Emakumezkoen janzkera aitzaki
MANTEROLA JAUNAREN BERTSOAK
Eta zein ote Marzelino Manterolaren bertso sorta luze horren mamia? "Bertso auetan garbi adierazten duenez, neskatxa gazte talde batekin bildu zan gure bertsojartzaillea. Oso naigabetuak aurkitu omen zituen, eta aien naigabeak bertso batzutan agertzeko erregutu omen zioten. Asko ixtimatuko ziotela olakorik egiten bazuen".
Jarraian, Marzelino Manterola jaunak bidalitako lehenengo bertsoa zetorren:
Mesedetxo bat eskatutzera
zugana gera abitu,
gaur eguneko jazkerarekin
pixkat nai gendun luzitu.
Ori dela-ta, aspalditxoan
guk zer ditugun aditu,
naio genduke bertso batzutan
azalduko bazenitu.
Auskalo Lezoko bertsolaria inorekin bildua zen edota bere kabuz aritua. Gauza da, goiko bertsoaren ondoren, honako azalpena eskaintzen zuela Basarrik. "Bein batera, ta bein bestera, modaren eskaria. Udan eta neguan berdin ibiltzerik ez. Baiña, naiz egal batera asi, naiz bestera, egundo asmatzen ez. Maxiaketa ugari jendeak. Entzun ere egin bear galantak, sarritan".
Eta hara balizko neskatila taldeak Marzelino Manterolari horretaz guztiaz kontatu ziona.
Udara aldean, moda zala-ta,
jantzi gendun "minifalda",
orduntxe ba-zan zer itzegiña:
Baiñan au posible al da?
Euskalerriko neskatxarentzat
jantzi oberik ez al da?
Esaten zuten: ortara ezkero
dana kenduta igual da.
Gaitz erdi horretan bukatu balira moda jarraitu nahi zuten emakumeen gorabeherak! Basarrik zioenez, ordea, horrela joan zitzaien kontua: "Erdiko bizitza gaiztoa izan nunbait, eta urrengo saltoa berriz ortik onerakoa! Len laburregi, orain luzeegi. Auxe komeria ta asmatu-eziña! Eztek errez emen asmatzen!», pentsatuko zuten bi aldiz gaixoek. Begira Manterolak dionari:
Ura kenduta "maxifalda" edo
oiñetaraiñoko gonak,
lendik izketa txarrak baziran,
orduan etziran onak.
Jazkera ori nola eraman
burutik sano dagonak?
Batzuek moja deitzen ziguten,
besteak berriz amonak.
"Gona kontuan burutzerik etzegola-ta, negu beltzean beste zerbait pentsatu bear. Gonak alde batera utzirik, galtzak edo prakak jaztea erabaki. Zer esanak bukatuko ziralakoan? Ederki eman ere! Etzegok toki txarrean!".
Manterola jaunak, bere aldetik, era honetara jasotzen zuen neskatila talde kezkatu hark azaldu bide zion kezka:
Negu aldean gonak kenduta
or jantzi ditugu galtzak.
Len zer esana baldin bazegon,
orain jarri dira saltsak.
Gizasemeak ala zioten:
"Olako andre bat ar zak.
Len ezpagendun asko agintzen
leku onean gabiltzak!
Bukaera gisa, Marzelino Manterolak bidalitako bertso sortatik hauxe aukeratu zuen Basarrik, "neskatxa naigabetuen galdera" jasotzen omen zuena:
Ezin supritu emakumeak
galtzak jantzita ikustea,
eztagola ondo neska gazteak
gona luzeak jaztea;
ta lotsagarri gona motzekin
iztarrak erakustea.
Zer nai dezute, danak kenduta, larrugorririk astea?
Jose Zinkunegi’ren optika berria Donostian. Urtietan lan oietan oitua. Barruan danak euskaldunak. Hernani, 4. Donostia
Merino 2001. urtean atxilotu zuten, eta dispertsioa jasan du, zigorraren zati handi bat Euskal Herritik kanpoko kartzelatan igaro baitzuen baldintza “zailetan”. Orain, askatasuna berreskuratu du.
Urte berriaren hasierarekin, hainbat zerbitzu eta produkturen prezioetan igoerak izango dira. Elikagaietan, energia fakturetan, udal-zergetan eta etxebizitza gastuetan garestitze nabariak atzemango dira.
Euskal Herria nazio dela aldarrikatzeko ekitaldia egingo dute Donostiako Kursaalean. Astebeteko ekitaldi sorta izango da.
Euskaltzale eta militante gasteiztarra abenduaren 30ean hil da. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) 1960ko hamarkadan euskarak Gasteizen egin zuen bidearen lekuko eta bidelagun izan zen. 15 urterekin hasi zen euskara ikasten. Euskara ikasteko metodo bat asmatu zuen eta euskara... [+]
Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.
Getariako etxebizitza batean egin dio eraso, Segurtasun Sailaren arabera. Emakumea astero joaten zen terapia naturaleko kontsultara, eta Ertzaintza ikertzen ari da ea antzeko ekintzen biktima gehiago dauden.
Media.cat-ek egindako azken ikerketak agerian utzi du emakume kazetariek Katalunian jasaten duten sexu-diskriminazioa. Inkestatutako emakumeen %54,4k sexu-jazarpena jasan dutela eta %55,1ek sexu-generoaren araberako jazarpena izan dutela adierazi dute.
Sexu erasoak 1998an hasi ziren, biktimak 13 urte zituenean. 2003an kluba utzi bazuen ere, emakumeak iaz salatu zituen sexu erasoak, Mario Lopezek taldeko entrenatzaile gisa jarraitzen zuela. Orain 18 urteko espetxe-zigorra eskatzen du akusazioak, fiskaltzak baino lau urte... [+]
Hussam Abu Safiya medikua askatzeko eskatu du Osasunaren Mundu Erakundeak, eta bere aldeko kanpaina ere abiatu dute sareetan. Abu Safiya medikua ez da edonor; nazioartean erreferente bihurtu da, berak zuzentzen zuen ospitalearen aurka egindako erasoak kontatzen zituelako.
Garai aproposa izaten da urteburua iraganeko lorpenak goraipatzeko eta, are gehiago, etorkizuneko asmo-usteak aldarrikatzeko. Eta halatsu da Txinan ere, alafede. Bide batez, ez da harrigarria abenduko azken orduetan, aurreikusitako planari aurrea hartuz, Xinjiangeko Urumqi-Yuli... [+]
Urtezahar gauean petardo, bengala, traka, suziri eta bestelako gailu piroteknikoekin jolasean arituko dira asko eta asko aurten ere, horietako ez gutxi adin txikikoak. Eta errepikatuko dira istripuak, suhiltzaileen esku-hartzeak, eta burrunba gordin sufritzen duten ume, adineko... [+]
Suhiltzaileek beste sute bat itzali behar izan zuten abenduaren 27an Zubietako erraustegian.
Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]
Nazioarteko ordainpeko streaming plataformetan, Amazon Prime Video eta Netflix izan ziren lehenak euskarazko edukiak eskaintzen, eta orain Max gehitu zaie (2024 arte HBO edo HBO Max izan dena). Pantailak Euskaraz-ek azpidatziak moldatu ditu, eta EITBk bikoizketak eskaini, eta... [+]