Arazo franko ezagutzea egokitu zaio euskarari, baina horiez guztiez gainera, Europako hizkuntza bizi zaharrenak ba omen du arazo intralinguistiko komunikatibo garrantzitsu bat. Eta horixe mahaigaineratzera datorkigu Jesus Rubio, irtenbide eta guzti, "Euskararen Garabideak" liburuan, ea eztabaida pizten den, eta Euskaltzaindiak, filologoek edo beste profesionalek ahaleginik egiten duten eragozpen hori behintzat euskararen gainetik kentzeko.

Sarrikoko Ekonomia eta Enpresa Zientzien fakultateko irakasle honek argudiatzen duenaren arabera, lanabes prepositiboez baliatzen den joskera eraginkorragoa da, orokorrean, euskaraz nagusiki erabiltzen den hizkera pospositiboa baino, eta hori, esango duzuna aurretik aurkezten duzulako, eta orduan besteak badakielako zeri buruz hitz egingo duzun. Nagusiki tresna pospositiboez baliatzea, ordea, arazo bat da ikuspuntu komunikatibo batetik, konponbidean jarri beharko litzatekeen arazoa. Baina horrez gain, euskal gizartean arazo konparatibo bat ere ba ei dugu, gaztelania eta frantsesa bezalako hizkuntza oso ondo garatuak dauzkagulako gure esku.
Honaino, Jesus Rubiok azaltzen duen problema larriaren laburpena. Gaitz erdi, irtenbidea ere badu, antza. "Nire ustez, soluzioa, euskarari baliabide prepositiboak ematea da. Baizik eta, zeren eta, salbu-eta… euskararen barruan dauden lanabes prepositiboak dira, eta eraginkorragoak, ikuspuntu komunikatibo batetik". Haatik, horiez gain, gu bezalako euskaldun xehe batentzat nahikoa txundigarri diren beste irtenbide batzuk ere eskaintzen ditu: ingelesezko "in" eta "on" preposizioak erabiltzea, kasu, edota "ordez (-eta)", "buruz (-eta)", "bitartean (-eta)" preposizio moduan erabiltzea, besteak beste.
Hona hemen liburuan agertzen duen adibideetako bat: "Irakaslea ikasgelan egongo da bitartean-eta klaseko delegatua edo azpidelegatua aukeratzeko bozketa garatzen den".


"Euskararen Garabideak" idazteko beharra doktore tesia idaztean sortu zitzaion. Honoko izenburua du 1997an aurkeztu zuen tesi horrek: "Industri Ekonomia. Lehia endogenoaren eredugintzan barrena: denbora, kapital humano eta kooperatibak / Negoziazio Teoria. Denborarekin aldatzen ahal den kanpo-aukera in Rubinsteinen eskaintza alternatiboen negoziazio-jokoa".
Gauza da, tesia euskaraz egiten, bereak eta bost pasa behar izan zituela. "Idazten nituen kapituluak, baina berrirakurtzean ez nintzen gustura gelditzen. Beste era batera idatzi, eta oraindik ere: ez da oso ondo ulertzen! Oso lan neketsua egin eta gero, sekula ez nintzen erabat konforme". Eta hori gutxi balitz, tesiaren epaimahaian ingelesez bakarrik zekien bat zegoenez, ingelesezko laburpen zabal bat prestatu behar izan zuen harentzat. Baina huraxe prestatzerakoan konturatu zen definizioak, eta tesian zituen bestelako xehetasunak, euskaraz hainbeste buruhauste eman zizkioten haiexek, ingelesez oso erraz ateratzen zitzaizkiola. Eta honoko ondoriora iritsi zen: gauza guztiak esan daitezke euskaraz, baina batzutan ez dauzka ingelesak eskaintzen dituen baliabide landuak.
Eta oharmen hura partekatu beharra sentitu zuenez, bost urte eramango zizkion "Euskararen Garabideak" prestatzeari ekin zion: "Liburuaren aurrebertsioak aspalditik izan ditut, baina publikatzea zaila izan da: esate baterako, EHUko argitalpen zentroan ezetza eman zidaten. Azkenean, Joxerra Garziari eta Alberdaniari esker, nire lanak argia ikusi du eta pozik nago horregatik".


Beharbada jende asko bat etorriko da Jesus Rubiok mahaigaineratzen duen arazoarekin, baina baliteke ere eskaintzen dituen irtenbideekin hain ados ez egotea. Jakitun da horretaz, baina zer egin? Arazoaren aurrean gauza bi egin daitezkeela dio: gauzak dauden bezala uztea, baina orduan euskararen zeregin soziala apala izango omen da, edota hizkuntza esparru guztietan era normalizatu batean erabilia izatea nahi baldin bada, ezinbestean eta lehenbailehen berak proposatzen duen norabidetik abiatu beharra dago.
Beste hizkuntzetan ere prozesu bera gertatu omen da. "Adibidez, gaztelaniak gaur egun dituen preposizio asko, lehengo latinean posposizioak ziren", dio Jesus Rubiok. Munduko hizkuntza guztietan gertatu diren eboluzioetan eman bide da hori, eta ez alferrik, horren atzean logika komunikatibo orokor bat omen dagoelako baizik, gauzak era komunikatiboagoan emateko gogoa; jadanik Axularrek, eta gerora Aita Villasantek, azaldutako gogoa."Lan hau egiterakoan, oinarrizko erreferentzia gisa izan dut Villasante. Berak iradoki egin zituen bideak. Ni aurrerago joan naiz", adierazi du Rubiok.
Bere teoriaren inguruko komentario esanguratsu batzuk jasoak ditu jadanik Jesus Rubiok. Badirudi, beraz, kezka, egon, badagoela. Arazo hau euskalgintzak duen arazorik garrantzitsuena da, bere ustean, eta oso serio eta era sistematiko batean hartu beharra dago. "Azter dezagun, eztabaidatu, eta irits gaitezen ondorio batzuetara, jakinez ondorio horiekin doala euskararen zeregin soziala. Oso inportantea izango litzateke Euskaltzaindiak honen gainean duen ikuspegia azaltzea»