AZKEN ORDUKOAK KLASIKO ARTEAN

Bere sorreratik, Bilboko Arte Ederretako museoa museo historikoa izan da, iraganeko adierazpen artistikoak erakutsi dituena. Azken hiru urtetan jasan dituen berritze lanek ez dute, hala ere, bere itxura soilik aldatu. Berritze lanak edukietara ere iritsi dira eta horren lekuko da «Gaur, hemen, orain» erakusketa. Bertan Guadalupe Echeverria eta Bartomeu Marí komisarioek aukeratutako 22 euskal artista garaikideren 30 bat lan bildu dituzte.

Artelanok, bildu baino gehiago, zabaldu egin dituztela esan beharko genuke hala ere, erakusketari areto berezi bat eskaini beharrean, artelanak museo osoan zehar barreiatu baitituzte. Modu honetan Arte Ederretakoa bezalako museo orain arte «tradizional» batek bere erakusketa politika birplanteatzen du.
Bisitariak ere bere jarrera aldatu behar du ezinbestez, lanik berrienak pieza klasikoen aldamenean ikustera behartuta baitago. Modu horretan, areto batera sartu eta mende askotako lanak izango ditu batera begien aurrean. Arraroa geratzen da, eta zaila agian, ikuslea eskema honetara ez dagoelako ohituta.
Erakusketaren tituluari erreparatuz (1966ko «Orain, Gaur, Hemen» berritzailean oinarrituta dago, hitzen ordena aldatuta ere) galdera bat datorkigu gogora. Artelanak oraingoak direla zalantzarik ez dago. Gizartearen gaurkotasunarekin ere lotura estua dute lan hauetako askok. Baina hemengoak al dira? Erakusketako 22 artistak Euskal Herrian jaioak dira, baina euskal artea egiten al dute? Ukaezina da nazioarteko eraginek euren sormenean eragin handia duela. Guadalupe Echevarria komisarioetako baten esanetan, kanpoko eragin hori da hautatutako artisten lanen oinarrietako bat. Eta hala ere Euskal Herriko egoera politikoa eta soziala beste oinarrietako bat dela dio.
Baina bisitariarentzat ezaugarririk nabarmenena erabilitako euskarri berriena izango da seguruenik. Artea desmaterializatzen ari den honetan, euskal artistek ekoizpen prozesu berriak erabili dituzte. Horrela Jon Mikel Euba, Itziar Okariz edo Sergio Pregok, esaterako, bideoa erabili dute euren artelanen euskarri gisa. Argazkiei dagokienez ere denetik ikus daiteke: Mikel Eskuariazak argazkia era konbentzionalenean erabiltzen duen bitartean, Dario Urzayk euskarri digitalak erabiltzen ditu bere argazkiak manipulatzeko; Gema Intxaustik, berriz, sinpletasunera jo eta fotomatoi soil bat erabili du bere lanerako. Beste batzuek euskarri desberdinak nahasten dituzte obra batean. Ana Laura Alaezek, adibidez, irudiak eta musika nahasten ditu bere DVDetan eta Txomin Badiolak egitura material erreal baten barruan bideoa eta soinua sartu ditu.
Museo tradizionalaren kontzeptua aldatzen laguntzen duten lanak daude erakusketan, museoaren eraikina bera gainditzen dutenak. Jose Luis Moraza gasteiztarrak, «Fanal» izenburupean, hainbat farola kokatu ditu museoaren inguruan, eta oraindik ere beste batzuk falta zaizkio jartzeko, erakusketak irauten duen denbora tartean garatzen joango den lana baita. Pello Irazuk aldiz museoko lorategi sinple eta serioan kolore biziz betetako banku bat ezarri eta «Sweet dream» izena ipini dio.
Museotik irtetean, bisitari batek «Gaur, Hemen, Orain» erakusketa zein aretotan dagoen galdetu dio sarrerak hartzen dituen gizonari. «Museo osoan zehar sakabanatuta» erantzun dio museoko langileak. «Orduan, museo osoa ikusi beharko dut, ezta?». Ez dirudi bisitaria oso pozik dagoenik. Erakusketa berritzailea baita edukiz eta egituraz eta horrek bere arriskuak ditu

Artisten zerrenda
Juan Aizpitarte (Donostia, 1974)
Ana Laura Alaez (Bilbo, 1964)

J. R. Amondarain (Donostia, 1964)

Ibon Aranberri (Eibar, 1969)

Txomin Badiola (Bilbo, 1957)
Roberto Bergado (Bilbo, 1968)
Inazio Escudero (Bilbo, 1972)
Mikel Eskuariaza (Bilbo, 1969)
Jon Mikel Euba (Bilbo, 1967)
Asier Perez (Bilbo, 1970)
Gema Intxausti (Gernika, 1966)
Pello Irazu (Andoain, 1963)
Asier Mendizabal (Ordizia, 1973)
Juan Luis Moraza (Gasteiz, 1960)
Begoña Muñoz (Iruñea, 1970)
Itziar Okariz (Donostia, 1965)
Txuspo Poyo (Altsasu, 1963)
Sergio Prego (Hondarribia, 1969)
F. Ruiz de Infante (Gasteiz, 1966)
Iñaki Saez (Bilbo, 1971)
Dario Urzay (Bilbo, 1958)
Azucena Vieites (Donostia, 1967)


Azkenak
1936an kontzentrazio esparru izandako Pequeña Velocidad pabiloia mantendu egingo dute Irunen

Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]


Irakasle baten jazarpena eta ukituak
EHUk baieztatu du hainbat salaketa formal jaso dituela eta genero indarkeriaren aurkako protokoloa aktibatua duela

EHUko Errektoretza Taldeak ARGIAra igorritako oharrean zehaztu duenez, Filologia Hispanikoko irakaslearen aurkako salaketen "berri izan zuen unetik abian da protokoloak zehazten duen prozedura". Denuncias Euskal Herria Instagrameko kontuan bost salaketa anonimo... [+]


Tabakoaren kea irensten duten haurrek erretzaile aktiboen antzeko arrastoak dituzte DNAn

Erretzailea ez izan arren tabakoaren kea jarraikortasunez irensteak ekar ditzaken osasun arazoak ikertu ditu Bartzelonako Osasun Globaleko Institutuak, eta frogatu du arrasto arriskutsuak uzten dituela haurren DNAn.


2025-02-12 | Hala Bedi
Maren Lazpiur (Ikasle Abertzaleak): “Gizartean gertatzen ari den gorakada erreakzionario horretan, unibertsitatea ez da salbu gelditzen”

Kurtso hasieran, 2024ko irailean EHUko Bizkaiko campusean lan-zuzenbidea irakasten zuen irakasle faxista baten berri eman zuten ikasleek. Beste irakasle bat salatu berri dute, oraingoan EHUko Arabako campusean Farmazia Fakultatean, sare sozialetan mezu eta ideia erreakzionarioak... [+]


Netanyahuk gerrarekin mehatxu egin du larunbatean preso trukea egiten ez bada

"Hamasek gure bahituak larunbat eguerdia baino lehen itzultzen ez baditu, su-etena amaitu egingo da eta armadak gogor borrokatuko du Hamas garaitu arte", adierazi du Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk, talde palestinarrak preso trukea behin-behinean... [+]


2025-02-12 | Euskal Irratiak
Marieniako lurren aldeko militanteen epaiketa, irailaren 9ra gibelatua

Irailaren 9ra gibelatu dute Kanboko kontseiluan gertatu kalapiten harira, hiru auzipetuen epaiketa. 2024eko apirilean Kanboko kontseilu denboran Marienia ez hunki kolektiboko kideek burutu zuten ekintzan, Christian Devèze auzapeza erori zen bultzada batean. Hautetsien... [+]


Adimen artifizialean 200.000 milioi euro inbertitzeko konpromisoa hartu du Europak

Otsailaren 10 eta 11n ehun bat estatuburu elkartu dira Parisen, Adimen Artifizialaren sektoreko ordezkariekin batera, AAri buruzko laugarren gailurraren kari. Abiadura handian garatzen ari den teknologia horri buruzko kezkak eta galderak entzun badira ere, ez zen horientzako... [+]


Yamili Chan Dzul. Emakume, indigena, prekarizatu
“Gure mugimenduak ahultzeko estrategiaren parte da emakumeak hiltzea”

Oinarrizko maia komunitateko U Yich Lu’um [Lurraren fruitu] organizazioko kide da, eta hizkuntza biziberritzea helburu duen Yúnyum erakundekoa. Bestalde, antropologoa da, hezkuntza prozesuen bideratzaile, eta emakumearen eskubideen aldeko aktibista eta militante... [+]


2025-02-12 | Iñaki Barcena
Aroztegiaren silogismoa

Silogismo baten argumentuak hiru proposizio ditu, eta horietatik azkena nahitaez ondorioztatzen da beste bietatik. Logika deduktibo horrekin aztertu daiteke, nire aburuz, Nafarroan gertatzen ari den Aroztegiako gatazka sozioekologiko luze eta traumatikoa.

Tesia: Baztango... [+]


Antzinako hegaztien gidaliburua

Poloniar ikerlari talde batek Sevillako Italica aztarnategiko Txorien Etxea aztertu du, eta eraikinaren zoruko mosaikoak erromatar garaiko hegazti-bilduma xeheena dela ondorioztatu du. 

Txorien etxean 33 hegazti daude mosaikoetan xehetasun handiz irudikatuta. Beste... [+]


Despremu deprimituaren ondarea

Berriki landu ditut klasean Etxahun Barkoxeren kobla eder eta hunkigarriak. Gaizo gizona! “Edertasunez praube” sortu zelako hasi zitzaizkion etxeko nahigabeak, baina hamazazpi urtetan zen pulunpaka sartu zorigaitzaren itsasoan, maite zuen Marie Rospide doterik gabeko... [+]


2025-02-12 | Edu Zelaieta Anta
Gainbabesaren desbabesa

Elkarrizketa berritu dugu fakultateko idazkaritzan, auskalogarrenez: urruti daude, euren matrikula egiteko, ikasleak bakarrik etortzen ziren garaiak. Aspaldixko aldatu zen joera, eta gurasoek –nabarmenago amek– gero eta paper aktiboagoa hartzen dute seme-alaben... [+]


Harreman publiko-komunitario-kooperatiboak eraikitzeaz

Gure lurraldeetan eta bizitzetan sortzen diren behar, desio eta ekimenen inguruan gero eta gehiago entzuten dugu harreman eta proiektu publiko-komunitarioak landu beharraz, eta pozgarria da benetan, merkaturik gabeko gizarte antolaketarako ezinbesteko eredua baita. Baina... [+]


Eguneraketa berriak daude