FESTA TABERNATIK PLAZARA
Iritzi horretakoa dugu Anjel Larrañaga. Azpeitiarrak makina bat plaza egin ditu lehenengo festa giroa bilatu asmoz, eta geroago bertsolari zein pandero jole bezala. Gazte zeneko garaia gogoz oroitzen du: "Auzo ia denetan ermita bat zegoen orduan, eta haren inguruan erromeria egiten genuen igandeetan". Hala ere, oroitzen du errepide oso eskasak zeuden garaia zela hura. Motorrak gazteen eskuetara heltzen hasi zirenean, norbere auzoko bileretatik urrunagokoetara joateko bolada hasi zitzaiela esaten du. "Eta ondoren dantzalekuak eta beste moda batzuk etorri ziren". Bidaiatzeko erraztasunak, astialdirako aukera anitzak...
Horren denaren eraginez, iganderoko erromeriak maiztasuna galtzen joan ziren apurka-apurka. "Pentsa, nire inguruan (Azkoitia-Azpeitia) ia auzo guztietan egiten ziren lehen erromeriak, orain jada ez dira antolatzen; batzuk jaiak direnean egiten dira, baina beste batzuetan hori ere ez" esaten du Larrañagak.
Igandeetako hitzorduari eusten dion plaza gutxienetako bat Aristerrazu da. Bertan, Aiatik bost kilometrotara, urria eta ekaina bitarteko igande guztietan trikitilariak eta erromeria izaten dira, plazan. «9:00etatik 21:00ak arte gutxi gora behera eskoletako trikitilari gazteek jarduten dute, hortik aurrera nagusiagoek», esan digu Juan Mari Azkue Aristerrazuko erromeriako antolatzaileetako batek. Berak gerra ondotik ezagutzen ditu erromeriak bertan, baina aurretik ere egiten zirela badaki. Lehen gehienbat soinu handia entzuten bazen ere, orain soinu txikia da nagusi. Trikitilarientzat beraientzat ere oso gustuko plaza da hura, "jendea dantzara joaten delako".
Gaur egungo erromeriei buruz mintzatuz, Bizkaiko Dantzarien Biltzarreko kide den Jon Gamindek dio, garai batean egiten ziren erromeriekin alderatuta kontzeptua bera aldatu egin dela: "Kasu askotan esan daiteke erromeria baino dantza egiteko guneak direla gaur egungoak, jada ez baitira jai horiek mendian egiten". Hirietan, herritako jaietan, ospakizun berezietan... Oraindik bada hauspoa mugimenduan jartzeko aukera.
Baina jendeak dantzan egiten al du gaur egun? Hori da afera honetako beste gako bat. Dantza ezinbesteko elementua da erromerietan. Baina bertaratzen direnentzat ere horren ezinbestekoa al da dantzan egitea?
Larrañagaren esanetan, zaila da dantzak garai bateko osasuna mantentzea, beharrak ere horrela eskatzen ez duelako: "Garai batean ez zegoen ia ezer gehiago egiteko, emakumeak adibidez tabernara sartu ere ez ziren egiten, eta gaur egun gazte denak tabernatan egoten dira bestelako musika entzuten". Neska-mutilen arteko harremanak gauzatzeko ere dantza egitea ezinbestekoa zen lehen, "eta orain gutxi axola du dantzan egiteak ligatzeko".
Hori guztia kontutan hartuta ere jendeak oraindik dantzan egiten duela uste du Larrañagak: "Agian kosta egiten zaio hastea, baina behin hasitakoan jendea gustura aritzen da; gainera, jendeak ondo dantzan badakiela ikusten da oholtza gainetik". Juan Mari Azkue ere iritzi berekoa da: "Gazteari kosta egiten zaio dantzan hastea, baina hasitakoan badaki ondo egiten".
Musikari, dantzazale eta jaialdietako antolatzaileei galdeginda askok diote trantsizio garai bat gertatzen ari dela. Azkue eta Larrañagaren esanetan erromeriei eusten ari zaie une honetan: "Ohitura aldaketa bat gertatu da, baina oraindik jendeak dantzan egiten du, eta festa modu horretan egiteko aukera batzuk badaude; etorkizunean, aldiz, ez dakigu zer gertatuko den". Jon Gaminderen ustez, etorkizun bat izateko erromeriek ere egokitze bat izan behar dute, garaiaren arabera: "Ezin dugu beti aspaldiko garaietara begira egon, jakin behar dugu erromeria giro hori gaur egunera moldatzen, eta jendeari dantza eginez gozatzeko aukera eman, baina gaur egungo testuinguru batean".
Ohiko festetan eta ospakizun batzuen harira antolatzen diren jaietan, erromerian aritzeko aukera bada oraindik ere, zenbait lekutan. Baina horrekin batera urte batzuetatik hona beste fenomeno baten aurrean gaude. Erromeri giroan susperraldi bat eragin nahian, herri zein hirigune zenbaitzuetan egun bateko jaialdi bereziak sortu dira. Giro urbano batean herri dantzei leku bat egitea da haien xedea. Errenteriko Erromeri Eguna, Bilboko «Bilbo Dantzan» ekimena edota Bergaran, datorren larunbatean egingo den «Jalgi hadi dantzara plazara» erromeri nazionala, dira horien adierazle.
Duela lau urte, Errenteria Ereintza Dantza Taldeak beste ekimen bat jarri zuen abian: Erromeria Eguna. "Urtean zehar ekitaldi ugari antolatzen ditugu, baina jendea ikusle moduan gozatu arazteaz gain, eredu partehartzaileak bultzatu behar genituela uste genuen; hala herri dantzei bultzada bat eman eta haien inguruko festa handi bat antolatzea pentsatu genuen", diote Juantxo Maya eta Xabier Bengoetxea antolakuntza batzordeko kideek. "Izan ere -jarraitzen dute- herri-dantzak euskal herritar ororen hondasuna dira, eta oraindik ere horiekin gozatzeko aukera badagoela uste dugu, horrelako jaialdiekin bultzadatxo bat eman diezaiekegula".
Errenteriako jaialdiaren antzeko eredua proposatuz dator orain ekimen berri bat. «Jalgi hadi dantzara plazara» izena du, eta Euskal Dantzarien Biltzarrak antolatutakoa da. Jaialdi hau lehenengo aldiz Bergaran egingo da hilaren 11n, baina bi urtean behin Euskal Herriko beste herri batzuetara iritsiko da: "Lehenengo ekitaldia Bergaran egingo da Moises Azpiazu Dantza Txapelketaren 25. urtemuga betetzen delako, eta urteurren hori izugarri aproposa delako zer edo zer handi eta esanguratsua egiteko", dio Joxe Juan Ugalde Gipuzkoako Dantzarien Biltzarreko kideak eta antolakuntzako kideak. Hurrena, berriz, Abadiñon izango da.
Anjel Larrañagak eta Jon Gamindek iritzi ona dute jaialdi berri hauei buruz. "Erromeriak bultzatzeko balio dezakete", dio lehenak, eta bigarrenak gaineratzen dio "garrantzitsua kalean izan eta dantzan egiteko aukera eskaintzea" dela. Errenteriako antolatzaileak, berriz, pozik dira beraienaren ondotik antzeko beste jaialdia sortu izanagatik, eta beste hainbat herritan antzeko festa sortzea positiboa dela pentsatzen dute, "jende ugari mugitu arazten delako"
Hala, Bilboko hainbat dantza talde eta kultur elkartek bideratuta, Areatzan, Deustun eta Arriagan erromeriak egiten dira lantzean behin. Egitarau oparoa dute prestatuta, eta urteko hilabete guztietan bada enparantzaren batean dantzan jarduteko aukera.
Gaminderen esanetan, "kalean izan nahi dugu, zeren eskaintzen den jai aukera bakarra ‘txunpa txunperoa’ da, eta guk dantzen bidezko festak bultzatu nahi ditugu".
Erromeriok harrera ona dute, eta batik bat dantza taldeetako kideak hurbiltzen badira ere, apurka-apurka jende berria hurbiltzen ari dela dio Gamindek: "Giroa behintzat sortzen da, eta beti jende multzo finko samar batekin jokatzen dugu".
Hauek dira, hain zuzen, datozen erromeriak Bilbon:
Ekainak 1, Areatzan
Ekainak 22, Deustun
Uztailak 6, Arriagan
Uztailak 20, Arriagan
Abuztuak 3, Arriagan
Abuztuak 10, Arriagan
Irailak 7, Areatzan
Urriak 5, Areatzan
Azaroak 2, Areatzan
Azaroak 9, Deustun
Gergely Gulyas Hungariako Presidentetza ministroak eman du erabakiaren berri, Hagako auzitegiak atxilotze agindua ezarrita dion Benjamin Netanyahu Israelgo lehen ministroa herrialdera heldu den egun berean. Israelgo armadak Gazako eremu gehiago hartzeko asmoa duela... [+]
Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako hezkuntza publikoko irakasleek urtarrilean abiaturiko greba zikloaren bigarren kolpea amaitu eta biharamunean deitu du bilera Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak. Begoña Pedrosa sailburuak adierazi du "akordio bat lortzeko nahia"... [+]
Bilboko Guggenheimeko museoaren kanpoaldean bildu dira plataformako kideak, bertan zuelako bere lehen agerraldi publikoa Bilboko Guggenheim Museoko zuzendari berri Miren Arzallusek. Landuko dituen ildoez hitz egiteko "goizegi" dela adierazi du Arzallusek, nahiz eta... [+]
Behatokiak Hizkuntza Eskubideen Egoera 2024 txostena aurkeztu du. Herritarrek helarazitako gertakarien bilduma aztertuta, ondorioztatu dute 2024an egoerak ez duela hobera egin, eta gainera, kexak jaso dituzten hainbat entitateren eskutik urraketak iraunarazteko jarrera sumatu... [+]
Duela aste batzuk, Diputazio kalean, Gasteizko erdigunean, bi gizonek etxerik gabeko pertsona bat bota zuten lo egiten zuen lokalaren kanpoaldeko eskailera-buru txikitik. Bota ez ezik, berehala metalezko baranda bat ere jarri zuten lonjaren aurrean. Lokala luzaroan hutsik egon... [+]
Mundu osoarentzat %10eko muga-zerga globala inposatuko du Donald Trumpen administrazioak, eta hainbat herrialderen inportazioak are gehiago zergapetuko ditu, tartean Txinakoak (%34) eta EBkoak (%20). Baina Hegoalde Globaleko herrialdeak izango dira kaltetuenak: Lesoto (%50),... [+]
Heriotza-zigorra eskatzeko argudio gisa, "indarkeria politikoko ekintza" izan zela adierazi du AEBetako Fiskal Nagusiak.
Palestinarekin Elkartasuna plataformaren ekimenez, txirrindularitzarekin lotura duten 70 bat pertsonak eskatu dute talde sionistak ez dezala txapelketan parte hartu, eta lortu dute.
Zedarriak enpresari taldeak armagintza sustatzera deitzeak eta Jaurlaritzak horrekin bat egiteak "haserrea" sortu diela diote sinatzaileek. Mundu mailako egoera "inoiz baino larriagoa" dela uste dute, eta "Euskal Herriaren etorkizuna oztopa dezakeen... [+]
Ion Aranburu koma egoeran eta ZIUan ingresatuta egon zen hainbat astez, erasoaren ondorioz.
Lekukotasunak, autopsia txostenak eta atxiloaldian izenpeturiko adierazpenak bildu ditu The Independent komunikabide britainiarrak. 2023ko urriaren 7az geroztik 70 palestinarrek dute bizia galdu Israelgo presondegietan. Palestinar presoen alde dabilen Addameer elkartearen... [+]
Kutxa Banku Fundazioak adierazi du Kutxabankeko presidentearen adierazpenek ez dutela fundazioaren pentsamoldea islatzen, "Hizkuntza aniztasuna beti da aberastasun iturri, nekez izan daiteke oztopo", argudiatu dute.
Lineal A duela 4.800-4.500 urte erabilitako idazkera minoikoa da. Berriki, Kretako Knossos jauregi ezagunean, bolizko objektu berezi bat aurkitu dute, ziurrenik zeremonia-zetro gisa erabiliko zutena. Objektuak bi idazkun ditu; bata, kirtenean, laburragoa da eta aurkitutako... [+]
Londres, 1944. Dorothy izeneko emakume bati argazkiak atera zizkioten Waterloo zubian soldatze lanak egiten ari zela. Dorothyri buruz izena beste daturik ez daukagu, baina duela hamar urte arte hori ere ez genekien. Argazki sorta 2015ean topatu zuen Christine Wall... [+]
Nafarroako Erriberako Andosilla herrian, sorpresa ugari ematen ari den indusketa arkeologikoa egiten ari dira Aranzadiko arkeologoak eta herritar boluntario taldeak. Resako aztarnategian orain arte oso ezezaguna zaigun Goi Erdi Aroko gizarteak hobeto ulertzeko aztarnak aurkitu... [+]