Zaharrekin zer egin?


2021eko uztailaren 28an
Apika titulu hori ez da gaur egun politikoki oso zuzentzat hartua izango, baina horixe baino ez zen 1972ko maitzaren erdian ZERUKO ARGIAk kaleratutako editorial haren izenburua eta, azken batean, hirugarren adineko, laugarreneko edota adinean sartua izateak gauza bera esan nahi du: jaiotzen den orok duen zoria, baldin eta nahikoa bizitzen bada (bestelakoa okerragoa da, nahiz honi buruz ere egon badauden iritzi kontrajarriak). Dena den, garrantzitsua ez da adin handia izatea lortu duenari deitzen diogun era, nire ustez behintzat, pertsona hori behin zahartzarora iritsiz gero, aurkitzen den egoera baizik. Eta hain zuzen hortaz mintzo zen Z. ARGIAko editorialgilea.


BIHARKOAK GOGOAN

"Afrikako Paul Zoungrana kardenal beltzaren ateraldiak ematen dit izpide", azaltzen zuen ezer baino lehen. Eta zer gauza bitxi esan ote zuen, bada, arazoz gainezka zegoen/dagoen lurralde afrikarreko kardenal beltz horrek? Dirudienez, honako hauxe: "Afrikan ez dago ez eskalerik eta ez etxerik gabeko umezurtzik... Beren etxekoekin bizitzen dira eroak eta lepradunak. Taldeak babesten ditu. Ontan ez dugu europarrok duzuen buruausterik".
Adierazpen horrek ukitu zuen nonbait editorialgilearen bihotza. Arrazoiak, jarraian ematen zituen: "Aurrerapenaren alde egon behar dugu ezpairik gabe. Baiña ez da berriketakoa erri aurreratuetan sortu dan zenbait katramilla. Zaharrei eta elbarriei buruz, esate baterako. Izotza bera baino otzagoa dan mundu bat egiten ari gera zaharrentzat. Zuhaitzaren gerrian sortu ohi dan ardagaiaren antzera, otz eta bakar arkitzen direla esan dezakegu zaharrak gaurko gizartean".
Eta irakurleren baten baitan "niri bost!" erantzuera sumatu balu bezala, honako hausnarketa gehitzen zion aurretik esandako horri: "Baiña ez dezagun uste izan, mundu au, gaurko zaharrentzat egiten ari geranik. Biharko zaharrentzat ari gera egiten batipat. Gu, geu, gazteok ari gera geurontzat illobia egiten. Gu bait gera biharko zaharrak".
Beraz, hasi kontuak ateratzen! Zer zor ote zion gizarteak adinduari, editorialgilearen ustez? Ez batzu-batzuek uste zutena, honako argibidea ematen zuen-eta. "Au ez dut, zaharrei aginpidea kentzen ari geralako, esaten. Ez dut uste zaharren esku egon behar dutenik erantzunkizun aundiko gorabeherak; ez etxean, ez lantokian, ez errian, ez elizan, eta ez iñon. Zaharrek ez dute lanik egin behar, atsedena artu baizik. Zenbait erantzunkizuneko leku ez da gaztetan egindako lanen sari eta ordain. Eta ontan ez da eredurik onena Eliza".
On Jose Maria Aznarrek irakurri izan balio!


ADINDUAK MAITATZEKO ERA

Editorialgileak argi zeukan adindutako pertsonen eginbeharra. "Zaharrek bizitzaren eskarmentua eman behar digute. Lanerako adorea eta poza, ez zailtasuna eta etsipena. Aintzakotzat eta gogoan artzekoak dira zaharren esanak eta iritziak. Enbor oien adar eta frutu gera. Baiña, ez etxearen, ez lantokiaren, ez erriaren, ez gizartearen, ez elizaren eta ez munduaren etorkizunak ez du egon behar zaharren esku".
Beharbada norbaitek gaizki hartuko zuela hori, eta badaezpada gauzak bere lekuan jartzen saiatzen zen jarraian: "Ori, ez da besterik gabe zaharrak zokoratzea, zamak eta txalmak kentzea baizik. Ori zaharrak maitatzea da".
Behin aurrekoa argiturik, bestelako azalpenak: "Zaharrentzat mundu tristea egiten ari gerala esandakoan ez gara zahar-saririk gabe edo sari lotsagarriz baliatzen direnez mintzatzen. Orrenbeste arrantzale, nekazari, langille beren premiak estaltzeko aiña diru gabe, zahartzarokorik gabe. Ez dago eskubiderik. Orrenbeste zahar gure errietan non bildu eta ibilli ez dakitela. Orrenbeste zahartegi arlote... Ez dago eskubiderik. Baiña ez gara ortaz mintzatzen. Ori guztia zuzendurik dagoen gizartean pentsatzen dugu".
Balizko egoera horretan, zer ordea? Horixe galdetzen zuen editorialgileak: "Zer egin behar dugu zaharrez? Zahartegietan pillatu behar al ditugu? Ez dago gure gaurko etxeetan zaharrentzat lekurik. Zaharrak berriz, bere txokoan, bere errian, bere etxean bizi nahi du. Zeiñen tristea dan zahartegian edo etxean bakarrik bizi dan zaharraren bizitza! Bere semerik edo alabarik gabe, bere ilobatxorik gabe…".
Eta amaiera gisa: "Zer gizarte eratzen ari gera geurontzat?"

Zenbat gara 72
Bizkaitar askok daki oraingoz, "La Gaceta del Norte" egunkarian Athletic Bilbao delakoaren araudiak direla eta, sortu den eztabaida lotsagarria. Lotsagarria diogu, ze, gezurra dirudi hain azalezko arazo batez, jendea berotzea eta zenbait egunetan egunkari batetako orri osoak horretaz betetzea. Itxura denez, Miren Edurne Salsamendi andereñoak, emakumeek ez dutela hitzik ez botorik elkarteko biltzarretan salatu du eta, horra hor eztabaida sortu. Batzuk erabateko berdintasuna behar dela gizakume eta emakumeen artean. Bestek ordea, emakumeek hobe dutela gizakumeen "arazotan" ez sartzea. Era guztitako iritzi atzerakoiak irakur ahal izan ditugu, baina, behar bada, bati deritzagu bakanen eta lotsagarrien, hots, ez du ba esan Etxebarria Larreta izeneko batek, emakumeek "agindu" nahi dutela, gauzak dagoeneko nahi ez dituena joan dadila pikutara, eta tradizioa dela herri batetako gauzarik baliotsuena! Bapo, mutil. Halakoek ez dute, ez, zensura jasan beharrik gure egunkari xelebreetan. (1972-V-7)

Idiazabalgo gaztari monumentua
Idiazabalgo gaztak, artzaiak aberastuko ez baditu ere, erriari sona emango dio behintzat. Aza-ostoan bilduta usai eta zaporerik ederrenez irauten omen du; ta Frantzian, hainbeste gazta-klase egiten dan tokian, ez omen da oberik. Orain Etxegarate gaiñean monumentu bat altxa behar omen diote. Ondo etorriko da, andik datozen kotxedunak, presak alde batera utzirik, gazta-zati bat jaten geldi ditezen, ta gero, goserik ez daukaten ezkero, Gipuzkoan zehar astiro ibil ditezen, besteari pasa nahian aritzeko bide estuegiak dauzkate-ta (1972-V-07)

Gizonaz burua
Gizonaren gailurrean burua dago, edo gizonaren gailurra da burua. Gizona buruak zuzentzen duela esan daiteke: belarriak, sudurra, begiak berak ditu. Baiña ahalmen hoien jabe izanik, beste garrantzi haundiagokoen nagusi da: adimenak, oroimenak eta nahimenak buruan egiten dute beren lana, han barruan ernetzen dituzte pentsamentu berriak, gertaera zaharrak gogoratzen eta erabakiak hartzen. Horregatik esan dezakegu buruak bideratzen duela gizona. (...) Burua astuna da. Ez adimenak lortzen dituen pentsamentuak astunak diralako edo asko diralako. Ez. Gauza segurua da, ikusia dago teilatu batetik erortzen diran ia gehienak buruz behera jaisten direla: baita kaxkariñak ere (...) (1972-V-07)


Azkenak
Orkatz Gallastegi preso politikoak EPPK utzi du

Berangoko euskal preso politikoa Zaballako espetxean dago gaur egun eta bertatik helarazitako idazkian Euskal Preso Politikoen Kolektiboa utzi duela iragarri du.


2024-12-24 | Julene Flamarique
Airearen kutsadurak 1.270 heriotza eragin zituen 2022an EAEn, Europako Ingurumen Agentziaren arabera

NO2 eta PM2.5 partikulak bezalako kutsatzaileei aurre egiteko hobekuntza planik ez dagoela salatu du Ekologistak Martxan elkarteak. Trafikoa murriztea eta airearen kalitatea hobetzeko alternatiba jasangarriak lehenestea galdegin du.


Turkiak 120 argitalpen kurdu debekatu ditu azken hiru asteetan

Editore Kurduen Elkarteak abenduaren 22an egin zuen salaketa: azken hiru asteetan Turkiako agintariek kurduei buruzko 120 liburu, aldizkari, egunkari edo bestelako argitalpen debekatu dituzte, Duvar hedabide kurduak jakinarazi duenez.


Garraio publikoa doan izango da 12 urtez azpikoentzat, duela bi urte bideragarria ez bazen ere

Garraio publikoak erdi prezioan jarraituko du datorren urtean ere, Espainiako Gobernuak bere hobarien parteari eutsiko diola iragarri ostean.


Amaya Zabarte zauritu zuten ertzainen arduradunak identifikatu nahi ditu epaileak

Realaren eta PSGren arteko futbol partidu batean larri zauritu zuten zalearen kasuan, epaileak onartu du familiaren abokatuek egun hartako bideo irudi guztietara sarbidea izatea. Oldarraldian parte hartu zuten ertzain taldeetako arduradunak identifikatzeko ikerketa ere eskatu du.


Santa Klausen ejertzito antikapitalista

Kopenhage, 1974ko abenduaren 18a. Eguerdiko hamabietan ferry bat iritsi zen portura eta bertatik 100 Santa Klaus inguruz osatutako taldea lehorreratu zen. Antzara erraldoi bat zeramaten haiekin. Asmoa “Troiako antzara” moduko bat egitea zen, eta, hirira iristean,... [+]


Eski estazioetako festibaletan kutsadurak goia jotzen du

Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]


2024-12-23 | Estitxu Eizagirre
Jaurlaritzak onartu duen planaren aurka mobilizatu da EH Bizirik
“Egungo eredu kapitalista gainditzea ezinbestekoa da larrialdi ekologiko eta energetikoari aterabide bat aurkitzeko”

Gizartean gatazka sortzen duten proiektuak jai bezperetan onartzeko ohiturari jarraituz, abenduaren 20an onartu du Eusko Jaurlaritzak Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren "behin behineko bertsioa". EH Bizirik-ek elkarretaratzea egin du Jaurlaritzaren... [+]


2024-12-23 | ARGIA
Hiru lagunek osatutako lehendakaritza izango du Seaskak

Erik Etxartek, Sophie Layusek eta Antton Etxeberrik osatutako lehendakaritzak ordezkatuko du Peio Jorajuria, 2019tik Seaskako lehendakari dena.


2024-12-23 | Julene Flamarique
Vidalina Morales, nekazaria eta ekintzailea
“Kaleetan gerra tankeak ikustea normalizatu dugu, gerran egon gabe ere”

Santa Marta komunitateko (El Salvador) ADES Garapen Ekonomiko eta Sozialerako Elkarteko presidentea da Vidalina Morales. “Rol horretatik harago, ingurumen ekintzailea ere banaiz, giza eskubideen defendatzailea eta emakume baserritarra; hainbat urtez borrokan egon diren... [+]


2024-12-23 | Julene Flamarique
Emakumeak nola bortxatu aholkuak partekatzeko 70.000 partaideko Telegram kanal bat atzeman dute Alemanian

Mundu osoko 70.000 gizonek baino gehiagok hartzen dute parte emakumeak nola drogatu eta bortxatu hitz egiteko txat-talde batean. Alemaniako ARD irrati publikoko bi kazetarik egin dute ikerketa urtebetez eta erakutsi dute kasu batzuetan biktimak bikotekideak, arrebak eta amak... [+]


2024-12-23 | Ahotsa.info
“HTX-k bukatzen du bere zikloa, baina oraindik daude borrokatzeko eta aldarrikatzeko motiboak”

HTX ROCK jaialdiaren azken-aurreko edizioa izanen da abenduaren 28an, eta Atarrabiako herrian ospatuko den azkenekoa, alegia.


Hegoaldean 222 milioi euro gastatu dira Espainiako Loterian, sarietan jasotakoa baino bost bider gehiago

Gabonetako Loteriaren datuak eman berri ditu Espainiako Gobernuaren menpeko Estatuko Loteriak eta Apustuak elkarteak. Horien arabera, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan batez beste 84,33 euro gastatu ditu herritar bakoitzak, eta nafarrek, berriz, 53,38 euro, EiTBn irakur daitekeenez... [+]


2024-12-23 | ARGIA
Zaballako espetxeko funtzionarioek “ezkutuko greba” hasi dutela salatu dute zenbait presok

Hainbat euskal presok salatu duenez, Zaballako espetxezainek "ezkutuko greba" hasi dute, haien erdiak gaixotasun baja hartuta. "Ezkutuko greba honen bitartez, 'zerbitzuaren gabeziak' salatzea dute helburu, baina benetako greba bati ekin ez, eta preso... [+]


Eguneraketa berriak daude