Irakurleak mintzo


2021eko uztailaren 19an
Bere izatea aintzakotzat hartzen duen idatzizko edozein komunikabidek zainduko ditu dauzkan irakurleak ardura osoz, haiek gabe galdurik baita. Irakurlerik ez izatera, norentzat ari da, bada? Z. ARGIAk ere biziki maite zituen bere irakurleak, eta aldizkarian esku hartzeko bide ugari eskaintzen zien, "Irakurleak mintzo" saila bereziki. Irakurle askok bidaltzen zituen bere gutunak hartara, baina jakina, hainbat buru, hainbat aburu, denetarik jaso ohi zuten. Aldizkariarekiko haserreak ere bai, batik bat azken aldi hartan. Eta hain zuzen hori zela-eta argitaratzen zuen gure astekariak "Irakurleak mintzo" izenburua zuen editorial hura.


IRITZI KONTRAJARRIAK

"Eskertzeko da benetan irakurleen iritzia. Irakurleentzat ari bait gera idazten. Ala nahi genduke behintzat. Baiña zail da ‘Irakurleak mintzo’ sailletik bide jator bat aukeratzea", ohartarazten zuen editorialgileak, hasieratik bertatik.
Zergatik ote zioen irakurle patxadatsuena ere asaldatuko zuen hura? Bada, erantzun tolesgabea emanaz, aldizkariaren arduradunak ez zeudelako batere konforme sail haren azken aldiko martxaz:
"Bi muturretan dauden iritziak etorri ohi dira. Bat ere arrazoitu gabeko iritziak datoz gaiñera. Auetxek esaten zaizkigu zapla-zapla: Z. A. Euskal Herriaren aurka ari da, fedearen aurka; euskera mordoilloa erabiltzen du, Elizaren akatsak nabarmentzen ditu".
Nori esan behar horrelakoak, eta Zeruko Argia izaten ahalegintzen zenari! Ulertzekoa da arduradunen tripako mina. Gainera, editorial haren egileak aldarrikatzen zuen bezala, zentzugabekeria hura guztia aurpegiratzekotan ere, "noiz, non eta nola egiten duen esan beharko litzake. Gure ustez gero eta euskera obea egiten saiatzen bait gera. Eta salatzen ditugun akatsak, maite dugun zerbait akatsikan gabe ikusi nahi dugulako, salatzen ditugu. Ez dakigu Euskal Erria behar ainbat maite dugun, baiña maite nahi gendukeala ezin uka".
Ordurako, irakurle tontoena ere oharturik behar zuen, bi muturretan zeuden iritziak jasotzeaz kexu agertu bazen ere, benetan, mutur batekoak bakarrik ematen ziotela min... baina bost axola horrek, itxura denez, oraindik besterik esateko franko gelditzen zitzaion editorialgileari. Adibidez, hau: "Au gaituzu gu. Eta gu au izanik nolatan ematen ditu oso bestelakoak diran fruituak? Eman al dezazke? Zer begiz ikusten dira? Zer gertatzen da?".



BESTE ALDIZKARI BATEN ATZETIK

Galdera horien guzien erantzuna bazuen, ordea. "‘Slogan’ pean bizi gera edozertarako. Eta ‘slogan’ batzuk sortu ditu Z. A. eskuratu ez duen norbaitek. Eta orain ahoz-aho dabiltza eta erriz-erri. ‘Slogan’ oien atzean, berriz, beren Euskal Erria, beren euskera, beren fedea, beren aldizkaria, beren asmoak babesten dituzte. Ez dute onartzen aurrera doan Euskal Erririk, aurrera doan euskerarik, aurrera doan federik. Ez dute onartzen aldaketarik. Ez dute onartzen gertatzen ari denik. Ortxe ikusi nahi lukete Z. Argia ere. Ez lukete gaurko zurrunbilloetan zikindurik ikusi nahi.
Baiña zikindua egon nonbait eta garbitzeko biderik ere ez eduki, noski, eta beste aldizkari baten atzetik ibilli dira. Orain, berriz, beren ori indartu eta azaldu nahi lukete".
"Goiz Argi"z ariko ote zen? Baliteke, euskara batuaren auzia zela-eta, Z. ARGIAri beti aurre egiten ezagutu dut nik behintzat. Hala ere, Joan Mari Torrealdaik "Euskal kultura gaur" liburuan dioenez, 1958an sortua izan zen frantziskotarren aldizkari hau...
Nolanahi ere, Z. ARGIAkoak ez ziren dena-delako argitalpen horren beldur, antza, hauxe baitzioen editorialak jarraian: "Guri oso ondo iruditzen zaigu beren bizi-molde eta giroari erantzungo dion aldizkari bat edukitzea. Berentzat nahi dutena, besteei ez opa izatea ez dugu onartzen. Zergatik era bateko aldizkariak behar ditugu? Ez al dira Euskal Erriarentzat desberdintasuna eta ugaritasuna mesedegarri? Zergatik besterena ito eta il, nork berea salbatzeko? Ez al da ori Euskal Erriari, euskerari eta fedeari kalte egitea? Ez dezagun jendea engaiña. Ezi dezagun desberdintasunerako eta askatasunerako. Ez dugu jende itsurik behar. Irakurleak behar ditugu, ez arpidedunak bakarrik. Orregatik behar beharrezko ditugu irakurleen iritziak. Labur azalduak badira ere, ahal denik eta sakonenak izan ditezela.
Baiña ez da aski iritziak bidaltzea Z. A. obetzeko. Lanak behar ditugu, eta gero eta obeak gaiñera. Denona denez gero, denok ondu behar dugu Z. A.". Bada, hori!

Nafarroako kanta zaharren adar berriak argitara eman ditu
Errialde, 1972-III-26

A Apat-Etxebarne izena aski ezaguna da euskal irakurleen artean: Aingeru Irigaray idazlearen izenordea da. Euskal aldizkari askotan idatzi eta idazten du, aspalditik: "Euskera", "Egan", "RIEV", "BAP", "Príncipe de Viana", "Fontes Linguae Vasconum", Diario de Navarra" eta abarren. Azkuek izendatu zuen euzkalzain 1942 garren urte inguruan. Larreko idazle ospetsu zenaren semea da. Bidasoako Bera erriko Alzate auzoan sortua; sendakin ikasketak Barcelonan eta Freiburg-en egin zituen. Bere lan askoen artean, liburu hauek dira: "Primitiae Linguae Vasconum" (1947; alemanetik itzulikatua), "Euskalerriko ipuiñak" (1957), "Prosistas navarros" (1958), "Poesías populares de los vascos" (1962, itzulpena), "Esbozo de literatura euskérika profana", eta orain agertu den "Noticias y viejos textos de la lingua navarrorum" (1971) (...)

Oso zaila omen
Gure arteko erdaldunek diotenez, idazten dugun euskara "oso zaila" da. "Muy difícil" erantsi ohi dute; eta, tarteka erdipurdizko euskal hitzen bat haurrei esanda, erdaraz ekiten diote elkarrizketari patxara osoan. Gai sakonak erdara hutsez, jakina; euskaraz… haurrekin (txikiak direno!), eta batzutan, txit gutxitan, garrantzirik gabeko arazoez ere bai. Baina gure euskara hau "bene-benetan: oso zaila!!!", "euskeranto hutsa", "muy difícil". Egia da hori? (...) Gauza bera litzateke andenekoak joandako trenekoen habailaz errenkuratzea, eta "azkarregi" doazela esatea. Ez, jaunak. Berak azkarregi ez, baina zuek egonean eta pipa-jotzen. Ez diezaiegun, beraz, estazioa utzi nahi dutenei zaunka egin. Ez dezagun esan, zoroek bezala, Londresko jendeek "zail" egiten dutela inglesez, inglesez geronek ez dakigula baizik. "Para los ancianos la culpa es siempre del empedrado" esan ohi da erdaraz. Eta gauza bera errepika liteke orain ere: erdaldunen ustez, beti da euskara "zaila" erruduna, eta sekulan ez haien erdalduntasun amorratua eta ez-jakintza gorria (...) (1972-III-26)

Egosi
Iragarkia, 1972-III-26
Aragi erreak
Beasainen
Zure etxean
- Bisigu, legatza…
- Arkume, antxume eta abar…
- Txekor eta idi-txuletak.
S. Ignacio, 15
Urrutizkiña: 89 14 37
Beasain

Fagor
Iragarkia, 1972-III-26
Edaria epela dagola?
FAGOR-ek oztuko du bereala

Depuraciones de aguas S.A
Iragarkia, 1972-III-26
Ur lanetan eta zereginetan berezia.
Edangarri, lantegiko eta igeritako urak gertutzeko.
Zikindutako urak garbitzeko.
Urrut. 32 37 00 - 31 00 10 - 32 37 01
Gordoniz, 44. Bilbao


Azkenak
2024-10-15 | Leire Ibar
Hiru pertsona atxilotu ditu Ertzaintzak sexu-esplotaziorako gizakien salerosketa egotzita

Prostituzioan aritzera behartuta zeuden lau emakume askatu dituzte Donostian eta Gasteizen, eta giza salerosketa leporatu diete operazioan atxilotutako bi emakume eta gizon bati. Biktimen salaketari esker hasi zuen ikerketa Ertzaintzak. Atxilotuak Ertzain-etxera eraman dituzte... [+]


2024-10-15 | Estitxu Eizagirre
Aixeindar enpresak Iturrietako mendilerroan jarria duen dorreak ez ditu hegaztien babeserako neurriak bermatzen, Arabako Mendiak Askek salatu duenez

Aixeindar enpresak haizea neurtzeko 82,5 metroko dorre meteorologikoa instalatua du 2023tik Analamendin. Dorrearen egonkortasuna eta segurtasuna bermatzeko, lurrera altzairuzko hainbat kablerekin ainguratu zuen enpresak. Arabako Mendiak Aske elkarteak salatu du hegaztiek... [+]


2024-10-15 | Mikel Aramendi
Urriak 10: komeria bihur ote daiteke mundu mailako drama?

Zeurea ez dela –eta ez duela izan behar– deritzozun herrialde bateko gertakari historikoa izan al daiteke nonbaiteko festa nazionalaren sorburua? Bai, horixe. Gertatu ere gertatzen da Taiwanen: “Hamar Bikoitzean”, alegia, urriaren 10ean ospatzen da... [+]


“Tratu iraingarria” salatu dute Laudioko San Roke adinekoen egoitzan

"Duintasuna urratzerainoko gertakariak" sarri errepikatzen direla seinalatu dute egoitza horretako senideek Arabako Foru Aldundiari bidalitako gutunean. Aldundiak dio egoera ez dela "hain larria".


2024-10-15 | iametza
Euskarazko ahots teknologia zertan da? Norantz goaz?

Euskal Herriko hainbat zentro teknologikotako ordezkariek parte hartuko dute euskarazko ahots teknologiaren egoera eta etorkizuna aztertuko dituen mahai-inguruan, Jon Torner ARGIAko kazetariak gidatuta. Topaketa urriaren 17an izango da, Donostiako San Telmo museoan egingo den... [+]


2024-10-15 | Leire Ibar
Fiskaltzak EHUko zuzenbideko irakaslearen “mezu faxistak” ikertzeko eskatu dio Ertzaintzari

Urri hasieran kaleratutako EHUko irakaslearen inguruko txosten bat egiteko eskatu dio Fiskaltzak Ertzaintzari. Kasuaren nondik norakoak sakonki ikertzeko eta gorroto deliturik egon den ala ez aztertzeko helburua du, salaketa jartzea erabaki aurretik.


Hobari fiskalak gazteei: ‘On falling' filmaren eragina?

Gazteei PFEZa murriztea edota zenbait kasutan deuseztatzea proposatu du Portugalgo Gobernuak, baina momentuz hizpidea baino ez du ipini, ez baitago argi aurrekontuak onartu ahalko dituen, gobernua osatzen duten alderdiek ez baitute-eta gehiengo parlamentariorik. Espainiako... [+]


Eskola-jantokietan catering-enpresen zerbitzua blindatu du Jaurlaritzak

Catering-enpresarik gabe jardun nahi duten eskolentzat bestelako eredu bat arautzea adostu zuen Eusko Legebiltzarrak 2019an. Horren ordez, catering-enpresen bidezko zerbitzua ematera derrigortzen ditu ikastetxeak Eusko Jaurlaritzak berriki argitaratu duen aginduak. Bitartean,... [+]


2024-10-15 | Julene Flamarique
Gabriel Arestiren argitaratu gabeko olerki bat eskuratu du Jon Kortazarrek

Urriaren 14an 91 urte bete dira bilbotar idazlea jaio zenetik. Errota gorria poema eta idazleak dedikaturiko argazki bat Jon Kortazar EHUko katedradunaren esku utzi ditu Zubiri Moragues familiak. Orain arte ezezaguna zen olerkia laster argitaratuko dutela ziurtatu du... [+]


2024-10-15 | Jon Torner Zabala
Zubietako erraustegiaren “ezohiko” jarduera onartu du Jaurlaritzak

Hondakinak tratatzeko Artaxoako plantara Zubietako erraustegitik milaka tona lixibiatu modu ilegalean eraman izanaz galdetu dio EH Bilduko parlamentari Mikel Oterok, Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailburu Mikel Jauregiri. Iragan... [+]


Urruña eta Segurako udalek ofizialdu egin dituzte herritarrek sortutako zubiak

Herritarrengandik sortu eta hiru hamarkadaz eraikitako harremanaren ondotik, Hego Lapurdi eta Goierriko bi herri hauen arteko senidetze edo birazkatze ofiziala egin dute igandean Urruñako plazan. 30 urteko mugarri, egun «historikotzat» jo dute Filipe Aramendi... [+]


Mecaner Herriarentzat
“Fabrikaren erosketa publikoa behar dugu”

Stellantis multinazionalak Mecaner lantokia itxi eta 148 behargin kalean utzi ditu Urdulizen (Bizkaia); horren aurrean, "Mecaner Herriarentzat" alternatiba ekosoziala sortu dute hainbat eragilek. LAB sindikatuko Iraide Juaristik eta Jauzi Ekosozialeko Aitor Gallastegik... [+]


2024-10-15 | Julen Orbea | Zuzeu
Bizitza oroit dezagun

1944an, Stauffenberg-en agindupean, Hitler bonba batekin hiltzen saiatu ziren, soldadu eta herritar alemaniar batzuen artean prestatutako ekintza baten. Hurrengo hilabeteetan naziek 90 pertsona exekutatu zituzten ekintza haren ondorioz.


2024-10-15 | Sustatu
Jabetze Eskola Gasteizen, feminismoaren adibideen ildotik, euskalgintzarako

Gasteizko Izaskun Arrue Kulturguneak (IAK) eta UEUk elkarlanean Euskaldunentzako Jabetze Eskola martxan jarriko dute, euskaldunok ahaldundu, eta ondorioz, jendartea eraldatzeko asmoz. Aurkezpen hitzaldia urriaren 30ean egingo du Garikoitz Goikoetxeak. "Hizkuntzaren... [+]


Galizieraren egoera larriaz ohartarazi dute, azken datuak ikusita

Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera Galiziako Estatistika Institutuak jakinarazitako azken datuetan. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez dakiela.


Eguneraketa berriak daude