«Taldea Tourrean sartzea lortuta, utzi egin nahi nuen»

  • eta telebista txikian gaurko etapako irudiak. Gora Euskadi!
Zer beharrei erantzuteko sortu zen Euskadi Fundazioa, eta zein izan da bere ibilbidea?
Beti joan izan naiz Tourrera eta Girora etapak ikustera, eta jabetzen ginen hemengo txirrindulariek ez zeukatela irteerarik, afizionatu mailan gelditzen zirela. Hemengo lasterkarien parekorik Espainian bazegoen, Espainiako taldeek beti euren lasterkariak hartzen zituzten.
Horregatik jaio zen Euskadi Fundazioa. Agian ilusio gehiegirekin hasi ere. Pentsatzen nuen afiziorik onena genuela hemen, eta egia da; oinarririk onena genuela pentsatzen nuen, eta egia da; eta pentsatzen nuen laguntzarik onena edukiko genuela. Hori ez da izan egia. Sozioen kaptazioa egin eta esperantzagarriak izan ziren lehenengo berbak, 11.000 sozio edukitzeko modua ikusi genuelako. 11.000 horietatik sozio izateko modukoak azkenean 2.000 izan ziren. Hori oso hasiera gogorra izan zen, Diputazioek ere ez zutelako behar bezala erantzun. Bizkaikoak beti ondo erantzun du, baina Gipuzkoakoak proiektua ontzat joagatik ez du askorik eman, eta Arabakoak berdin.
Zabuka-zabuka, akaboan heldu ginen 1997ra. Une horretan ikusi genuen taldeak bide bi zituela, edo babesle ona topatu eta aurrera egin, edo osterantzean fundazio moduan talde txiki bat izan. Afizioari Tourrera joateko hitza eman zitzaion eta ilusioa piztu genien, baina gero dirurik ematea ez zaio inori gustatzen. Orduan ikusi genuen, taldeak babesle on bat topatzen ez bazuen ez zeukala zer eginik.

Afizioa badago beraz, dirua jartzea da arazoa.
Afizio ona dago hemen, baina toki askotan gertatzen den bezala, agian afizioak uste du besteek egin behar dituztela lan guztiak. Orain ere ikusten da taldeak zer egin duen Tourrean eta gure herriko taldea da, baina afizioa hortxe mantentzen da, 3.100 lagunen bueltan. Horrek esan nahi du afizioak ez duela eskua poltsikora sartu gura. Alde batetik, ulertu behar dena da lasterketa bat ikusteko ez duzula ordaindu behar, hori egia da. Tira, dugunarekin aurrera egingo dugu, eta ez badator laguntza gehiagorik, pentsatu egin beharko da ondo. Une honetan, mundu mailan hamabosgarren lekuan dago gure taldea, eta aurrekontu honekin ezinezkoa da hor eustea.

Zein irizpiderekin aukeratu zenuten babeslea?
Babesle ona topatzeak bere zailtasunak ditu, Euskadi bezala edonorekin ezin zarelako joan. Dagoen etxerik onena Eroski zela ikusi genuen. Eroskirekin bilerak egin genituen, baina azkenean eurek ezin zutela esan ziguten (gero begira non bukatu duten). Hori ikusita apurtxo bat nekatuta egon nintzen, dena uztekotan. Baina lagun onen bidez Euskaltel topatu genuen. Enpresa berri bat, hemengoa, bidean elkarrekin ondo joateko modukoa.

Euskaltelen babesa lortu duzuenetik, aldaketaren bat izan da filosofian?
Ez, filosofian ez. Aldatu diren gauzak onerako izan dira. Euskalteli esker, bertan ateratako txirrindulariak hemen gelditzea lortu dugu. Lasterkari askok jaso dituzte eskaintza onak, baina hemen geratu dira, eta hemen geratzeko dirua eman behar izan zaie. Dirurik ezean, ezin zaio taldeari eutsi. Azkenean txirrindulariek bizitza profesional laburra dute, eta nahiz eta aberriaren koloreak barruan edo kanpoan eraman, behar dutena dirua da.

Elastikoan aldaketa bat ikusten da. Lehen ikurriñaren koloreak eramaten ziren, orain berriz erabat laranja da. Uste duzu zaletuek kolore laranja Euskadirekin lotzen dutela?
Egia esan, aldaketa hori gertatu zenean sozio askok alde egin ez, baina pena handia hartu zuten. Badakit oso polita litzatekeela, emozioz negar egiteko modukoa, gure koloreekin Tourrera joatea. Zaletuek bizi egiten dute Tourra, eta askok lantokian egunean ordu laurden bat gehiago sartzea eskatu du, hartara gero Tourra ikustera joateko tartetxo bat hartu ahal izateko. Baina zaletuek ulertu behar dute Euskaltelek diru mordo bat jartzen duela. Guk %30 jartzen dugu eta eurek jartzen dute %70a. Uste dut ulertzekoa dela Euskaltelek bere ordainak jaso nahi izatea.

Afizionatu eta jubenil mailan lan handia egin duzu. Maila horretan, zer motatako lana da garrantzitsuena?
Afizionatu eta jubenil mailako mutilekin, lanik gogorrena psikologia mailakoa da. Gazteek mentalizatu egin behar dute profesional mailara iristearekin ez ditezen obsesionatu. Txirrindularitzan ahalik eta gehien saiatu bai, baina zure ikasketak edo ofizioa atera behintzat. Txirrindulari bizitza azkar amaitzen da, eta diru iturria agortzean, gero dator datorrena! Berez motza bada bizitza profesionala, gainera arriskua dute gaztetan istripu bat izan eta oso urte gutxitan bizikleta gainean aritzekoa. Diru aldetik bakarrik ez, psikologikoki ere oso kolpe gogorra izaten da bat-batean txirrindularitza bukatu zaizula ikustea eta zertan hasi ez jakitea.
Etxean ere denek ez dute ulertzen semearen ikasketek zer garrantzia duten. Zoritxarrez, gurasoak dira askotan itsu-itsu sinesten dutenak euren semea txirrindulari izango dela.

Txirrindulari euskaldunez osatutako taldea da. Zein irizpideren arabera erabakitzen duzue nor den euskalduna?
Gure estatutuetan jarria dagoenez, txirrindulariak hemen jaioa izan behar du, edo hemen egina bestela. Hemen egina izateak zera esan nahi du: hasiberritatik, jubeniletatik, hemengo sarietan aritzea. Maila bera duten bi txirrindulariren artean, lehentasuna bertakoak du, baina osterantzean atzerrian jaioak onartzen dira.

Joane Somarribak, bi Tour eta bi Giro irabazi ostean babeslea aurkitzeko arazoak izan ditu. Nola esplikatzen da hori?
Ez da gauza polita, ez ona, baina txirrindularitza mailan existitzen den matxismoa da azkenean. Emakumeen mailako txirrindulariek ez dute behar den moduko babesik, ez telebistan ez beste inon. Nik uste babesleei horregatik ez zaiela errentagarria iruditzen emakumeen taldean inbertitzea. Gainera beste arazo bat badago. Emakumeek denboraldia urte sasoi batean jokatuko balute, eta gizonezkoek beste urte sasoi batean, egoera ezberdina litzateke. Baina urte sasoi berean jokatzen dira biak, eta telebista eta bestelako komunikabide guztiak gizonezkoen maila erreparatzen dute.
Dena den, nik uste Joane Somarribak ate bat ireki duela. Kostata baina azkenik lortu du bertako babesle bat, eta beste pausoak ere etorriko dira. Baina jabetu zaitezte gauza batetaz, bai Euskal Herrian eta baita hemendik kanpora ere ez daude emakumezko txirrindulariak. Italiak apurtxo bat gaina hartu zuen, baina nik ez dakit zergatik behera etorri zen, eta egun ez dago askorik. Dauden txirrindulari onenak errusiarrak eta poloniarrak dira. Zergatik? Irteera bat ikusten zutelako kirol honetan eta bidea ireki dutelako. Gure kasuan, nik uste emakumeen falta bi gauzagatik dela: afiziorik ez dagoelako emakumeen mailan, eta ez dutelako biderik irekitzen, ez duelako amurik.

Iazko Tourrean dopinaren kontuarekin zuen gainean egon zirela sentitu zenuten. Zergatik?
Gonbidatu egin gintuzten Tourrera, eta beraz talde italiar on asko gelditu ziren kanpoan, baita italiarrak ez zirenak ere. Nik uste, talde horiek euren figurak edukita, ez zutela ongi ikusi Euskadiko talde batek leku hori betetzea. Hortik etorri zela uste dut presioa. Hemen inor ez bazara, inor ez da zutaz kezkatzen. Baina gorantza zatozela ikusten badute, eta eurek kanpoan gelditu direla, orduan bai axola zaiela zer gertatzen zaizun. Eta gu azkenean jausi egin ginen. Halako talde batean positibo bat agertzen denean zarata gehiago ateratzen da beti. Guk eman genuen bezala beste talde askok eman zuen positibo, eta inor ez da ohartu. Interesak daude azkenean. Bestalde, Euskadiko talde bat Euskadiko txirrindulariekin Tourrera joatea Madrilen ez dute oso ondo hartzen.

n Dopina eman duen txirrindulari bat taldean edukitzeak zenbaterainoko mina egin dezake irudian?
Gure taldearen moduko bati min handia egin dakioke, beti azpimarratzen dutelako taldean positibo eman duena daukazula. Halere, irudiaren arazoaz gain, positibo eman zuen Txema del Olmok diru asko eskatu zuen eta ezin genion eman.
Talde nagusiek ere hor dituzte positiboa eman zutenak, Virenqueren Vuelta España ikusi bestela, eta Zülleren Vueltan berdin. Baina eurenak talde handiak direnez, hori ez da nabarmentzen.

Dopina dela-eta, talde txikia izanik arazoak izan ditzakezue babeslearekin edo Tourrera deitzen zaituztenean?
Nik lehenengo mementotik jakin nuen Tourrean ez genuela arazorik izango, baina beti ikusten dituzu arriskuak. Lehenengo zigorra izan da, txirrindulari horrek Frantzian hiru urtean ez aritzea. Txemak taldea uzteko arrazoi bakarra ez da hori izan, baina horrek ere bere eragina izan du. Txemak bere bidea jarraitu du, talde onean dago, eta guk hara joan bitartean lagundu egin genion, eta oraindik ere, taldean gurekin ez dagoen arren, berari laguntzen diogu.

Dopinaren ardura txirrindulariarena bakarrik da ala taldeak ere bere inplikazioa izan behar du?
Nik uste taldea orokorrean ez dela jabetzen. Zaila da kirolari bat kontrolatzea. Lasterkariak taldeko medikuaz gain, bere prestatzailea izaten du, bere ingurua du eta hori dena taldearen eskutik kanpora geratzen da. Positibo ematen duenean, inork ez du "ni izan naiz" esaten, baina zure talde barruan eman du positibo, eta taldeak egin behar du ardura horren jabe.

Aurrera begira, zer erronka ditu Euskaltel Euskadi taldeak?
Gure kezka eta helburua da iazko moduko denboraldia egitea, zeren eta egiten ez baduzu txarrera egin duzula azpimarratzen dizute, eta iazkoa adina egiten baduzu, "normala" dela esaten dute. Jakin behar duguna da noraino heltzeko modua dugun, eta gero gutxienez gure eskura dagoen hainako denboraldia egiten saiatu. Nik uste iaz haina egitea gure ahalmenen gainetik dagoela, baina tira, ea lortzen dugun.

Bide luze honetan inoiz etsita egon zara?
Askotan. 1997ko udan, dena enbargatuta eduki nuen, etxebizitza, kontu korrontea... dena. Taldeak 414.698,35 eruroko zuloa zuen. Dirurik ez zetorren eta txirrindulariei ordaindu egin behar zitzaien. Bizkaiko Diputazioak eta BBK-k lagundu ziguten, eta gero Euskaltelekin irten ginen aurrera, baina uda oso gogorra izan zen. Afizionatu mailan sekula ez dut une txarrik pasa, baina profesionaletan bai, behin eta birritan. Nire ilusioa taldea Tourrean sartzea zen, eta hain egon nintzen nekatuta, Tourra bukatzean taldea uzteko ordua iritsi zitzaidala pentsatu nuela. Baina ezinezkoa izan nuen uztea. Nik utziz gero ez zutela dirurik jarriko esan zidaten, bazkideek ere berdin, eta segi egin behar. Baina ez dut umore onarekin segi. Memento honetan, hainbeste egur hartu dut, ez dudala ilusio askorik

- Jaio: Lemoizen, 1944. urtean.
- Bizi: Mungian.
- Txirrindularitzako Euskadi Fundazioko buru, eta Euskaltel-Euskadi taldeko buru.
- Talde jubeniletan eta afizionatu mailako taldeetan manager eta zuzendari lanetan aritua. 1966an «Ceus Carpi» eta «Fagor» taldeetan hasi zen laguntzaile. 1967tik 1969ra jubeniletako «Goimar Mungia» taldea zuzendu zuen. Afizionatuetako «Olsa» taldean sei urtetan jardun zuen zuzendari lanetan. «Teca» (1976) eta «Super Ser» (1977) taldeak zuzendu ostean, 1982an Mungiako jubeniletako «Garza» taldean manager lanak egin zituen. «Beiena» taldean bost urtez izan zen manager, eta «Seguros AV»n jarraitu zuen gero. «Cafés la Fortaleza» izan zen afizionatu mailan zuzendu zuen azken taldea.
- 1993an Euskadi Fundazioa sortu, eta urtebetera profesional mailan taldea atera zuten.

Garai hartan jubeniletako talde indartsu batean nenbilen. Palentziako lasterketa batean geunden. R6 batean 5-6 mutiko heldu ziren, bizikletarekin. Lasterketa hastera zihoala, justu-justu heldu ziren. Berriketalditxo bat izan genuen. Haietako mutiko bat gaur Lehendakaria da.

Doinua: Ursus Tibetanus
Hasierako ahaleginetik
Tour bateko helmugara,
bide luzea izan da baina
bide motzik ba al da ba?
Kolore berri bat izan arren
lehengo hiruren islada,
hasieratik bilatzen zena
ez duzue galtzen laga,
eta helmuga zain izango da
horrela jarraitzen bada.


Azkenak
EITBren Bilboko egoitza aurrean kontzentrazioa egingo dute, zuzendaritza postuak euskalduntzea exijitzeko

"EITB euskalduna, zuzendaritzatik hasita!" lelopean, otsailaren 25ean egingo dute elkarretaratzea, asteartean, EITBko ELA, LAB eta ESK sindikatuek nahiz Aldatu Gidoia ekimenak deituta.


Lizarrako UPNk eskoletako bertsolaritza programa eten du

Lizarraldean euskara sustatzeko lana egiten duen Bagara elkarteak egin du salaketa: "Sorkuntzarako gaitasuna bultzatzen da eta pentsamendua kritikoa lantzen, hori guztia ikuspegi ludikotik, gozamenean oinarrituta".


EAEko gazteen %88aren ustez buru osasuneko tratamenduak Osakidetzaren gain egon beharko lirateke

Future Game proiektuak EAEko gazteen osasun mentalaren inguruko ikerketa egin du. 18-35 urteko gazteen %87,7ak osasun mentaleko tratamenduak osasun publikoak bere gain hartu beharko lituzkeela pentsatzen du; %64,5ak osasun mentalaz hitz egitean haien iritzia kontuan hartzen ez... [+]


AEBak eta Errusia batzartuko dira gaur Saudi Arabian, Europak albotik behatzen duen bitartean

Ukrainako gerra hasi zenetik, bi potentziak ez dira mahai beraren bueltan eseri. Negoziatu egingo dute nola amaitu gatazka belikoa. Ukrainako presidenteak, ordea, esan du ez duela mahai horretan adosten den ezer onartuko, bera ez baitute gonbidatu.


Guggenheim Urdaibai: nork nori entzun eta zertarako?

2021ean hasi ginen Guggenheim Urdaibai proiektuaren inguruko lehen oihartzunak entzuten…Bai ala bai egingo zela esan zigun orduko Unai Rementeria ahaldun nagusiak. Bere esanak indartzeko, 40 milioi euro utzi zituen “blindatuta” museoak eraikitzen zirenerako... [+]


Lau urteko espetxe zigorra ezarri diote Irungo irakasle bati, Txingudi Ikastolan ikasle bati sexu abusua egiteagatik

Lau urteko kartzela zigorra, zazpi urteko inhabilitazioa eta hiru urtez 12 urteko biktimarengandik urruntzeko agindua eman du Gipuzkoako Probintzia Auzitegiak. Neskari 6.000 euro ere ordaindu beharko dizkio erasotzaileak kalte-ordainetan.


Kripto-txanponekin eginiko iruzur batek krisi betean murgildu du Milei

$LIBRA izeneko kripto-txanponean inbertitzeko deia egin zuen Argentinako presidenteak sare sozialetan. Une batean 4.500 milioi euroko balioa izatera iritsi zen arren, ordu gutxiren ostean behea jo zuen kripto-txanponak eta galera asko eragin zizkien bezeroei. 100 salaketa baino... [+]


2025-02-18 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Gorabehera ekonomikoak otorduraino heltzen direnean: arrozaren krisia

Estatu Batuen muga-zergak nahiko buruhauste ez balira, pasa den asteko albiste xalo samar batek dardara-uhinak helarazi ditu mundu-parte handi bateko otordu-mahaietaraino: Japoniako gobernuak bere arroz-gordekin estrategikoetako 210 mila tona merkaturatzeko agindua eman du,... [+]


Martxoak 3a “askatasunez” oroitzeko aldarria egin dute

ELA, LAB, ESK eta STEILAS sindikatuek eta M3 elkarteak "herrikoia eta sozialki plurala" den memoria eguna "errepresiorik gabe" egitea eskatu dute. Eusko Jaurlaritzari zuzendutako eskaera da, "iaz ez bezala", aurten manifestatzeko eskubidea... [+]


2025-02-18 | Mara Altuna Díaz
Scott Zuñiga, Estatu Batuetako tiktoker euskaltzalea:
“Euskara ikasteko nire superboterea da etengabe hitz egitea, lotsa alde batera utzita”

44 urte ditu, ama mexikarra, eta eskoziarra aita. Mexiko Berrian jaio zen, Utah-n hazi, eta duela hogei urte izan zuen euskararen berri, Cadizen Zinemagintza ikasten ari zela, norbaitek abizen euskalduna zuela esan zionean. Duela bi urtetik Donostian bizi da eta euskara ikasten... [+]


HezkuntzArtea taldeak manifestua aurkeztu du: “Moda pedagogikoak bata bestearen atzetik ezarri dituzte”

Irakasleek urtetan pilatutako jakintza kontuan hartzea, klaustroek erabakiak hartzeko autonomia bermatzea, IKTen “uneoroko erabilera” sustatzen duten planak geldiaraztea, eta ikasgeletan aldaketa metodologikoak sartu aurretik dituzten ondorioak tentuz aztertzea... [+]


Sabotaje algoritmikoaren alde

«I will overturn, overturn, overturn, it[…]»
Ezekiel 21:27 – King James Version

«Algoritmo guztien gainetik, algoritmo guztien azpitik»
Xabier Landabidea

Deseroso nago, deseroso gure jendarteak teknologiarekiko hartu duen jarrera kasik... [+]


2025-02-18 | Antxeta Irratia
Hendaia, Urruña, Donibane Lohizune eta Ziburuko herriek hamabostaldia antolatu dute euskararen erabilera hauspotzeko

Hizkuntzarako ere gurasoak haurrentzako eredu direla kontuan hartuta, euskararen erabilera eta irakaskuntzari buruz sentsibilizatzeko helburua duen hamabostaldia antolatu dute Hendaia, Urruña, Donibane Lohizune eta Ziburuko herriek. Martxoaren 15etik 30era guraso... [+]


Ekainaren 1 era atzeratu dute Iparraldetik zirkulatzeko ingurugiro agiriaren derrigortasuna

Apirilean zen sartzekoa araua baina atzeratzea erabaki dute. Derrigorrezkoa izanen da ibilgailuetan agiria eramatea, ez soilik hiri eta herri nagusienetan sartu ahal izateko, baita kostalde osoko errepideetan mugitu ahal izateko ere.


Eguneraketa berriak daude