Lapurdiko Kostaldea. Baionako katedralaren gerizapean


2007ko otsailaren 21ean
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Miarritzeko itsasargiaren atzean Angeluko hondartzak hasten dira, dikez banatuak Aturri ibaiaren bokaleraino. Bizitegi hiria da Angelu, oso sakabanatua eta ez dauka ia erdigunerik, eta are gutxiago antzinako monumenturik. Honek, eta bere hondartzetan zehar bizi den surf eta gazte giroak Euskal Herriko «California»tzat hartzeko tentazioa sortzen digu.
Hondartzarik populatuenak lehenengoak dira, Chambre d´Amour eta Sables d´Or. Lehendabizikoak oso kondaira zaharra ere badu. Dirudienez, maitemindu bi, Oura eta Hereda, San Martin muturraren haitzulo batean ezkutatu ziren, eta itsasgorak ustekabean harrapatzearen ondorioz biak ito ziren. Istorioa erromantizismoak hartu eta Napoleon I eta Josefina ere kobazuloaren bisitari izan ziren. Gaur egun, sarrera garbitu eta lorategiz inguratu da.
Hondartzen «boulevarra» igaro eta barrara iritsitakoan, Aturri ibaiaren gainean dagoen itsasargira hain zuzen, eskumara egingo dugu, ibaia ezkerrean utziz Baionaraino. Hau Ipar Euskal Herriko hiririk populatuena da eta bere hiriburu administratibo eta ekonomikoa. Erromatarren garaitik ezaguna, ordudanik hainbat herrik inbaditu dute. Urrundik ikusten den lehen gauza, katedral gotikoa da, zerura begira dituen orratz luzeekin. Barruan jada, monumentuak behatu ahala, bere kale, taberna eta dendetako giroan murgiltzea denbora-pasa atsegina izan daiteke.

BAIONA


Historia

Aturri eta Errobi ibaiek bat egiten duten muinoan kokatua, hiria itsas padurak lehortu eta urari tokia kentzearen emaitza da, eta erromatarren garaitik dago populatua. Erromatarrek beren kanpamendua bertan ezarri zuten, hiriko alde altuan, eta III. menderako zonaldeko gotorleku garrantzitsua zen, Lapurdum izenarekin. Segurtasun eza zela-eta, jendea honen inguruan hasi zen bere etxeak egiten, hiria jaioz.
Hurrengo bi mendeetan germaniarrek inbaditu zuten eta 844an aldiz, bikingoek. Geroago normandiarrak etorri ziren, 982an Vaskoniako dukeak bota zituelarik. XII. eta XV. mende bitartean ingelesek hartu zuten menpean. Mende hauetan hiria zabaldu zen, erromatar eremutik Aturrirantz. Richard I. "Lehoi-Bihotz", Akitaniako duke eta Ingalaterrako erregeak, Baionako Forua onartu zuen, burgesiaren mesedetan eta nobleen aurka. Nobleen altxamendua deuseztu zuen eta hauek Uztaritzera joan ziren, Lapurdiko hiriburu izendatuz (Frantziako Iraultza arte izan zen).
Garai honetan Baiona, penintsula eta Ingalaterra arteko pasabide garrantzitsu bihurtu zen. Erdi Aroaren bukaeran, garai hartako azken teknologietan puntaren puntan zebilen eta ondorioz, hementxe egin ziren itsaso zabaleko lehen itsaontziak.
XVI.ean, Frantziak konkistatu ostean, krisi ekonomikoa iritsi zen Aturriren bokalea lokaztu egiten baitzen. Konpontzeko, Louis de Foix ingeniriak ibaia desbideratzea lortu zuen bokale berria Angelun kokatuz. XVII.erako gune militar eta diplomatikoa bihurtu zen, baina funtzio militar honen ondorioz, merkataritza kaltetua suertatu zen. Urte hauetan Gaztelu berria eta gotorlekua eraiki eta Gaztelu zaharra indartu zen.
Pirinioetako Hitzarmenarekin (1659) oparotasun garaia heldu zen: Ternuan bakailaoaren arrantza, XVIII. mendean Frantziako koloniekin merkataritza... ondorioz, burgesiak hiria edertzeari ekin zion. 1789ko iraultzan erregimen forala eta Baionako portuko eskubideak abolitu ziren, erromatar harresiak berriztatu ziren, orduko arau militarretara egokituz.
XIX. mendearen amaieran, Aturriko olak irekitzean, hiria berriz ere birsortzen da, Napoleonen Inperioaren galeraren osteko urte zailak igaro ondoren. I. Mundu Gerran ez zuen galera handirik izan, baina II. Mundu Gerran nazien esku izan zen 1944. urtera arte.


Baiona Handia

Harresien artean babestua (batzuk 3 metroko altuerakoak), hementxe eraiki zuten erromatarrek beren kanpamendua, gaurko katedralaren inguruan. Angelutik gatozela, Aturri ibaia ezkerrean dugula, erdigunean topatuko dugun lehen gauza Herriko Etxearen atzean dagoen frantziar estiloko lorategi klasiko bat dugu, jardin publikoa. Bertan Belle Epoque-ko kiosko bat dago, Turismo bulegotik gertu.
Esandako moduan, pixka bat aurrerago Udaletxea dugu, Askatasunaren plazan (Iraultzan hemen gillotina jarri zuten). Plaza honetan dagoeneko merkatal karrikak sortzen dira: Port Neuf, tipikoenetakoa, denda askorekin; Victor Hugo, dotoreagoa, XVII.-XIX. mendeko burdinazko balkoiak dituzten etxeekin, edo Rue de la Salies, animatuenetarikoa, Erdi Aroko adreilu edo zurezko etxeekin.
Victor Hugo, Salies, Orbe eta Port de Castets karrikak gurutzatzen diren gunean antzina "merkatal burtsa irekia" zegoen. Oinezko gunearen erdigunean gaude.


Andra Mari Katedrala

Euskal Herrian egindako gotikoaren maisulanik handiena dugu. Baiona Handiko zonarik altuenean egonez, hiri osoa mendean hartzen du. XIII.-XVI. mendeen artean eraikia, erromatar garaiko eraikin baten eta eliza erromaniko baten gainean egina omen dago, suzko edo gotiko flamigero estiloan.
Historian zehar galera handiak jasan ditu, batik bat suteen eraginez, baina Iraultzaren eragina ere izan zuen. Begira bestela tinpano asko; hutsik daude. Zerura begirako orratz luzeak 1877an amaitu ziren.
Gurutze latindar planta du eta hiru barneluzego edo nabe. Korua eta absidea eraikinaren lehen planari dagozkio, eta beraz, zatirik zaharrena da, XIII. mendekoa. Barneluzego nagusian XIV. mendeko arku ojibarrak (altueran 27 metrora heltzen dira) eta beira eta leiho gotikoak (Genesiko eta Ebanjelioko gaiekin) nabarmentzen dira.
Halere, katedralaren zatirik azpimarragarriena sakristiako atari gotikoa da, Ebanjelioko pertsonaiak miresgarriro zizelkatuak dituena. Iparraldeko zatian arbotante ikusgarriak azpimarratuko ditugu. Klaustroa (kanpotik sartzen da), antzinako hilerriaren lekuan dago eta suzko edo flamigero estilokoa da. Katedraleko bisita orduak hauek dira: 7:30etatik 12:00etara eta 15:00etatik 19:00etara. Igandetan 15:30etatik 18:30etara. Doan da, baina klaustroa 2,29 euro helduentzako.
Katedralaren inguruko kaleak hiriko tipikoenetakoak dira: etxe polit eta meharrak, kale are estuagotan zehar, kolore biziz margotuak, girotsuak... Batez ere, Rue de Faures, de Luc eta d´Espagne-koak azpimarratuko ditugu.


Gaztelu Zaharra eta Harresiak

Gaztelu zaharra (Château vieux) Gouverneurs-Thiers eta 11 de Novembre kaleen ertzean dugu, bere lau dorreekin batera. Ezin da bisitatu. Antzinako hobia zegoen lekuan egun lorategi batzuk daude. Hementxe bertan japoniar estiloko lorategi botaniko txikia dago (apiriletik urrira 15:00etatik 18:00etara zabalik eta igande goizetan).
11 de Novembre kaletik hartuz (hildakoei eskainitako monumentu handia) Bv. Lachepaillet-etik igoz, harresi itxurako etxe estu eta lerrokatuak ikusiko ditugu (Lachepaillet, Rempart eta Tour de Soult kaleetan, harresien alboan). Harresietako paseo atsegin honek Urrobi ibairaino eramango gaitu.


Baiona Ttipia

Hau Errobi eta Aturri ibaien eta harresien artean dago. Ibaien arteko erpina lehen gotorleku zen eta gaur egun Reduit plaza, Lavegerie kardinalaren estatuarekin. Errobiren urbazter honetan Baiona eta Kanbo salerosketa-ontzien kaiak ziren: Agustin Xaho (azoka gune gaur egun), Galuperie (azokak egiteko prestatuak zeuden arkupeak, etxe koloretsu eta ederren azpian) eta Kortsarioen (Euskal Museoa dugu bertan, gure bizimodu eta kulturaren inguruko erakusketekin) kaiak.
Baiona Ttipia hiriko alderik girotuena da; Cordeliers, Pannecau, Galuperie... karriketatik paseatu besterik ez dago horretaz konturatzeko. Denak St. Andre plazan amaitzen dira. Honen ondoan 1451ko Gaztelu berria dugu (Château Neuf), dorre biribil eta horma zabalekin (3 metroraino).
Laffitte kalean Bonnat museoa dugu Leon Bonnat margolari baionarraren omenez. Bertan bere margo eta erretratuez gain garai eta aro guztietako lanak ditugu: Rubens, El Greco, Murillo, Goya... Ordutegia: 10:00-12:30 eta 14:00-18:00 (jai eta astearteak ezik); ostiraletan 20:30ak arte.


Santespiritu auzoa

Aturriren beste aldean izen bereko eliza dugu (XV.ean egina, proportzio irregularretan), auzoa dominatuz izar itxurako gotorleku militarra (ezin da bisitatu), eta behean sinagoga judua.
Informazio Praktikoa
ANGELU
Turismo Bulegoa: Av. Chambre d'Amour 1.
(0)5 59 03 77 01.
Polizia: Villa Lou Cantou 5 r 8 Mai.
(0)5 59 63 84 64.
Gendarmetegia: Espainia Etorb. 62.
(0)5 59 03 70 54.
Kotxe-tailerra:
Renault- Espainia Et 54 (0)5 59 03 98 13
Bankuak:
BNP- Chambre d'Amour Etorb. 1.
Arropa-garbilekua:
Lavomatic de la Chambre d'Amour - Chambre d'Amour.
Jatorduan:
Udala- Av. de l'Adour 165.
Pizzeria Pinocchio- Les Sables d'Or.
Hogan-Na-Da- Chambre d'Amour.
Lo egiteko:
***Hôtel de Chiberta et du Golf- Boulevard des Plages 104. (0)5 59 58 48 48.
Log. bikoitza 30-91 euro.
*Hôtel Fine- Av. Montbrun 46. (0)5 59 63 00 09. Logela bikoitza 23-29 euro.
Gazte-Aterpetxea- Route des Vigues 19 (Chiberta auz.). (0)5 59 58 70 00.
***Camping de Parme- Route de L'Aviation.
(0)5 59 23 03 00.

BAIONA
Turismo Bulegoa (Syndicat d'Initiative):
Pl. des Basques. (0)5 59 46 01 46.
Herriko Etxea: Pl de la Liberté.
(0)5 59 46 60 60.
Polizia: Av. de Marhum 6. (0)5 59 46 22 22.
Udaltzaingoa: Allées Paulmy 2.
(0)5 59 59 75 52.
Botikak: Ia kale guztietan.
Postetxea: Rue Jules Labat 11.
Bankuak:
BSCH- Pl de Gaulle 2.
BNP- Pl de de la Liberté 1.
Crédit Agricole- Rue Thiers 21.
Dirua trukatzeko bulegoak:
Comptoir Bayonnais d'or et de change- Rue Jules Labat 1.
Basco Landaise de Change- Rue Thiers 17.
BAM- Rue du 49ème 1.
Kotxe-tailerra:
Garage St Esprit- Bv. Jean d'Amou 1.
(0)5 59 55 17 18.
Kotxeak alokatzea:
Avis- Ste. Ursule 1. % (0)5 59 55 06 56.
Arropa garbitzeko:
Laverie Saint Esprit- Bv. Alsace Lorraine 16.
Le Salon Lavoir- Rue Douer 7 (Pl. Montaut).
Hallwash- Rue d'Espagne 6.
Oroigarriak:
Chocolat Cazenave- Rue Port Neuf 19
Brouchican (Baionako urdaiazpikoa)- Xaho Kaia 20.
Irudia (oroigarriak-posterrak)- Jauregiberri
Kaia 7.
Aladdin (artisautza)- Rue Poissonnerie.
Darou Village (artisautza)- Pontrique 8.
Jatorduan:
Francois Miura Egile-Jatetxea- Rue Marengo 24.
Aubergue du Cheval Blanc (egile-jatetxea)- Rue Bourg-neuf 68.
Euskalduna Jatetxea- Rue Pannecau 61.
Chaho Jatetxe-Erretegia- Rue des Cordeliers / Xaho Kaia kantoian.
Auberge Irrintzina Jatetxea- Rue Marengo 9.
Talo Jatetxea- Tonneliers Karrika 10.
Auberge du Petit Bayonne Jatetxea-
Rue Cordeliers 23.
La Chunga Jatetxea- Av. du Capitaine
Resplandy 29.
Le Petit Chalut Jatetxea- Galuperie Kaia 24.
Agadir Jatetxe magrebiarra- Rue Ste. Catherine 3.
Tien Ammen Jatetxe asiarra- Bergeret Kaia 14.
Saudade Jatetxe portugaldarra- Jauregiberri
kaia 15.
Le Caf Kafe-Erretegia- Rue Thiers 19.
Pizzeria La Nive- Jauregiberri Kaia 37.
Jan eta lo egiteko:
***Hôtel Le Grand- Rue Thiers 21.
(0)5 59 29 62 00. Logela bikoitza 64-104 euro.
***Hôtel Loustau- Pl. Republique 1.
(0)5 59 55 08 08. Logela bikoitza 59-69 euro.
**Hôtel des Basses Pyrennees- Rue Tour de Sault 12. (0)5 59 59 00 29. Logela bikoitza 38-47 euro.
**Hôtel Campanile- Av. du Grand Basque m117. (0)5 59 55 95 95. Logela bikoitza 45-48 euro.
**Hôtel Confort inn Primevere- Av. du Grand Basque 117. % (0)5 59 55 04 04. Logela bikoitza 44-49 euro.
**Hôtel de la Cote Basque- R. Maubec 2.
(0)5 59 55 10 21. Log. bikoitza 27-59 euro.
**Hôtel Ibis- Bv. A. Lorraine 48.
(0)5 59 50 38 38. Logela bikoitza 49-60 euro.
**Hôtel Adour- Pl. Ste. Ursule.
(0)5 59 55 11 31. Logela bikoitza 30-46 euro.
*Hôtel San Miguel- Rue Ste. Catherine 8 bis.
(0)5 59 55 17 82. Logela bikoitza 26-34 euro.
TSEHôtel Amatcho- Av. Mal Sault 27.
(0)5 59 63 37 18. Log. bikoitza 30-46 euro..
Lo egiteko:
*Hôtel des Arceaux- Rue Port Neuf 26.
(0)5 59 59 15 53. Logela bikoitza 21-38 euro.
**Hôtel Monbar- Rue Pannecau 24.
(0)5 59 59 26 80. Logela bikoitza 24-30 euro.
*Hôtel des Basques- Pl. Paul Bert.
(0)5 59 59 08 02. Logela bikoitza 21-26 euro..
****Camping La Cheneraie- RN 117, Pabera bidean (Route de Pau).


Azkenak
2024-11-08 | Egurra Ta Kandela
Eusko Jaurlaritzaren ildo estrategikoak

Nekazari eta abeltzainentzat Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala (EEBB LPS) irakurtzea etsigarria izan bazen –eta izan zen–, ez pentsa askoz alaiagoa izan denik 2023ko uztailean horri jarritako 4.217 alegazio-egileri emandako erantzunen txostena... [+]


Volkswagen: Alemaniako itxierek kezka barreiatu dute Nafarroan

María Chivite lehendakariak esan du kezkatuta dagoela Alemaniatik Volkswagenetik datozen albisteekin, baina aldi berean, konfiantza duela multinazionalak Iruñean duen lantegian, orain arte iragarritako planak betetzen ari direlako.


2024-11-08 | ARGIA
Sindikatuek Confebaski egotzi diote absentismoa arazotzat hartzen duen kanpaina egitea

Sindikatuen ustez, absentismoa ez da arazoa, “baizik eta lan osasunerako araudia errespetatzen ez duen patronala”. Patronalaren jarrera salatzeko baliatu dituzte azaroaren 7an, Bilbon, Confebaskek gai horren inguruan antolatu dituen jardunaldiak.


2024-11-08 | Euskal Irratiak
Iñaki Berhokoirigoin
“Oraingo munduan, iruditzen zaigu kontsumitzailea ere ez dela irabazle”

Ostegun arratsean abiatu da Lurrama, Bidarteko Estian egin den mahai-inguru batekin. Bertan, Korsika eta Euskal Herriaren bilakaera instituzionala jorratu dute. Besteak beste, Peio Dufau diputatua eta Jean René Etxegarai, Euskal Hirigune Elkargoko lehendakaria, bertan... [+]


Oasi bat hiri erdian

Kutixik jaialdia
Non: Intxaurrondoko Kultur Etxean, Donostian.
Noiz: Urriaren 26an.

---------------------------------------------

Donostialdean sortutako musika ekimena da Balio Dute, autogestioa zimendu eta lan-tresna gisa hartuta, "musikariak prekario, bakarti eta... [+]


Ipuinak idazten ikasten: nondik hasi eta zeri jarraitu?

Garazi Arrula (Tafalla, 1987) eta Iñigo Astiz (Iruñea, 1985) gonbidatu ditu Mikel Ayerbek (Azpeitia, 1980) Idazteaz beste euskal literaturari buruzko elkarrizketa-saioetako bigarrenera. Euskal ipuingintza izan da elkarrizketa saio honen gaia, eta gonbidatuen... [+]


2024-11-08 | Leire Ibar
Farmazia enpresen erdiak baino gehiagok adimen artifiziala erabiltzen du

Sendagaien garapena "bizkortzeko, tratamenduak pertsonalizatzeko eta barne-prozesuak optimizatzeko" erabiltzen ari dira adimen artifiziala. Enpresen % 33k erabiltzen du gaixotasunen analisian, eta % 29k sendagaien garapenean eta fabrikazioan.


Karine Jacquemart (Lurramako aurtengo gomita berezia)
“Egungo elikadura- eta nekazaritza-sistemek ez gaituzte autonomo bihurtzen”

Laborantza iraunkor eta herrikoiaren hitzordua den Lurrama azokan izanen da Karine Jacquemart, Frantziako Foodwatch elkarteko zuzendaria. Elikadura-eskubidea herritar orori bermatzeko helburuari tiraka, hainbat ekintza bideratzen dabiltza –herritar mobilizazioak, agintari... [+]


2024-11-08 | Euskal Irratiak
AirBnb motako epe laburreko alokairuen abantaila fiskala murriztu dute Ipar Euskal Herrian

Frantziako Estatuko diputatuak eta senatariak ados jarri dira. Orain arte, alokairu turistiko bat alokatzen zutenek etekinen %50 zergapetik kentzeko aukera zuten, urte osoko alokatzaileek, berriz, %30. Lege proposamenak biak hein berdinera ekarriko ditu, hots, %30era.


2024-11-08 | Irutxuloko Hitza
KASen kontrako elkarretaratze berria egingo du LQNTCDD taldeak datorren astelehenean Donostian

Lo Que No Te Cuentan De Donosti taldeak mobilizazio berri bat antolatu du datorren astelehenean, hilak 11, Amara Berrin, Kaleko Afari Solidarioak banatzen diren ordu eta leku berean. Hiriko hainbat eragile antifaxista eta antirrazista batzen dituen plataformak... [+]


2024-11-08 | Hala Bedi
Errota Zaharra auzo elkartea
“Arrazoi eta interes askok eraman gaituzte oraingo egoerara, baina kaltetuak bizilagun guztiak gara”

Gasteizko Errotako (Koroatze) auzoan izan diren manifestazio "anonimoek" kolokan jarri dute auzokoen arteko elkarbizitza. Azalera atera dituzte ere hauetan parte hartu duten partidu politiko batzuen eta beste kide batzuen izaera faxista eta arrazista.


“Atera ala hil”, Gaza iparralderako Jeneralen doktrina

Israelgo armada urria osoan bereziki gogor aritu da Gazako iparraldean, eta egunotan ere azken urteko erasorik gogorrenak egiten ari da bertan, ehunka pertsona hilda, gehien-gehienak zibilak eta tartean hamarnaka ume. Herritarrei Gazako hegoaldera joateko agindua eman diete... [+]


Bilboko Etxaniz Suhiltzailearen anbulatorioko sexu-transmisiozko infekzioen zentroa “gainezka” dagoela salatu dute

Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariak esan du langile eta informazio falta dagoela, itxaron zerrenda “luzea” dela eta estigmatizazio “handia” dagoela.


Eguneraketa berriak daude