BIDEOKLIPAK EGITEA LUXUA DENEAN
Zarama taldearen garaitik egin izan dira bideoklipak Euskal Herrian. Oso gutxi, ordea. Euskaraz abesten dutenen artean Uga, Hemendik At, eta orain Sen edo Baneteuanba dira azken urteotan zerbait argitaratzen ausartu direnak. Bestalde, Asier Altuna bergararrak dioen bezala, talde guztiek dute bideoklip domestiko bat. Izan ere, beti dago mundu hori gustuko duen ezagun edo lagunen bat. Dena dela, euskarazko diskoak argitaratzen dituzten diskoetxeek normalean ez dute taldea promozionatzeko urrats hori ematen. Joseina Etxeberriak, Euskadi Gazteako esatariak eta ETBko Eklipsea programako aurkezleak dioen bezala, «kasik ez baitago horretarako merkaturik». Eklipsean diskoetxeetatik heltzen zaizkien euskal bideoklip guztiak jartzen dituzte. «Herri mailako telebistek ere emititzen dituzte, baina hortik aurrera ez dago beste irtenbiderik», dio Etxeberriak. Hortaz, euskal diskoetxeei ez zaie interesatzen ia diskoak bezain beste kosta diezaiekeen produktu bat ekoiztea. Izan ere, ia ez baitute material hori argitaratu ahal izateko biderik.
Manolo Gil eta Enrique Urdanoz nafarrek aski ongi ezagutzen dute mundu hau. Urdanoz telebista mundutik dator, Manolo Gilek, aldiz, errealizadore lanak bere kasa ikasi zituen. Gilek taberna bat zuen Iruñean eta antolatutako kontzertuak kamera txiki batez grabatzen zituen. Gero zuzeneko haiek tabernan bertan emititzen zituen. Garai hartan Gilek Kortatu eta Barricada bezalako taldeen diskoak diseinatzen zituen. Une hartan ezagutu zuen Urdanoz, berarekin elkartu eta bideoklipak egiten hastea denbora gutxiko kontua izan zen. Dagoeneko hamahiru urte daramatzate mundu honetan murgilduta. Urte horietan guztietan ehun eta hogeita bost bideoklip inguru egin dituzte. Euskal Herriko bandei dagokienez, besteak beste, Kortatu, Barricada, Delirium Tremens, Zarama eta Hertzainak taldeekin lan egin dute. Estatu mailan, aldiz, beste batzuen artean Tam Tam Go eta Rosana izan dituzte bidelagun. Bestalde, Gil eta Urdanoz ez dira estatu mailako artistekin asetu eta nazioarteko musikariekin grabatzeko jauzia ere eman dute. Izan ere, Andrés Calamaro argentinarrarekin eta Compay Segundo kubatarrarekin ere lan egin baitute. Manolo Gil eta Enrique Urdanozek sari dezente irabazi dituzte egindako lanekin. Gasteizko Bideo Musikalen Jaialdian bost sari ihardetsi dituzte, lau Negu Gorriak taldearen abestiekin eta beste bat Cojón Prieto y Los Huajalotes taldearen kanta batekin. Pasa den urtean Grammy Latinoetarako nominatuak izan ziren La Oreja de Van Gogh taldearen «Paris» bideoagatik. Orain gutxi, aldiz, Seguridad Social talde valentziarraren azken diskoko abesti baten bideoa egin dute. Eta orain gau eta egun buru-belarri sartuta daude Bartzelonan bizi den Lucrecia kubatarraren bideo berria egiten. Manolo Gilen ustez, gaur egun duela urte batzuk baino zailtasun gehiago daude bideoklipak ekoizteko. «Merkatua oso dibertsifikatuta dago, hogei mila ale saltzen dituzten musika talde gutxi daude eta kasu horietan izaten da errentagarria bideoklipa», diosku Gilek. Nafarraren esanetan, Euskal Telebistak horrelako lanak ikusteko programa gehiago sortu beharko lituzke. Izan ere, Gilek dionez, hori baita diskoetxeek horrelako lanetan ez inbertitzearen arrazoi nagusia, ez dagoela materiala non argitaratzerik, alegia.
Zarama taldearen «Bostak bat» bezalako abestiak bideoklipeatuz murgildu zen Mikel Clemente bizkaitarra mundu honetan. Ikasketaz kazetaria da Clemente. Unibertsitatean zegoela Euskal Telebistan hasi zen gidoilari lanetan. Eta bertan eman zituen lehen urratsak editatzen. «Aurrenekoz nuen bideo aparailu bat nire begien aurrean, betacamaren gurpilari eman nion eta aluzinatu egin nuen», dio Clementek. Bilbotarraren esanetan, gaur egun bere lana hiru esparru ezberdinetan banatzen da, guztiak ere ikusentzunezkoak: telebistarako produktuak, bideoklipak eta dokumentalak. Azken alor hau da, hain zuzen ere, gehien atsegin duena. Sari dezente jaso ditu, gainera, egindako lanengatik. Euskal Telebistan, adibidez, «Doctor Livingstone, supongo» programan lan egin zuen. Zinean, ordea, making off deritzonak egiten ditu. Alegia, filmeen errodajeak azaltzen dituzten bideoak egiten ditu. Esparru horretan, kasurako, Ibarretxe anaiekin egin du lan. Eta berak egin zuen Alex de la Iglesiaren «El día de la bestia» filmaren making offa. Hala eta guztiz ere, bideoklipak egitea dibertigarria dela uste du. «Niretzat bideoklipa bizitzeko dirua irabaztearen eta sormenaren artean dago», diosku errealizadore bizkaitarrak. Azken bost hilabeteetan, gainera, gelditu gabe dabil Megavideo, Clementeren lan taldea. Bizkaitar hauek izan dira Kepa Junkeraren «Bok-Spok» kantaren bideoa muntatu dutenak. Orduz geroztik, ekainetik, Extremoduro taldearekin bi lan egin dituzte eta hirugarren bat egitekotan dabiltza; Fito y Los Fitipaldis taldearekin ere bi egin dituzte eta hirugarrena egitera doaz orain; eta horrez gain, Siniestro Total talde galiziarraren kanta batekin ere badihardute. Duela urte batzuk, gainera, SGAEk ematen dituen Premios de la Música saria jaso zuten Extremoduroren «So payaso» kantaren bideoklipagatik. «Ni bideoklipak egiten hasi nintzenean boom bat egon zen, telebista pribatuak sortu ziren eta lan asko argitaratzen zituzten. Baina serioago hasi ginenean merkatuak beherantz jo zuen», esaten du Clementek. Bizkaitarraren esanetan, memento hartan Los Cuarenta Principales-en monopolioa heldu zen. Hortaz, zerrendetan agertzen ziren taldeen lanak soilik argitaratzen ziren. Lan oso gutxi egin zuten garaia izan zen hura. «Eta lan egiten zenuenean, agian, okerrago zen, gero egindako produktua ez baitzen inon ikusten eta diskoetxeek ilusioa galtzen zuten», dio bilbotarrak. Mikel Clementeren ustez, gaur egun egoera aldatzen ari da. DVDa sortu da eta banda asko eta askok bideoak musikarekin batera CDan sartzen ditu. Clementeren iritziz, «modu horretan ziur zaleek bideoa ikusteko parada izango dutela. Lehen, ordea, bideoklipak ikusi gura zituzten eta ezin zuten». Satelite bidezko telebistak ere lagundu dio ikusentzute esparru honi, egun osoan bideoklipak emititzen dituzten kateak baitaude eta herri mailako telebistek ere bultzada eman diote.
Bideo kamera eta irudiak muntatzeko mahaia dira bideoklip bat egiteko oinarrizko tresnak. Hortik aurrera diruaren arabera baliabide gehiago erabiltzeko aukera izango du bideo egileak. Manolo Gil eta Enrique Urdanozek bi muturrak ezagutu dituzte: batzuetan baliabide minimoekin egin dute lan; beste batzuetan, aldiz, garabiak eta helikopteroak ere erabili dituzte. Manolo Gil errealizadore nafarraren arabera, hilabete bat da bideoklip bat egiteko eperik egokiena. Eta ekoizpena film txiki baten edo labur baten antzekoa da. Normalean diskoetxearen deia da guztiaren abiapuntua. Musikariek errealizadoreei abestia aurkezten diete eta guztia martxan jartzen da. Manolo Gilen esanetan, musika taldeen %5ak proposatzen du ideiaren bat. Beste guztiek denbora epe batera esku artean proiektu bat edukitzea nahi izaten dute: gidoi bat, story board bat... Klipean zer eta nola kontatuko den adostu eta gero, diskoetxearekin aurrekontuak erabakitzen dira. Errodaje datak zehazten dira, lokalizazioak hautatzen dira, grabatzeko baimenak eskatzen dira, klipean parte hartuko duten aktore edo figuranteekin harremanetan jartzen dira... Gilen arabera, denboraz ibiliz gero, bi edo hiru egun erabiliko lirateke errodajea egiteko eta beste hamabost bat post-produkziorako. Bestalde, nafarrak onartzen du kasu askotan aste batean egin behar izaten dela lan guztia. Prozesu hori guztia aurrera eramateko kamerak eta edizio gelak behar dituztenez, errealizadoreak ikusentzuteko enpresekin edo partikularrekin jartzen dira harremanetan. Enrique Urdanoz eta Manolo Gilen kasuan, Urdanozen enpresa, ITP, arduratzen da baliabide tekniko guztietaz.
Iñaki Beraetxe eta Iñigo Kintanak bezalaxe, Manolo Gilek eta Enrique Urdanozek story board bat egiten dute hasieran. Mikel Clementek, ordea, urrats hori alde batera utzi du eta zuzenean akziora pasatzen da. Clementeren hitzetan, story board-ak, besteak beste, diskoetxea eta taldea zure proiektua ona dela konbentzitzeko balio du. «Story board-a erabilgarria da. Gure kasuan zuzendari laguntzaileak egingo luke lan hori, baina oso ongi konektatzen dugunez albo batera uzten dugu», dio bilbotarrak. Clemente hasieratik taldearekin jartzen da harremanetan, hitz egin, nahi dutena buruan behar bezala irudikatu eta aurrera jotzen du
Berangoko euskal preso politikoa Zaballako espetxean dago gaur egun eta bertatik helarazitako idazkian Euskal Preso Politikoen Kolektiboa utzi duela iragarri du.
NO2 eta PM2.5 partikulak bezalako kutsatzaileei aurre egiteko hobekuntza planik ez dagoela salatu du Ekologistak Martxan elkarteak. Trafikoa murriztea eta airearen kalitatea hobetzeko alternatiba jasangarriak lehenestea galdegin du.
Editore Kurduen Elkarteak abenduaren 22an egin zuen salaketa: azken hiru asteetan Turkiako agintariek kurduei buruzko 120 liburu, aldizkari, egunkari edo bestelako argitalpen debekatu dituzte, Duvar hedabide kurduak jakinarazi duenez.
Garraio publikoak erdi prezioan jarraituko du datorren urtean ere, Espainiako Gobernuak bere hobarien parteari eutsiko diola iragarri ostean.
Realaren eta PSGren arteko futbol partidu batean larri zauritu zuten zalearen kasuan, epaileak onartu du familiaren abokatuek egun hartako bideo irudi guztietara sarbidea izatea. Oldarraldian parte hartu zuten ertzain taldeetako arduradunak identifikatzeko ikerketa ere eskatu du.
Kopenhage, 1974ko abenduaren 18a. Eguerdiko hamabietan ferry bat iritsi zen portura eta bertatik 100 Santa Klaus inguruz osatutako taldea lehorreratu zen. Antzara erraldoi bat zeramaten haiekin. Asmoa “Troiako antzara” moduko bat egitea zen, eta, hirira iristean,... [+]
Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]
Gizartean gatazka sortzen duten proiektuak jai bezperetan onartzeko ohiturari jarraituz, abenduaren 20an onartu du Eusko Jaurlaritzak Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren "behin behineko bertsioa". EH Bizirik-ek elkarretaratzea egin du Jaurlaritzaren... [+]
Erik Etxartek, Sophie Layusek eta Antton Etxeberrik osatutako lehendakaritzak ordezkatuko du Peio Jorajuria, 2019tik Seaskako lehendakari dena.
Santa Marta komunitateko (El Salvador) ADES Garapen Ekonomiko eta Sozialerako Elkarteko presidentea da Vidalina Morales. “Rol horretatik harago, ingurumen ekintzailea ere banaiz, giza eskubideen defendatzailea eta emakume baserritarra; hainbat urtez borrokan egon diren... [+]
Mundu osoko 70.000 gizonek baino gehiagok hartzen dute parte emakumeak nola drogatu eta bortxatu hitz egiteko txat-talde batean. Alemaniako ARD irrati publikoko bi kazetarik egin dute ikerketa urtebetez eta erakutsi dute kasu batzuetan biktimak bikotekideak, arrebak eta amak... [+]
HTX ROCK jaialdiaren azken-aurreko edizioa izanen da abenduaren 28an, eta Atarrabiako herrian ospatuko den azkenekoa, alegia.
Gabonetako Loteriaren datuak eman berri ditu Espainiako Gobernuaren menpeko Estatuko Loteriak eta Apustuak elkarteak. Horien arabera, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan batez beste 84,33 euro gastatu ditu herritar bakoitzak, eta nafarrek, berriz, 53,38 euro, EiTBn irakur daitekeenez... [+]
Hainbat euskal presok salatu duenez, Zaballako espetxezainek "ezkutuko greba" hasi dute, haien erdiak gaixotasun baja hartuta. "Ezkutuko greba honen bitartez, 'zerbitzuaren gabeziak' salatzea dute helburu, baina benetako greba bati ekin ez, eta preso... [+]