Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
osteguna 2024ko abuztuaren 08an
«Taldea Tourrean sartzea lortuta, utzi egin nahi nuen»
- eta telebista txikian gaurko etapako irudiak. Gora Euskadi!
Zer beharrei erantzuteko sortu zen Euskadi Fundazioa, eta zein izan da bere ibilbidea?
Afizioa badago beraz, dirua jartzea da arazoa.
Zein irizpiderekin aukeratu zenuten babeslea?
Euskaltelen babesa lortu duzuenetik, aldaketaren bat izan da filosofian?
Elastikoan aldaketa bat ikusten da. Lehen ikurriñaren koloreak eramaten ziren, orain berriz erabat laranja da. Uste duzu zaletuek kolore laranja Euskadirekin lotzen dutela?
Afizionatu eta jubenil mailan lan handia egin duzu. Maila horretan, zer motatako lana da garrantzitsuena?
Txirrindulari euskaldunez osatutako taldea da. Zein irizpideren arabera erabakitzen duzue nor den euskalduna?
Joane Somarribak, bi Tour eta bi Giro irabazi ostean babeslea aurkitzeko arazoak izan ditu. Nola esplikatzen da hori?
Iazko Tourrean dopinaren kontuarekin zuen gainean egon zirela sentitu zenuten. Zergatik?
n Dopina eman duen txirrindulari bat taldean edukitzeak zenbaterainoko mina egin dezake irudian?
Dopina dela-eta, talde txikia izanik arazoak izan ditzakezue babeslearekin edo Tourrera deitzen zaituztenean?
Dopinaren ardura txirrindulariarena bakarrik da ala taldeak ere bere inplikazioa izan behar du?
Aurrera begira, zer erronka ditu Euskaltel Euskadi taldeak?
Bide luze honetan inoiz etsita egon zara?
Beti joan izan naiz Tourrera eta Girora etapak ikustera, eta jabetzen ginen hemengo txirrindulariek ez zeukatela irteerarik, afizionatu mailan gelditzen zirela. Hemengo lasterkarien parekorik Espainian bazegoen, Espainiako taldeek beti euren lasterkariak hartzen zituzten.
Horregatik jaio zen Euskadi Fundazioa. Agian ilusio gehiegirekin hasi ere. Pentsatzen nuen afiziorik onena genuela hemen, eta egia da; oinarririk onena genuela pentsatzen nuen, eta egia da; eta pentsatzen nuen laguntzarik onena edukiko genuela. Hori ez da izan egia. Sozioen kaptazioa egin eta esperantzagarriak izan ziren lehenengo berbak, 11.000 sozio edukitzeko modua ikusi genuelako. 11.000 horietatik sozio izateko modukoak azkenean 2.000 izan ziren. Hori oso hasiera gogorra izan zen, Diputazioek ere ez zutelako behar bezala erantzun. Bizkaikoak beti ondo erantzun du, baina Gipuzkoakoak proiektua ontzat joagatik ez du askorik eman, eta Arabakoak berdin.
Zabuka-zabuka, akaboan heldu ginen 1997ra. Une horretan ikusi genuen taldeak bide bi zituela, edo babesle ona topatu eta aurrera egin, edo osterantzean fundazio moduan talde txiki bat izan. Afizioari Tourrera joateko hitza eman zitzaion eta ilusioa piztu genien, baina gero dirurik ematea ez zaio inori gustatzen. Orduan ikusi genuen, taldeak babesle on bat topatzen ez bazuen ez zeukala zer eginik.
Horregatik jaio zen Euskadi Fundazioa. Agian ilusio gehiegirekin hasi ere. Pentsatzen nuen afiziorik onena genuela hemen, eta egia da; oinarririk onena genuela pentsatzen nuen, eta egia da; eta pentsatzen nuen laguntzarik onena edukiko genuela. Hori ez da izan egia. Sozioen kaptazioa egin eta esperantzagarriak izan ziren lehenengo berbak, 11.000 sozio edukitzeko modua ikusi genuelako. 11.000 horietatik sozio izateko modukoak azkenean 2.000 izan ziren. Hori oso hasiera gogorra izan zen, Diputazioek ere ez zutelako behar bezala erantzun. Bizkaikoak beti ondo erantzun du, baina Gipuzkoakoak proiektua ontzat joagatik ez du askorik eman, eta Arabakoak berdin.
Zabuka-zabuka, akaboan heldu ginen 1997ra. Une horretan ikusi genuen taldeak bide bi zituela, edo babesle ona topatu eta aurrera egin, edo osterantzean fundazio moduan talde txiki bat izan. Afizioari Tourrera joateko hitza eman zitzaion eta ilusioa piztu genien, baina gero dirurik ematea ez zaio inori gustatzen. Orduan ikusi genuen, taldeak babesle on bat topatzen ez bazuen ez zeukala zer eginik.
Afizioa badago beraz, dirua jartzea da arazoa.
Afizio ona dago hemen, baina toki askotan gertatzen den bezala, agian afizioak uste du besteek egin behar dituztela lan guztiak. Orain ere ikusten da taldeak zer egin duen Tourrean eta gure herriko taldea da, baina afizioa hortxe mantentzen da, 3.100 lagunen bueltan. Horrek esan nahi du afizioak ez duela eskua poltsikora sartu gura. Alde batetik, ulertu behar dena da lasterketa bat ikusteko ez duzula ordaindu behar, hori egia da. Tira, dugunarekin aurrera egingo dugu, eta ez badator laguntza gehiagorik, pentsatu egin beharko da ondo. Une honetan, mundu mailan hamabosgarren lekuan dago gure taldea, eta aurrekontu honekin ezinezkoa da hor eustea.
Zein irizpiderekin aukeratu zenuten babeslea?
Babesle ona topatzeak bere zailtasunak ditu, Euskadi bezala edonorekin ezin zarelako joan. Dagoen etxerik onena Eroski zela ikusi genuen. Eroskirekin bilerak egin genituen, baina azkenean eurek ezin zutela esan ziguten (gero begira non bukatu duten). Hori ikusita apurtxo bat nekatuta egon nintzen, dena uztekotan. Baina lagun onen bidez Euskaltel topatu genuen. Enpresa berri bat, hemengoa, bidean elkarrekin ondo joateko modukoa.
Euskaltelen babesa lortu duzuenetik, aldaketaren bat izan da filosofian?
Ez, filosofian ez. Aldatu diren gauzak onerako izan dira. Euskalteli esker, bertan ateratako txirrindulariak hemen gelditzea lortu dugu. Lasterkari askok jaso dituzte eskaintza onak, baina hemen geratu dira, eta hemen geratzeko dirua eman behar izan zaie. Dirurik ezean, ezin zaio taldeari eutsi. Azkenean txirrindulariek bizitza profesional laburra dute, eta nahiz eta aberriaren koloreak barruan edo kanpoan eraman, behar dutena dirua da.
Elastikoan aldaketa bat ikusten da. Lehen ikurriñaren koloreak eramaten ziren, orain berriz erabat laranja da. Uste duzu zaletuek kolore laranja Euskadirekin lotzen dutela?
Egia esan, aldaketa hori gertatu zenean sozio askok alde egin ez, baina pena handia hartu zuten. Badakit oso polita litzatekeela, emozioz negar egiteko modukoa, gure koloreekin Tourrera joatea. Zaletuek bizi egiten dute Tourra, eta askok lantokian egunean ordu laurden bat gehiago sartzea eskatu du, hartara gero Tourra ikustera joateko tartetxo bat hartu ahal izateko. Baina zaletuek ulertu behar dute Euskaltelek diru mordo bat jartzen duela. Guk %30 jartzen dugu eta eurek jartzen dute %70a. Uste dut ulertzekoa dela Euskaltelek bere ordainak jaso nahi izatea.
Afizionatu eta jubenil mailan lan handia egin duzu. Maila horretan, zer motatako lana da garrantzitsuena?
Afizionatu eta jubenil mailako mutilekin, lanik gogorrena psikologia mailakoa da. Gazteek mentalizatu egin behar dute profesional mailara iristearekin ez ditezen obsesionatu. Txirrindularitzan ahalik eta gehien saiatu bai, baina zure ikasketak edo ofizioa atera behintzat. Txirrindulari bizitza azkar amaitzen da, eta diru iturria agortzean, gero dator datorrena! Berez motza bada bizitza profesionala, gainera arriskua dute gaztetan istripu bat izan eta oso urte gutxitan bizikleta gainean aritzekoa. Diru aldetik bakarrik ez, psikologikoki ere oso kolpe gogorra izaten da bat-batean txirrindularitza bukatu zaizula ikustea eta zertan hasi ez jakitea.
Etxean ere denek ez dute ulertzen semearen ikasketek zer garrantzia duten. Zoritxarrez, gurasoak dira askotan itsu-itsu sinesten dutenak euren semea txirrindulari izango dela.
Etxean ere denek ez dute ulertzen semearen ikasketek zer garrantzia duten. Zoritxarrez, gurasoak dira askotan itsu-itsu sinesten dutenak euren semea txirrindulari izango dela.
Txirrindulari euskaldunez osatutako taldea da. Zein irizpideren arabera erabakitzen duzue nor den euskalduna?
Gure estatutuetan jarria dagoenez, txirrindulariak hemen jaioa izan behar du, edo hemen egina bestela. Hemen egina izateak zera esan nahi du: hasiberritatik, jubeniletatik, hemengo sarietan aritzea. Maila bera duten bi txirrindulariren artean, lehentasuna bertakoak du, baina osterantzean atzerrian jaioak onartzen dira.
Joane Somarribak, bi Tour eta bi Giro irabazi ostean babeslea aurkitzeko arazoak izan ditu. Nola esplikatzen da hori?
Ez da gauza polita, ez ona, baina txirrindularitza mailan existitzen den matxismoa da azkenean. Emakumeen mailako txirrindulariek ez dute behar den moduko babesik, ez telebistan ez beste inon. Nik uste babesleei horregatik ez zaiela errentagarria iruditzen emakumeen taldean inbertitzea. Gainera beste arazo bat badago. Emakumeek denboraldia urte sasoi batean jokatuko balute, eta gizonezkoek beste urte sasoi batean, egoera ezberdina litzateke. Baina urte sasoi berean jokatzen dira biak, eta telebista eta bestelako komunikabide guztiak gizonezkoen maila erreparatzen dute.
Dena den, nik uste Joane Somarribak ate bat ireki duela. Kostata baina azkenik lortu du bertako babesle bat, eta beste pausoak ere etorriko dira. Baina jabetu zaitezte gauza batetaz, bai Euskal Herrian eta baita hemendik kanpora ere ez daude emakumezko txirrindulariak. Italiak apurtxo bat gaina hartu zuen, baina nik ez dakit zergatik behera etorri zen, eta egun ez dago askorik. Dauden txirrindulari onenak errusiarrak eta poloniarrak dira. Zergatik? Irteera bat ikusten zutelako kirol honetan eta bidea ireki dutelako. Gure kasuan, nik uste emakumeen falta bi gauzagatik dela: afiziorik ez dagoelako emakumeen mailan, eta ez dutelako biderik irekitzen, ez duelako amurik.
Dena den, nik uste Joane Somarribak ate bat ireki duela. Kostata baina azkenik lortu du bertako babesle bat, eta beste pausoak ere etorriko dira. Baina jabetu zaitezte gauza batetaz, bai Euskal Herrian eta baita hemendik kanpora ere ez daude emakumezko txirrindulariak. Italiak apurtxo bat gaina hartu zuen, baina nik ez dakit zergatik behera etorri zen, eta egun ez dago askorik. Dauden txirrindulari onenak errusiarrak eta poloniarrak dira. Zergatik? Irteera bat ikusten zutelako kirol honetan eta bidea ireki dutelako. Gure kasuan, nik uste emakumeen falta bi gauzagatik dela: afiziorik ez dagoelako emakumeen mailan, eta ez dutelako biderik irekitzen, ez duelako amurik.
Iazko Tourrean dopinaren kontuarekin zuen gainean egon zirela sentitu zenuten. Zergatik?
Gonbidatu egin gintuzten Tourrera, eta beraz talde italiar on asko gelditu ziren kanpoan, baita italiarrak ez zirenak ere. Nik uste, talde horiek euren figurak edukita, ez zutela ongi ikusi Euskadiko talde batek leku hori betetzea. Hortik etorri zela uste dut presioa. Hemen inor ez bazara, inor ez da zutaz kezkatzen. Baina gorantza zatozela ikusten badute, eta eurek kanpoan gelditu direla, orduan bai axola zaiela zer gertatzen zaizun. Eta gu azkenean jausi egin ginen. Halako talde batean positibo bat agertzen denean zarata gehiago ateratzen da beti. Guk eman genuen bezala beste talde askok eman zuen positibo, eta inor ez da ohartu. Interesak daude azkenean. Bestalde, Euskadiko talde bat Euskadiko txirrindulariekin Tourrera joatea Madrilen ez dute oso ondo hartzen.
n Dopina eman duen txirrindulari bat taldean edukitzeak zenbaterainoko mina egin dezake irudian?
Gure taldearen moduko bati min handia egin dakioke, beti azpimarratzen dutelako taldean positibo eman duena daukazula. Halere, irudiaren arazoaz gain, positibo eman zuen Txema del Olmok diru asko eskatu zuen eta ezin genion eman.
Talde nagusiek ere hor dituzte positiboa eman zutenak, Virenqueren Vuelta España ikusi bestela, eta Zülleren Vueltan berdin. Baina eurenak talde handiak direnez, hori ez da nabarmentzen.
Talde nagusiek ere hor dituzte positiboa eman zutenak, Virenqueren Vuelta España ikusi bestela, eta Zülleren Vueltan berdin. Baina eurenak talde handiak direnez, hori ez da nabarmentzen.
Dopina dela-eta, talde txikia izanik arazoak izan ditzakezue babeslearekin edo Tourrera deitzen zaituztenean?
Nik lehenengo mementotik jakin nuen Tourrean ez genuela arazorik izango, baina beti ikusten dituzu arriskuak. Lehenengo zigorra izan da, txirrindulari horrek Frantzian hiru urtean ez aritzea. Txemak taldea uzteko arrazoi bakarra ez da hori izan, baina horrek ere bere eragina izan du. Txemak bere bidea jarraitu du, talde onean dago, eta guk hara joan bitartean lagundu egin genion, eta oraindik ere, taldean gurekin ez dagoen arren, berari laguntzen diogu.
Dopinaren ardura txirrindulariarena bakarrik da ala taldeak ere bere inplikazioa izan behar du?
Nik uste taldea orokorrean ez dela jabetzen. Zaila da kirolari bat kontrolatzea. Lasterkariak taldeko medikuaz gain, bere prestatzailea izaten du, bere ingurua du eta hori dena taldearen eskutik kanpora geratzen da. Positibo ematen duenean, inork ez du "ni izan naiz" esaten, baina zure talde barruan eman du positibo, eta taldeak egin behar du ardura horren jabe.
Aurrera begira, zer erronka ditu Euskaltel Euskadi taldeak?
Gure kezka eta helburua da iazko moduko denboraldia egitea, zeren eta egiten ez baduzu txarrera egin duzula azpimarratzen dizute, eta iazkoa adina egiten baduzu, "normala" dela esaten dute. Jakin behar duguna da noraino heltzeko modua dugun, eta gero gutxienez gure eskura dagoen hainako denboraldia egiten saiatu. Nik uste iaz haina egitea gure ahalmenen gainetik dagoela, baina tira, ea lortzen dugun.
Bide luze honetan inoiz etsita egon zara?
Askotan. 1997ko udan, dena enbargatuta eduki nuen, etxebizitza, kontu korrontea... dena. Taldeak 414.698,35 eruroko zuloa zuen. Dirurik ez zetorren eta txirrindulariei ordaindu egin behar zitzaien. Bizkaiko Diputazioak eta BBK-k lagundu ziguten, eta gero Euskaltelekin irten ginen aurrera, baina uda oso gogorra izan zen. Afizionatu mailan sekula ez dut une txarrik pasa, baina profesionaletan bai, behin eta birritan. Nire ilusioa taldea Tourrean sartzea zen, eta hain egon nintzen nekatuta, Tourra bukatzean taldea uzteko ordua iritsi zitzaidala pentsatu nuela. Baina ezinezkoa izan nuen uztea. Nik utziz gero ez zutela dirurik jarriko esan zidaten, bazkideek ere berdin, eta segi egin behar. Baina ez dut umore onarekin segi. Memento honetan, hainbeste egur hartu dut, ez dudala ilusio askorik
- Jaio: Lemoizen, 1944. urtean.
- Bizi: Mungian.
- Txirrindularitzako Euskadi Fundazioko buru, eta Euskaltel-Euskadi taldeko buru.
- Talde jubeniletan eta afizionatu mailako taldeetan manager eta zuzendari lanetan aritua. 1966an «Ceus Carpi» eta «Fagor» taldeetan hasi zen laguntzaile. 1967tik 1969ra jubeniletako «Goimar Mungia» taldea zuzendu zuen. Afizionatuetako «Olsa» taldean sei urtetan jardun zuen zuzendari lanetan. «Teca» (1976) eta «Super Ser» (1977) taldeak zuzendu ostean, 1982an Mungiako jubeniletako «Garza» taldean manager lanak egin zituen. «Beiena» taldean bost urtez izan zen manager, eta «Seguros AV»n jarraitu zuen gero. «Cafés la Fortaleza» izan zen afizionatu mailan zuzendu zuen azken taldea.
- 1993an Euskadi Fundazioa sortu, eta urtebetera profesional mailan taldea atera zuten.
- Bizi: Mungian.
- Txirrindularitzako Euskadi Fundazioko buru, eta Euskaltel-Euskadi taldeko buru.
- Talde jubeniletan eta afizionatu mailako taldeetan manager eta zuzendari lanetan aritua. 1966an «Ceus Carpi» eta «Fagor» taldeetan hasi zen laguntzaile. 1967tik 1969ra jubeniletako «Goimar Mungia» taldea zuzendu zuen. Afizionatuetako «Olsa» taldean sei urtetan jardun zuen zuzendari lanetan. «Teca» (1976) eta «Super Ser» (1977) taldeak zuzendu ostean, 1982an Mungiako jubeniletako «Garza» taldean manager lanak egin zituen. «Beiena» taldean bost urtez izan zen manager, eta «Seguros AV»n jarraitu zuen gero. «Cafés la Fortaleza» izan zen afizionatu mailan zuzendu zuen azken taldea.
- 1993an Euskadi Fundazioa sortu, eta urtebetera profesional mailan taldea atera zuten.
Garai hartan jubeniletako talde indartsu batean nenbilen. Palentziako lasterketa batean geunden. R6 batean 5-6 mutiko heldu ziren, bizikletarekin. Lasterketa hastera zihoala, justu-justu heldu ziren. Berriketalditxo bat izan genuen. Haietako mutiko bat gaur Lehendakaria da.
Doinua: Ursus Tibetanus
Hasierako ahaleginetik
Tour bateko helmugara,
bide luzea izan da baina
bide motzik ba al da ba?
Kolore berri bat izan arren
lehengo hiruren islada,
hasieratik bilatzen zena
ez duzue galtzen laga,
eta helmuga zain izango da
horrela jarraitzen bada.
Hasierako ahaleginetik
Tour bateko helmugara,
bide luzea izan da baina
bide motzik ba al da ba?
Kolore berri bat izan arren
lehengo hiruren islada,
hasieratik bilatzen zena
ez duzue galtzen laga,
eta helmuga zain izango da
horrela jarraitzen bada.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#2
Lander Arbelaitz Mitxelena
#4
#5
Omar Abdaljawad
|
Mondoweiss
Azkenak
2024-08-08
Manex Usarralde Garmendia
Ertzain bat atxilotu dute homizidio saiakera egotzita, lan orduetatik kanpo hiru pertsonari tiro egiteagatik
Ertzaintzak ertzain bat atxilotu du, hiru pertsona hiltzen saiatzea egotzita. Agentea lan orduetatik kanpo zegoen, eta deklaratu zuen bere buruaren defentsan egin ziela tiro furgonetan zihoazen ustezko hiru lapurri. Ertzaintzaren ikerketaren arabera, gezurra da deklaratu duena.
Sardiniak ezetz esan dio kolonizazio energetikoari
Haize-erroten eta eguzki-plaken ezarpen zabalarekin kezkatuta, populazioa "espekulazio energetiko" gisa kalifikatzen duen joera bati aurre egiten ari da.
2024-08-08
ARGIA
Venezuelako Askapenaren brigada
“Herriak eta gobernuak ez dute atzerapausorik onartuko”
Venezuelan dauden Askapena talde internazionalistaren brigadistekin hitz egin du ARGIAk, hauteskundeen osteko egoeraz eta etorkizunaz.
2024-08-08
ARGIA
Puigdemont Kataluniara itzuli da zazpi urteren ondoren, eta berriz ere desagertu da
Carles Puigdemont erbestetik itzuli da Kataluniara zazpi urteren ondoren. Salvador Illaren inbestidura saiora joan baino lehen, Bartzelonako Garaipenaren Arkuan hitzaldi labur bat eman du milaka lagunen aurrean. Poliziak Puigdemont atxilotzeko agindua du, baina ez du lortu... [+]
Israel Donostiako Klasikotik kanporatzeko eskatu du Gernika-Palestina herri ekimenak
Larunbatean zeharkatuko ditu hiriko kaleak Donostiako Klasikoak, eta Gernika-Palestina herri ekimenak Israelek bertan duen presentzia salatu du, prentsaurreko batean. Adierazi dutenez, “genozidioa eteten ez duten bitartean” klasikoak ez luke Israel-Premier Tech... [+]
Egiazko arrazoia Israelek Hamas eta Hezbollahko buruzagiak hiltzeko
Israelek Hamas eta Hezbollahko buruzagiak hiltzeko helburua ez da erresistentzia ahultzea. Benetako asmoa da inteligentzian eta arlo militarrean bere nagusitasunaren irudia berrezartzea Israelgo iritzi publikoaren aurrean .
2024-08-07
Julen Ugartemendia Carcedo
Puigdemontek esan du osteguneko inbestidura saioan izango dela
2017tik Bruselan dago Kataluniako presidente ohia, baina itzultzea erabaki du Generalitateko hurrengo presidentearen inbestidura eztabaidarako. “Normaltasun demokratikoko baldintzak ez” izatea salatu du, eta aipatu du itzultzeak suposatzen duen atxiloketa arriskua.
2024-08-07
Lander Arbelaitz Mitxelena
Donostian jarrera eta eraso arrazistak ugaritzen ari direla salatu eta borrokatzera deitu dute
Udaletxe aurrean eginiko prentsaurreko jendetsuan, Donostian gertatzen ari diren jarrera arrazista, klasista eta faxistekin kezka adierazi dute hiriko eragile sozial eta politiko ugarik. Irakurketa bateratua eskaini dute 37 eragilek, besteren artean, Ernai, GKS, Bilgune... [+]
2024-08-07
Julen Ugartemendia Carcedo
Venezuelako oposizioak dei egin die poliziei eta militarrei gobernuaren kontra egitera
“Herriaren eta beren familien alde” jartzeko eskatu diete Edmundo Gonzálezek eta María Corina Machadok adierazpen bateratu baten bitartez. Maduroren gobernuak erantzun egin die, eta erabaki dute dokumentuaren sinatzaile biei “ikerketa penala... [+]
2024-08-07
Manex Usarralde Garmendia
Israelgo armagile nagusiaren fabrika batera sartu eta gerrarako materiala suntsitu dute Erresuma Batuan
Palestine Action taldeak dio bere ekintzaileek astelehen goizean (abuztuak 6) Elbit-ek Bristolen duen fabrika "inbaditu" dutela. Ikerketa eta fabrikazio zentroa oso zainduta dago, eta espetxeko furgoneta bat erabili dute kanpoko perimetroa txikitzeko.
2024-08-07
Euskal Irratiak
Oihana Goiriena
“Haserre gara, Polonia airos atera baita Pabloren kontrako salaketa frogatu gabe”
Osasun artak biltzen ari da Pablo Gonzalez Moskun une honetan. Joan den astean, Poloniako Radomgo segurtasun handiko espetxetik atera zen kazetaria bi urte eta bost hilabeteko preso egon ondoan. Poloniak leporatzen zion espioitza frogatu gabe libre atera da.
Talde ultraeskuindar baten errekurtsoak geldituta du Donostiako Loiolako Kuartelen salerosketa
Loiolako kuartelen afera ez dago bere onenean. Espainiako Defentsa Ministerioak eta Donostiako Udalak akordioa “aldi baterako” etetea erabaki zuten joan den astean, hilaren 18a baino lehenago ezin izango zutelako gauzatu, eta hori delako, hain zuzen, salerosketa... [+]
Eguneraketa berriak daude