HERRI DOINUEN ETXEA


2021eko uztailaren 16an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Urte dezente dira Juan Mari Beltranek herri musikaren dokumentazio zentro bat sortzeko asmoa zuela. Proiektua bideratzeko zenbait ate jo ostean, 1995eko udan Oiartzungo Udalak heldu zion "Herri musikaren txokoa" gauzatzeko gonbiteari. Hemengo eta atzerriko herri musikan interesa duten guztiei zuzendua, didaktikoa, ulergarria eta entretenigarria izan nahi du egitasmoak. Oiartzunen, Ergoiengo Eskola izan zen eraikinean kokatuta, zentroak martxoaren lehenean zabalduko ditu ateak. Lau atal nagusi izango ditu: soinu tresnen erakusketa, liburutegia, fonoteka eta artxiboa.



Mila soinu tresna inguru.

Laurehun bat instrumentuz osatzen da erakusketa eta beste seiehun biltegian daude gordeta. Izan ere, ez dago guztiak apaletan kokatzeko adina lekurik. Aldiro, soinu tresnak aldatuz joango dira eta ikertzaileek biltegian daudenak ere aztertzeko parada izango dute. Euskal Herriko gramofonoa, Egiptoko rababa, Kataluniako peixeta, Boliviako Andeetako moceña edota Indiako baya dira bertan ikusi eta entzun ditzakegunak. Bisitariak aurrez-aurre dituen instrumentuen soinua zein den ezagutzeko parada izanen du. Musika tresna bakoitzak zenbaki bat daukanez, bisitariak audio sistema baten bidez entzun nahi duena aukera dezake. Erakusketa taldeka edo banaka eta norberaren kasa edo gidariak lagunduta ikus daiteke. Horrela, bakarka doana kaskoez ere balia daiteke herri musikaren doinuetan barneratzeko. Metodo didaktiko honen bidez, besteak beste, atzerriko soinu-tresna askok Euskal Herrikoekin harreman handia dutela ikas daiteke. Hala nola, txirula eta danbolinaren kasua da hori. Hango eta hemengo instrumentuak elkarren ondoan kokatuko dira. Era honetara, geografikoki gerturatzen joan ahala melodiak ere gero eta berdintsuagoak direla ohartuko da bisitaria.
Instrumentu gehienak beheko solairuan kokatuko dira eta jotzen diren moduaren arabera sailkatuko dira: idiofonoak, menbranofonoak, kordofonoak eta aerofonoak. Goiko solairuan, berriz, musika taldeen araberako multzoetan banatuko dira. Txistu taldearen bitrinan, esaterako, txistua, silbotea, danbolina eta atabala egongo dira. Musika bandaren bitrinan, aldiz, haizezkoak, metalak, zuraren multzokoak eta perkusioa.
Liburutegia, fonoteka eta irudi artxiboa ere bigarren solairuan izango dira. Fonotekan, esaterako, biziki garrantzitsuak dira UNESCOk egindako herri musika argitalpenak. Musika abestua zein instrumentu ezberdinekin egindakoa aurki daiteke. Euskal Herriko eta munduko herri musikaren gaur egungo nahiz antzinako kasete eta CDak... Irudi artxiboan, berriz, marrazkiak, argazkiak eta zinema eta bideo grabaketak kontsultatzeko aukera izango da.
Zentroak ostiral eta larunbatetan zabalduko ditu ateak. Eta bisita arruntak eta taldekakoak (gehienez hogeita bost pertsona) jasoko ditu. Besteak beste, ikastetxeetako eta musika eskoletako ikasleei musika klase teoriko, praktiko eta aktiboak eskaintzea da xedeetako bat. Dagoeneko, hamar talde-bisita aurreikusita dituzte. Sarrera kobratu egingo dute. Diru horrekin soinu tresnak konpontzeaz gain, hainbat ekintza antolatu nahi baitute. Larunbatetan, adibidez, jende gehien biltzen den ordurako, musika emanaldiak antolatu nahi dituzte.

Jose Mari eta Leon Bilbao albokarien tailerra.

Bi tailerrez osatua dago herri musikaren dokumentazio zentroa. Bata, lanerako tailerra da, soinu tresna eta hots-jostailuak egiteko eta konpontzeko behar den material eta tresneriaz hornituta. Bestea, berriz, beheko solairuan kokatua, Jose Mari eta Leon Bilbaoren tailerra da. Bilbaotarrek albokak egiteko erabiltzen zituzten erremintez eta alboka zatiez osatuta dago lantokia. Gainera, bisitariek diapositiba proiektore bati esker musikari hauen lanaz hobeto jabetzeko parada izango dute. Leon Bilbao tailer horretan hil zen bihotzeko batez 1990ean alboka bat egiten ari zela. Bukatu gabeko soinu tresna ere ikusgai da herri musikaren txokoan. Arteako albokaria hil zenean Juan Mari Beltranek tailerra Bilboko Euskal Museora eramatea proposatu zuen, baina egitasmoak ez zuen aurrera egiterik izan. Urte batzuetara, Beltranek herri musikaren txokora eramateko eskakizuna egin zuen. Horretarako, inbentario bat egin eta Bilbaotarren Presalde baserrian originalaren pareko beste lantoki bat prestatu zuen. Etxarri Aranazkoaren ustez, gure herri musikaren bitxi bat da Jose Mari eta Leon Bilbaoren tailerra.

www.herrimusika.org.

Herri musikaren txokoak web gunea ere izango du. Hortaz, nabigatzaileak etxetik edozein kontsulta egiteko aukera izango du. Adibidez, norbaitek erakusketan dagoen Bangladesheko gopiyantra instrumentuari buruzko informazioa jaso nahi badu, web orrira jotzea besterik ez du. Bertan, argazkien bidez soinu tresna nolakoa den ikusiko du, nork egin duen, nola jotzen den...

«Soinu tresnak ezagutzea ez da zaila, horiek erosteko dirua izatea ba i ordea»
Donostian jaio bazen ere, nafarra da Juan Mari Beltran, Etxarri Aranazkoa. Zazpi urterekin hasi zen musika ikasten eta hamaika urte zituela, jadanik, musika bandan eta txistu taldean jotzen zuen. Hamabost urterekin Donostiara itzuli eta bertan jarraitu zuen Nafarroan hasitakoa. Gaur egun, txalaparta eta alboka irakaslea da Hernaniko Musika Eskolan. Herri musikaren txokoa Beltranen ekimenez jaio den proiektua da. Bertan biltzen den ia material guztia berak erositakoa da. "Munduko musika disko eta liburuen bidez joan naiz instrumentu hauek guztiak ezagutzen; zailena ez da informatzea, erosteko dirua izatea baizik", dio Beltranek. Gaztea zelarik, Donostia inguruko herrietan txistua jotzen lortzen zuen diruarekin hasi zen hemengo instrumentuak erosten, xirulak, dultzainak, albokak... Atzerriko soinu tresnak lortzeko, besteak beste, lan horretaz arduratzen den jendearekin jarri da harremanetan. Zenbait kanpora bidaian joan diren lagunen bitartez eskuratu ditu eta beste hainbat, aldiz, berak erosi ditu. "Hemendik kanpora irteten ginenean, Alemaniara, adibidez, han irabazitako diru guztia bertan gastatu nuen. Hango soinu tresnak, liburuak eta diskoak erosten gastatu nuen dena", diosku Beltranek. Euskal Herriko instrumentu asko eta asko ijitoen bidez lortu ditu nafarrak. Musikaria izateaz gain, Etxarri Aranazkoa soinu tresna egilea eta konpontzailea ere bada. Erakusketako zenbait instrumentu originalen erreprodukzioak dira, Beltranek berak eginak


Azkenak
2024-11-08 | Egurra Ta Kandela
Eusko Jaurlaritzaren ildo estrategikoak

Nekazari eta abeltzainentzat Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala (EEBB LPS) irakurtzea etsigarria izan bazen –eta izan zen–, ez pentsa askoz alaiagoa izan denik 2023ko uztailean horri jarritako 4.217 alegazio-egileri emandako erantzunen txostena... [+]


Volkswagen: Alemaniako itxierek kezka barreiatu dute Nafarroan

María Chivite lehendakariak esan du kezkatuta dagoela Alemaniatik Volkswagenetik datozen albisteekin, baina aldi berean, konfiantza duela multinazionalak Iruñean duen lantegian, orain arte iragarritako planak betetzen ari direlako.


2024-11-08 | ARGIA
Sindikatuek Confebaski egotzi diote absentismoa arazotzat hartzen duen kanpaina egitea

Sindikatuen ustez, absentismoa ez da arazoa, “baizik eta lan osasunerako araudia errespetatzen ez duen patronala”. Patronalaren jarrera salatzeko baliatu dituzte azaroaren 7an, Bilbon, Confebaskek gai horren inguruan antolatu dituen jardunaldiak.


2024-11-08 | Euskal Irratiak
Iñaki Berhokoirigoin
“Oraingo munduan, iruditzen zaigu kontsumitzailea ere ez dela irabazle”

Ostegun arratsean abiatu da Lurrama, Bidarteko Estian egin den mahai-inguru batekin. Bertan, Korsika eta Euskal Herriaren bilakaera instituzionala jorratu dute. Besteak beste, Peio Dufau diputatua eta Jean René Etxegarai, Euskal Hirigune Elkargoko lehendakaria, bertan... [+]


Oasi bat hiri erdian

Kutixik jaialdia
Non: Intxaurrondoko Kultur Etxean, Donostian.
Noiz: Urriaren 26an.

---------------------------------------------

Donostialdean sortutako musika ekimena da Balio Dute, autogestioa zimendu eta lan-tresna gisa hartuta, "musikariak prekario, bakarti eta... [+]


Ipuinak idazten ikasten: nondik hasi eta zeri jarraitu?

Garazi Arrula (Tafalla, 1987) eta Iñigo Astiz (Iruñea, 1985) gonbidatu ditu Mikel Ayerbek (Azpeitia, 1980) Idazteaz beste euskal literaturari buruzko elkarrizketa-saioetako bigarrenera. Euskal ipuingintza izan da elkarrizketa saio honen gaia, eta gonbidatuen... [+]


2024-11-08 | Leire Ibar
Farmazia enpresen erdiak baino gehiagok adimen artifiziala erabiltzen du

Sendagaien garapena "bizkortzeko, tratamenduak pertsonalizatzeko eta barne-prozesuak optimizatzeko" erabiltzen ari dira adimen artifiziala. Enpresen % 33k erabiltzen du gaixotasunen analisian, eta % 29k sendagaien garapenean eta fabrikazioan.


Karine Jacquemart (Lurramako aurtengo gomita berezia)
“Egungo elikadura- eta nekazaritza-sistemek ez gaituzte autonomo bihurtzen”

Laborantza iraunkor eta herrikoiaren hitzordua den Lurrama azokan izanen da Karine Jacquemart, Frantziako Foodwatch elkarteko zuzendaria. Elikadura-eskubidea herritar orori bermatzeko helburuari tiraka, hainbat ekintza bideratzen dabiltza –herritar mobilizazioak, agintari... [+]


2024-11-08 | Euskal Irratiak
AirBnb motako epe laburreko alokairuen abantaila fiskala murriztu dute Ipar Euskal Herrian

Frantziako Estatuko diputatuak eta senatariak ados jarri dira. Orain arte, alokairu turistiko bat alokatzen zutenek etekinen %50 zergapetik kentzeko aukera zuten, urte osoko alokatzaileek, berriz, %30. Lege proposamenak biak hein berdinera ekarriko ditu, hots, %30era.


2024-11-08 | Irutxuloko Hitza
KASen kontrako elkarretaratze berria egingo du LQNTCDD taldeak datorren astelehenean Donostian

Lo Que No Te Cuentan De Donosti taldeak mobilizazio berri bat antolatu du datorren astelehenean, hilak 11, Amara Berrin, Kaleko Afari Solidarioak banatzen diren ordu eta leku berean. Hiriko hainbat eragile antifaxista eta antirrazista batzen dituen plataformak... [+]


2024-11-08 | Hala Bedi
Errota Zaharra auzo elkartea
“Arrazoi eta interes askok eraman gaituzte oraingo egoerara, baina kaltetuak bizilagun guztiak gara”

Gasteizko Errotako (Koroatze) auzoan izan diren manifestazio "anonimoek" kolokan jarri dute auzokoen arteko elkarbizitza. Azalera atera dituzte ere hauetan parte hartu duten partidu politiko batzuen eta beste kide batzuen izaera faxista eta arrazista.


“Atera ala hil”, Gaza iparralderako Jeneralen doktrina

Israelgo armada urria osoan bereziki gogor aritu da Gazako iparraldean, eta egunotan ere azken urteko erasorik gogorrenak egiten ari da bertan, ehunka pertsona hilda, gehien-gehienak zibilak eta tartean hamarnaka ume. Herritarrei Gazako hegoaldera joateko agindua eman diete... [+]


Bilboko Etxaniz Suhiltzailearen anbulatorioko sexu-transmisiozko infekzioen zentroa “gainezka” dagoela salatu dute

Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariak esan du langile eta informazio falta dagoela, itxaron zerrenda “luzea” dela eta estigmatizazio “handia” dagoela.


Eguneraketa berriak daude