuaren eta terminoaren artean, salbuespenak ugari direla jakin arren. Terminologiaren esparruan neologiak eta mailegatzeak izan behar duten lekua ere aintzat hartzekoa da, hizkuntza-normalizazioarekin zerikusi zuzena baitute, baina ezin ahantz daiteke euskalkien altxorra Peillenek jardunaldietan aipatu bezala


Azkenak
2024-11-25 | Euskal Irratiak
Alokairuak mugatzeko legea indarrean jada, Lapurdiko 24 herritan

Alokairuen bidezko espekulazioa oztopatzeko neurria azaroaren 25etik goiti izanen da indarrean Ipar Euskal Herrian. Momentuko, tentsiopean diren Lapurdiko 24 herriei eraginen die: Ahetze, Angelu, Arbona, Arrangoitze, Azkaine, Basusarri, Baiona, Biarritz, Bidarte, Biriatu,... [+]


'Superbotereak' liburua
Eskola-proiektuak izango dira mintzagai asteazkenean, Larraulen

Larraulgo eskolan da hitzordua, azaroaren 27an, 17:30ean. 'Superbotereak' liburuaren egile Koldo Rabadan ez ezik, hitzaurrea idatzi duen Nora Salbotx eta hainbat kide izango dira mahaiaren bueltan: Ainhoa Azpirotz (Hik Hasi-ko koordinatzailea), Irati Manzisidor... [+]


Lan istripu hilgarrien gaineko datuak estaltzea leporatu dio LABek Nafarroako Gobernuari

Azken astean sindikatuak 5 heriotzaren berri izan du eta dagoeneko 26 dira Nafarroan lanean hil egin diren edo beste erkidegotan beharrean zendu diren nafarrak. Alarma gorria pizteko moduko datuak LAB sindikatuaren iritziz.


2024-11-25 | ARGIA
Nazio auzia “erdigunean” ipintzeko eskatu du EH Bilduk, “jauzi” bat egin eta estatusaren eztabaida abiatzeko

Jendetza elkartu da Bilboko Casillatik abiatu den manifestazioan, Nazioa gara aldarrikatzeko. Buruan, EH Bilduko Mahai Politikoko kideak joan dira, eta atzeraxeagotik jarraitu diote ERC, BNG, CUP, Compromis eta Mes Per Mallorca alderdietako kideek. Ikurrinak, Nafarroako ikurrak... [+]


Gobernuarekin kritiko den ‘Haaretz’ egunkaria itotzeko neurriak hartu ditu Israelek, hura desagerraraztea helburu

Egunkariaren editoreak egindako adierazpen batzuen harira hartu du neurria Israelgo Gobernuak. "Netanyahuren erregimena krudela da eta apartheid-a ari da egiten", esan zuen Amos Shocken editoreak Londresen emandako hitzaldi batean, duela hilabete.


2024-11-25 | Jon Torner Zabala
EHUko errektoretzarako bozketaren atarian
Bengoetxeak eskatu du Ferreiraren hautagaitzaren “jardunbide irregularrak” ikertzeko

Asteartean, hilak 26, egingo dira EHUko errektoretzarako hauteskundeak. Kanpaina nahasia izaten ari da, eta, horren erakusgarri, Joxerramon Bengoetxearen taldeak eskatu izana "ustez Eva Ferreiraren hautagaitzako pertsonek edo ingurukoek egindako ekintzak eta kanpainako... [+]


2024-11-25 | Leire Ibar
Fronte Zabala itzuliko da boterera Uruguain, bost urteren ostean

95.000 botogatik gailendu da Fronte Zabala azaroaren 24an eginiko hauteskundeetan. Yamandu Orsi izango da Uruguaiko hurrengo presidentea, Álvaro Delgado eskuineko Alderdi Nazionaleko presidentegaiari aurre hartuta.


2024-11-25 | Bertsozale.eus
Alaia Martin Etxebestek irabazi du Zarauzko finalaurrekoa
Finalerako pase zuzena eskuratu du Martinek, finalaurrekoa irabaztearekin bat. Azken finalaurrekoa datorren igandean jokatuko da, Arrasaten, eta orduan osatuko da finala.

Gure gorputza gudu zelai bat da

Azaroaren 25ean, Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Egunean, Steilas sindikatuko Idazkaritza Feministak kartel bat argitaratu du: Gure gorputza gudu zelai bat da du leloa, eta Hego Euskal Herriko ikastetxe guztiek jaso dute. Gatazka armatuetan emakumeek eta adingabeek... [+]


“Irtenbidea Polizia kopurua handitzea balitz, arazoa jadanik konponduta legoke”

Azken asteetan albiste izan da Gasteizko Errota auzoa, urriaren 8az geroztik delinkuentziaren aurkako eta segurtasunaren aldeko mobilizazioak egiten baitituzte zenbait auzokidek asteartero, bi lonja huts okupatu zituzten gazte migratzaile batzuk jo-puntuan jarrita. Inguruan... [+]


2024-11-25 | ARGIA
A-25: mugimendu feministak gizonei dei egin die konplizitatea eta justifikazioa desagerrarazteko konpromisoa hartzera

Azaroak 25 Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Eguna da. Mugimendu feministak Bilbo, Iruñea, Gasteiz, Donostia eta Baionan mobilizazioak egingo ditu. Mugimenduak argitaratu duen manifestuan, 2024an Euskal Herrian eraildako bost emakumeak gogoratu dituzte. Aurtengo... [+]


Udazkena agurtzen negua besarkatzeko

Abenduak hostoen kolore marroia dauka: lurrean, intxaurrondo biluziaren azpian, geratu diren hostoena. Intxaurrondoak bukatu du bere zikloa. Atseden hartzera doa: zuztarrak indartuz, elikatuz, nutritzea du helburu. Barrura begira, barrenak osatzeko garaian dago, orain arte egin... [+]


Eguneraketa berriak daude