Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
astelehena 2025eko martxoaren 03an
«ANTZERKIA DESAGERTUKO BALITZ EZ LITZATEKE GREBARIK EGINGO»
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Urtean zehar eginiko lana saritzeko iazko urrian eman zioten Arriola saria ilusio handiz jaso zuen Julio Perugorriak, "batez ere itzalean lan egiten dugunok gutxitan jasotzen ditugulako halako txaloak". Durangoko bulegoko ateak zabaldu dizkigu eta, bertan, esperientziak ematen duen lasaitasun eta segurantziaz batzuetan gazi eta bestetan gozo zaion lanbideaz mintzatu zaigu.
Zerk sortzen dizu buruhauste gehiago antzez produktu bat ekoizteak ala banatzeak?
Antzerkigintzaren edozein arlotan jardutea da zaila gaur egun. Nire iritziz, oso gutxi aurreratu da azken urteotan. Nahiz eta teorian antzoki gehiago dauden eta askoz ere ikuskizun gehiago programatzen den, oraindik ere aurrera egiteak buruhauste handiak sortzen ditu. Niri dagokidanez, banaketa da gustuen egiten dudan lana. Euskal Herrian oso jende gutxik egiten du lan soilik banaketan eta, hortaz, bidea xamurragoa da. Nik mugitzen ditudan konpainiak jada ezagunak izateak ere asko errazten dit egin beharrekoa.
Zergatik diozu orokorrean gutxi aurreratu dela?
Maila artistikoan asko aurreratu badugu ere emanaldiak egiteko zirkuituetan ez dugu ia pausorik eman. Gaur egun ekoizten diren muntaien kopurua eskaintzen diren emanaldi kopurua baino askoz ere altuagoa da. Antzoki askok urtean zortzi funtzio baino ez dituzte antolatzen. Nire ustez gakoa aurrekontuetan dago; izan ere, antzez produktuen ekoizpen kostua etengabe gora doan bitartean antzerkiari zuzendutako aurrekontuak Kontsumo Prezioen Indizearen arabera igotzen dira. Hori dela-eta, euskal antzokiek ez dute izaten gustuko dituzten antzezlanak kontratatzeko behar besteko aurrekonturik.
Sarea-ren (Hego Euskal Herriko antzoki sarea) sorrerak ez al du arazo hau konpontzeko bidean jarri?
Ez. Oraingoz Sarea zerrenda bat besterik ez da. Inork ez dizu bermatzen estreinaldia egin osteko bi hilabetetan hogei emanaldi egin ahal izango dituzunik. Sarea ez da gai izan birarik antolatzeko. Dudarik gabe halako sare batek diru laguntza publikoa jaso duten proiektuak bultzatu beharko lituzke lehendabizi. Gaur egun, ordea, lehenengo programatzaileek ikusi behar izaten dute antzezlana eta orduan, agian, estreinaldia eta hiruzpalau hilabetera egingo duzu lehen emanaldia. Nik, enpresari gisa, kanpoko taldeekin birak antolatu ditut Euskal Herrian, eta ziurtatzen dizut hamabost egunetan hamabi emanaldi antola daitezkeela. Sarean, nahi izanez gero, birak ekimen pribatuak baino errazago antolatzeko aukera dute. Horrek ikuskizunen banaketari mesede handia egingo lioke.
Zein da zure ustez antzerkiaren lekua gaurko gizartean?
Garbi dago egun antzerkia ez dela jendearentzat lehen mailako behar bat. Ikuslegoa zabaltzeak lan handia ematen du, orokorrean oso jende gutxi joaten baita antzerkia ikustera. Hedabideek ere ez diote antzerkiari ia tarterik eskaintzen. Estreinaldietan aktore ezagunek parte hartzen duten lanetan izaten dute soilik interesa komunikabideek. Antzerkia bera ez da gaur egun protagonista. Antzerkia desagertuko balitz, herri honetako antzoki guztiak itxi eta ez balira emankizun gehiago egingo, ez litzateke greba orokorrik ez eta manifestaziorik antolatuko. Futbola desagertuz gero, ordea, ziur nago protestaldi izugarriak antolatuko liratekeela.
Zein da, hortaz, gaur egun antzerkiaren funtzioa?
Antzerkiaren helburua ikuslea kilikatzea da, hunkitzea. Ikuskizunaren arabera, gainera, mezuak, ideiak eta bizitza filosofiak plazaratzeko funtzioa eduki dezake. Antzerkiak egungo gizartean betebehar oso garrantzitsua du. Gizakien arteko komunikazioa gero eta urriagoa den garai honetan gizabanakoa indibidualista eta lehiakorra bilakatzen ari da. Gauzak ugari eta azkar kontsumitzen dira, eta beraz, ia ez dugu betarik izaten parez pare dugunaren proposamena jasotzeko. Batetik, garrantzitsua da jendeari lantzean behin barruak nahastea, sentsazio berriak proposatzea. Bestetik, ikuslea arrazoi ezberdinengatik joaten da antzerkira, baina, finean, taldean sentitzeko edo gogoeta egiteko biltzen da. Beraz, ekitaldi sozial bat ere bada antzerkia oraindik ere.
Lehengo antzezlanak oraingoak baino kritikoagoak al ziren?
Ez dut uste. Egia da, ordea, euskal antzerkiak azken urteotan sekulako egitura aldaketa jasan duela. Euskal Herrian azken hogei urteotan urrats handiak eman dira, antzerkia profesionalizatu egin baita. Lan esparruak bereizi egin dira eta bakoitza horietako batean espezializatu gara. Antzinako talde egitura ia desagertzear dago. Nire ustez aldaketa honi esker antzerkiko jendea gero eta jakitunagoa da eta, honenbestez, gero eta lan txukunagoa egiten da. Garapen honen ondorioz antzerkia egiten duten subjektuekin batera antzez hizkuntza ere aldatu egin da. Hala ere, gaur egungo euskal antzerkia eduki eta mezu asko duen antzerkia dela deritzot.
Publikoari gustuko duena ematea da jomuga?
Nik ez dut uste publikoarengan pentsatuz egiten direnik gaurko ikuskizunak. Publikoak eskaintzen zaiona nahi izaten du. Kontatzen ari zarena sinestea, ahal den hoberen egitea eta komunikatzeko grina edukitzea da funtsezkoena. Nire ustez horiek dira gaur egun hemen egiten den antzerkiaren ezaugarriak. Benetan dirua irabazi nahi izango bagenu Imanol Arias, Juan Echanove eta Ana Obregón kontratatuko genituzke egoera-komedia bat egiteko. Madrilen, esaterako, formula hori erabiltzen dute antzerki komertziala egiteko. Euskal Herrian halakorik egin duen inor ez dut ezagutzen.
Askotan suertatu al zaizu egitasmo bat garestiegia izateagatik alboratu behar izatea?
Bai, tamalez diruari begira gabiltza gehienetan. Banaketari dagokionean antzokiek aurrekontu eskasa izaten dutelako. Ekoizpenetan, berriz, Eusko Jaurlaritzak emandako diru laguntzen arabera jokatzen dugu gehienetan. Edozein ekoizpenetan jartzen dute konpainiek dirua euren poltsikotik, baina gauza da arriskatzen duzun horrek errealitatearekin bat egin behar duela. Tanttakaren «Errudun Jaioak», adibidez, ohiko ikuskizunak baino askoz ere garestiagoa da, bertan parte hartzen duen aktore kopurua izugarria delako. Horregatik ohiko muntaiek bospasei aktore baino gehiago ez dute izaten. Oso ondo kalkulatu beharra dago zer nolako muntaia egingo duzun, zein lekutan erakutsiko duzun eta abar.
Ezinbestekoa da, orduan, diru publikoa antzerkiak biziraun dezan...
Guztiz. Antzerkia administrazioak ordaintzen du, guztiok kontratatzen gaitu. Administrazioarekiko dependentzia erabatekoa da eta horrexegatik aldaketa politiko batek antzerkiaren egoera goitik behera alda dezake, beste arlo askotan bezala. Nire ustez, gainera, beste formularik aurkitu ezean "ama administrazioak" urte luzeetan jarraituko du antzerkiari titia ematen.
Diru laguntza horren beharrak bultzatzen al ditu talde asko euskarazko bertsioa egitera?
Baita zera ere. Gaur egun euskarazko bertsioak muntatzen badira konpainiek egiten duten esfortzuari esker da. Denbora laburrean administrazioak ez badu ezer egiten konpainiek ezingo diote euskarazko bertsioak dakarren kostuari aurre egin. Bi arazo daude batez ere: batetik gaztelerazko ikuskizunak besterik hautatzen ez dituzten programatzaile mordoa dago, gaztelerazko emanaldietara ikusle gehiago joaten denaren aitzakian. Bestetik, Eusko Jaurlaritzak bertsio bikoitza egiteagatik ematen dituen diru laguntzak irrigarriak dira. Bertsio bikoitza egiteak lan bikoitza dakar gehienetan: publizitate bikoitza, entsegu bikoitza, askotan aktore ezberdinak kontratatu beharra, itzulpena egitea... eta gehienez sei mila euroko diru laguntza, ematen dizute. Egoera ez bada aldatzen, euskarazko bertsioa ez egitearen hautua har dezakete zenbait konpainiek.
Badira sei urte antzerki munduko zenbait enpresa ekoizlek Eskena sortu zenutela, funtzionala al da?
Bai. Nire ustez elkarte gisa oso erabilgarria da. Gainera elkartea bide batez Espainiar Estatu mailan federatua dagoenez, Europako Enpresa Ekoizleen Federazioan ere bagaude. Antzerki ekoizpenean badira hainbat arazo Espainian eta Europan ere komunak direnak, eta beraz, arazoei errazago egin diezaiekegu aurre. Eskenari esker, hainbat erabaki guneetan egoteko aukera dugu, eta horrela lanbidea hobetu. Adibidez Euskal Aktoreen Batasunak aktoreen lan baldintzak hobetzeko akordio bat sinatzeko proposamena luzatu digu. Eskenako batzorde berezi bat gai hori lantzen ari da orain akordio bat sinatzeari garrantzitsua dela deritzogulako. Orain, beraz, aukerak aztertzen gabiltza.
Antzerki ekoizpenaren eta banaketaren bidea erraztuko al da datozen urteetan?
Hala espero dut. Dena den, lanbideak horrela jarraituz gero, haztea ezinezkoa izango dugula iritzi diot. Nire aburuz, ekoizpenerako baino banaketarako behar du diru laguntza antzerkiak. Izan ere, 120.202 euroko aurrekontua izanda ere, non kontratatuko zaituzte emanaldia egiteko? Ditxosozko sare hori benetan erabilgarri bilakatzea litzateke hoberena, eta udalei antzerkia, musika edo dantza kontratatzeko aurrekontua handitzea. Gauza da gaur egun programazioa jatetxeetan menua bezala aukeratzen dela: lehenengo prezioari begiratuta.
Ekoizpena eta banaketa errazteko beste bide bat ere honakoa litzateke: pabiloi handi bat eraikitzea, honetan antzerki ekoizpenerako beharrezkoak diren hainbat zerbitzu eta material jartzeko. Bertan fokuak, kamioiak, tailerrak... egongo lirateke bazkide diren guztien artean erabili ahal izateko. Horrela guztiok ditugun gastuak murriztuko genituzke eta profesionalek ere aukera gehiago izango lituzkete lan egiteko
Ekoizpena eta banaketa errazteko beste bide bat ere honakoa litzateke: pabiloi handi bat eraikitzea, honetan antzerki ekoizpenerako beharrezkoak diren hainbat zerbitzu eta material jartzeko. Bertan fokuak, kamioiak, tailerrak... egongo lirateke bazkide diren guztien artean erabili ahal izateko. Horrela guztiok ditugun gastuak murriztuko genituzke eta profesionalek ere aukera gehiago izango lituzkete lan egiteko
Urrats berria
J.P Producciones 1992an sortu zen eta ekoizle bakar gisa antzezlan bat estreinatu berri du lehenengoz: Samuel Becketten «Los días felices», hain zuzen ere. Fernando Bernuesen zuzendaritzapean, Ana Lucía Billate eta Fernando Mikelajauregi aktoreek existentziaren hutsalkeria azaltzen duen obraren moldaketa eszenaratu dute. Orain arteko ekoizpenak beste ekoizpen etxeekin koprodukzioan gauzatu ditu.
Denboraldi honetan euskal talde hauen lanak banatuko ditu J.P Produccionesek: Tanttakaren «Novecento, ozeanoko pianista», «Errudun jaioak» eta «Hor dago koxka»; Tentazioaren «Ez da hain erraza» eta «Anarkista baten ustekabeko heriotza»; Markeliñeren «Underground»; Tal para Cualen «Tal para cual» eta Gorakadaren «Aitonaren kontuak»
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Amets Aranguren Arrieta
#2
Eneko Imaz Galparsoro
#3
Leire Artola Arin
#4
Unai Lomana Uribezubia
#5
Zigor Olabarria Oleaga
Azkenak
2025-03-03
Unai Lomana Uribezubia
5.000 ‘erlezain’ lortzeko kanpaina nazionala abiatu du Herri Urratsek
Otsailaren 28an Hendaian eman dio hasiera kanpainari Herri Urratsek. Euskararen transmisioa bermatzen duen Seaska babestea da helburua.
2025-03-03
Unai Lomana Uribezubia
8 urteko ume bati biluzik argazkiak egiteagatik ikertzen ari dira gizon bat Ortuellan
Gizonak ustez Ortuellako Jendea futbol taldean zuen posizioa baliatu zuen umeari argazkiak egiteko. Ertzaintzak ikerketa abiatu du eta aurretik antzerako salaketak zituela jaso dute.
2025-03-03
Leire Artola Arin
ANALISIA
Karbonoa ez da neutroa
Agintari gutxik aitortzen dute publikoki, disimulurik eta konplexurik gabe, multinazional kutsatzaileen alde daudela. Nahiago izaten dute enpresa horien aurpegi berdea babestu, “planetaren alde” lan egiten ari direla harro azpimarratu, eta kutsadura eta marroiz... [+]
2025-03-03
Onintza Irureta Azkune
PKK-k su-etena deklaratu du, buruzagiaren agindua onartuta
Abdullah Öcalan buruzagiak PKKri otsailaren 27an eskatu zion armak uzteko. Taldeak egin duen adierazpenean babes osoa agertu dio buruzagiari eta Öcalanek eskatutakoa betetzeko konpromisoa adierazi du.
2025-03-03
Eneko Imaz Galparsoro
Istilu handiak Grezian, 57 lagun hil ziren tren istripuaren bigarren urteurrenean
Poliziaren eta manifestarien arteko talkek atxilotu eta zauritu ugari utzi dituzte ostiralean herrialdeko hiri nagusietan. Herritarrek gertatukoaren erantzuleak zigortzea eskatu diote gobernuari, ez baita oraindik istripuaren inguruko epaiketarik ireki. Greba orokorra deitu... [+]
.jpg)
2025-03-03
Eneko Imaz Galparsoro
Frantziak eta Erresuma Batuak Ukrainarako su-eten plan bat aurkeztuko diete AEBei, Trump Zelenskiri oldartu ostean Etxe Zurian
Hala iragarri du Keir Starmer Erresuma Batuko lehen ministroak Londresen eginiko goi bileran. Etxe Zurian Trumpek Zelenskiren aurka egin ostean, izandako eztabaidaren aurrean, Europako buruzagiek babesa adierazi diote Ukrainako presidenteari.
2025-03-03
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Elizako sexu abusuen biktimei kalte-ordaina emango die Iruñeko Artzapezpikutzak, “laster”
Elizak 23 kasu ditu onarturik Nafarroa Garaian. Haiek "ekonomikoki, psikologikoki eta espiritualki laguntzeko" konpromisoa adierazi du Iruñeko artzapezpikuak.
2025-03-03
Unai Lomana Uribezubia
Nafarroako armarri historikoaren erabilera debekatu du Castejoneko alkateak
Karbankulu pomelatua "garai batean gure bizilagun Francisco Casanova hil zutenen ideiak babesten dituztenek erabilitako ikurra" dela, adierazi du Noelia Guerra UPNko Castejoneko alkateak, eta sinbolo "ez ofizialak" udalaren espazioetan erabiltzea... [+]
2025-03-03
Eneko Imaz Galparsoro
Larhunen dabilen otsoaren presentziaren “ondorio larriak” salatu ditu ELB sindikatuak
Mendizale batek asteburuan ikusi du animalia Lapurdiko Azkaine herrian, eta otsoa dela baieztatu du Pirinio Atlantikoetako Prefeturak. ELB lurraldean "harraparien presentziaren kontra" agertu da.
Pagolarren gainean eolikoak jartzearen aurkako aldarria, plazara
Elkarretaratzea egin zuen Aiaraldeko Mendiak Bizirik plataformak atzo Laudioko Lamuza plazan, Mugagabe Trail Lasterketaren testuinguruan.
2025-03-03
Ahotsa.info
Iruinkokoa, Iruñeko iñauteri euskaldunen bersignifikazioaren aurka
Martxoaren 2an igandea Iruinkokoak berriz ere Iruñeko karrikak hartu ditu.
Erabat doan izango da Hondarribian euskara ikastea
EH Bilduk sustatuta, Hondarribiako udalak euskara sustatzeko diru-laguntzetan aldaketak egin eta laguntza-lerro berri bat sortu du. Horri esker, erabat doakoak izango dira euskalduntze ikastaroak, besteak beste.
2025-03-03
Zigor Olabarria Oleaga
Martxoak 3tik 49 urte
“1976ko Gasteizko greben mugimendua eskola politikoa izan zen”
Martxoak 3ko sarraskiaren 49. urteurrena beteko da astelehenean. Grebetan eta asanblada irekietan oinarritutako hilabetetako borroka gero eta eraginkorragoa zenez, odoletan itotzea erabaki zuten garaiko botereek, Trantsizioaren hastapenetan. Martxoak 3 elkartea orduan... [+]
2025-03-03
Zigor Olabarria Oleaga
Memoria bala bat da buruan
1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]
Eguneraketa berriak daude