Senpereko aintzira Herri Urrats festaren lekuko izanen da beste behin ere; aurtengoa XIX. ekitaldia izaki. Ipar Euskal Herriko Seaska ikastolen konfederazioak, euskararen aldeko urrats berriak eman aldera, ohiko ingurumaria eta egitarau oparoa apailatu ditu dagoeneko. «Hizkuntza herriaren hatsa» lemari jarraikiz, lelo lagungarria eta aproposa urrats berriak emateko nonbait, ehunka euskaltzale abian dira engoitik:«Kulturak gaitu euskaldun egiten, eta kultura ulertzeko, zabaltzeko, ondokoei emateko, hizkuntza behar da. Kultura bakoitzak doakion hizkuntza badu, gure kasuan euskara bihotza, hatsa eta bizia da», azaldu digu Jesus Arzallus bertsolariak eta leloaren asmatzaileak.


Euskara biziko bada, euskal hiztun kirolzaleen hatsa beharko du. Aurtengo Herri Urratsen antolatzaileek Iparraldeko 18 kirolari bildu dituzte -Maritxu Housset, Cécile Housset, Beñat Intxauspe, Philippe eta Francis Karrikart, Sébastien Gonzalez, Patrick Ozafrain, Bixente Fagoaga, Daniel Larretxea, Iban Abadie, Mika Etxeberri, Pepito Elhorga, Amaiur Alfaro, Didier Mundutegi, Nicolas Bachoffer, Serge Betsen, Jean Michel Gonzalez, Imanol Harinordoki- kanturako hatsa eman dezaten.
Kirolari hauek -pilotariak, errugbilariak eta itsasturiak, besteak beste- hitzaren eta musikaren sortzaile onak izan dituzte lagun. Mattin Irigoien idazleak kirolariei egoki doazkien eleak asmatu ditu. «Hizkuntza hau ipurdiz gora» dio kantuaren izenburuak. Zergatik ote?: «Euskara hizkuntza bat da eta bere eginbehar printzipala komunikazioa ahalbidetzea da. Horretarako bizi behar du, bizi behar baina, burdina lantzen den gisara: berotu, bihurdikatu, mehatu, jo, moldatu… Zangoz edo ipurdiz goratu behar dugu, eta horrela, menturaz, gure bizian txertatuko da». Horra, Irigoienen arrazoia.
Izenburuak dioenez, egileak kantuaren zenbait hitz -ipurdiz goiti paratu aldera- gibelekoz aitzina idatzi ditu. Hizkuntza molde honi «Verlan» deritzo. Oskorri taldeak, beraz, ele hauek aireratzeko doinu berezi bat asmatu behar izan du. Zaila ote da «Verlan» hizkuntzan musika jartzea eta kantatzea?:«Ez gaude ohituta honelako jokoetan sartzen, atzekoz aurrera kantatzea guretzako nahiko bitxia izan da. Baina, bereziki zaila kantarientzako izan da, guk musika baizik ez dugu egin», zehaztu digu Oskorriko Natxo de Felipe kantariak.
Kirolarien partehartzea ez da horretan gelditu, ordea. Kantari gisa aritzeaz gainera, kirolariek Xabi Iriarte eta Pascal Indo bideogileen esanetara jarri behar izan dute, Herri Urratsera deitzen duen bideokliparen irudietako aktore lana ere burutzeko.
Hitzen idatz moldea berezia izan bada, halaxe izan da ere hitzen doinua. Oskorri taldeak Biarnoko musika tradizionala hautatu du aurtengo Herri Urrats festarako:«Musikak ez du nazionalitaterik. Musika hau -gure auzoko gaskoien musika- aproposa izan zitekeela pentsatu genuen, gaskoiek eta euskaldunek kulturalki harreman handiak baititugu», erran digu Natxo de Felipek.

Euskara ez da berez hizkuntza ahula. Hitz egokiak eta moldagarriak baditu ukan kanturako. Euskara lau haizetara jarriko dituen hiztunak behar ditu, ordea. Seaskako ordezkariek «Seaska lau haizetara» lema ere plazaratu dute aurtengo ekitaldiaren karietara, baita beren asmoak irudikatu eta hedatzeko logo berri bat sortu ere:«Hizkuntzaren hatsak oldar berri bat ematen dio geldia dagoen lauburuari, honek mugiarazten du ilora, udaberriko lorea sorrarazteko», aditzera eman du Patrice Rouleau bere egileak.
Haize errota honek udaberriko loreak aireratzen dituen gisara, ikasle berriak loratu nahi ditu Herri Urratsen karietara: «Ez dugu orainokoan botere publikoengandik espero dugun sostengu ekonomikoa ukan, haatik, Hazparne eta Donibane Garaziko ikastolentzako egoitza berrien proiektua hasia dugu moldatzen jadanik, etorkizunean sinesten dugun lekukotasun gisara. Alabaina, lau hizkuntza irakasten duen hezkuntz sistema honen betebeharra botere publikoen esku ere izan behar delakoan gaude. Anartean, jakin dezaten ez dugula geldirik egonen. Seaskak, haur eta ikasle berriei harrera on eta baldintza modernoak bermatzeko ardura beregain hartzen segituko baitu», adierazi du Seaskak.
Honezkero, hogeita hamahiru urteko bizialdia duen elkarte honek 23 ikastola eta 2.000 ikasle biltzen ditu bere hezkuntza sisteman. 1969an, zortzi ikasle bakarreko gela batekin hasi zen Seaskak, gaur egun, 19 ikastola biltzen ditu Ama Eskola eta Lehen Mailako irakaskuntzarako. Bigarren Mailako hiru kolegio eta Lizeo bat, bestalde. Ama Eskolatik hasita, hizkuntz murgiltze ereduan ari dira ikasleak, eta geroko mailetan Hegoaldeko D ereduaren antzeko hezkuntz programa lantzen dute. 1994az geroztik, ikastola hauetan guztietan ari diren irakasleek Frantziako Hezkunde Ministerioarekin kontratua dute.
Izan ere, 1994an gauzatu zen, Seaskaren eta Frantziako Hezkunde Nazionalaren arteko negoziazioen ondorioz, protokolozko akordioa deitua. Akordioak irakasle guztien konkurtsoa aurrera ateratzeko balio izan du. Tokian tokiko ikastolek eskola pribatu izaeraren jabetza eskuratu dute. Ikastola guztiek irakasleen kontratu publikoa erdietsi dute, kontratua gelaka gauzatzen delarik, gelako ikasle kopuru zehatz eta irakasle bakoitzeko. Eskubide hori indarrean dago betirako.
Kontratu hau aldatzeko era bakarra, gela horiek guztiak eskola publikoaren sarean sartzea da. Hots, Seaskak sare publikoaren estatutuak sinatzea besterik ez luke behar, eta ikastolen konfederazio hau desagertuko litzateke eskola publikoa bihurtzeko. Gisa horretara, irakaskuntzaren kudeaketa osoa -eskola, kolegio eta lizeoaren eraikinak eta kudeaketa- estatuaren esku izango litzakeelarik.


2000. urtean, protokolozko akordioak iraun zuen sei urteen ondoren, Seaskari estaturtu publiko bat ekarri beharko lioketen negoziazioei ekin zioten bi aldeek, berriz ere: «Bulegoan sartu nintzenean hasiak ziren Hezkunde Ministerioarekin negoziaketak. Lehen bilkura uztailaren 20an izan zen eta azkena abenduaren 27an. Harrezkero, azaldu genizkien desadostasunen ondotik, ez gaituzte deitu. Nahiz guk -Seaskako bulegoak- Hezkunde Ministerioari idatzi diogun...», azaldu digu Mixel Etxeberri lehendakariak.
Seaskako ikastola bakoitzak bere eskola estatutua dauka, eskola pribatu kristauek duten bezalakoa. Kontratua gauzatzeko eredua eskola hauek duten bera da. Estatutu hori pribatua da eta mugatua, ordea. Orain, berriz, estatutu hori zabalduz, Seaskak bere estatutu propioa erdietsi nahi du. Estatutu pribatu mugatu bat izatetik estatutu publiko bat izatera iragan nahi du ikastolen konfederazioak. Hezkuntz Ministerioak, ordea, bere ereduaren arabera, Seaska sare publikoan integratzea nahi du:«Guk D ereduaren babes juridikoa nahi dugu, ez dadila ukitua izan inongo legearen aitzakiaz. Bestalde, guk ez dugu gurasoak eguneroko hezkuntzan sartzea nahi, geletako pedagogian, baina gurasoek hezkuntzaren orientabideak ezagutzea eta segitzea nahi dugu, gure ereduaren ikerketaren eta garapenaren segimendua egin dezaten, halaber, ikastetxeen garapena ere beren esku izanez. Horiek onartuz gero, Seaskak onartuko luke sare publikoan sartzea», argitu digu Mixel Etxeberrik.
Horretarako baina, Frantziako Estatuak hizkuntza gutxituen arazoa trenkatu behar du lehenbizi, hizkuntz gutxituak ez baitira ofizialak, ez euskara ez besteak ere. Honela segitzen du Seaskako lehendakariak:«Haiek gure eskolak sare pribatuan integratu nahi dituzte. Ados. Aski dute gure eredua sare publikoan integratzea eta eskaintzea. Hori da gakoa hizkuntza gutxituak bizi duten kinka larritik ateratzeko. Eguneroko bizitzan hizkuntza biziak eta eraginkorrak garatu nahi badute, badakite zer egin behar duten, horra hor laxatu beharreko korapiloa».


Urteak joan urteak jin, Seaskak bere estatutu publikoa erdietsi bitartean, Seaskako ikastolek hemeretzigarrenekoz ospatuko dute Herri Urrats festa. Aurten ere, aintzirara hurbilduko direnek ohiko egitarau oparoa aurkituko dute Euskal Herriko zazpi eskualde historikoen izena daramaten guneetan. Halaber, EKEk antolaturiko «Kantuketan» erakusketa ikusgai izanen da maiatzaren 1etik 17ra bitartean. Heldu den urtean, 2003an, Herri Urratsen hogeigarren ekitaldia burutuko da, eta lema asmatzeko lehiaketa antolatua izan da. Bestalde, Ipar Euskal Herriko ikastolen urteko festa nagusia gero eta txukunago antolatu aldera, antolatzaileek ekimen berriak ezartzen dituzte urtetik urtera. Aurtengo ekimen berriaren bitartez, Bizi Garbia izenburua darama, bisitariek utziko dituzten hondakinak bilduko dira. Seaska eta Senpere eskualdeko bederatzi herrien sindikatuaren arteko elkarlanean, beirak, paperak eta plastikoak bereizteko ontziak ezarriko dira festa garatzen den gune nagusietan:«Ikastolen konfederazioa osatzen duten guraso guztien izenean, bai festa aitzinetik bai ondotik lanean aritzen diren guzti-guztiak eskertu nahi ditut. Herri Urrats festaren antolaketa ez litzateke posible izanen Seaskaren eskutik, baldin eta euskalgintzan ari den kolektibo osoaren sostengua ukanen ez bagenu», erran digu azkenik Mixel Etxeberrik